IJstijden. Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "IJstijden. Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd"

Transcriptie

1 IJstijden Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd

2 IJstijden Glaciaal tijdens het pleistoceen jaar geleden 1. ijs duwt de bodem naast en voor zich om hoog en zo ontstonden stuwwalen. 2. ijs zet allerlei sedimenten af en walste dit samen tot een ondoordringbare laag: Keileem 3. zandstormen zetten dekzand en löss af. 4. Door daling van de temperatuur breidde het Scandinavische landijs zich uit. 5. Tijdens deze periode (het Saalien) half Nederland bedekt met ijs.

3 LANDSCHAPPEN Hoe zijn ze ontstaan? Dekzand en loss

4 Samenvatting dekzand en loss Koud! Koud klimaat geen begroeiing kale vlakte wind vrij spel Dekzand en Löss neergelegd in Nederland

5 grind Zand loss Wat is zwaarder zand of loss?

6 DEKZAND De wind had vrij spel op de kale Noordzeebodem en er werden dan ook grote hoeveelheden zand weggeblazen. Dit zand bedekte heel Nederland en wordt dekzand genoemd.

7 Loss Hoe lichter het materiaal, hoe verder de wind het kan wegblazen. In Zuid-Limburg kwam dus zeer fijn zand te liggen: Löss

8 LANDSCHAPPEN Hoe zijn ze ontstaan? veen

9 Het Holoceen VAN BP TOT NU.

10 Temperatuur verschillen tijdens het HOLOCEEN

11 Begin Holoceen (1) Kenmerkend voor het Holoceen is de voortdurende stijging van de temperatuur Relatieve en absolute zeespiegelstijging: lage delen van Nederland kwamen onder water te staan waardoor er veen ontstond. Na een korte periode van veenvorming bedekte het zeewater het veengebied met zand en klei.

12 De 6 landschappen van Nederland

13 Laagveen en hoogveen

14 1 Het Veenlandschap Veen is een opeenhoping van afgestorven plantenresten. We onderscheiden 2 soorten veen: Hoogveen (boven de grondwaterspiegel). Laagveen (onder de grondwaterspiegel). Veen is veel afgegraven omdat het een goede brandstof is (turf)

15 Hoe ontstaat hoogveen? Plantenresten sterven af en komen onder water te liggen. Hierdoor kan er geen zuurstof bij komen en vergaat het niet.

16 Kenmerken hoogveen Bevindt zich boven het grondwater Grotendeels afgegraven Nette vervening (commercieel)

17 EEN VEENPAKKET Film turfsteken in de peel

18 Het afgraven van HOOGVEEN Omdat hoogveen boven de waterspiegel ligt, kun je het zo afsteken.

19 Laagveen Kenmerken van laagveen Zit laag onder het grondwater (Noordwest) Nederland Bijna geheel verdwenen Wilde vervening (eigen gebruik en veenplassen) Waterplanten (zee- en grondwater)

20 Kenmerken laagveenlandschap Smalle stroken van water en land. Lintbebouwing langs dijken (alleen daar was de bodem niet te slap voor bebouwing) Veel plassen in de omgeving. Droogmakerijen (ingepolderde veenplassen) Voornamelijk veeteelt (slappe bodem) Afgegraven vanuit kronkelig veenstroompje

21 Het afgraven van LAAGVEEN Bij laagveen graaft men lange sleuven: PETGATEN of trekgaten. Het veen wordt op RIBBEN of legakkers gelegd. Van het veen worden blokken gemaakt en het wordt gedroogd: TURVEN. Zo krijg je een typisch laagveenlandschap:

22 LANDSCHAPPEN Klei

23 Rivieren en de zee zetten grote hoeveelheden sedimenten af (Préglaciaal zand en grind). Soms wel honderden meters.

24 Rivieren Rijn en Maas transport Rijn in Zwitserland (verwering en erosie) Rijn bij Lobith (sedimentatie)

25

26 LANDSCHAPPEN 5. Invloed van de mens - Ruiverkaveling - Landbouw en bosbouw - Bewoning / nederzetting - Cultivering / toponiemen / dialecten - Ontwatering - Verontreiniging/ verrijking -

Vragen over landschappen die we gaan behandelen

Vragen over landschappen die we gaan behandelen Landschappen Vragen over landschappen die we gaan behandelen Wat zijn landschappen? Waar komen ze voor? Hoe zien ze er uit? Welke informatie geven ze? Hoe zijn ze ontstaan? Wat is landschap? Dit? Kerk

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 Samenvatting door een scholier 2417 woorden 27 mei 24 5 49 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Inleiding Nederland is een land dat bestaat uit verschillende

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 4

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 4 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk Samenvatting door een scholier 1218 woorden 10 jaar geleden 5,8 98 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Terra.1 A Het landschap is het uiterlijk van een gebied.

Nadere informatie

Sectorwerkstuk Aardrijkskunde Landschappen

Sectorwerkstuk Aardrijkskunde Landschappen Sectorwerkstuk Aardrijkskunde Landschappen Sectorwerkstuk door een scholier 1784 woorden 31 januari 2006 5,8 79 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Aardrijkskunde P1 De aarde is ongeveer 4,6 miljard. Nederland

Nadere informatie

6,7. Paragraaf 1, Hoe is het Nederlandse landschap ontstaan. Samenvatting door een scholier 835 woorden 10 januari keer beoordeeld

6,7. Paragraaf 1, Hoe is het Nederlandse landschap ontstaan. Samenvatting door een scholier 835 woorden 10 januari keer beoordeeld Samenvatting door een scholier 835 woorden 10 januari 2005 6,7 63 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 8, Landschappen. Paragraaf 1, Hoe is het Nederlandse landschap ontstaan. 1. Landschap: Het

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Veenlandschap

Werkstuk Aardrijkskunde Veenlandschap Werkstuk Aardrijkskunde Veenlandschap Werkstuk door een scholier 2277 woorden 29 mei 2006 5,8 250 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Beschrijven: Waar: Hoogveen: Op het kaartje is te zien dat de hoogveen

Nadere informatie

Wat zijn de kenmerken van het landschap en hoe is het landschap ontstaan?

Wat zijn de kenmerken van het landschap en hoe is het landschap ontstaan? Werkstuk door een scholier 1791 woorden 23 juni 2007 5.9 42 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Wat zijn de kenmerken van het landschap en hoe is het landschap ontstaan? Het Kwartair wordt gekenmerkt door

Nadere informatie

Praktische opdracht Aardrijkskunde het Nederlands Landschap

Praktische opdracht Aardrijkskunde het Nederlands Landschap Praktische opdracht Aardrijkskunde het Nederlands Landschap Praktische-opdracht door een scholier 2220 woorden 15 juni 2007 6,3 33 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Praktische opdracht 3 Inleiding Deze

Nadere informatie

Hoofdvraag Hoe zijn de zes belangrijkste Nederlandse landschappen ingericht en hoe is dat te verklaren?

Hoofdvraag Hoe zijn de zes belangrijkste Nederlandse landschappen ingericht en hoe is dat te verklaren? Werkstuk door een scholier 2717 woorden 21 mei 2003 6,3 1219 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdvraag Hoe zijn de zes belangrijkste Nederlandse landschappen ingericht en hoe is dat te verklaren? Deelvragen

Nadere informatie

3. Hydrologie van Nederland

3. Hydrologie van Nederland 3. Hydrologie van Nederland 3.1. Geologie In Nederland liggen voornamelijk de geologische lagen van het Kwartair aan de oppervlakte. De oudere lagen uit het Tertiair liggen op grotere diepte; alleen in

Nadere informatie

Jeroen Zomer, beleidsadviseur landschap en cultuurhistorie DE LANDSCHAPSGESCHIEDENIS VAN NOORD-HOLLAND OVER LANDSCHAPSDYNAMIEK EN ENERGIELANDSCHAPPEN

Jeroen Zomer, beleidsadviseur landschap en cultuurhistorie DE LANDSCHAPSGESCHIEDENIS VAN NOORD-HOLLAND OVER LANDSCHAPSDYNAMIEK EN ENERGIELANDSCHAPPEN Jeroen Zomer, beleidsadviseur landschap en cultuurhistorie DE LANDSCHAPSGESCHIEDENIS VAN NOORD-HOLLAND OVER LANDSCHAPSDYNAMIEK EN ENERGIELANDSCHAPPEN Paleogeografie van Nederland Zeespiegelstijging Tussen

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde De 6 landschappen in Nederland

Werkstuk Aardrijkskunde De 6 landschappen in Nederland Werkstuk Aardrijkskunde De 6 landschappen in Nederland Werkstuk door een scholier 1949 woorden 5 juni 2001 6,4 447 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Voor het maken van dit werkstuk heb ik de

Nadere informatie

2 Bemesting 44 2.1 Meststoffen 44 2.2 Soorten meststoffen 46 2.3 Grondonderzoek 49 2.4 Mestwetgeving 49

2 Bemesting 44 2.1 Meststoffen 44 2.2 Soorten meststoffen 46 2.3 Grondonderzoek 49 2.4 Mestwetgeving 49 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Bodem en grond 9 1.1 Grond, bodem en grondsoorten 9 1.2 Eigenschappen van grond 20 1.3 Problemen met de grond 23 1.4 Verbeteren van landbouwgronden 30 1.5 Transport van

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1, Mens en Milieu

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1, Mens en Milieu Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1, Mens en Milieu Samenvatting door een scholier 2542 woorden 24 januari 2006 6 11 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Atlantis Samenvatting Aardrijkskunde

Nadere informatie

Kustlijn van de Noordzee

Kustlijn van de Noordzee International Wadden Sea School www.iwss.org 150.000 jaar geleden - 150.000 jaar geleden was het hele Noordzeebekken bedekt met een dikke ijslaag: dit was de Saale ijstijd. - Alle zeewater was in gletsjers

Nadere informatie

Geschiedenis van de duinen

Geschiedenis van de duinen Geschiedenis van de duinen Bijna de hele Nederlandse kust bestaat uit duinen. We weten hier niet beter, dan dat dat heel normaal is. Toch is dat niet zo. De kust van Frankrijk, Spanje en Portugal bijvoorbeeld

Nadere informatie

Post I. A: Oude duinen B: Zeekleilandschap. Bodemgebruik: A: Bos. B: Grasland

Post I. A: Oude duinen B: Zeekleilandschap. Bodemgebruik: A: Bos. B: Grasland Post I Opdracht I: Om welke twee landschappen gaat het? A: Oude duinen B: Zeekleilandschap Grondsoorten: Bodemgebruik: Inrichtingselementen: A: Oud duinzand A: Bos A: Kasteel, woningen B: Jonge zeeklei

Nadere informatie

Ik heb gekozen voor vier gemeenschappelijke deelvragen, deze behandel ik per landschap.

Ik heb gekozen voor vier gemeenschappelijke deelvragen, deze behandel ik per landschap. Werkstuk door een scholier 2220 woorden 4 maart 2003 6,1 59 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1.1 Inleiding Nederland, een land wat bestaat uit verschillende soorten landschappen. Al deze landschappen

Nadere informatie

Lesbrief Aardkundige Monumenten

Lesbrief Aardkundige Monumenten milieu Lesbrief Aardkundige Monumenten aardkun milieu Lesbrief Aardkundige Monumenten Colofon Uitgave Provincie Noord-Holland Postbus 123 2000 MD Haarlem Tel.: 023 514 31 43 Fax: 023 514 40 40 www.noord-holland.nl

Nadere informatie

FRIESE VEENWEIDEGEBIED HISTORIE EN VEENWEIDEVISIE

FRIESE VEENWEIDEGEBIED HISTORIE EN VEENWEIDEVISIE FRIESE VEENWEIDEGEBIED HISTORIE EN VEENWEIDEVISIE 30-3-2015 1 INTRODUCTIE Andrea Suilen Planvormer bij Wetterskip Fryslân o.a. betrokken bij; Uitvoeringsplan Veenweidevisie Waterbeheersingsprojecten veenweidegebied

Nadere informatie

Het gebied Begrenzing

Het gebied Begrenzing Cursus Reitdiep Het gebied Begrenzing -In het Oosten: de lijn Westerdijkshorn Wolddijk - Noorderhogebrug -In het Westen: de lijn Zuurdijk Lammerburen - Balmahuizen -In het Noorden: de lijn Onderwierum

Nadere informatie

4,9. Opdracht door een scholier 1800 woorden 11 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde. India, een wereld van verschil.

4,9. Opdracht door een scholier 1800 woorden 11 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde. India, een wereld van verschil. Opdracht door een scholier 1800 woorden 11 maart 2002 4,9 52 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo India, een wereld van verschil. 1 zie bladen 2 Opdracht 1 India andere waarden Voorbeeld:

Nadere informatie

Zand en klei 1. Van veen tot weiland 2. Blad 1. Heide Een lage plant met paarse bloemen.

Zand en klei 1. Van veen tot weiland 2. Blad 1. Heide Een lage plant met paarse bloemen. 5 Lastige woorden Blad Zand en klei Heide Een lage plant met paarse bloemen. Voedingsstoffen Voedsel dat planten nodig hebben om te groeien. Boomgaard Een stuk land met fruitbomen. Greppel Een kleine droge

Nadere informatie

AK HF SE 2 'Wonen in NL' hoofdstuk 1

AK HF SE 2 'Wonen in NL' hoofdstuk 1 Balgstuw Opblaasbare dam in de rivier. Bij Kampen bedoeld om te voorkomen dat water van het IJsselmeer de IJssel in wordt gestuwd door de wind. Als dit wel gebeurd kan dat leiden tot hoge waterstanden

Nadere informatie

Roestig land. De Wijstgronden

Roestig land. De Wijstgronden Roestig land De Wijstgronden Verslag van de lezing en excursie van Professor R. T. van Balen en Nico Ettema voor de Werkgroep Geologie en Landschap. Bedafse Bergen, Uden. 10.00-1600 uur. Een mooie herfstdag.

Nadere informatie

Veenlandschap Kortenhoef

Veenlandschap Kortenhoef Auteur St. Omgevingseducatie Laatst gewijzigd 10 February 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/72112 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Mysteries van het Rijnland. Gilles Erkens e.a.

Mysteries van het Rijnland. Gilles Erkens e.a. Mysteries van het Rijnland Gilles Erkens e.a. Inleiding Onderzoekspartners Hoffmann Van der Meulen Dambeck Inleiding de Rijn-Maas delta Problemen in de Rijndelta Bodemdaling Zeespiegelstijging Afvoer bij

Nadere informatie

WERKBLAD pingo. naam. Heel lang geleden was het hier erg koud. Dat noemen we de ijstijd. Er waren heuvels, heel bijzondere heuvels.

WERKBLAD pingo. naam. Heel lang geleden was het hier erg koud. Dat noemen we de ijstijd. Er waren heuvels, heel bijzondere heuvels. WERKBLAD pingo Heb je wel eens gehoord van een pingo? Pingo betekent heuvel die groeit. Het is een woord uit de taal van de Eskimo s of Inuït. Dat lijkt ver weg, maar pingo s zijn heel dichtbij geweest!

Nadere informatie

LANDSCHAPSANALYSE. 3: Landschapsvormen Hoog-Nederland. Sabine Geerlings Academie van Bouwkunst - 27 aprii. 27 september 2013 Academie van Bouwkunst

LANDSCHAPSANALYSE. 3: Landschapsvormen Hoog-Nederland. Sabine Geerlings Academie van Bouwkunst - 27 aprii. 27 september 2013 Academie van Bouwkunst LANDSCHAPSANALYSE 3: Landschapsvormen Hoog-Nederland 27 september 2013 Academie van Bouwkunst Sabine Geerlings Academie van Bouwkunst - 27 aprii Onderwerpen 1. Rivierenlandschap 2. Zandlandschap 3. Krijt-

Nadere informatie

DROGE TURF EN NATTE VOETEN

DROGE TURF EN NATTE VOETEN DROG TURF N NATT VOTN Leerkrachten boekje Naam: Groep: De Grond onder je voeten In Nederland zijn vier soorten grond: - löss - zand - klei - veen Löss, zand en klei is gevormd door erosie. Veen is gevormd

Nadere informatie

Het Nederlandse landschap. Rianne van den Braak. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/72126

Het Nederlandse landschap. Rianne van den Braak. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/72126 Auteur Rianne van den Braak Laatst gewijzigd 01 March 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/72126 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

7,3. Samenvatting door een scholier 1753 woorden 13 januari keer beoordeeld. Aardrijkskunde

7,3. Samenvatting door een scholier 1753 woorden 13 januari keer beoordeeld. Aardrijkskunde Samenvatting door een scholier 1753 woorden 13 januari 2006 7,3 19 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Samenvatting Aardrijkskunde Malmberg Hoofdstuk 8 Paragraaf 1: Landschap: zichtbare deel van het aardoppervlak.

Nadere informatie

De geomorfologie in het gebied wordt voor een belangrijk deel bepaald door de stuwwalvorming tijdens de Saale-ijstijd (afbeelding I.1).

De geomorfologie in het gebied wordt voor een belangrijk deel bepaald door de stuwwalvorming tijdens de Saale-ijstijd (afbeelding I.1). De geomorfologie in het gebied wordt voor een belangrijk deel bepaald door de stuwwalvorming tijdens de Saale-ijstijd (afbeelding I.1). Afbeelding I.1. Vorming stuwwal Nijmegen en stuwwal Reichswald Zandige

Nadere informatie

De Wageningse Achtertuin Relatie geologie, landschap, bodem en landgebruik

De Wageningse Achtertuin Relatie geologie, landschap, bodem en landgebruik Inleiding Wageningen University ligt op een schitterende locatie. De omgeving is werkelijk een bodemkundig paradijs. Deze excursie laat zien wat er zo schitterend is. Binnen enkele kilometers gaat de bodem

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Veen

Werkstuk Aardrijkskunde Veen Werkstuk Aardrijkskunde Veen Werkstuk door een scholier 3926 woorden 8 januari 2004 4,5 63 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Voorwoord Een werkstuk maken vind ik nooit zo erg. Geef mij maar een werkstuk

Nadere informatie

AARDRIJKSKUNDE voor de onderbouw WERKBOEK

AARDRIJKSKUNDE voor de onderbouw WERKBOEK 2 kgt AARDRIJKSKUNDE voor de onderbouw WERKBOEK Inhoud Nederland 7 Wat een landschap! Oriëntatie 1 De landschappen van Nederland 6 Kern 2 Het zandlandschap 8 3 Het lösslandschap 10 4 Het veenlandschap

Nadere informatie

Ontstaan Noord-Holland (Pleistoceen)

Ontstaan Noord-Holland (Pleistoceen) Praktische-opdracht door een scholier 1944 woorden 4 juli 2005 4,5 59 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Ontstaan Noord-Holland (Pleistoceen) Tweehonderdduizend jaar geleden liet de één na jongste ijstijd

Nadere informatie

De Heuvelrug: verrassend veelzijdig, een aardkundig, ecologisch en cultureel juweel Een landschapsbiografie

De Heuvelrug: verrassend veelzijdig, een aardkundig, ecologisch en cultureel juweel Een landschapsbiografie De Heuvelrug: verrassend veelzijdig, een aardkundig, ecologisch en cultureel juweel Een landschapsbiografie Figuur 2: Stuwwallen in Nederland Figuur 1: verloop van de rivieren 1. Het Natuurlijk Landschap

Nadere informatie

Hoofdvraag: Hoe kan een gebied of een landschap milieuaantasting door verdroging optreden en hoe kan dit worden tegengegaan?

Hoofdvraag: Hoe kan een gebied of een landschap milieuaantasting door verdroging optreden en hoe kan dit worden tegengegaan? Praktische-opdracht door een scholier 1523 woorden 16 januari 2006 6,4 18 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Wereldwijs Stap 1: De onderzoeksvraag Hoofdvraag: Hoe kan een gebied of een landschap

Nadere informatie

Een Aardkundige Wandeling in de Appelbergen

Een Aardkundige Wandeling in de Appelbergen Een Aardkundige Wandeling in de Appelbergen door: Anja Verbers februari 2012 A. Luchtfoto Appelbergen B. Hoogtekaart Appelbergen (Bron: resp. Google Earth en AHN) C. Deze wandeling is tot stand gekomen

Nadere informatie

Iets over de geschiedenis van de turfwinning bij Appelscha

Iets over de geschiedenis van de turfwinning bij Appelscha Et bru 1 ne go old HET BRUINE GOUD Iets over de geschiedenis van de turfwinning bij Appelscha STICHTING STELLINGWARVER SCHRIEVERSRONTE info@stellingwarfs.nl www.stellingwarver-schrieversronte.nl De Riemsloot2.indd

Nadere informatie

Begrippenlijst Aardrijkskunde Begrippenlijst Hoofdstuk 4, Water

Begrippenlijst Aardrijkskunde Begrippenlijst Hoofdstuk 4, Water Begrippenlijst Aardrijkskunde Begrippenlijst Hoofdstuk 4, Water Begrippenlijst door Arno 3546 woorden 3 jaar geleden 8,9 16 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Aquifer Waterhoudende laag

Nadere informatie

RING ZUID GRONINGEN HAALBAAR DANKZIJ COMBINATIE HEREPOORT

RING ZUID GRONINGEN HAALBAAR DANKZIJ COMBINATIE HEREPOORT dia 1 RING ZUID GRONINGEN HAALBAAR DANKZIJ COMBINATIE HEREPOORT Helperzoomtunnel Jan Pieter Schuitemaker Helperzomtunnel dia 3 Geologie Noordoost Nederland GEOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN WAAR WE IN DE GEOTECHNIEK

Nadere informatie

LEZEN. Terpentijd - 1500

LEZEN. Terpentijd - 1500 1 LEZEN Terpentijd - 1500 Friesland bestaat eigenlijk uit drie delen: de klei, het veen en het zand. De eerste boeren woonden op het zand (De Wouden en Gaasterland). Hun aardewerk in de vorm van trechters

Nadere informatie

Lesbrief De Meerpolder 400 jaar:

Lesbrief De Meerpolder 400 jaar: Lesbrief De Meerpolder 400 jaar: 1616-2016 Het doel van deze lesbrief is, dat je leert: 1. hoe het landschap rondom Zoetermeer is ontstaan. 2. dat turf eeuwenlang een erg belangrijke brandstof was. 3.

Nadere informatie

THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / LES 1 - WERKBLAD 1

THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / LES 1 - WERKBLAD 1 THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / LES 1 - WERKBLAD 1 Naam: Groep: ONTSTAAN VAN & LEVEN IN DE DELTA (1000 VOOR CHRISTUS TOT 1599 NA CHRISTUS) Een moeras waar de Romeinen hun neus voor ophaalden is een van de

Nadere informatie

Lijnden, na*e verveners werden droge verveners.

Lijnden, na*e verveners werden droge verveners. Lijnden, na*e verveners werden droge verveners. Maar werd het lelijke eendje ook die mooie zwaan? Joop Baars, vrijdag 9 november, Cruquius Museum Turf - Hoogveenturf Prima brandstof voor ovens, brouwerijen

Nadere informatie

Uittreksel van 3 havo/vwo, hoofdstuk 5. HOOFDSTUK 5 Het Nederlandse landschap. 1 De erfenis van het landijs

Uittreksel van 3 havo/vwo, hoofdstuk 5. HOOFDSTUK 5 Het Nederlandse landschap. 1 De erfenis van het landijs Uittreksel van 3 havo/vwo, hoofdstuk 5 HOOFDSTUK 5 Het Nederlandse landschap 1 De erfenis van het landijs Het Pleistoceen u De [geologische] afzettingen aan de oppervlakte in Nederland zijn gevormd in

Nadere informatie

DROGE TURF EN NATTE VOETEN

DROGE TURF EN NATTE VOETEN DROG TURF ATT VOT Leerkrachten boekje aam: Groep: De Grond onder je voeten In ederland zijn vier soorten grond: - löss - zand - klei - veen Löss, zand en klei ontstaat door het afbrokkelen en verplaatsen

Nadere informatie

Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging?

Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging? Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging? Op de Aarde wonen er ongeveer 6 446 131 400 mensen. In België wonen er 10 584 534. De meeste mensen wonen in de bergen / in de woestijn / in de nabijheid van water/

Nadere informatie

Fysisch milieu. Cursus natuurgids

Fysisch milieu. Cursus natuurgids Fysisch milieu Cursus natuurgids 1 Inhoud 1 Beknopte initiatie in enkele abiotische processen 2 Landschapsvorming in Vlaanderen 3 Bodems 2 1 Abiotische processen 1 Abiotische processen vaststellingen Lithosfeer:vast

Nadere informatie

Vroeger, toen hier ijs lag...

Vroeger, toen hier ijs lag... Vroeger, toen hier ijs lag... Opdrachtenboekje bij het geologisch leerpad Datum Naam Boekje Geo-pad 1 Inleiding Vroeger, toen hier ijs lag De titel van dit opdrachtenboekje is niet voor niets gekozen.

Nadere informatie

NOORDZEE SYMPOSIUM 2007

NOORDZEE SYMPOSIUM 2007 NOORDZEE SYMPOSIUM 2007 Holocene ingressie van de zee Willy Wintein geograaf Inhoud Holocene ingressie van de zee en de gevolgen voor de morfologie van het landschap in de oostelijke Vlaamse kustvlakte

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Loonse en Drunense duinen

Werkstuk Aardrijkskunde Loonse en Drunense duinen Werkstuk Aardrijkskunde Loonse en Drunense d Werkstuk door een scholier 1890 woorden 30 oktober 2004 7 79 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde De Loonse en Drunense D A. Tot welk landschapstype behoort het

Nadere informatie

Baksteen. Wat is baksteen en hoe wordt baksteen gemaakt?

Baksteen. Wat is baksteen en hoe wordt baksteen gemaakt? Baksteen Wat is baksteen en hoe wordt baksteen gemaakt? De klei : Klei is in de loop van duizenden jaren ontstaan. Door plantengroei, ijs en temperatuurwisselingen wordt natuursteen vergruisd, zo ontstaan

Nadere informatie

Landspiegelstijging en levende waterschappen

Landspiegelstijging en levende waterschappen Faculty of Geosciences River and delta morphodynamics Landspiegelstijging en levende waterschappen Prof. dr. Maarten G. Kleinhans et al. Dit verhaal

Nadere informatie

Tot in de 19e eeuw was De Peel een nooit betreden en gevreesd gebied.

Tot in de 19e eeuw was De Peel een nooit betreden en gevreesd gebied. H I K E &T r e k k i n g Links Heidevelden, bos en waterplassen wisselen elkaar af tijdens de wandeling door de Groote Peel. Rechtsonder In de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw is op verschillende plaatsen

Nadere informatie

Groei voorbereiden. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2

Groei voorbereiden. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2 Groei voorbereiden De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Groei voorbereiden WEGWIJZER Deze module

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Mens en milieu, bladzijde 1 t/m 46

Samenvatting Aardrijkskunde Mens en milieu, bladzijde 1 t/m 46 Samenvatting Aardrijkskunde Mens en milieu, bladzijde 1 t/m 46 Samenvatting door een scholier 3822 woorden 19 juli 2001 6 89 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Paragraaf 1 3 benaderingswijzen waarop je

Nadere informatie

Archeologisch onderzoek Natuurontwikkeling

Archeologisch onderzoek Natuurontwikkeling Archeologisch onderzoek Natuurontwikkeling Bovenkerkerpolder Bureauonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 734 Archeologisch onderzoek Natuurontwikkeling Bovenkerkerpolder Bureauonderzoek GRONTMIJ

Nadere informatie

2. Zijn aarde, grond en bodem drie omschrijvingen van hetzelfde? Geef met behulp van bovenstaande bronnen een omschrijving van deze drie begrippen.

2. Zijn aarde, grond en bodem drie omschrijvingen van hetzelfde? Geef met behulp van bovenstaande bronnen een omschrijving van deze drie begrippen. Vragen en opdrachten Bodem van Nederland ORIENTATIE BODEM... 1 BODEMVORMING... 2 ZANDGRONDEN... 5 HOOGVEEN:... 7 LAAGVEEN... 8 ZEEKLEI... 9 RIVIERKLEI... 9 LÖSSGROND... 10 DE BODEMKAART VAN NEDERLAND...

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 8

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 8 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 8 Samenvatting door een scholier 204 woorden 9 jaar geleden 5,8 5 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Memo Aardrijkskunde Hoofdstuk 8 1. landschap: zichtbare deel van

Nadere informatie

HET ONTSTAAN VAN NEDERLAND

HET ONTSTAAN VAN NEDERLAND HET ONTSTAAN VAN NEDERLAND Land tussen rivieren en zee Daar waar een rivier in zee stroomt, bruist het vaak van het leven. De rivier splitst zich op in kleinere stromen die vol vis zitten. Vogels en andere

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 4 Landschap Nederland

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 4 Landschap Nederland Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 4 Landschap Nederland Samenvatting door een scholier 3373 woorden 29 maart 2008 6,7 75 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Paragraaf 13: het Nederlands landschap. B111:

Nadere informatie

VAN GOGH PROJECT GROEP 5 EN 6

VAN GOGH PROJECT GROEP 5 EN 6 VAN GOGH PROJECT GROEP 5 EN 6 Brieven schrijven Deze activiteit is gebaseerd op de briefwisseling tussen Vincent van Gogh en zijn broer Theo. Voorbereiding: Zorg voor een plaat/foto van een landschap.

Nadere informatie

Nederland, waterland

Nederland, waterland Nederland, waterland inhoud. Nederland, waterland 3 2. Hoe Nederland veranderde. 4 3. Het Deltagebied 7 4. Grote overstromingen 9 5. De polder 6. De grond daalt 3 7. De strijd tegen het water 4 8. Modern

Nadere informatie

Texel Landschappelijke ontwikkelingen

Texel Landschappelijke ontwikkelingen Texel Landschappelijke ontwikkelingen Een LIA-presentatie LIA staat voor: Landschappen ontdekken In een Aantrekkelijke vorm. Lia is ook de geograaf die zich gespecialiseerd heeft in de veranderende Noord-Hollandse

Nadere informatie

5.: a. Wat was daarvan het gevolg? b. Beschrijf het ontstaan van het veen in deze periode?

5.: a. Wat was daarvan het gevolg? b. Beschrijf het ontstaan van het veen in deze periode? flr 5.: * Toets 3HV Hoofdstuk 5 Het Nederlandse Landschap paragraaf 1 Um 4 Vraag 1 TijdeÀs het Pleistoceen wisselden ijstijden en warme perioden elkaar af. De Saale ijstijd is eén belangrijke ijstijd voor

Nadere informatie

KNAG-excursie Aardkundige monumenten in Noord-Holland

KNAG-excursie Aardkundige monumenten in Noord-Holland KNAG-excursie Aardkundige monumenten in Noord-Holland 15 september 2012 i.s.m. Provincie Noord-Holland o.l.v. Pim Beukenkamp (KNAG) Rob Adriaens (KNAG) Eric Khodabux (Provincie Noord-Holland) Deon Slagter

Nadere informatie

6, De erfenis van landijs. Samenvatting door Saskia 1715 woorden 8 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde.

6, De erfenis van landijs. Samenvatting door Saskia 1715 woorden 8 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Samenvatting door Saskia 1715 woorden 8 april 2014 6,6 92 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo 5.1 De erfenis van landijs Het Pleistoceen De geologische afzettingen in Nl zijn gevormd in de

Nadere informatie

1 Vul in. 2 Vul in. Zoek de pagina in het lesboek. Lees de tekst en bekijk de foto of tekening. Maak dan de vraag. pagina 2 en 3

1 Vul in. 2 Vul in. Zoek de pagina in het lesboek. Lees de tekst en bekijk de foto of tekening. Maak dan de vraag. pagina 2 en 3 Herhaling Ω groep 6 Ω Nederland (blad 1) Zoek de pagina in het lesboek. Lees de tekst en bekijk de foto of tekening. Maak dan de vraag. pagina 2 en 3 1 Vul in. Het land waarin ik woon heet N. Amsterdam

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk3, par. 1, 2, 3

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk3, par. 1, 2, 3 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk3, par. 1, 2, 3 Samenvatting door C. 508 woorden 6 jaar geleden 5,9 15 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Aardrijkskunde Basisboek B39 Ligging van gebergten

Nadere informatie

-Rapporten. Een archeologisch bureau-onderzoek voor de locatie Zuiderwouderdorpsstraat 11A te Zuiderwoude, gemeente Waterland (NH)

-Rapporten. Een archeologisch bureau-onderzoek voor de locatie Zuiderwouderdorpsstraat 11A te Zuiderwoude, gemeente Waterland (NH) Een archeologisch bureau-onderzoek voor de locatie Zuiderwouderdorpsstraat 11A te Zuiderwoude, gemeente Waterland (NH) -Rapporten N. van Malssen ARC-Rapporten 2011-106 Groningen 2011 ISSN 1574-6887 Colofon

Nadere informatie

Pingoruïnes. Strandheem

Pingoruïnes. Strandheem Pingoruïnes Op dit punt liggen drie zogenaamde pingoruïnes bij elkaar. Tijdens het ontwikkelen van bedrijventerrein Azeven Noord zijn deze pingoruïnes ontdekt en gerestaureerd. Nu vormen ze een uniek stukje

Nadere informatie

HET WESTELIJK VEENWEIDEGEBIED

HET WESTELIJK VEENWEIDEGEBIED HET WESTELIJK VEENWEIDEGEBIED Herman van den Bijtel Het Utrechtse Westelijk Veenweidegebied omvat het laaggelegen graslandgebied in het westen van de provincie Utrecht dat ruwweg begrensd wordt door de

Nadere informatie

ZETTINGEN EN WAT DOE IK ER EIEE?

ZETTINGEN EN WAT DOE IK ER EIEE? W E R K D O C U M E N T ZETTINGEN EN WAT DOE IK ER EIEE? door ir. M.A. Viergever 1980-138 Ado april 9340 M ' T N T S T E R I E V A N V E R K E E R E N W A T E R S T A A T S D I E N S T V O O R D E I J

Nadere informatie

2.1.1 Ontstaan van het Vechtlandschap 1

2.1.1 Ontstaan van het Vechtlandschap 1 2.1.1 Ontstaan van het Vechtlandschap 1 2.1.1 Ontstaan van het Vechtlandschap 1 Het landschap van de Vechtstreek is jong, zeer jong voor geologische begrippen, amper 10.000 jaar oud. Na de laatste ijstijd

Nadere informatie

96-(224) 2.0 LOSSE GESTEENTEN

96-(224) 2.0 LOSSE GESTEENTEN 96-(224) 2.0 LOSSE GESTEENTEN Grondboor en Hamer, jrg. 43, no. 5/6, p. 225-227, 3 fig., november 1989 AFZETTINGEN VAN RIJN EN MAAS IN LIMBURG W.M. Felder* In de loop van het Mioceen, 10 tot 7 miljoenn

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Nederlandse Landschappen, het natuurlijk milieu, klimaatveranderingen

Samenvatting Aardrijkskunde Nederlandse Landschappen, het natuurlijk milieu, klimaatveranderingen Samenvatting Aardrijkskunde Nederlandse Landschappen, het natuurlijk milieu, klimaatveranderingen Samenvatting door R. 5420 woorden 10 februari 2009 7,4 7 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1. Nederlandse

Nadere informatie

AARDRIJKSKUNDE VOOR DE ONDERBOUW 2 HV. handboek

AARDRIJKSKUNDE VOOR DE ONDERBOUW 2 HV. handboek AARDRIJKSKUNDE VOOR DE ONDERBOUW 2 HV handboek Inhoud 1 Kaart en atlas voor gevorderden Basis 1 De aarde vanuit het heelal 8 Plus 9 Geologie 34 2 Plaats- en tijdbepaling 10 3 Geografisch Informatiesysteem

Nadere informatie

AARDRIJKSKUNDE voor de onderbouw WERKBOEK

AARDRIJKSKUNDE voor de onderbouw WERKBOEK 2 t/h AARDRIJKSKUNDE voor de onderbouw WERKBOEK Inhoud Nederland 8 Wat een landschap! Oriëntatie 1 Hoe oud is het landschap in Nederland? 5 Kern 2 Waarom is het zandlandschap nergens vlak? 8 3 Waarom is

Nadere informatie

De geologische en bodemkundige ontwikkeling van het kustgebied Bol en Duin

De geologische en bodemkundige ontwikkeling van het kustgebied Bol en Duin De geologische en bodemkundige ontwikkeling van het kustgebied Bol en Duin In het deltagebied van Rijn en Maas, langs de Noordzee, heeft het mondingsgebied van de (Oude) Rijn bij Katwijk het Rijnestuarium

Nadere informatie

De Noordzee HET ONTSTAAN

De Noordzee HET ONTSTAAN De Noordzee De Noordzee is de zee tussen Noorwegen, Groot-Brittannië, Frankrijk, België, Nederland, Duitsland en Denemarken. De Noordzee is een ondiepe (30-200 m) randzee van de Atlantische oceaan met

Nadere informatie

Het rivierklei-landschap

Het rivierklei-landschap Het rivierklei-landschap Kaart rivierlandschap in Het huidige rivierengebied omvat de stroomgebieden van de Maas en de Rijn. De Rijn vertakt vrijwel direct na binnenkomst in ons land bij Lobith in een

Nadere informatie

Woordenschat les 8.1. Vervuilde grond?

Woordenschat les 8.1. Vervuilde grond? Woordenschat les 8.1 Vervuilde grond? Afgraven en de afgraving Afgraven is de grond of aarde weghalen door te graven. De afgraving is de plaats waar de grond wordt weggenomen. Boren We boren een gat in

Nadere informatie

12. Verkaveling haaks op hoofdstructuur

12. Verkaveling haaks op hoofdstructuur Bijlagen Landschapstypen I Het bekengebied / de Zuidwesthoek II Gaasterland III Kleigebied / voormalige Middelzee IV Laagveen V Merengebied VI Noordelijke wouden 113 12. Verkaveling haaks op hoofdstructuur

Nadere informatie

Staatsbosbeheer z voor duurzame t uit rietplagsel

Staatsbosbeheer z voor duurzame t uit rietplagsel Nuttige bestemming voor restmateriaal Annemarie Bergfeld foto s: Laurence Delderfield Staatsbosbeheer z voor duurzame t uit rietplagsel Turf als toepassing voor in de tuin is niet nieuw. Wél nieuw is dat

Nadere informatie

Heerenveen, Bloemenbuurt Gem. Heerenveen (Frl.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek. Steekproefrapport 2011-10/07

Heerenveen, Bloemenbuurt Gem. Heerenveen (Frl.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek. Steekproefrapport 2011-10/07 Heerenveen, Bloemenbuurt Gem. Heerenveen (Frl.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek Steekproefrapport 2011-10/07 Heerenveen, Bloemenbuurt Gem. Heerenveen (Frl.) Een Inventariserend Archeologisch

Nadere informatie

Een Archeologisch Bureauonderzoek voor het bestemmingsplan De Grift 3 in Nieuwleusen (gemeente Dalfsen, Overijssel). Figuur 1.

Een Archeologisch Bureauonderzoek voor het bestemmingsplan De Grift 3 in Nieuwleusen (gemeente Dalfsen, Overijssel). Figuur 1. Een Archeologisch Bureauonderzoek voor het bestemmingsplan De Grift 3 in Nieuwleusen (gemeente Dalfsen, Overijssel). (Steekproef 2006-03/18, ISSN 1871-269X) Inleiding Voor De Lange, Bureau voor Stedebouw

Nadere informatie

Stichting voor Bodemkartering ~ : 'AGsSNINGEN MBLIOTHBiK

Stichting voor Bodemkartering ~ : 'AGsSNINGEN MBLIOTHBiK r STICHTING VOOfc BODEMKARTEftlNG Stichting voor Bodemkartering WAGENINGEN ~ : 'AGsSNINGEN MBLIOTHBiK Directeur; Dr.Ir. F..G. Pijl: Rapport no. 543. RAPPORT BETREFFENDE DE BODEMGESTELDHEID VAM ENIGE PERCELEN

Nadere informatie

Voorbereiding post 4. Van ven en veen Groep

Voorbereiding post 4. Van ven en veen Groep Voorbereiding post 4 Van ven en veen Groep 5-6-7-8 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de Powerpointserie als voorbereiding op post 4: Van ven en veen voor groep 5, 6, 7 en 8. Inhoud: Algemeen Verhaal

Nadere informatie

Cursus landschapsgeschiedenis. De ontstaans- en bewoningsgeschiedenis van Appelscha

Cursus landschapsgeschiedenis. De ontstaans- en bewoningsgeschiedenis van Appelscha Cursus landschapsgeschiedenis De ontstaans- en bewoningsgeschiedenis van Appelscha Programma van de cursus 02-04 09-04 16-04 23-04 Ontstaansgeschiedenis Dorpsgeschiedenis Veldnamen Natuur 11-04 25-04 Fietsexcursie

Nadere informatie

Lesbrief BIJZONDERE SCHATTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE

Lesbrief BIJZONDERE SCHATTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - VMBO BIJZONDERE SCHATTEN De haven van Rotterdam wordt te klein. Voor de in- en uitvoer van goederen is meer ruimte nodig in de haven. Daarom komt er een uitbreiding

Nadere informatie

Bodem, Plantengroei en Landschap

Bodem, Plantengroei en Landschap Bodem, Plantengroei en Landschap Wim Chardon Met dank aan collega s Opzet presentatie Wat is bodem Ontstaan landschap Belangrijke processen in bodem voor Bestaande natuur Natuurontwikkeling Bodem Het woord

Nadere informatie

Hoeve Molenaar en zijn bewoners Johannes Molenaar met zijn familie in 1907

Hoeve Molenaar en zijn bewoners Johannes Molenaar met zijn familie in 1907 Hoeve Molenaar en zijn bewoners Johannes Molenaar met zijn familie in 1907 J.P. Molenaar 1 Inhoudsopgave Ontwikkeling van het Zuid-Hollandse landschap... 3 Ontginningen... 4 Turfwinning... 6 Droogmakerijen...

Nadere informatie

Op welke ondergrond leven wij in Pijnacker Noord?

Op welke ondergrond leven wij in Pijnacker Noord? Op welke ondergrond leven wij in Pijnacker Noord? De ondergrond van Pijnacker-Noord heeft in de loop der tijden veel veranderingen ondergaan. Deze veranderingen worden hieronder beschreven (vgl. Figuur

Nadere informatie

In welk landschap horen windmolens thuis? Het verhaal onder en achter de landschappen in de gemeente Enschede Dick Schlüter

In welk landschap horen windmolens thuis? Het verhaal onder en achter de landschappen in de gemeente Enschede Dick Schlüter In welk landschap horen windmolens thuis? Het verhaal onder en achter de landschappen in de gemeente Enschede Dick Schlüter Van IJstijden naar ons huidige Holoceen; ongeveer 10.800 jaar geleden. Het klimaat

Nadere informatie

Gelieve bij gebruik van (stukken uit) deze tekst, gelieve de naam van de auteur te vermelden.

Gelieve bij gebruik van (stukken uit) deze tekst, gelieve de naam van de auteur te vermelden. Ontstaan en evolutie in de Zwinstreek - Willy Wintein Nieuwe inzichten over het ontstaan en evolutie in de Zwinstreek is een in 2009 herwerkte tekst over de evolutie van het landschap in de (ruime) regio.

Nadere informatie

Nederland Waterland Basisonderwijs

Nederland Waterland Basisonderwijs Nederland Waterland Basisonderwijs Introductie Nederland is een land vol met water. Water in rivieren en meren. De zee klotst tegen onze duinen. En de zachte bodem van Nederland zit ook vol met water.

Nadere informatie

LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS OPDRACHTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE

LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS OPDRACHTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE BIJZONDERE SCHATTEN LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS De haven van Rotterdam wordt te klein. Voor de in- en uitvoer van goederen is meer ruimte nodig in de haven. Daarom is

Nadere informatie