Huurders over de leefbaarheid in Heeze-Leende

Huurders over de leefbaarheid in Heeze-Leende In opdracht van wocom Jeroen Rous Januari 2005 Rapportnummer: 88800 RIGO Research en Advies BV De Ruyterkade 139 1011 AC Amsterdam telefoon 020 522 11 11 telefax 020 627 68 40 http://www.rigo.nl

Inhoudsopgave 1 INLEIDING 1 1.1 INLEIDING 1 1.2 LEESWIJZER 1 2 ALGEMENE TOELICHTING 3 2.1 INLEIDING 3 2.2 ONDERZOEKSOPZET 3 3 DE FYSIEKE WOONOMGEVING 5 3.1 INLEIDING 5 3.2 WONINGEN 6 3.3 EIGEN WONING 6 3.4 TOEGANKELIJKHEID/BEREIKBAARHEID WONING 7 3.5 WOONOMGEVING 7 3.6 GROENVOORZIENINGEN 8 3.7 SPEELVOORZIENINGEN 9 3.8 VOORZIENINGEN 9 3.9 VOORZIENINGEN EERSTE LEVENSBEHOEFTEN 10 3.10 VOORZIENINGEN OPENBAAR VERVOER 11 3.11 MEDISCHE VOORZIENINGEN 11 4 DE SOCIALE WOONOMGEVING 13 4.1 INLEIDING 13 4.2 SAMENLEVEN VERSCHILLENDE LEEFTIJDSGROEPEN 13 4.3 BETROKKENHEID 14

5 ONGENOEGENS 15 5.1 INLEIDING 15 5.2 VERVUILING 15 5.3 OVERLAST VAN ACTIVITEITEN 16 5.4 VERKEERSOVERLAST 16 6 VEILIGHEID 19 6.1 INLEIDING 19 6.2 CRIMINALITEIT 19 6.3 VEILIGHEID 20 6.4 VEILIGHEID ROND DE WONING 20 6.5 OVERLAST VAN ANDEREN 21 7 TOTAALOORDEEL EN BUURTSCORES 23 7.1 INLEIDING 23 7.2 TOTAALOORDEEL 23 7.3 BIJZONDERE BUURT 24 7.4 BUURTPROFIEL 25 BIJLAGE: VRAGENLIJST OVER DE LEEFBAARHEID IN UW BUURT 27

INLEIDING 1 1 Inleiding 1.1 Inleiding In 2004 heeft wocom het initiatief genomen de leefbaarheid rond haar woningbezit in Heeze, Leende en Sterksel in kaart te brengen. In het najaar van 2004 zijn 991 huurders benaderd. Daarvan hebben 508 bewoners (51%) gereageerd en hun oordeel gegeven. In deze rapportage leest u aan de hand van de verschillende thema s hoe de bewoners over hun buurt oordelen. Bijvoorbeeld aan de hand van de kenmerken van de gebouwde omgeving. Welke kernen scoren hoog als het gaat om de kwaliteit van de woningen? Welke kernen worden gewaardeerd om het groen in de buurt? In welke kernen is men minder te spreken over het voorzieningenniveau? En hoe scoren de buurten op deze en andere kenmerken ten opzichte van het landelijk gemiddelde? 1.2 Leeswijzer Hoofdstuk 2 bespreekt de opzet van het onderzoek. Vier thema s Het behandelt onderzoeksmatige zaken, zoals de respons en de steekproefgrootte. Hoofdstukken 3 tot en De fysieke woonomgeving De sociale woonomgeving Ongenoegens met 6 zijn uitgewerkt aan de hand van vier thema s. Veiligheid Per thema, bijvoorbeeld veiligheid, wordt aangegeven hoe de kernen scoren. Er wordt een vergelijking gemaakt met het gemiddelde van alle Lemon-onderzoeken in Nederland (niet alle vragen zijn ook in andere steden gesteld). Bij een sterk bovengemiddelde, meer dan een half rapportpunt, wordt dit in de tabel weergegeven met een groen vinkje (ò). Een sterk lage score, minder dan een half rapportpunt ten opzichte van het landelijk gemiddelde, wordt weergegeven met een rood kruisje (x). Hoofdstuk 7 beschrijft het totaaloordeel en sluit af met een bespreking van de uitkomsten aan de hand van profielen. Per kern worden de sterke en de zwakke punten besproken.

2 INLEIDING

ALGEMENE TOELICHTING 3 2 Algemene toelichting 2.1 Inleiding Dit hoofdstuk vormt een toelichting op de inhoud en de opzet van deze rapportage. Aan bod komen onder meer de leefbaarheidsaspecten, de buurtindeling, de opzet van het onderzoek, de betrouwbaarheid en de respons op de enquêtes. De leefbaarheidsmonitor Lemon Voor het meten van de leefbaarheid in Heeze-Leende is gebruik gemaakt van de Lemon Leefbaarheidsmonitor. Dit instrument maakt de oordelen van bewoners over de leefbaarheid aan de hand van kaartbeelden inzichtelijk. De uitkomsten kunt u bekijken op: www.rigo.nl/lemonweb of via www.wocom.nl Op de Lemon-website zijn, naast de uitkomsten van Heeze-Leende, de uitkomsten van onderzoeken in andere Nederlandse gemeenten te bekijken. Daar vindt u onder meer antwoord op de vraag of Heeze-Leende het beter dan gemiddeld in Nederland doet of juist niet. 2.2 Onderzoeksopzet Lemon vraagt de bewoners naar hun mening door middel van 20 vragen, onderverdeeld naar vier thema s. De fysieke woonomgeving De woning in de buurt Kwaliteit eigen woning Toegankelijkheid/bereikbaarheid woning Woonomgeving Het Groen De Speelvoorzieningen De Voorzieningen Aanbod eerste levensvoorzieningen Aanbod openbaar vervoer Aanbod medische voorzieningen De sociale woonomgeving Samenleven verschillende leeftijdsgroepen Betrokkenheid Ongenoegens Last van activiteiten Overlast door vuil en stank Verkeersoverlast Veiligheid Criminaliteit Veiligheidsgevoel Veiligheidsgevoel rond de woning Overlast van personen

4 ALGEMENE TOELICHTING De respons Met het aantal ingevulde vragenlijsten is het voor Heeze (374) en Leende (118) mogelijk om de uitkomsten van het onderzoek op kernniveau als algemeen geldend te rekenen. Het aantal ondervraagde mensen is voldoende groot om aan te kunnen nemen dat hun oordeel overeenkomt met het algemene oordeel van de totale bevolking. Alle huurders in Sterksel zijn aangeschreven, wat een totaal van 35 uitgezette enquêtes inhoudt. Het aantal ingevulde vragenlijsten is met 16 stuks echter te laag om de uitkomsten als algemeen oordeel te kunnen gebruiken. De uitkomsten kunnen wel worden gezien als een indicatie en zullen derhalve op deze wijze worden opgenomen in de rapportage.

DE FYSIEKE WOONOMGEVING 5 3 De fysieke woonomgeving 3.1 Inleiding Het eerste van de vier leefbaarheidsthema s is de fysieke woonomgeving. Dit thema betreft de gebouwde omgeving van de buurten en bestaat uit liefst tien leefbaarheidsvragen: de kwaliteit van de eigen woning en haar woonomgeving, de toegankelijkheid/bereikbaarheid van de woning, de opbouw en de kwaliteit van de woonomgeving, de groenvoorzieningen en de speelvoorzieningen in de buurt, het algemene voorzieningenniveau in de buurt en specifiek het aanbod van voorzieningen voor de eerste levensbehoeften, het aanbod openbaar-vervoervoorzieningen en medische voorzieningen in de buurt. Een buurt met bijvoorbeeld goede woningen, hoogwaardig groen, voldoende speelvoorzieningen en een passend voorzieningenaanbod zal bij bewoners naar verwachting een hoger oordeel krijgen voor de fysieke woonomgeving dan een buurt die deze kenmerken niet bezit. Voor u start met het lezen van de uitkomsten nog een belangrijke algemene opmerking: De leefbaarheidsmonitor vraagt naar beleving. Er dient benadrukt te worden dat beleving en feitelijke situatie niet altijd overeenkomen. Een voorbeeld: In buurt A worden per jaar gemiddeld tien inbraken gepleegd en in buurt B gemiddeld twintig per jaar. Toch geven de bewoners van buurt A aan zich onveiliger te voelen dan de bewoners van buurt B. In buurt A was het aantal inbraken de voorgaande jaren lager. Echter, de inbraken die werden gepleegd hebben veel aandacht gekregen in de lokale pers. Dit heeft ertoe geleid dat de bewoners zich onveiliger zijn gaan voelen in hun buurt. Het aantal inbraken in buurt B was in de afgelopen jaren hoger dan nu het geval is. Preventieve maatregelen en extra inzet van politie heeft het aantal inbraken omlaag gebracht, maar bovenal de bewoners een veilig gevoel gegeven over hun buurt. De resultaten uit Lemon geven slechts de gevoelens van bewoners weer en niet in hoeverre deze gevoelens in overeenstemming zijn met feitelijke cijfers.

6 DE FYSIEKE WOONOMGEVING 3.2 Woningen De kaart toont de gemiddelde rapportcijfers per buurt. De legenda bestaat uit een glijdende schaal. Rapportcijfers van laag naar hoog worden in kleurschakeringen van rood naar groen weergegeven. De gemiddelden in deze kaart liggen dicht bij elkaar en de kleurschakeringen dus ook (tinten groen). t.o.v. Nederland Heeze 7,4 ò Leende 7,4 ò Sterksel* 7,3 - Heeze-Leende 7,4 ò Landelijk gemiddelde 6,9 De bewoners is gevraagd een rapportcijfer te geven voor de kwaliteit van de woningen in de buurt. Daarbij gaat het niet om de geschiktheid van de eigen woning, maar om de aantrekkelijkheid, de uitstraling en staat van onderhoud van de woningen. De beoordeling van de woningen in de buurt is in Heeze-Leende met een 7,4 bovengemiddeld te noemen. Landelijk geeft men gemiddeld een 6,9. Verschillen tussen de drie kernen zijn er nauwelijks. De bewoners hebben maar in enkele gevallen een opmerking gemaakt bij deze vraag. In de meeste gevallen hebben de opmerkingen betrekking op de kwaliteit van de eigen woning en niet op de woningen in de buurt. De service en het onderhoud in de woning zijn heel slecht. In de meeste gevallen zijn de onkosten voor jezelf. Betaal je daarvoor zo veel huur? 3.3 Eigen woning De bewoners is naar een oordeel over de kwaliteit van de eigen woning gevraagd. Te denken valt hierbij aan de onderhoudsstaat van de woning, de keuken, de badkamer, de wanden en de kozijnen. Heeze 6,9 Leende 6,7 Sterksel* 6,4 Heeze-Leende 6,8

DE FYSIEKE WOONOMGEVING 7 De kwaliteit van de eigen woning wordt in Heeze het hoogst gewaardeerd, een 6,9. In Leende geeft men een 6,7 en in Sterksel geven de ondervraagden een 6,4. Maar liefst 62 mensen hebben een opmerking geschreven bij deze vraag. Het merendeel van de opmerkingen in Heeze (45) heeft te maken met de kwaliteit van de badkamer of het onderhoud van het schilderwerk van de woning. De opmerkingen in Leende (17) zijn meer gericht op de algemene onderhoudsstaat van de woning. Een bewoner in Leende schrijft: Kwaliteit van deuren en kozijnen slecht. Na 6 keer bellen en steeds dezelfde vragen stellen komen ze nog niet langs. Een bewoner van Heeze schrijft: Groot onderhoud aan toilet, douche, ramen en kozijnen zou reeds twee jaar geleden worden uitgevoerd. Medio 2004 is ons meegedeeld dat het onderhoud voorlopig niet meer wordt gedaan. 3.4 Toegankelijkheid/Bereikbaarheid woning Heeze 6,4 Leende 6,4 Sterksel* 6,7 Heeze-Leende 6,4 De bewoners is gevraagd hoe zij de toegankelijkheid en de bereikbaarheid van de eigen woning beoordelen, bij gebruik van een rollator of rolstoel. Met een 6,4 wordt de toegankelijkheid en de bereikbaarheid van de woning over het algemeen als voldoende ervaren. Een vergelijking met het landelijk gemiddelde is niet mogelijk, aangezien deze vraag niet in ander onderzoeken is gesteld. Er zijn 27 bewoners die een opmerking maakten. De meeste opmerkingen in Heeze (17) hebben te maken met de beperkte algemene toegankelijkheid van de woning. Een bewoner komt met een praktisch punt: De deuren in de algemene hal zijn heel zwaar om te openen. In Leende hebben de opmerkingen vooral betrekking op de kwaliteit van de openbare ruimte. Bestrating rondom het huis is verzakt en slecht onderhouden. Daarnaast loopt het nogal steil omhoog. Lastig voor rolstoelen, rollators en krukken. 3.5 Woonomgeving De bewoners is gevraagd naar hun mening over de woonomgeving. Hierbij moet gedacht worden aan de tevredenheid over en bruikbaarheid van de openbare ruimte. De inrichting van de openbare ruimte, zoals de bestrating, het straatmeubilair

8 DE FYSIEKE WOONOMGEVING en de vormgeving van pleintjes, bepaalt onder andere hoe mensen de woonomgeving beleven. Landelijk geven bewoners gemiddeld een 6,6 voor de kwaliteit van de woonomgeving. In Heeze-Leende geven de bewoners gemiddeld een 6,8, net iets hoger. Er zijn 14 mensen die een opmerking hebben gemaakt over de woonomgeving. De meeste opmerkingen hebben betrekking op de kwaliteit van de bestrating en de stoepen. Trottoirs in de straat en in de wijk zijn zeer slecht. Ze zijn smal, ongelijk of ontbreken helemaal. Een andere bewoner beschrijft het als volgt: Pleintjes, bestrating het is allemaal kei mooi, maar niet als je in de rolstoel zit of met de kinderwagen. De baby dendert uit de kinderwagen als je over de kinderkopjes rijdt. t.o.v. Nederland Heeze 6,9 - Leende 6,7 - Sterksel* 6,7 - Heeze-Leende 6,8 - Landelijk gemiddelde 6,6 3.6 Groenvoorzieningen t.o.v. Nederland Heeze 6,7 - Leende 6,0 - Sterksel* 6,5 - Heeze-Leende 6,5 - Landelijk gemiddelde 6,4 Groen vormt voor veel mensen een belangrijk aspect van de woonomgeving. Naast een belangrijke belevingswaarde heeft het ook een gebruikswaarde, bijvoorbeeld om de hond uit te laten, te joggen of te ontspannen in de buitenlucht. Te veel groen kan ook nadelig werken op de beleving, omdat het gevoelens van onveiligheid kan genereren. Van de drie kernen scoort Leende met een zes het laagst. Heeze scoort het hoogst met een 6,7. Het landelijke cijfer bedraagt een 6,4. Er hebben 40 bewoners een

DE FYSIEKE WOONOMGEVING 9 reactie geplaatst bij de vraag. De opmerkingen uit Heeze (27) hebben vrijwel alle betrekking op het gebrekkige onderhoud van het groen. Groenvoorziening is op zich goed maar wordt slecht bijgehouden. Ook in Leende (12) is vooral het onderhoud het onderwerp. Groenvoorziening gemeente wordt slecht onderhouden. Afvallende bladeren, snoeiwerk, bestrating glad en rioleringsputten vol. 3.7 Speelvoorzieningen t.o.v. Nederland Heeze 6,6 ò Leende 6,2 - Sterksel* 6,2 - Heeze-Leende 6,5 ò Landelijk gemiddelde 5,9 Het aanbod aan speelvoorzieningen is op het eerste gezicht vooral voor kinderen van belang. Speelvoorzieningen - en het onderhoud ervan - vormen echter ook een belangrijk onderdeel van de totale inrichting van de woonomgeving en gaan in die zin alle bewoners aan, met of zonder kinderen. Daarom is aan alle respondenten gevraagd hun mening te geven over de speelvoorzieningen in de buurt. Het oordeel van de bewoners van Heeze-Leende ligt ruim een half punt hoger dan het gemiddelde van Nederland (5,9). Van de drie kernen krijgt Heeze van haar huurders de hoogste score, een 6,6. Het grootste deel van de opmerkingen is evenwel afkomstig van de bewoners van Heeze (10 van de 12). De opmerkingen hebben te maken met de afstand tot de speelgelegenheden, de kwaliteit en de leeftijdsgroepen waarvoor ze bedoeld zijn. Het speeltuintje mag beter onderhouden worden, misschien wel vernieuwd, zou erg prettig zijn. Een andere bewoner schrijft: Voor kleine kinderen is er weinig speelgelegenheid. De voetbalveldjes voor de oudere jeugd laten te wensen over. 3.8 Voorzieningen De bewoners is gevraagd wat ze van de kwaliteit van de voorzieningen in de gemeente vinden. Voorbeelden van voorzieningen in de gemeente zijn scholen, winkels, huisartsen, sportvelden, buurthuizen en dergelijke. Het oordeel van de bewoners in Heeze en Leende is met een 7,1 en een 7,3 nagenoeg gelijk. Het oordeel van de bewoners van Sterksel (op basis van 16 mensen) ligt met een 5,6 aanzienlijk lager. Het gemiddelde van Nederland ligt op een 6,8.

10 DE FYSIEKE WOONOMGEVING t.o.v. Nederland Heeze 7,1 ò Leende 7,3 ò Sterksel* 5,6 - Heeze-Leende 7,1 ò Landelijk gemiddelde 6,8 Een bewoner geeft aan een cultureel centrum in Heeze te missen. Een ander noemt een zwembad en een derde bewoner schrijft: Kwaliteit van gemeentevoorzieningen, dus ook de winkels, is uitstekend en in aantal voldoende maar geen goede verdeling. In de Engelse Tuin zou bijvoorbeeld een kruidenier moeten zitten. 3.9 Voorzieningen eerste levensbehoeften Heeze 7,8 Leende 7,8 Sterksel* 6,6 Heeze-Leende 7,7 De bewoners is gevraagd wat ze van het aanbod van de voorzieningen voor de eerste levensbehoeften in de buurt vinden. Voorbeelden van dergelijke voorzieningen zijn de bakker, de slager, de groentewinkel of de supermarkt. De uitkomsten op de vraag naar de eerste levensbehoeften laten een vergelijkbaar beeld zien als de voorgaande vraag naar de voorzieningen. Het aanbod van voorzieningen voor de eerste levensbehoeften wordt echter iets hoger beoordeeld dan de voorgaande vraag. Slechts twee bewoners van Heeze hebben een opmerking gemaakt: Geen busverkeer in de nieuwe Hoeve. De trein rijdt op 10 min afstand maar voor mensen die slecht ter been zijn is dit erg moeilijk te bereiken. Een ander schrijft: Een groenteboer in het dorp is geen overbodige luxe.

DE FYSIEKE WOONOMGEVING 11 3.10 Voorzieningen openbaar vervoer De bewoners is gevraagd wat zij van het aanbod van de voorzieningen wat betreft het openbaar vervoer vinden. Aspecten die hierbij van belang zijn, zijn bijvoorbeeld de aanwezigheid van buslijn(en) en/of een treinstation. Ook is het oordeel over de afstand van de woning tot de openbaar-vervoervoorzieningen (=bereikbaarheid) en frequentie van invloed. Heeze 5,8 Leende 6,6 Sterksel* 4,6 Heeze-Leende 6,0 Heeze en Leende krijgen van hun huurders beide een voldoende. Sterksel scoort een onvoldoende, een 4,6. Ondanks dat Heeze met een 5,8 net een voldoende scoort is de score relatief laag. Van de drie kernen heeft Heeze het grootste aanbod aan openbaar vervoer. Bovendien heeft Heeze een treinstation. Een mogelijke verklaring voor het relatief lage oordeel kan zijn dat de bus- en spoorverbindingen ten tijde van de uitvoering van de enquête niet goed op elkaar aansloten. Er zijn 32 mensen die een opmerking maakten over het aanbod van openbaar vervoer. De meeste reacties kwamen van de bewoners van Heeze (27). Het aanbod is het meest genoemde onderwerp: Het wordt tijd dat er weer bussen van en naar Someren/Eindhoven en dergelijke komen. Nu is het hopeloos. Een andere bewoner schrijft: Ik kan nu nog gebruik maken van vervoer van familie, maar er is verder geen openbaar vervoer. Boodschappen, dokter, pinautomaat enz. Te ver om te lopen. 3.11 Medische voorzieningen Heeze 6,9 Leende 7,1 Sterksel* 4,9 Heeze-Leende 6,9 Als laatste fysieke kenmerk is de bewoners gevraagd het aanbod en be-

12 DE FYSIEKE WOONOMGEVING reikbaarheid van medische voorzieningen voor noodgevallen te beoordelen. Te denken valt hierbij aan het aanbod van (en de bereikbaarheid van) ziekenhuizen, doktersposten en EHBO-posten. Het kaartje laat duidelijk zien dat er over het aanbod en de kwaliteit van de medische voorzieningen in Heeze en Leende goed en eenduidig wordt geoordeeld. In Sterksel geven de 16 ondervraagden een aanzienlijk lager cijfer (4,9). Een vergelijking met Nederland is niet mogelijk aangezien deze vraag niet eerder werd gesteld. Er zijn slechts drie mensen die een opmerking hebben gemaakt bij deze vraag. Een duidelijke lijn komt uit deze reacties niet naar voren.

DE SOCIALE WOONOMGEVING 13 4 De sociale woonomgeving 4.1 Inleiding De sociale woonomgeving bestaat uit elementen die het samenleven van bewoners in de buurten bepalen. Het is een indicatie van de manier waarop bewoners in de buurt met elkaar omgaan en in welke mate men zich daar prettig bij voelt. In dit onderzoek is door middel van twee vragen gemeten hoe men de sociale woonomgeving beleeft. Er is gevraagd hoe mensen van verschillende leeftijden met elkaar samenwonen en er is gevraagd naar de betrokkenheid van de bewoners bij de eigen buurt. 4.2 Samenleven verschillende leeftijdsgroepen Bewoners met verschillende leeftijden stellen verschillende eisen aan de woonomgeving. Ouderen hebben behoefte aan een wijk die makkelijk toegankelijk is, in de nabijheid van voorzieningen en een omgeving waarin je aangenaam kunt verblijven. Voor jongeren is de aanwezigheid van voorzieningen ook belangrijk. Het betreft alleen andersoortige voorzieningen. Bijvoorbeeld een plaats voor jongeren om in de wijk samen te komen. Heeze 7,5 Leende 7,9 Sterksel* 8,1 Heeze-Leende 7,6

14 DE SOCIALE WOONOMGEVING Met gemiddeld een 7,6 geven de bewoners van Heeze-Leende aan goed met verschillende leeftijdsgroepen samen te wonen. De verschillen tussen de drie kernen zijn niet groot. Doordat deze vraag in soortgelijke onderzoeken in Nederland niet werd gesteld is een landelijke vergelijking niet te maken. Er zijn slechts vier bewoners die een opmerking maakten naar aanleiding van deze vraag. Een bewoner op leeftijd schrijft: Jongere mensen houden geen rekening met ouderen die in een aanleunwoning wonen. 4.3 Betrokkenheid De betrokkenheid van bewoners bij de buurt geeft aan of respondenten vinden dat andere buurtbewoners zich voor de buurt (willen) inzetten en of de buurt hun een warm gevoel geeft. Ten opzichte van het landelijk gemiddelde (6,0) scoren Leende (7,0) en Sterksel (6,9) ruim hoger. Heeze (6,1) scoort van de drie kernen het laagste, maar evengoed nog gelijk aan het landelijke cijfer. Er zijn negen mensen die de vraag aanvulden met een opmerking. Acht zijn afkomstig uit Leende. t.o.v. Nederland Heeze 6,1 - Leende 7,0 ò Sterksel* 6,9 ò Heeze-Leende 6,3 - Landelijk gemiddelde 6,0 Een aantal mensen schrijft dat de bewoners op zichzelf zijn, waardoor er weinig betrokkenheid is. Iedereen komt ergens anders vandaan en is op zichzelf. Dit neemt toe naarmate je meer bij de steden gaat wonen. Enkele andere bewoners constateren eveneens dat de betrokkenheid laag is, maar zoeken ook naar een oplossing. Mensen kunnen weken in het ziekenhuis liggen voor je het toevallig hoort. Pogingen om nieuwe bewoners te verwelkomen kwamen alleen van ons. Een andere bewoner schrijft: Er is een persoon in de buurt die in zijn tuin wel wat hulp zou kunnen gebruiken vanwege lichamelijke klachten. Helaas ben ik zelf (ook door lichamelijke klachten) niet in staat hem te helpen.

ONGENOEGENS 15 5 Ongenoegens 5.1 Inleiding Ongenoegens zijn zaken die vooral een storend effect hebben op de beleving van leefbaarheid. Bijzondere eigenschap van ongenoegens is dat deze aspecten slechts worden opgemerkt als ze er wél zijn en ze dragen daarmee negatief bij aan de leefbaarheid van de buurt. De bekendste voorbeelden zijn zwerfvuil en hondenpoep. Als deze ontbreken dan draagt het niet positief bij aan de leefbaarheid. In het Lemon-onderzoek is aan de respondenten gevraagd naar de overlast die zij ondervinden van ongewenste activiteiten, van het verkeer en van vervuiling. Belangrijk: In de volgende vragen betekent een hoog rapportcijfer dat men juist geen hinder ondervindt en een laag rapportcijfer dat men juist wel hinder ondervindt. 5.2 Vervuiling Aan de buurtbewoners is gevraagd of zij in hun buurt overlast hebben van vervuiling of stankoverlast. Voorbeelden zijn zwerfvuil in het straatbeeld, verkeerd of te vroeg geplaatste vuilnis op de stoep. En natuurlijk de grootste ergernis, hondenpoep. t.o.v. Nederland Heeze 6,5 - Leende 6,4 - Sterksel* 6,9 ò Heeze-Leende 6,5 - Landelijk gemiddelde 6,2

16 ONGENOEGENS Ten opzichte van het landelijk cijfer, een 6,2, scoren de kernen van Heeze-Leende telkens net enkele tienden hoger. Er worden bij deze vraag door de bewoners altijd veel opmerkingen geplaatst. Ook in Heeze-Leende is dit het geval. De bewoners van Heeze plaatsten 40 opmerkingen en de bewoners van Leende plaatsten er tien. Negen van de tien opmerkingen in Leende hebben betrekking op hondenpoep: Hondenpoep in het groen langs het huis. De mensen zouden een schepje mee moeten nemen. Ook in Heeze ondervindt men hinder van hondenpoep. Hondenpoep is een verschrikking. Mensen laten hun honden overal uit waar het niet mag en als je er wat van zegt krijg je nog een grote mond toe ook. Zwervende en rottende bladeren worden eveneens vaak genoemd: Overlast van bladeren op de straat. De gemeente plaatst geen korven. Dit zou goede oplossing zijn. 5.3 Overlast van activiteiten Onder overlast van activiteiten wordt onder andere overlast door horeca, evenementen en industrie verstaan. Aan de huurders van wocom is gevraagd in hoeverre zij overlast ervaren van ongewenste activiteiten. t.o.v. Nederland Heeze 8,3 - Leende 8,4 - Sterksel* 8,5 ò Heeze-Leende 8,3 - Landelijk gemiddelde 8,0 Met een 8,3 gemiddeld ondervindt men weinig hinder van ongewenste activiteiten en scoort Heeze-Leende drietienden boven het gemiddelde van Nederland. De verschillen tussen de drie kernen van de gemeente zijn niet groot. Dat men weinig hinder ondervindt wordt onderstreept door het feit dat slechts één persoon een opmerking plaatste: Vernielingen in de weekenden van de uitgaande jeugd die naar het station gaat. 5.4 Verkeersoverlast Verkeersoverlast kan onder meer bestaan uit hinder door verkeersdrukte of verkeerslawaai, maar ook uit overlast als gevolg van verkeerd parkeren en te hard rijden in de buurt. Met een zeven gemiddeld scoort de gemeente bovengemiddeld goed. Landelijk ligt de beoordeling van (het niet hebben van) hinder door het verkeer op een 6,3. Bij deze vraag worden in alle onderzoeken veel opmerkingen gemaakt. In Heeze- Leende maakten 64 mensen een opmerking.

ONGENOEGENS 17 De 12 mensen in Leende die een reactie plaatsten, schrijven vooral over het gebrek aan parkeerplaatsen: Veel te weinig parkeergelegenheid. Door overbodige, slecht onderhouden groenvoorziening verlies aan parkeerruimte. In Heeze zijn er 49 mensen die een opmerking maakten. Verkeersoverlast is in Heeze het belangrijkste onderwerp: Veel te veel doorgaand verkeer door Heeze. Er wordt te hard gereden in Heeze. t.o.v. Nederland Heeze 7,0 ò Leende 7,0 ò Sterksel* 6,5 - Heeze-Leende 7,0 ò Landelijk gemiddelde 6,3

18 ONGENOEGENS

VEILIGHEID 19 6 Veiligheid 6.1 Inleiding Veiligheid is, mede door alle aandacht in de media, in de afgelopen jaren een belangrijk thema geworden. Ook voor de beleving van het woongenot is veiligheid steeds meer bepalend geworden. Veiligheid is een centraal element in de ervaring van de leefbaarheid van buurten. Gemeenten en woningcorporaties reageren op de roep naar meer veiligheid door maatregelen te nemen om de veiligheid van de buurt te vergroten. Inbraakpreventie, onder andere door het aanbrengen van sloten en de verlichting van achterpaden, is hiervan een voorbeeld. In het Lemon-onderzoek is buurtbewoners gevraagd naar hun oordeel over de veiligheid van de buurt, de veiligheid in en rond de woning, naar de overlast door criminaliteit en de overlast door personen (bijvoorbeeld hangjongeren). 6.2 Criminaliteit Criminaliteit kan verschillende vormen aannemen. Van kleine vernielingen en hinderlijk contact, bijvoorbeeld door rondhangende jongeren tot diefstal en geweldpleging. In dit geval is bewoners gevraagd in hoeverre inbraak, diefstal, vernielingen en geweldpleging in de buurt voorkomen. t.o.v. Nederland Heeze 7,7 ò Leende 8,2 ò Sterksel* 7,5 ò Heeze-Leende 7,8 ò Landelijk gemiddelde 6,6

20 VEILIGHEID De groentinten in het kaartje en de opgestoken duimpjes in de tabel laten zien dat de bewoners van Heeze-Leende nauwelijks hinder ondervinden van criminaliteit. Het gemiddelde rapportcijfer in de gemeente ligt meer dan een punt hoger dan het landelijk gemiddelde. Er zijn tien opmerkingen gemaakt bij deze vraag, waarvan er negen van bewoners uit Heeze zijn. Men schrijft vooral over vandalisme rond het station en de overlast van uitgaande jeugd: De discojeugd haalt bij oudjes de bakken uit de tuin en de tuinkabouters en gooit ze kapot. Dat daar maar eens op gelet wordt!. 6.3 Veiligheid Veiligheid is vandaag de dag een belangrijk thema. De bewoners hebben in het onderzoek aangegeven in hoeverre ze zich veilig voelen in hun buurt. Daarbij hebben ze onder andere rekening gehouden met onoverzichtelijke plekken, rondhangende jongeren en plekken met een onprettige sfeer. t.o.v. Nederland Heeze 7,6 - Leende 8,0 ò Sterksel* 7,6 - Heeze-Leende 7,7 - Landelijk gemiddelde 7,5 Na de hoge scores op (het ontbreken van) criminaliteit is het niet onverwacht dat de kernen ook hoog scoren op de veiligheidsbeleving. Men ervaart weinig momenten van onveiligheid. Er zijn 21 opmerkingen gemaakt die vrijwel allemaal te maken hebben met donkere plekken en onvoldoende verlichting: Gangetjes achter de woningen in de hoge Akkerslaan zijn te donker want niet verlicht. Men voelt zich er 's avonds onveilig. 6.4 Veiligheid rond de woning Behalve veiligheid in de buurt is de bewoners gevraagd naar de beleving van veiligheid in en rond de eigen woning. De bewoners zijn zeer eenduidig in hun oordeel over de veiligheid in en rond de woning. Met een 7,9 scoort dit een dikke voldoende. Doordat deze vraag elders niet werd gesteld is een referentie aan het landelijk gemiddelde niet mogelijk. De opmerkingen die men plaatste bij deze vraag hebben veelal te maken met (kleine) aanpassingen van de woning en het aanbrengen van extra verlichting: Entree achteringang is niet verlicht. Geeft onveilig gevoel.

VEILIGHEID 21 Heeze 7,9 Leende 7,9 Sterksel* 7,8 Heeze-Leende 7,9 6.5 Overlast van anderen Overlast in de buurt door rondhangende jongeren. Geluidsoverlast door klussende of schreeuwende buren. Het kan een inbreuk zijn op het woongenot. In het onderzoek is de respondenten gevraagd of ze last hebben van het gedrag van anderen. t.o.v. Nederland Heeze 6,8 - Leende 7,4 ò Sterksel* 7,1 - Heeze-Leende 6,9 - Landelijk gemiddelde 7,0 De bewoners van Leende geven aan relatief weinig hinder te ondervinden van anderen (een hoog rapportcijfer). Heeze en Sterksel scoren lager, maar nog steeds beter dan het gemiddelde van Nederland. De bewoners van Heeze schrijven in een aantal gevallen over overlast door jongeren: Recentelijk veel last van hangjongeren bij de aanleunwoningen. Politie weet ervan. Daarnaast ondervindt een aantal mensen hinder van de buren. De gebrekkige isolatie van de woning wordt meerdere malen als oorzaak opgevoerd: Deze huizen zijn zeer gehorig. Storend om te horen dat de buren de trap oplopen of het toilet doorspoelen.

22 VEILIGHEID

TOTAALOORDEEL EN BUURTSCORES 23 7 Totaaloordeel en buurtscores 7.1 Inleiding In de hoofdstukken 3 tot en met 6 is de leefbaarheid in de buurten van de gemeente uitgewerkt aan de hand van een viertal thema s. In dit zevende hoofdstuk wordt gekeken naar het totaaloordeel van de bewoners over de leefbaarheid van hun buurt. Vervolgens wordt er een korte beschrijving gegeven van de leefbaarheid. Wat zijn de sterke punten, wat zijn de minder sterke punten en waar hebben de bewoners opmerkingen over gemaakt? In de bespreking komt ook terug wat de bewoners hebben aangegeven als bijzonder (hier is in de vragenlijst een aparte vraag naar gesteld). 7.2 Totaaloordeel Naast de oordelen op de 16 verschillende leefbaarheidsaspecten is de bewoners gevraagd om een totaaloordeel over hun buurt te geven. Dit is het cijfer dat zij in algemene zin geven aan de leefbaarheid in hun buurt. t.o.v. Nederland Heeze 7,4 - Leende 7,6 - Sterksel* 7,6 - Heeze-Leende 7,5 - Landelijk gemiddelde 7,2

24 TOTAALOORDEEL EN BUURTSCORES Ten opzichte van het cijfer in Nederland (7,2) scoren Heeze, Leende en Sterksel telkens enkele tienden hoger. De 7,5 gemiddeld getuigt van tevredenheid met de leefbaarheid. Er zijn weinig algemene opmerkingen gemaakt over het totaaloordeel. Twee opmerkingen spreken over het moeilijk kunnen vinden van een geschikte woning in de omgeving: Aanbod voor starters en alleenstaanden in Leende nihil. Moeilijk om naar andere woning door te stromen. 7.3 Bijzondere buurt Als laatste is men in het onderzoek gevraagd om in enkele trefwoorden te omschrijven wat de buurt bijzonder maakt. Onderstaand leest u per buurt een impressie. Heeze Bewoners van Heeze noemen meerdere malen de kindvriendelijkheid van de woonomgeving. Kindvriendelijk. Alles dichtbij. Een andere bewoner schrijft: Aardige buurtbewoners en ook leeftijdsgenootjes voor de kinderen. Een derde schrijft over de buurtbewoners: Aardige buurt, iedereen roept en maakt een praatje met elkaar en als ze mekaar kunnen helpen zullen ze dat ook doen. Zo moest het in heel Nederland zijn. Een ander geeft het een meer algemene bewoording: Rustige straat, prettige omgang met buren. Men kan op elkaar rekenen. Voorzieningen in dorp goed bereikbaar. Leende Leende wordt omschreven als een prettige, rustige buurt waar de mensen op een aangename manier met elkaar omgaan. Ik heb beste buurtbewoners. Heel aardige mensen. Een ander schrijft: Rustige straat waar ieder elkaar laat leven maar er toch voor elkaar is. Sterksel Een bewoner weet het wonen in Sterksel krachtig uit te drukken: Eigen moestuin, mooi uitzicht, gevoel vrij te wonen, van je buren op aan kunnen. Een ander verwoordt het als volgt: Hartelijk, aardig, er 'zijn' als je elkaar nodig hebt, mooie tuinen.

TOTAALOORDEEL EN BUURTSCORES 25 7.4 Buurtprofiel totaaloordeel kwaliteit woningen buurt kwaliteit eigen woning toegankelijkheid woning kwaliteit woonomgeving groenvoorzieningen speelvoorzieningen voorzieningen eerste levensbehoeften openbaar vervoer medische voorzieningen overlast personen vervuiling ongewenste activiteiten criminaliteit veiligheid veiligheid woning verkeer prettig samenleven betrokkenheid Heeze 7,4 7,4 6,9 6,4 6,9 6,7 6,6 7,1 7,8 5,8 6,9 6,8 6,5 8,3 7,7 7,6 7,9 7,0 7,5 6,1 Leende 7,6 7,4 6,7 6,4 6,7 6,0 6,2 7,3 7,8 6,6 7,1 7,4 6,4 8,4 8,2 8,0 7,9 7,0 7,9 7,0 Sterksel* 7,6 7,3 6,4 6,7 6,7 6,5 6,2 5,6 6,6 4,6 4,9 7,1 6,9 8,5 7,5 7,6 7,8 6,5 8,1 6,9 Gemeente Heeze-Leende 7,5 7,4 6,8 6,4 6,8 6,5 6,5 7,1 7,7 6,0 6,9 6,9 6,5 8,3 7,8 7,7 7,9 7,0 7,6 6,3 Nederland 7,2 7,0 - - 6,5 6,4 6,8 7,1 - - - 6,4 6,1 8,2 6,4 7,5-6,3-6,0 Ruim voldoende Onvoldoende * Door het lage aantal huurders zijn de rapportcijfers niet te lezen als geldend voor de hele kern. Heeze Een blik op de tabel laat zien dat Heeze op alle vragen een voldoende tot een ruim voldoende scoort. De bewoners zijn er over het algemeen tevreden met de leefbaarheid. Het is in de ogen van de bewoners vooral veilig wonen. De vragen die te maken hebben met dit onderwerp scoren stuk voor stuk een ruime voldoende. Leende De scores van Leende zijn nagenoeg gelijk aan die van Heeze. Opvallend verschil is dat men in Leende nog minder overlast ervaart van vervuiling of overlast van personen of activiteiten. Sterksel Ook Sterksel laat hoge scores op de verschillende vragen zijn. De totale leefbaarheid krijgt een 7,6 en de vragen naar de veiligheid scoren eveneens boven gemiddeld. Alleen de vragen naar het openbaar vervoer en het aanbod van medische voorzieningen scoren een onvoldoende. Dit zijn typisch de onderwerpen waar kleine kernen mee kampen als het om leefbaarheid gaat.

26 TOTAALOORDEEL EN BUURTSCORES

BIJLAGE 27 Bijlage Vragenlijst over de leefbaarheid in uw buurt Wij leggen u enkele vragen voor over de leefbaarheid in uw buurt. U kunt steeds een rapportcijfer geven. Daarbij geldt telkens: een hoger cijfer betekent dat u meer tevreden bent en een laag cijfer betekent dat u ontevreden bent. Hebt u geen oordeel op een van de onderstaande vragen of vindt u de vraag niet op uw buurt van toepassing, dan kunt u die vraag onbeantwoord laten. Het is voor ons belangrijk te weten of er een verschil is in leeftijd, geslacht en woonsituatie als het gaat om de beoordeling van de leefbaarheid. Daarom stellen we het zeer op prijs als u deze gegevens wilt invullen. PERSOONLIJKE SITUATIE Wat is uw leeftijd? Leeftijd :. Jaar Bent u man of vrouw? Geslacht : Man / Vrouw (doorstrepen wat niet van toepassing is) Wat is uw postcode? (bijvoorbeeld: 1234AB) Wat is de samenstelling van uw huishouden? ο Alleenwonend ο Tweepersoonshuishouden zonder (thuiswonende) kinderen ο Gezin, jongste kind onder de 12 jaar ο Gezin, jongste kind 12 jaar of ouder ο Alleenstaande ouder, jongste kind onder de 12 jaar ο Alleenstaande ouder, jongste kind 12 jaar of ouder In wat voor soort woning woont u? ο Eengezinswoning in een rij ο 2/1 kap woning ο Vrijstaande woning ο Appartement met lift ο Appartement zonder lift Z.O.Z.

28 BIJLAGE De leefbaarheidsmonitor Omcirkel per vraag steeds het getal dat u als rapportcijfer wilt geven voor uw buurt. 1. Hoe beoordeelt u uw buurt in het algemeen? Zeer onprettig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zeer prettig 2. Wat vindt u van de kwaliteit van de woningen bij u in de buurt? Daarbij gaat het niet om de geschiktheid van uw eigen woning voor uzelf maar om de aantrekkelijkheid en de staat van onderhoud van de woningen om u heen. Zeer slecht 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zeer goed 3. Wat vindt u van de kwaliteit van uw woning? Denk hierbij aan het onderhoud, de keuken, de badkamer, de wanden en de kozijnen. Zeer slecht 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zeer goed 4. Wat vindt u van de toegankelijkheid en de bereikbaarheid van uw woning? Daarbij hierbij aan de bereikbaarheid en toegankelijkheid wanneer u slecht ter been bent of een rolstoel of een rollator gebruikt. Zeer slecht 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zeer goed 5. Wat vindt u van de woonomgeving in uw buurt? Denk hierbij aan de pleintjes, de bestrating, de manier waarop de straat is ingericht, enz. Zeer slecht 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zeer goed 6. Wat vindt u van de groenvoorzieningen in de woonomgeving? Denk hierbij aan de manier waarop u er gebruik van kunt maken en de manier waarop de groenvoorzieningen worden bijgehouden. Zeer slecht 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zeer goed

BIJLAGE 29 7. Wat vindt u van de speelvoorzieningen in uw buurt? Denk hierbij aan de manier waarop de speelvoorzieningen worden bijgehouden, het gebruik ervan en aan de mogelijkheden voor kinderen om leuk en veilig te spelen. Zeer slecht 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zeer goed 8. Wat vindt u van het aanbod en de kwaliteit van de voorzieningen in het dorp? Denk hierbij aan scholen, winkels, openbaar vervoer, bibliotheek, buurthuis, sport-, zorg-, en medische voorzieningen. Zeer slecht 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zeer goed 9. Wat vindt u van het aanbod van voorzieningen voor de eerste levensbehoeften in het dorp? Denk hierbij bijvoorbeeld aan de slager, bakker, groenteboer en supermarkt. Zeer slecht 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zeer goed 10. Wat vindt u van het aanbod van openbaar vervoer? Denk hierbij bijvoorbeeld aan aanwezigheid, bereikbaarheid en frequentie. Zeer slecht 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zeer goed 11. Wat vindt u van het aanbod van medische voorzieningen voor noodgevallen? Denk hierbij bijvoorbeeld aan het aanbod en de bereikbaarheid van medische voorzieningen in avond, s nachts en in het weekend. Zeer slecht 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zeer goed 12. Heeft u in uw buurt overlast (van het gedrag) van anderen? Denk hierbij aan geluidsoverlast of andere overlast van buurtbewoners en aan overlast door rondhangende jongeren. Veel overlast 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Geen overlast

30 BIJLAGE 13. Heeft u in uw buurt last van vervuiling? Denk hierbij aan zwerfvuil, stank, verkeerd geplaatst vuilnis, hondenpoep e.d. Ernstige last 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Geen last 14. Heeft u in uw buurt overlast van activiteiten? Denk hierbij aan horeca (cafés, disco s, etc.), drugsgebruik en bedrijvigheid. Veel overlast 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Geen overlast 15. Heeft u in uw buurt last van criminaliteit? Denk bijvoorbeeld aan vandalisme, inbraak, diefstal, graffiti, vernielingen, geweldpleging en het dealen van drugs. Veel overlast 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Geen overlast 16. Hoe veilig voelt u zich bij u in de buurt? Denk bijvoorbeeld aan enge plekken, een onprettige sfeer, rondhangende jongeren, etc. Zeer onveilig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zeer veilig 17. Hoe veilig voelt u zich in uw woning of uw woongebouw? Denk hierbij bijvoorbeeld aan de entree, berging, lift, hang- en sluitwerk en de verlichting. Zeer onveilig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zeer veilig 18. Heeft u in uw buurt last van verkeer? Denk aan verkeersdrukte, verkeerslawaai,onvoldoende parkeergelegenheid en/of hinder door verkeerd parkeren, onveilig rijgedrag. Ernstige last 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Geen last 19. Wonen bewoners van verschillende leeftijden in de buurt op een prettige manier samen? Zeer onprettig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zeer prettig

BIJLAGE 31 20. Wat vindt u van de betrokkenheid van bewoners bij uw buurt? Denk hierbij aan de mate waarin mensen zich willen inzetten voor de buurt. Niet betrokken 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zeer betrokken 21. Wat maakt de buurt voor u bijzonder om in te wonen? Geef uw antwoord aan in 1 of 2 trefwoorden (bijvoorbeeld: de bloemen in de zomer of de aardige buurtbewoners) Ruimte voor opmerkingen Hieronder kunt u uw opmerkingen kwijt over maximaal 2 van de genoemde onderwerpen. Deze ruimte kunt u ook gebruiken om uw score voor een onderwerp nader toe te lichten. Nummer van het onderwerp : Opmerking en locatie: Nummer van het onderwerp : Opmerking en locatie: HARTELIJK DANK VOOR UW MEDEWERKING! En vergeet niet uw antwoordstrookje mee te sturen als u in aanmerking wilt komen voor een dinerbon.