COMMISSIE VAN TOEZICHT

00. I 11111111111111111 1111111 1111 TD COMMISSIE VAN TOEZICHT P.I. Heerhugowaard, locatie Zuyder Bos Aan: Dienst Justitiele Inrlichtingen Postbus.&0132 2500 GC Den Haag correspondentie: Postbus 251 1800 BG Alkmaar telefoon 072-5274835 fax 072-5274667 Kenmerk: Jaarverslag 2013 Alkmaar, 05 juni 2014 Geachte heer, mevrouw, Bijgaand zend ik u het Jaarverslag 2013 van de P.I. Heerhugowaard, locatie Zuyder Bos/Amerswiel. Met vsiendelijke groet, Missies van toezicht VW_00

Commissie van Toezicht Bij de Penitentiaire Inrichting Heerhugowaard, vestigingen Zuyder Bos en Amerswiel r ED (.7),Lo Jaarverslag 2013

7`) 1 Verantwoording voorpagina: De foto op de voorpagina betreft de enige gevangenis in Bhutan anno 2006. De foto is aangeleverd door mw. dr. K.W. van Hu1st, lid van de commissie van toezicht. 1

Jaarverslag 2013 van de ComMissie van Toezicht bij de Penitentiaire Inrichting Heerhugowaard, yestigingen Amerswiel en Zuyder Bos Inhoudsopgave Voorwoord van de voorzitter 11( 0 1. Inrichting 2. Cijfers 3. Toezichthoudende taak 4. Adviestaak 6 IL, 5. Bemiddelingstaak 9 6. Rechtsprekende taak 10 7. Overige vermeldenswaardige gebeurtenissen 1 Bijlage Overzicht soort klachten per onderwerp 12 3

(7) Jaarverslag 2013 van de Corrimissie van Toezicht bij de Penitentiaire Inrichting Heerhugowaard, vestigingen Amerswiel en Zuyder Bos,117) Voorwoord van de voorzitter Afgelopen jaar is gekenmerkt door de onzekerheden die zijn ontstaan over de doorvoering van de plannen van het Masterplani Hierbij wordt onder meer Zuyder Bos bedreigd met sluiti4. Dit heeft tot onrust geleid bij 1et personeel. Zij hebben niet alleen stil protest gevoerd, mar, hebben ook deelgenomen aan de landelijke protestactie in Den Haag. De gedetineerde rn hebben dit protest ondersteund en hebben de - beperkte - gevolgen hiervan geaccepteer4,-;) Zuyder Bos is uiteindelijk gevrijwaard van sluiting. Helaas moet een andere vestiging van P.r Heerhugowaard wel sluiten, wa grote personele gevolgen heeft. Deze werken door in Zuyde ir Bos/Amerswiel, nu is gebleken dat veel personeel, ook van Zuyder Bos/Amerswiel, bij andered diensten een functie heeft aanva iard. De personeelsuitstroom wordt o ipgevangen door de lege cellen te concentreren op de afdeling E0 en El van Zuyder Bos. Dee afdelingen zijn tijdelijk gesloten en de gedetineerden ziji intern overgeplaatst naar ander afdelingen. Dit heeft geleid tot een aantal klachten, omdat onvoldoende zou zijn gecommuniceerd over deze verplaatsingen. De Commissie ziet de toekomst met zorg aan, maar is overtuigd van de goede intenties van personeel en directie van de inrichting. De voorzitter, mei 2014 4

C.7) Jaarverslag 2013 van de Comml issie van Toezicht bij de Penitentiaire Inrichting Heerhugowaard, v,lestigingen Amerswiel en Zuyder Bos e. :.- 1 1. Inrichting De Penitentiaire Inrichting Heerhugowaard bestaat uit de vestigingen Westlinge, 1, Zuyder Bos en Amerswiel. De vestigingen Zuyder Bos en Amerswiel vallen onder een Commissie van Toezicht. Amerswiel is met ingang van 1 januari 2013 een gevangenis voor mannen, met en regime van algehele gemeenschap en een normaa. beveiligingsniveau l. Het heeft een capaciteit van 89 gedetineerden 2. Zuyder Bos is met uitzondering van de afdelingen DO en D1 een gevangenis voor mannen met l regime van algehele gemeenschap en normaal beveiligingsniveau. De afdelingen DO en D1 zijn zowel huis iyan bewaring als gevangenis met een standaardregime vaiin beperkte gemeenschap en normaal beveiligingsniveau. De totale capaciteit bedraagr 242 gedetineerden 3. De commissie van toezieht Samenstelling: - Voorzitter mw. mr. A.M.M. van Leuven, lid sinds 1 oktober 2000 - Leden, te weten: Dhr. P.J.M.J. Hoogenbosch, lid sinds 1 april 2001, Dhr. J.L.M. Schoutenl, lid sinds 1 april 2001, Mw. dr. K.W. van Hulst, lid sinds 1 maart 2005, Mw. mr. W.C. Oosterbroek, lid sinds 10 oktober 2006, Diu% mr. R.P.H. de Granada, lid sinds april 2009, Mw. L.M. Ainchil, 1i4 sinds september 2009, Dhr. P.N.J. Guldenaar, lid sinds januari 2010, Dhr. E.J. Brommet, lid sinds januari 2010 en Mw. mr. L.Th. Kastelein, lid sinds december 2010, Mw. mr. M.E. AllegrO, lid sinds 1 januari 2012 Mw. mr. E.M. Devis, lid sinds 1 maart 2012 en - Van de commissie van toezicht maakten onder meer deel uit: Leden van de rechterlijke macht, juristen, van wie een advocaat, een arts, een maatschappelijk werker. Mw. drs. F.M. Bressers is als ambtelijk secretaris aan de commissie verbonden. Ledenwerving: In het verslagjaar 2013 zijn geen nieuwe leden geworven. Deskundigheidsbevordering: De deskundigheid van de Commissie van Toezicht wordt naar onze mening niet alleen vergroot door het volgen van cursussen. Ook via contacten met de verschillende personeelsafdelingen van de mrichting,. met ketenpartners en met andere inrichtingen neemt de deskundigheid van de commissie toe. Bron: bestemmingsbeschikking van 14 januari 2013, Ministerie van Veiligheid en Justitie, Dienst Justitiele Inrichtingen, directie gevangeniswezen. 2 Bron: informatie van de directie. Bron: webs ite DJI. 5

Jaarverslag 2013 van de Conimissie van Toezicht bij de Penitentiaire Inrichting Heerhugowaard, yestigingen Amerswiel en Zuyder Bos De bijeenkomsten vooil de Commissies van Toezicht, georganiseerd door het RSItl-; worden steeds door enkele leden van de commissie bezocht. 2. Cijfers 2.1 Aantal beklagzittingen T" In 2013 zijn 35 beklagzittingen gehouden, waarvan 9 meervoudige zittingen: Gemiddeld zijn er drie beklagzittingen per maand. 2.2 Aantal bezette detentieplaatsen Regelmatig informeert d ie directie de Commissie over de bezetting van de inrichtinga Zowel Amerswiel als Zuyder Bos hebben in het algemeen een hoge bezettingsgraad:' Half 2013 echter, zijn de afdelingen E0 en El gesloten, om in te spelen op bezuinigingen en de daai irmee samenhangende uitstroom van personeel. De bewoners van deze afdelingen zijn herplaatst binnen de inrichting. 2.3 Aantal contacten met de Gedeco De contacten met de Gedeco verlopen immer moeizaam. In 2013 is de Gedeco bezocht door een afvaardiging van de Commissie van Toezicht. Sinds de tweede helft van 2013 hebben beide vestigingsonderdelen geen Gedeco meer. Dit heeft zijn oorzaak in het feit dat er veel veranderingen, ook voor de gedetineerden, op stapel. staan, waardoor de ammo i n de Gedeco zitting te nemen, weg is. Hoewel vat mu. de inrichting aandacht wordt i besteed aan het belang van een Gedeco, heeft dit nog niet tot positief resultaat (instellen van een nieuwe Gedeco) geleid. 2.4 Medische zaken De informatie over de Medische zaken komt slechts mondjesmaat tot de Commissie van Toezicht en alleen op uitdrukkelijke aanvraag. Hoewel in oktober 2012 is afgesproken met het hoofd Zorg dat per kwartaal een overzicht wordt verstrekt en dat per half jaar de klachten mi et de Commissie van Toezicht worden besproken is daar in 2013 niets van terechtgekomen. De stand van zaken met betrekking tot de medische klachten is ons derhalve niet bekend. De Commissie realiseert zich dat zij hier onvoldoende alert op is geweest en zal voor komend jaar erop toezien dat eerder gemaakte afspraken met betrekking tot de informatievoorziening over de medische beklagzaken worden nageleefd. 3. Toezichthoudende taak Rechtspositie: Insluiting tij dens de lunch Een aantal gedetineerden iit Amerswiel heeft geklaagd over het insluiten in de huisjes tij dens de lunch en dat dit zich niet verhoudt met het regime van algehele gemeenschap. Omdat de klacht is ingediend en ondertekend door een gedetineerde, aangevuld met een hist I met handtekeningen, zijn de klachten die niet door de gedetineerden zelf zijn ondertekend niet-ontvankelijk verklaard. De beklagcommissie heeft hierover uitspraak gedaan. 6

I Jaarverslag 2013 van de Cominissie van Toezicht bij de Penitentiaire Inrichting Heerhugowaard, yestigmgen Amerswiel en Zuyder Bos v-7 Geestelijke verzorgihg In Amerswiel lijkt onvol ldoende gelegenheid te zijn voor de moslimgelovigen had) geloof te belij den. Afspraak was dat de imam een gebedsdienst op vrijdag Amerswiel zou verzorgen. De hoofdimam is hiermee niet akkoord gegaan, omdat te weinig gedetineerden hiervan gebruik zouden maken. Er is een regeling gekomen dat de imam na de dienst in Zuyder Bos een dienst houdt in Amerswiel. (ongeoorloofd) contact met buitenwereld a. Gebleken is dat met name in Amerswiel veel telefoons worden gevonden b15 1 spitacties. Deze wo irden veelal over de muur van het complex gegooid. De inrichting is met de g I emeente in gesprek een extra hek om het complex te mogen-h bouwen. n b. Een aantal gedetineerden van de CO heeft een `klusterklache ingediend met betrekking tot het be lzoek. Zij willen dat de directie een eerdere uitspraak van ht RSJ, dat zij recht hebben op een keer bezoek per zeven dagen, nakomt. Naa ir aanleiding van deze klacht is een nieuwe bezoekregeling voor de gedetineerden op CO ingesteld. Zij luijgen nu elke woensdagochtend bezoek. Een aantal gedetineerden heeft hiervan afgezien en hiervoor getekend. Zij blijven in de oude bezoekregeling. 1 c. Ondanks nieuwe afspraken over het bezoek zijn klachten ingediend wegens het te laat oproepen voor Ihet bezoek, waardoor het bezoek later kon beginnen. De Commissie heeft gevraagd hier extra aandacht aan te besteden. I Materiele en sociale oms itandigheden: Financien Het nieuwe rekening-courantsysteem lijkt een aantal fouten met zich mee te brengen i Dit heeft tot een aantl klachten geleid, waarvan een deel door inzet van de maandcommissaris opgelost konden worden. Andere klachten zijn door de beklagrechter beoordeeld. Het lijkt erop dat het rekening-courantsysteem inmiddel beter werkt. Luchtverversingssysteem Naar aanleiding van klachten over het luchtverversingssysteem van afdeling D is intern onderzoek verricht. Hieruit is niets ongewoons naar voren gekomen. Wel zijn de filters vervangen. BZT-ruimte Naast eerder gemaakte afspraken dat de ruimte vooraf en achteraf wordt gecontroleerd i in aanwezigheid van de gedetineerde, is thans de regel ingevoerd dat de gedetineerde ook moet tekenen dat hij de kamer schoon heeft aangetroffen. Desondanks zijn ook in 2013 klachten over de hygienische staat van de BZT-ruimte ingediend en gegrond verklaard. Scheermesi es Gedetineerden klagen ()v ier de kwaliteit van scheermesjes en dat deze niet bestemd zouden zijn voor de Nederlandse markt. De commissie verzoekt de directie actie te ondernemen op dit punt.1dit heeft geresulteerd in een brief van de directie waarin zij 7

Jaarverslag 2013 van de CoMmissie van Toezicht bij de Penitentiaire Inrichting Heerhugowaard, vestigmgen Amerswiel en Zuyder Bos - =t stelt dat de klachten zijni besproken met de winkelier en de adjunct-directeur van APS.) Deze laatste heeft gesteld dat gedetineerde die niet tevreden zijn over een product.3' hierover een klachtformul lier bij de winkelier kunnen inleveren. Regime, activiteiten, belegening, zorg en terugkeer maatschappij: Activiteiten 1-, 1 In 2013 is het project Cell Dogs voortgezet met een nieuwe groep gedetineerden. Dek bijeenkomsten maken de l el uit van de TRA-activiteiten. I Beiegening In het vorig verslagjaar werd nog gesteld dat piw-ers regelmatig tegen gedetineerdem zeggen dat zij, als ze 'he er niet mee een zijn' maar in beklag moeten gaan. Inmiddelr lijkt het erop dat dit in 1 1 et onderhavig verslagjaar minder aan de orde is. Toch work' nog regelmatig vernomen dat piw-ers, mentoren en afdelingshoofden geen tijd hebben ' of nemen om het gesprek met een gedetineerde aan te gaan. De Commissie heeft de directie hierop aangesp lroken en deze heeft het onderwerp wederom- met het personeel besproken. 4. Adviestaak Overzicht en omschrijvi ing van aan de directeur gegeven adviezen, besprokeri aandachtspunten, belangnjke gebeurtenissen enz. Sportmomenten Gebleken is dat in het afgelopen jaar in het dagprogramma drie sportmomenten zijn opgenomen, waar twee rni omenten het minimum is. Gebleken is voorts dat regelmati het derde sportmoment Uitvalt, waarover veel klachten komen. Aan de directie is geadviseerd het aantal sportmomenten overeen te laten stemmen met het wettelijke minimum, om zo de onvrede over het uitvallen van sport tegen te gaan. De directie heeft aangegeven bier niet in mee te gaan, er veel is gdnvesteerd in het 1 dagprogramma en dat de uitvoering daarvan, inclusief de drie sportmomenten waar mogelijk, thans beter gaa i t. In het verslagjaar is gebleken dat er minder klachten zijn over het uitvallen van sprt. Voedselverspilling Het valt de Commissie op dat veel voedsel wordt weggegooid. In de vergadering van augustus is dit onderwerp uitgebreid besproken. Gesteld wordt dat naar schatting een derde van de maaltijden wordt weggegooid omdat gedetineerden hun eigen maaltijden bereiden. De directie stelti dat zij al tijden naar een oplossing zoekt voor het.probleem,. maar dat zij tegen jundische kaders oploopt (zij zijn verplicht in het kader van de zorgplicht voor een warrue maaltijd te zorgen). Twee commissieleden bespreken dit onderwerp met de Gedeco in de Gedecovergadering van 30 september om te bezien of een aantrekkelijke oplossing kan worden gevonden. Een Gedecolid wist te vertellen dat gedetineerden in P.I. Krimpen aan den IJssel de mogelijkheid hebben te kiezen tussen een door de inrichting verstrekte maaltijd of zelf koken. Bij navraag bij die P.I. bleek dat daar een regeling bestaat dat als gedetineerden zelf koken, zij geen huur voor de televisie hoeven te betdien. Ongeveer de helft van de gedetineerden heeft voor deze mogelijkheid gekozen. 8

Jaarverslag 2013 van de Cominissie van Toezicht bij de Penitentiaire Inrichting Heerhugowaard, Vestigingen Amerswiel en Zuyder Bos,1-7) De directie Zuyder BoS/Amerswiel heeft aangegeven e.e.a. in het directieberaad te, bespreken en te bezien of en hoe de (juridische) bezwaren, zoals de zorgplicht die cp de directeur rust en 'de strenge normen van voedselhygiene, kunnen worden weggenomen. Een ander' bezwaar is dat thans onvoldoende capaciteit beschikbaar is om veel gedetineerden zelf te laten koken. Dit onderwerp krijgt in 2014 een vervolg. 5. Bemiddelingstaak Algemene werkwijze CoMmissie van Toezicht De maandcommissaris probeert in nagenoeg alle ingekomen klachten te bemiddelen- D alvorens de klacht wordt doorgezonden aan de beklagcommissie. Dit betekent dat 4- meeste klachten langs de maandcommissaris gaan. Uitzondering zijn die k1achtert, -3 waar expliciet op is aa I rigegeven dat een bezoek door de maandcommissaris niet gewenst is of waarvan door het secretariaat van de Commissie van Toezicht wordt ingeschat dat een bemiddelingspoging geen kans van slagen heeft. Voor een juiste adminikratie is besloten dat klachten niet meer meeondertekend kunnen worden door imedegedetineerden. Elke gedetineerde dient zijn eigeri klachtformulier in te vullen, ook wanneer het gaat om klusterklachten. Ook is het niet mogelijk dat de Gedeco riamens een groep gedetineerden een klacht indient. Naast het bespreken van ingediende klachten, spreekt de maandcommissaris met de gedetineerden die hiertoe' een verzoekbriefje hebben ingediend. Tevens spreekt de maandcommissaris bij zijn ] bezoek aan de inrichting I met de gedetineerden die zijn ingesloten in een afzonderingscel. Dit doet hij aan de hand van schriftelijke' mededelingen van de directie met betrekking tot plaatsing in de afzonderingscel dan wel op eigen initiatief door het aanspreken van de piw-ers (voorheen de dienstgeleider). Begin 2043 is geconstateerd dat niet alle commissieleden ervan op de hoogte zijn dat zij ook 4e gedetineerden in de afzonderingscellen zullen bezoeken t ijdens hun dienst. tbove aande afspraak is dan ook opnieuw onder de aandacht gebracht. Aanvulling op de werkwilze: Omdat regelmatig klagers, niet op gesprek bij de maandcommissaris (willen) komen is als werkwijze afgesproken dat de maandcommissaris dit doorgeeft aan de administratie van de commissie van toezicht met het verzoek of zij aan klager een brief sturen met de vraag of hij zijn klacht al dan niet handhaaft. Tevens wordt in die brief vermeld dat als k ilager niet binnen twee weken reageert, zijn klacht als ingetrokken wordt beschord. Bemiddeling en uitkomsten1 De maandcorrunissarissen, hebben ruim 365 zaken behandeld. Een deel van de zaken bleken geen klachten te zijn of zijn door de tussenkomst van de maandcommissaris afgehandeld. Dit betrof zo'n 123 zaken. Een klein aantal zaken is doorgestuurd naar een andere inrichting vh)r rogatoir verhoor of naar de selectiefunctionaris. Zaken waarvan de gedetineerde inmiddels met ontslag zijn gegaan voordat de maandcommissaris ze kc4 spreken, zijn geteld als gehandhaafde klachten. 9

' Jaarverslag 2013 van de CoMmissie van Toezicht bij de Penitentiaire Inrichting Heerhugowaard, vestigmgen Amerswiel en Zuyder Bos Onderwerpen bij de ma4ndcommissaris I arbeid 7 arbeidsongeschiktheid 7 bejegening 45 bezoek / BZT 22 BZT-ruimte 4 celcontrole 6 contact met buitenwereld 4 contact met advocaat 4 contrabanden 2 disc.straf/rapport 42 duocel 4 geestelijke verzorging 3 intimidatie door medegedetineerde 1 luchten 9 medisch 5 MMD/BSD 8 ordemaatregel 1 overplaatsingen extern 2 overplaatsingen intern 19 post/krant 9 rekening courant/niet uitbetalen loon: 24 sport 18 TR/fasering 19 UC-afname 6 verlof 15 vermissing goederen 8 voeding 13 winkel 11 woonomgeving 14 klusterklachten: onvoldoende recreatieruimte in kwiel 16 insluiting tijdens lunchtijd (A"wiel) onbekend geen vrijdaggebed in A'wiel onbekend Omdat de klusterklachten niet meer als zodanig worden bijgehouden is niet goed meer te achterhalen hoeveel gedetineerden dezelfde klacht hebben ingediend. 6. Rechtsprekende taak In 2013 zijn 35 beklakzittingen gehouden, waarvan 9 meervoudige zittingen. Gemiddeld zijn er drie beklagzittingen per maand. 10

Jaarverslag 2013 van de Commissie van Toezicht bij de Penitentiaire 1nrichting Heerhugowaard, yestigmgen Amerswiel en Zuyder Bos (17) Tabel 1: Overzicht aantal klachten in 2013 1 i I Instroom Uitstroom Intrekking (incl. Doorzending Beschikkingen Openst4.nde bemiddeling naar andere Incl afdoening zaken (per 31- door M.C.) inrichting na rog verzoek 12-13) I Zuyder Bos 1064 1080 331 42 707 1174 Amerswiel (1383) (1481) (399) (30) (1052) (8 : 6 (Tussen haakjes staan de cijfers van 2012) Tabel 2: Overzicht wiize van afhandeling klachten beschikkingen gegrdnd (deels) Niet Afd. na rog. ove7g 1 ongegrond ontvankelijk verzoek Zuyder Bos 707 101 251 269 86 Amerswiel (1052) (93) (492) (200) (67) ( I NB: in voorgaande jaren warn de cijfers van Zuyder Bos en Amerswiel nog apart weergegeven, omdat het twee verschillende regimes betrof (voor mannen en voor vrouwen) Thans zijn de cijfers samengevoegd. 7. Overige vermeldenswaardige gebeurtenissen Ook in 2013 is een project van Dutch Cell Dogs van start gegaan. Inmiddels hebben bijna alle commissieleden een training meegemaakt. Zij zijn enthousiast over de inzet van de gedetineerden in dit project en de wijze waarop het project vorm is gegeven. Per juni 2013 ontvangt de Conimissie weer een maandelijks overzicht van de opgelegde straffen en maatregelen. Hierin is te zien op welke gronden disciplinaire straffen of maatregelen zijn opgelegd en welke straf/maatregel is opgelegd. De Commissie waardeert het zeer dat de inrichting de wend van de Commissie de overzichten weer te verstrekken, inwilligt. In november zijn de beklagrecters en voorzitters van de inrichtingen in Noord-Holland bijeen gekomen om de werkwijze,n op elkaar af te stemmen. Aldus vastgesteld in de vergadering van de Commissie van Toezicht van 21 mei 2014. mw. mr. A.M.M. van Leuven Voorzitter mw. drs. Secretari Bressers 11

Jaarverslag 2013 van de Commissie van Toezicht bij de Penitentiaire Inrichting Heerhugowaard, vesligingen Amerswiel en Zuyder Bos Bijlage Overzicht soort klachten per onderwerp P.I. Heerhugowaard, vestigingen Amerswiel / Zuyder Bos I I Activiteiten arbeid 24 Activiteiten diversen 44 Activiteiten luchten 27 Activiteiten sport 1 138 Behandeling 2 Bej egening 53 Compensatie 1 0 Contacten buitenwereld belleri 12 Contacten buitenwereld bezoek 67 Contacten buitenwereld- post 8 Controle 11 Disciplinaire straf 13 ISD (interv en behandeling) 1 Informatie/procedure I 26 Nog onbekend 6 Ordemaatregel 14 Persoonlijke voorwerpen 41 Regime 94 Rekening courant/zakgeld 28 Rogatoir verzoek 90 Schadeverhaal 2 Selectie/overplaatsing extern 20 Selectie/overplaatsing intern 26 Transport 1 Verlaten inrichting 64 Verzorging diverse 175 Verzorging godsdienst/levensovertuiging 3 Verzorging - medische 1 17 Verzorging persoonlijke 10 TOTAAL 1 1064 1

Commissie van Toezicht Postbus 251-1800 BG Alkmaar Port Paye Pays-Bas Dena 3us6 - -e le nn_ in3er) poabas 30112_ 25oo GC Gezien scankamer 07 JUL 2014 'Per-) Hoa9 FMHaaglanden 07 JULI 2014 Ontvangen