gemeente elling Raadsbesluit Onderwerp: herziene begroting 2019 Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid Noardwest Fryslân Jaar/nummer: 201919 De raad van de gemeente Terschelling: Gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van 12 februari 2019; Gelezen de aanbiedingsbrief, van het Algemeen Bestuur Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid Noardwest Fryslân; Gelezen de herziene begroting 2019 Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid Noardwest Fryslân; Gelezen de eerste begroting 2019 Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid Noardwest Fryslân; Gelezen het Memo uitzetting gemeentelijke bijdrage Wmo-Jeugdwet herziene begroting Dienst 2019; Besluit: a. Kennis te nemen van de herziene begroting 2019 Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid Noardwest Fryslân; b. Geen zienswijze in te dienen ten aanzien van de herziene begroting 2019 Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid Noardwest Fryslân; c. Uit te spreken dat zij graag op de hoogte gehouden wordt van de ontwikkelingen en concrete sturingsmogelijkheden op het niveau en de kosten van de voorzieningen. Terschelling, 26 februari 2019 De raad van de gemeente Terschelling
gemeente elling Gemeenteblad Onderwerp: Herziene begroting 2019 Dienst SoZaWe Noordwest Fryslân Jaar/nummer: 2019/9 In behandeling bij: Wethouder Hoekstra - Sikkema Voorstel Wij stellen u voor kennis te nemen van de concept herziene begroting 2019 Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid Noardwest Fryslân, geen zienswijze in te dienen en uit te spreken dat u graag op de hoogte gehouden wordt van de ontwikkelingen en concrete sturingsmogelijkheden op het niveau en de kosten van de voorzieningen. Samenvatting Het Bestuur van de Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid Noardwest Fryslân, hierna de Dienst, heeft de herziene begroting van 2019 aangeboden aan de colleges met het verzoek deze voor te leggen aan de gemeenteraad. De raad heeft tot 1 maart 2019 de tijd om te reageren. Er wordt in de herziene begroting eerst ingegaan op de algemene beleidsontwikkeling in het Sociaal Domein in Noardwest Fryslân. Daarna wordt er per programma aangegeven welke trends en ontwikkelingen van invloed kunnen zijn op de begroting. Hierop zijn er per programma doelstellingen en acties geformuleerd voor 2019. Daarna komt de financiële begroting 2019 aan bod, de financiële vertaling van het voorgenomen beleid. In de laatste paragraaf worden de risico s beschreven. Aan de gemeenteraad wordt voorgesteld geen zienswijze uit te brengen ten aanzien van de herziene begroting 2019 van de Dienst. Argumenten hiervoor zijn: De doorberekening van het nieuwe beleid in de programmalasten voor 2019 is in de herziene begroting meegenomen. De herziene begroting hiermee goed aansluit op de verwachtte kosten en baten. Toelichting Na de transitie (de overgang van taken uit wetgeving naar gemeenten de decentralisaties) per 1januari 2015, komt er meer ruimte voor transformatie. Deze term staat met name voorinnovatie. Innovatie in aanpak, processen, voorzieningen, financiering en wijzen van samenwerking. Door ander gedrag willen we andere resultaten behalen. De gemeenten en Dienst moeten ook zélf veranderen teneinde hun werkwijzen en werkprocessen integraal te maken en om deze beter op elkaar en die van het veld te laten aansluiten. Daarin zijn zowel de medewerkers van overheden en zorg- en welzijnsorganisaties betrokken, als de mensen die zorg nodig hebben en/of
2 mantelzorg geven. Het omvat de hele participatiesamenleving: de samenleving waarin mensen meedoen naar vermogen, omkijken naar elkaar en dat er zorg en ondersteuning beschikbaar is voor de mensen die dat nodig hebben. Ook dit is een gedeeld doel waarin gemeenten, de Dienst en netwerkpartners gezamenlijk optrekken. Wij concentreren ons hierin vooral op de dienstverlening aan gebiedsteams teneinde de keten optimaal te laten werken, wat uiteindelijk ten goede komt aan de inwoner. Daarnaast zijn wij een belangrijke netwerkspeler als het gaat om inkoop, contractbeheer, handhaving, toezicht en kwaliteitsbeleid. Programma (herziene) begroting 2019 Hieronder leest u per programma de actuele trends en ontwikkelingen (n.a.v. deze innovatie) die van invloed zijn op de herziene begroting. Programma Werk, Participatie en Inkomen Actuele ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op de herziene begroting van de uitvoering van de Participatiewet: De verwachting is, op basis van de resultaten van 2018, dat het aantal uitkeringsgerechtigden in de Participatiewet de komende jaren op hetzelfde niveau zal blijven. Daarmee geven wij een positiever beeld dan de septembercirculaire 2018. De arbeidsmarkt verandert snel vanwege macro-economische factoren zoals automatisering en robotisering en specifieke lokale omstandigheden als krimp (vergrijzing en ontgroening). De arbeidsmarkt kenmerkt zich door een steeds sterkere (internationale) concurrentie, terwijl laaggeschoolde arbeid afneemt. Door de afschaffing van de WSW en de oude Wajong en door de instroom statushouders is de gemiddelde afstand van onze cliënten tot de arbeidsmarkt toegenomen. Dit betekent dat een groter deel van de cliënten niet kan uitstromen naar werk, maar dat maatschappelijke participatie het hoogst mogelijke doel is. Voor onze doelgroep biedt de parallelle arbeidsmarkt mogelijkheden om naar vermogen een bijdrage te leveren aan de lokale arbeidsmarkt. Naar aanleiding van de resultaten van de analyse die IROKO heeft gemaakt ten aanzien van de gevolgen van de Participatiewet wordt er een nieuwe visie ontwikkeld op de uitvoering van de Participatiewet in samenwerking met Stidwest Fryslân en de Fryske Marren. Programma Armoedebestriiding Aan de hand van de uitkomsten van het armoedeonderzoek worden er in 2019 verbeteringen doorgevoerd in het armoedebeleid. In oktober 2018 is er een nieuwe kadernota/dienstregeling Schuldhulpverlening vastgesteld met daaraan gekoppeld een vierjarig ambitieschema. Vanaf eind 2018 zullen de eerste ambities gerealiseerd worden. Het uiteindelijke doel is integrale schuldhulpverlening met toegang via de Gebiedsteams. De ambities liggen op het vlak van preventie & vroegsignalering, oriëntatiefase, stabilisatiefase, schuldenregeling en nazorg. Programma Wmo en Jeucidwet Samenwerken
3 De afgelopen jaren hebben wij in samenwerking met onze (keten)partners hard gewerkt aan de implementatie van de nieuwe Wmo en de Jeugdwet. Gezamenlijk zijn wij erin geslaagd de transitie tot een succes te maken. Na de transitie volgt de transformatie. In 2019 blijft aandacht uitgaan naar de verdere transformatie in het sociaal domein. Wij ondersteunen hierbij en dragen bij aan de verdere (proces)ontwikkeling. Innovatie Wij werken samen met gebiedsteams, gemeenten, aanbieders en cliënten aan innovatie. Dat kan op meerdere gebieden zijn zoals ICT, lokale algemene voorzieningen, de vorm van zorgvoorzieningen en efficiëntere keten)processen. Maatschappij Het aantal eenpersoonshuishoudens onder de doelgroep Wmo stijgt geleidelijk en inwoners wonen gemiddeld langer thuis. Dit heeft invloed op de verstrekking van voorzieningen die erop gericht zijn dat inwoners zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen, zoals woningaanpassingen, vervoer of hulpmiddelen ten behoeve van mobiliteit. Het aantal echtscheidingen is stabiel, maar landelijk neemt het aantal scheidingen dat uit de hand loopt toe. Dit is van invloed op het gezond en veilig opgroeien van kinderen, waardoor vaker ondersteuning op grond van de Jeugdwet noodzakelijk is. Het aantal verstrekte maatwerkvoorzieningen is de laatste jaren toegenomen. Dit resulteert bij de Dienst in het verwerken van meer werkprocessen. Regeerakkoord Eigen bijdrage Wmo: Het kabinet is van plan met ingang van 2019 een eenvoudig eigen bijdrage-abonnementstarief van 17,50 per vier weken te introduceren, voor huishoudens die gebruikmaken van Wmo voorzieningen. De eigen bijdragen worden daardoor niet langer afhankelijk van gebruik, inkomen, vermogen en huishoudsamenstelling. Eigen bijdrage Wmo: De huidige anti-cumulatie regeling van eigen bijdragen blijft intact. Dat betekent dat een huishouden geen eigen bijdrage betaalt voor een Wmo-maatwerkvoorziening als ze al een eigen bijdrage betaalt voor zorg uit de Wlz. AMvB reële prijs Wmo: Begin 2019 wordt de toepassing van de AMvB door hetrijk geëvalueerd. Deze AMvB stelt dat wij voor Wmo-voorzieningen een reëel tarief moeten stellen (goede verhouding tussen tarief en kwaliteit). Digitaal berichtenverkeer: Wij stellen aan aanbieders veel verschillende voorwaarden als het gaat om contractering, gegevensuitwisseling en verantwoording. Om de administratieve lasten te verminderen, worden Wmo en i-jeugd de standaard. Wij voldoen hier reeds aan, echter blijven wij inzetten op procesoptimalisatie op dit punt. Spanningsveld tussen beleid en maatschappelijke ontwikkelingen De trends en ontwikkelingen vragen aandacht. Er lijkt een spanningsveld te ontstaan tussen: i
4 1. de visie en het doel van de wetgever en van de gemeenten in Noordwest- Friesland om de inzet vanuit de 2e-lijnsondersteuning terug te dringen en om zoveel mogelijk ondersteuningsvragen op te lossen met behulp van inzet uit de De en le lijn. 2. de toenemende druk op de inzet vanuit de 2e-lijnsondersteuning als gevolg van de maatschappelijke ontwikkelingen zoals vergrijzing, toename echtscheidingen en toename éénpersoonshuishoudens. Kortom: het aantal maatwerkvoorzieningen (2e lijn) neemt nog niet af, terwijl de gebiedsteams zoveel mogelijk ondersteuningsvragen oplossen met behulp van inzet uit 0e en le lijn. Bedrijfsvoering De groei van het aantal partijen, taken, verantwoordelijkheden, werkwijzen en methodieken in het Sociaal Domein leidt tot een toenemende complexiteit van het werkveld. Landelijk zijn een aantal pilots gestart om budgetten van de gebiedsteams anders te financieren (bijvoorbeeld een integraal budget). Juridische gevolgen/fatale termijnen/handhaving De Dienst is om uitstel gevraagd voor indienen zienswijze. De gemeenteraad heeft tot 1 maart 2019 de tijd om te reageren. De begroting van de Dienst vormt een groot deel van het totale Sociaal Domein. De gemeenten maken zelf echter ook kosten voor het Sociaal Domein. Zo financieren gemeenten onder andere: Gebiedsteams (mensen en middelen). Veilig Thuis Fier Fryslân Maatschappelijke opvang en Vrouwenopvang (Centrumregeling) Dorpshuizen en verenigingen Peuterspeelzalen Educatie (b.v. leerlingenvervoer) Hierin is niets gewijzigd ten opzichte van 2018 of inmiddels verwerkt in de gemeentelijke begroting 2019. De budgettaire verschillen ten opzichte van de conceptbegroting 2019 van de Dienst zijn op onderdelen als volgt: - Onderdeel Raming Raming primitieve Verschil herziene begroting Dienst = voordeel nadeel begroting 2019 Dienst 2019 Programma Werk, Participatie 335.805 405.465 + 69.660 en Inkomen Programma Armoedebestrijding 81.319 77.709-3.610 Programma WMO en Jeugdwet 1.362.642 1.049.085-313.557 Apparaatslasten 419.690 399.379-20.311 (bedrijfsvoering) Totaal 2.199.457 1.931.638-267.819 Oorzaken financiële verschillen t.o.v. de primitieve begroting Dienst 2019
5 In bijlage 3 Memo uitzetting gemeentelijke bijdrage Wmo-Jeugdwet herziene begroting Dienst 2019 vindt u de nadere onderbouwing voor de uitzetting van de gemeentelijke bijdrage voor de programma s Wmo en Jeugdwet, opgenomen in de concept herziene begroting 2019 van de Dienst ten opzichte van de primitieve begroting 2019 van de Dienst. Deze memo is op maat gemaakt voor Terschelling. Verwerking herziene begroting Dienst in de gemeentelijke begroting - =nadeel Onderdeel Raming Raming begroting Verschil herziene 2019 Gemeente + = voordeel begroting 2019 Terschelling - Dienst (volgens de 2e Bestuursrapportage 2018) Programma Werk, Participatie 335.805 en Inkomen 363.000 + 27.195 Programma Armoedebestrijding 81.319 66.000-15.319 ProgrammaWMOenJeugdwet 1.362.642 1.169.000-193.642 Apparaatslasten 419.690 403.000-16.690 (bedrijfsvoering) Totaal 2.199.457 2.001.000-198.457 In de huidige begroting voor het jaar 2019 is een totale post voor het Sociaal Domein (de Dienst) van 2.001.000 opgenomen. Deze raming is gebaseerd op de laatste rapportage van het jaar 2018 van de Dienst en is verwerkt in de 2e Bestuursrapportage 2018. Nu blijkt dat deze opgenomen raming voor het jaar 2019 onvoldoende is. Anderzijds moeten wij ook constateren dat de nu door de Dienst geprognotiseerde cijfers uitgaan van een worst case scenario. Wij stellen dan ook voor eerst de ontwikkeling in het jaar 2019 af te wachten, en zo nodig in juni bij de Kadernota 2019 de raad voor te stellen dein de gemeentelijke begroting opgenomen budgetten bij te stellen. U bent hiervan al op de hoogte gesteld tijdens de commissievergadering van 12 februari 2019 (In het stuk Tijdens de bakens verzetten ). Risico s Algemeen Voor alle programma s in de herziene begroting geldt dat sprake is van zogenaamde openeindregelingen. Meer aanvragen dan begroot leidt dan tot overschrijding van de kosten. De kans op afwijkingen is het grootst binnen de programmaonderdelen Inkomen, Wmo en Jeugd. Wmo Het kabinet is van plan met ingang van 2019 een eenvoudig eigen bijdrage abonnementstarief van 17,50 per vier weken te introduceren, voor huishoudens die gebruikmaken van Wmo voorzieningen. De eigen bijdragen worden daardoor niet langer afhankelijk van gebruik, inkomen, vermogen en huishoudsamenstelling. Het abonnementstarief kan een aanzuigende werking hebben, zo stelt de VNG. AMvB reële prijs Wmo: In 2019 wordt de toepassing van de AMvB geëvalueerd. Deze AMvB stelt dat wij voor Wmo voorzieningen een reëel tarief moeten stellen (goede verhouding tussen tarief en kwaliteit).
6 Zie tevens paragraaf 7.6.2 voor de voornaamste financiële risico s inzake de Wmo.
7 Jeugd (risico zeer hoog) De landelijke inkoop betreft de specialistische zorg die wordt ingezet vanuit de raamovereenkomst die door de VNG met de betreffende zorgaanbieders, namens alle gemeenten is gesloten. Het begrote bedrag is opgenomen op basis van de werkelijke lasten van de voorgaande jaren, waarbij Harlingen en Waadhoeke de raming 2019 naar beneden hebben bijgesteld. Van te voren is niet bekend hoeveel kosten er jaarlijks gemaakt gaan worden, omdat de instroom en zorgomvang jaarlijks fluctueren. Op dit moment is bij alle Friese gemeente geen/onvoldoende grip op de kosten van de Jeugdhulp. Sociaal Domein Friesland heeft een belangrijke taak om, in gezamenlijkheid met de gemeenten en waar mogelijk de zorgaanbieders, inzicht te krijgen in de kostenontwikkeling van de Jeugdzorg. Hiervoor is o.a. een taskforce ingesteld. Zie tevens paragraaf 7.6.2 voor de voornaamste financiële risico s inzake de Jeugdwet. Bed riifsvoe ring Per 1januari 2016 is de Wet Meldplicht Datalekken in werking getreden, dit brengt een financieel risico met zich mee van maximaal 4% van de wereldwijde omzet per gebeurtenis. Per 1januari 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk om toezicht te houden op de dienstverlening Wmo, met name op het gebied van calamiteiten. De werkzaamheden binnen het Sociaal Domein zijn er op gericht om adequate zorg/voorzieningen te bieden aan de inwoners. Daarbij kunnen dingen misgaan. Indien er sprake is van een calamiteit dan is er kans op escalatie door: De opkomst van sociale media en de snelheid van nieuws in combinatie met toegenomen transparantie in de zorg en nadruk op slecht nieuws. De maatschappelijke zero-tolerance voor fouten en restrisico s (enige mate van onveiligheid). Maatschappelijke zorgen over beloning, verkwisting van middelen en privacy. Comrnunicatie/interactiviteit Na de behandeling door uw raad wordt de Dienst over de uitkomst geïnformeerd. Advies van de raadscommissie Ter inzage liggende stukken 1. Brief colleges B&W concept herziene begroting 2019 Dienst 2. Concept herziene begroting 2019 versie 2 Dienst Noardwest Fryslân 3. Memo uitzetting gemeentelijke bijdrage Wmo-Jeugdwet herziene begroting Dienst 2019 4. Eerste begroting 2019 Dienst Noardwest Fryslân
8 Datum behandeling in B&W + ondertekening Terschelling, Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Terschelling, H.M. de Jong, secretaris/directeur J.B. Wassink, burgemeester