IJstijden Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd
IJstijden Glaciaal tijdens het pleistoceen 2.500.000-100.000 jaar geleden 1. ijs duwt de bodem naast en voor zich om hoog en zo ontstonden stuwwalen. 2. ijs zet allerlei sedimenten af en walste dit samen tot een ondoordringbare laag: Keileem 3. zandstormen zetten dekzand en löss af. 4. Door daling van de temperatuur breidde het Scandinavische landijs zich uit. 5. Tijdens deze periode (het Saalien) half Nederland bedekt met ijs.
LANDSCHAPPEN Hoe zijn ze ontstaan? Dekzand en loss
Samenvatting dekzand en loss Koud! Koud klimaat geen begroeiing kale vlakte wind vrij spel Dekzand en Löss neergelegd in Nederland
grind Zand loss Wat is zwaarder zand of loss?
DEKZAND De wind had vrij spel op de kale Noordzeebodem en er werden dan ook grote hoeveelheden zand weggeblazen. Dit zand bedekte heel Nederland en wordt dekzand genoemd.
Loss Hoe lichter het materiaal, hoe verder de wind het kan wegblazen. In Zuid-Limburg kwam dus zeer fijn zand te liggen: Löss
LANDSCHAPPEN Hoe zijn ze ontstaan? veen
Het Holoceen VAN 10.000 BP TOT NU.
Temperatuur verschillen tijdens het HOLOCEEN
Begin Holoceen (1) Kenmerkend voor het Holoceen is de voortdurende stijging van de temperatuur Relatieve en absolute zeespiegelstijging: lage delen van Nederland kwamen onder water te staan waardoor er veen ontstond. Na een korte periode van veenvorming bedekte het zeewater het veengebied met zand en klei.
De 6 landschappen van Nederland
Laagveen en hoogveen
1 Het Veenlandschap Veen is een opeenhoping van afgestorven plantenresten. We onderscheiden 2 soorten veen: Hoogveen (boven de grondwaterspiegel). Laagveen (onder de grondwaterspiegel). Veen is veel afgegraven omdat het een goede brandstof is (turf)
Hoe ontstaat hoogveen? Plantenresten sterven af en komen onder water te liggen. Hierdoor kan er geen zuurstof bij komen en vergaat het niet.
Kenmerken hoogveen Bevindt zich boven het grondwater Grotendeels afgegraven Nette vervening (commercieel)
EEN VEENPAKKET Film turfsteken in de peel
Het afgraven van HOOGVEEN Omdat hoogveen boven de waterspiegel ligt, kun je het zo afsteken.
Laagveen Kenmerken van laagveen Zit laag onder het grondwater (Noordwest) Nederland Bijna geheel verdwenen Wilde vervening (eigen gebruik en veenplassen) Waterplanten (zee- en grondwater)
Kenmerken laagveenlandschap Smalle stroken van water en land. Lintbebouwing langs dijken (alleen daar was de bodem niet te slap voor bebouwing) Veel plassen in de omgeving. Droogmakerijen (ingepolderde veenplassen) Voornamelijk veeteelt (slappe bodem) Afgegraven vanuit kronkelig veenstroompje
Het afgraven van LAAGVEEN Bij laagveen graaft men lange sleuven: PETGATEN of trekgaten. Het veen wordt op RIBBEN of legakkers gelegd. Van het veen worden blokken gemaakt en het wordt gedroogd: TURVEN. Zo krijg je een typisch laagveenlandschap:
LANDSCHAPPEN Klei
Rivieren en de zee zetten grote hoeveelheden sedimenten af (Préglaciaal zand en grind). Soms wel honderden meters.
Rivieren Rijn en Maas transport Rijn in Zwitserland (verwering en erosie) Rijn bij Lobith (sedimentatie)
LANDSCHAPPEN 5. Invloed van de mens - Ruiverkaveling - Landbouw en bosbouw - Bewoning / nederzetting - Cultivering / toponiemen / dialecten - Ontwatering - Verontreiniging/ verrijking -