Mysteries van het Rijnland. Gilles Erkens e.a.

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Mysteries van het Rijnland. Gilles Erkens e.a."

Emma de Lange
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Mysteries van het Rijnland Gilles Erkens e.a.

2 Inleiding

3 Onderzoekspartners Hoffmann Van der Meulen Dambeck

4 Inleiding de Rijn-Maas delta

5 Problemen in de Rijndelta

6 Bodemdaling

7 Zeespiegelstijging

8 Afvoer bij Lobith (m3/s) discharge at Lobith (m 3 /s) De kans op hoge afvoer work line work line Herhalingstijd 200 1/ R3294 E000614b 10000

9 Factoren van invloed - tektoniek

10 Factoren van invloed - zeespiegel Van de Plassche, 1982

11 HST -25 begin TST Zee spiegel

12 Het creëren van ruimte Naar Van Dijk et al. 1991; Törnqvist 1993 Zeespiegelstijging en grondwatergradienten

13 Hypothesen

14 Het klimaat

15 De mens: directe invloed

16 De Mens: landgebruik Lang & Nolte, 1999 Eerste landbouw gedurende het Laat-Neolithicum Grootschalige akkerbouw in Duitse loessgebieden tijdens de Bronstijd

17 Factoren van invloed

18 DELTA SEDIMENTEN Sedimenten in de Rijndelta NAP W Bijna complete sediment afvang tussen 9000 en 1000 jaar geleden O RIJN & MAAS NOORDZEE

19 Sediment budget Wat willen we graag weten? De hoeveelheid sediment die gedurende de afgelopen millennia aangevoerd is naar de Rijn-Maas delta Wat voor een soort informatie hebben we? De hoeveelheid sediment die gedurende de afgelopen millennia afgezet is in de Rijn-Maas delta Als we deze informatie gebruiken moeten we rekening houden met: 1. De preservatie van sediment 2. De doorvoer van sediment uit Out Storage opslag in In? Rijn-Maas delta Tributaries Tributaries Tributaries Tribu

20 Sediment budgetering De hoeveelheden sediment in de Rijn-Maas delta vormen een volume. Om dat volume uit te rekenen hebben we nodig: 1. Dikte (m) 2. Oppervlak (km 2 ) 3. Ouderdom (jaren) Oppervlakte N W Dikte O

21 Stroomruggenkaart

22 De typische rivier

23 Waar bestaat de delta uit? Grof sediment (zand, grind)

24 Fijn sediment (klei, silt) Veen

25 De typische rivier

26 Eerste kwantificering.. N N DIKTE = OPPERVLAK BOVEN MINUS OPPERVLAK ONDER

27 Volume en gewicht Totale volume Rijn sedimenten in de delta: ~12 km 3 Totale gewicht van Holocene Rijn sedimenten: ~16,3 Gton

28 Aanvoer van sediment door de tijd Sediment aanvoer per jaar (Mton = 10 9 kg) Zand & Grind Fijn sediment Huidig 0,85 Mton 3,1 Mton Laatste 9000 jaar ~0,80 Mton ~1,00 Mton

30 Boorpuntenkaart

31 Profielen

32 Profielen in detail

33 Het dateren van afzettingen Dateringtechnieken: 14 C dateringen klei en veen OSL dateringen - zand Archaeologische vondsten Afgeleidde grondwaterniveaus

34 Tijdslijnen

35 Tijdslijnen en preservatie

36 Sediment budgetering De hoeveelheden sediment in de Rijn-Maas delta vormen een volume. Om dat volume uit te rekenen hebben we nodig: 1. Dikte (m) 2. Oppervlak (km 2 ) 3. Ouderdom (jaren) Oppervlakte N W Dikte O

37 Palaeogeografische ontwikkeling

38 Segmenten UV GIJ H R G R F R E R D R C R B R A R F M E M D M C M B M

39 Delta oppervlak door de tijd

40 Sediment budgetering De hoeveelheden sediment in de Rijn-Maas delta vormen een volume. Om dat volume uit te rekenen hebben we nodig: 1. Dikte (m) uit de profielen 2. Oppervlak (km 2 ) uit de palaeogeografische kaarten 3. Ouderdom (jaren) doormiddel van dateringen 4. De massa Oppervlakte van de sedimenten hangt af van: N W Dikte De samenstelling van het materiaal (veen, ca 200 kg/m 3, klei ca 1200 kg/m 3, zand ca 1700 kg/m 3 ) De begravingsdiepte en begravingsgeschiedenis (is vooral voor veen belangrijk). O

41 Sedimentatie in de delta door de tijd

42 Sedimentatie in de delta ^ N

43 Effectiviteit van de sedimentafvang ~ 70% uit Out ~ 90% Storage opslag in In? Delta sedimenten Tributaries Tributaries Tributaries Tributaries Sink 5 North Sea SDR Sink 4 (RD) SDR Sink 3 SDR Sink 2 SDR (LRE) (URG) Sink 1 (BS) Source (Alps) Van de Plassche, 1982

44 Sedimentatie in de delta door de tijd ~ 70% ~ 90%

45 De eerste sedimentatie piek

46 Sedimentatie in de delta door de tijd

47 Trends in het stroomgebied Rijndelta + 60 % Beneden Rijndalslenk % Boven Rijndalslenk %

48 Menselijke invloed

49 Vertraging in sedimentaanvoer Lang et al (2003)

50 Aanwijzingen uit Duitsland Verdwenen grond

51 Gevolgen voor Nederland

52 Uiterwaard opslibbing Menselijke invloeden op sediment budgetten Dijken, bekribben Geen sedimenten meer in delta vlakte, wel in uiterwaarden Foto langs dijk met uiterwaarden hoger, en gezakt land

53 Sedimenttekorten

54 Voorbeelden elders

55 Conclusies 1. Met geologische data hebben we de aanvoer van sediment naar de Rijn-Maas delta gedurende de laatste 9000 jaar kunnen bepalen. 2. Landgebruik door de prehistorische mens heeft een merkbare invloed gehad op de aanvoer van sediment. 3. Voor de toekomst zijn veranderingen in landgebruik belangrijker voor de sedimentaanvoer dan klimaatsveranderingen. 4. In de huidige Rijndelta kan het sediment geen kant meer op.

56 Mysteries van het Rijnland Gilles Erkens e.a.

Vergelijkbare documenten

IJstijden. Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd

IJstijden. Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd IJstijden Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd IJstijden Glaciaal tijdens het pleistoceen 2.500.000-100.000 jaar geleden 1. ijs duwt de bodem naast en voor zich om hoog en zo ontstonden stuwwalen. 2. ijs