KNAG-excursie Aardkundige monumenten in Noord-Holland
|
|
- Laurens Valentijn de Vries
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 KNAG-excursie Aardkundige monumenten in Noord-Holland 15 september 2012 i.s.m. Provincie Noord-Holland o.l.v. Pim Beukenkamp (KNAG) Rob Adriaens (KNAG) Eric Khodabux (Provincie Noord-Holland) Deon Slagter (Rijkswaterstaat)
2 Aardkundige waarden zijn bijzondere verschijnselen aan het aardoppervlak die gevormd zijn door natuurkrachten als landijs, de zee, rivieren of de wind. Aardkundige waarden vertellen ons iets over het ontstaan van het landschap. Omdat aardkundige waarden soms bedreigd worden, door bijvoorbeeld bouwplannen of afgraafwerkzaamheden, worden een aantal unieke waarden aangewezen als aardkundige monumenten. Aardkundige monumenten worden beschermd. Hierdoor kan ook in de toekomst nog gezien worden hoe natuurkrachten Nederland hebben gevormd. De Provincie Noord-Holland heeft verspreid over de provincie zeventien aardkundige monumenten aangewezen. Het zijn zeer diverse aardkundige monumenten die samen een verhaal vertellen over hoe Nederland, en Noord-Holland in het bijzonder, zijn ontstaan. Tijdens deze excursie maakt u kennis met een aantal van deze aardkundige monumenten. De afbeeldingen in deze excursiegids dienen als ondersteuning van hetgeen tijdens de excursie verteld wordt. Globale route: - Alkmaar - Schermerhorn Westerland (Wieringen) Balgzand bij Van Ewijcksluis Oude Veer Callantsoog Sint-Maartenszee Hondsbossche en Pettemer Zeewering Alkmaar 3
3 1. Ontstaansgeschiedenis van het landschap in de Kop van Noord-Holland De twee belangrijkste vormende krachten van het landschap van de Kop van Noord-Holland zijn de ijstijden en in een later stadium de Noordzee. De eerste vormende processen vonden plaats tijdens de voorlaatste ijstijd (Saaliën), toen keileembulten op Texel en Wieringen werden gevormd door gletsjers afkomstig uit Scandinavië. Na de laatste ijstijd, ongeveer jaar geleden, diende zich een warmere periode aan. Het afsmelten van de gletsjers zorgde ervoor dat de zeespiegel sterk begon te stijgen en de Noordzee ontstond. Behoudens de stuwwallen op Texel en Wieringen bestond de Kop van Noord-Holland uit een waddenachtig gebied van geulen, kreken en kwelders. Halverwege het Holoceen nam de zeespiegelstijging af en werden er langs de kust langwerpige zandruggen afgezet, de zogenaamde strandwallen. Deze voorlopers van de duinen zorgden ervoor dat de invloed van de zee op het achterland afnam zodat er achter deze kleinschalige duinenrij, in een zoet milieu, veenvorming plaats kon vinden. Mede door ontginning en ontwatering van het veen daalde het maaiveld waardoor duizend jaar geleden de invloed van de zee weer toenam. Aan de andere kant ontstonden in die periode de eerste jonge duinen. Deze duinen zijn veel hoger dan de strandwallen. Toch konden zij niet voorkomen dat de zee op verschillende plaatsen door de smalle duinenrij tussen Schoorl en Texel heen brak en er een getijdengebied ontstond. Tijdens deze periode is het veenpakket in de Kop van Noord-Holland grotendeels weggeslagen door de invloed van getijdengeulen waarvan de Zijpe, ter hoogte van de Hondsbossche zeewering, het Heersdiep, ten noorden van Callantsoog en het Marsdiep tussen Den Helder en Texel, voorbeelden zijn. Ook is de kustlijn in de loop van de tijd steeds verder oostwaarts gedrongen. De hoger gelegen gronden van Wieringen en de strandwallen en de oevers van getijdengeulen zijn de eerste gebieden van Noord-Holland die bewoond werden. De eerste permanente nederzettingen dateren ongeveer van het jaar Dorpen zoals Callantsoog, Huisduinen en de kernen op Wieringen stammen uit deze tijd. Aanvankelijk konden veel van deze dorpen alleen over water worden bereikt. Pas later, rond 1600, werden deze eilanden met elkaar verbonden door de aanleg van zanddijken. De bevolking leefde van land- en tuinbouw, van jacht en visserij. Vooral de strijd van de mens tegen het water heeft sporen in het landschap achtergelaten. Men bouwde terpen en dijken om zich tegen stormvloeden te beschermen. Desondanks ging er veel land verloren. Veenwinning en ontwatering (maaivelddaling) waren hiervan de voornaamste oorzaak. De kleine zeegaten van de Zijpe, het Heersdiep en het Marsdiep werden breder zodat er een kleine binnenzee, de Zijpe, ontstond. Pas in de zestiende eeuw was men in staat om de grotere waterplassen door bemaling droog te leggen. In 1597 werd de Zijpe drooggelegd, waarmee de eerste aandijkingspolder van Noord-Holland werd gerealiseerd. Direct na de Zijpe werden de naastliggende polders van Callantsoog en Wieringerwaard ingepolderd. Na een relatief rustige periode in de achttiende eeuw, zonder grootschalige waterhuishoudkundige werken, kwam in het begin van de negentiende eeuw het Noordhollandsch Kanaal tot stand. Gelijktijdig met de aanleg van dit kanaal werd ook begonnen met de inpoldering van Polder Het Koegras ten zuiden van Den Helder (1818). Rondom de oudere Wieringerwaard werden de Waardpolder (1844) en de Anna Paulownapolder drooggelegd (1847). Beide gebieden vormen daarmee de jongste polders van het plangebied. Door bovengenoemd proces werd de mens minder afhankelijk van het natuurlijk gevormde landschap en kon men bij de situering van dorpen en wegen meer planmatig te werk gaan wat tot uitdrukking kwam in een rechtlijnig kavelpatroon. Door deze ontwikkeling en de economische groei steeg het bevolkingsaantal. Langs de kust nam de exploitatie van duinzand (het afgraven van de strandwallen) voor wegverharding, glasfabricage en de aanleg van dijken toe. Trekvaarten en later tram- en spoorlijnen werden aangelegd om zand naar de grotere steden te vervoeren. Op de afgegraven duingrond kwamen tuinbouw en later de bloembollenteelt tot ontwikkeling. 4
4 Fig. 2. Geschematiseerde doorsnede Bergen aan Zee-Heiloo-Jisp Fig. 3. De geleidelijke inpoldering van de Kop van Noord-Holland 6
5 Fig. 7. Doorsnede Polder Mijzen 9
6 3. Westerland Aardkundig Monument: Wieringen Fig. 8. Geologische doorsnede Wieringen 4. Anna Paulowna Aardkundig Monument: Oude Veer en Anna Paulownapolder 10 Fig. 9. Oude Veer
7 5. Van Ewijcksluis Aardkundig Monument: Buitendijkse zandplaten Fig. 10. Getijdegrafiek van Den Oever voor 15 september Bij laagwater is de drooggevallen zandplaat bij Van Ewijcksluis te zien. 6. Callantsoog Sint-Maartenszee Aardkundig Monument: Duinen tussen Den Helder en Petten en Zwanenwater Fig. 11. De kustlijn tussen Den Helder en Petten is in de loop der eeuwen steeds verder oostwaarts gedrongen. Bron: H. van zijl 11
8 7. Hondsbossche en Pettemer Zeewering Zwakke Schakel In Nederland moeten de zeekeringen voldoen aan de zogenoemde deltanorm, zoals vastgelegd in de Wet op de waterkering. Voor verschillende dijkringgebieden zijn normen vastgesteld. Daarbij is gekeken naar de waarde van wat er verdedigd wordt aan mensenlevens en goederen. Voor Noord-Holland geldt de veiligheidsnorm 1: Dat wil zeggen dat een dijk - of duin - hoogwaterstanden moet kunnen weerstaan die behoren bij stormen die de kans hebben om minimaal eens in de jaar op te treden. Voor Zeeland en Friesland, bijvoorbeeld, geldt een norm van 1:4000. De verwachting is dat door klimaatveranderingen de zeespiegel zal stijgen (de schattingen van het KNMI voor de 21ste eeuw lopen uiteen van 35 tot 85 cm) en dat de Nederlandse kust te maken krijgt met krachtigere stormdepressies. Tegelijkertijd daalt de bodem in de kustzone. Deze ontwikkelingen leiden ertoe dat er een grote inspanning gevraagd wordt om aan de normen uit de Wet op de waterkering te blijven voldoen. Bovendien heeft nieuw onderzoek aangetoond dat golven met meer kracht op de zeedijken slaan dan werd verondersteld bij het opstellen van de Wet op de waterkering. Als gevolg van deze grotere golfbelasting voldoet de zeewering op enkele plaatsen nu al niet meer aan de normen. De overheid heeft hierop een aantal zogenoemde zwakke schakels in de kust aangewezen (zie figuur 2.2). Voor acht van deze zwakke schakels dienen met voorrang maatregelen te worden getroffen. Twee van deze prioritaire zwakke schakels liggen in Noord-Holland: de smalle duinenrij tussen Petten en Den Helder en de Hondsbossche en Pettemer zeewering tussen Camperduin en Petten. Fig. 13. Zwakke Schakels 13
Kustlijn van de Noordzee
International Wadden Sea School www.iwss.org 150.000 jaar geleden - 150.000 jaar geleden was het hele Noordzeebekken bedekt met een dikke ijslaag: dit was de Saale ijstijd. - Alle zeewater was in gletsjers
Nadere informatieTexel Landschappelijke ontwikkelingen
Texel Landschappelijke ontwikkelingen Een LIA-presentatie LIA staat voor: Landschappen ontdekken In een Aantrekkelijke vorm. Lia is ook de geograaf die zich gespecialiseerd heeft in de veranderende Noord-Hollandse
Nadere informatieInformatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk
Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk De kust is (niet) veilig! De dijk aan de kust van Petten ziet er zo sterk en krachtig uit, maar toch is hij niet
Nadere informatieGeschiedenis van de duinen
Geschiedenis van de duinen Bijna de hele Nederlandse kust bestaat uit duinen. We weten hier niet beter, dan dat dat heel normaal is. Toch is dat niet zo. De kust van Frankrijk, Spanje en Portugal bijvoorbeeld
Nadere informatieLesbrief Aardkundige Monumenten
milieu Lesbrief Aardkundige Monumenten aardkun milieu Lesbrief Aardkundige Monumenten Colofon Uitgave Provincie Noord-Holland Postbus 123 2000 MD Haarlem Tel.: 023 514 31 43 Fax: 023 514 40 40 www.noord-holland.nl
Nadere informatieWordingsgeschiedenis van Noord-Holland 2000 v.chr zeegat Bergen / achtste eeuw n.chr strandwallen+dorpen
Wordingsgeschiedenis van Noord-Holland 2000 v.chr zeegat Bergen / achtste eeuw n.chr strandwallen+dorpen Wordingsgeschiedenis van Noord-Holland Rond 800! veenpakket / 1350! eilanden met duinenrij 3 Landwinning
Nadere informatieHet gebied Begrenzing
Cursus Reitdiep Het gebied Begrenzing -In het Oosten: de lijn Westerdijkshorn Wolddijk - Noorderhogebrug -In het Westen: de lijn Zuurdijk Lammerburen - Balmahuizen -In het Noorden: de lijn Onderwierum
Nadere informatieVragen over landschappen die we gaan behandelen
Landschappen Vragen over landschappen die we gaan behandelen Wat zijn landschappen? Waar komen ze voor? Hoe zien ze er uit? Welke informatie geven ze? Hoe zijn ze ontstaan? Wat is landschap? Dit? Kerk
Nadere informatieDynamische Delta. Bewoonbaar, leefbaar en veilig door natuurlijke processen.
Dynamische Delta Bewoonbaar, leefbaar en veilig door natuurlijke processen. 1 Colofon Dynamische Delta - bewoonbaar, leefbaar en veilig door natuurlijke processen. Prijsvraag Nederland Deltaland Auteur:
Nadere informatie2014 WATERMANAGEMENT IN NEDERLAND
2014 WATERMANAGEMENT IN NEDERLAND Ondersteuning profielwerkstuk 1 Onderwerp: Hoe bescherm je Nederland tegen het water? Trefwoorden: watermanagement, waterbeheer, overstromingen, waterveiligheid, waterkeringen
Nadere informatieZoekopdrachten bij Het water komt. **
Module 1 De geschiedenis van de Delta. 1 Strijd tussen land en water 2 Overstromingen door de eeuwen heen 3 Oorzaken van overstromingen: de mens zelf 4 Waterbeheer. Blz. 4 Achter de duinen had je veengronden
Nadere informatieBestudeer bron 1 uit het bronnenboekje die bij deze opgave hoort. Gebruik bron 1. In deze bron worden de nieuwe stedelingen genoemd.
Leefomgeving Opgave 7 Tweedeling in Amsterdam Bestudeer bron 1 uit het bronnenboekje die bij deze opgave hoort. Gebruik bron 1. In deze bron worden de nieuwe stedelingen genoemd. 2p 26 Geef een demografisch
Nadere informatieVan Zwakke Schakels naar sterke kust
Van Zwakke Schakels naar sterke kust Informatiebijeenkomst 24 april 2013 Programma De opgave (Bert Kappe) Wat gaan we doen (Anita Willig-Kos) Aanbesteding en aanleg (Menno Steenman) Inspraak en Ruimtelijke
Nadere informatieIJstijden. Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd
IJstijden Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd IJstijden Glaciaal tijdens het pleistoceen 2.500.000-100.000 jaar geleden 1. ijs duwt de bodem naast en voor zich om hoog en zo ontstonden stuwwalen. 2. ijs
Nadere informatieLesbrief DIJKEN BOUWEN OPDRACHT 1 - EEN DIJK VAN EEN GESCHIEDENIS. Van ijs tot water
Lesbrief Primair onderwijs - BOVENBOUW DIJKEN BOUWEN OPDRACHT 1 - EEN DIJK VAN EEN GESCHIEDENIS De haven van Rotterdam wordt te klein, omdat we steeds meer goederen bestellen uit verre landen, zoals China.
Nadere informatieKwelder. Woordenboekspel. Spel. VO onderbouw
Spel Doel: Materialen: Leerlingen kennen na afloop de betekenis van de volgende termen: getijdebeweging, kwelder, springvloed, brak water, slenk, halofyten, schor, opslibbing. Per groepje van 4 leerlingen:
Nadere informatieBedreigingen. Broeikaseffect
Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd
Nadere informatieKalender jaar polder Het Koegras
Kalender 2017 200 jaar polder Het Koegras Kaerte van t Koegras geleegen tusschen Wieringen, Wieringer Waerdt, Zijpe,Callants-ooge ende Huisduyne Gemeeten ende geteeckent door Dirck Abbestee secretaris
Nadere informatieDeel 1 Toen en nu 13
Deel 1 Toen en nu 13 14 Historie Het huidige typisch Nederlandse landschap met polders en dijken kent een lange historie. Na de laatste grote ijstijd, ongeveer 10.000 jaar geleden, werd door een stijgende
Nadere informatieDe duinen hebben een belangrijke functie in ons land:
De duinen De duinen hebben een belangrijke functie in ons land: 1 Zeewering 2 Waterwingebied en waterberging 3 Recreatie 4 Natuurwetenschappelijk onderzoek en natuurstudie Laatst las ik: Als de zeespiegel
Nadere informatieLesbrief DIJKEN BOUWEN OPDRACHT 1 - EEN DIJK VAN EEN GESCHIEDENIS. Van ijs tot water
Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - VMBO DIJKEN BOUWEN OPDRACHT 1 - EEN DIJK VAN EEN GESCHIEDENIS De haven van Rotterdam wordt te klein, omdat we steeds meer goederen bestellen uit verre landen,
Nadere informatieDollard: landschapsontwikkeling en geologie van vóór de Dollardinbraken
De Stichting Verdronken Geschiedenis organiseerde in het kader van het project Verhalen van de Eems-Dollard kust in het najaar van 2016 avonden, middagen en excursies waarop zeer uiteenlopende verhalen
Nadere informatie2.2.1 Noordelijke kust
In opdracht van Rijkswaterstaat RIZA is onderzoek gedaan naar de ergst denkbare overstroming voor verschillende regio s. Dit onderzoek is uitgevoerd door adviesbureau HKV in juli en augustus 2007. Hierbij
Nadere informatieNoord-Hollandse toplandschappen route km
Noord-Hollandse toplandschappen route 235.88 1 0 m 0 Grachtengordel van Amsterdam De grachtengordel van Amsterdam is het gebied rond de kern van Amsterdam langs de drie Amsterdamse hoofdgrachten: de Herengracht,
Nadere informatieZandsuppleties en Morfologie langs de Nederlandse kust
Zandsuppleties en Morfologie langs de Nederlandse kust Sander Boer, Landelijke Kustdagen 2014 Inhoud presentatie Verankering in beleid en wetgeving Kustlijnzorg Toekomstige uitdaging Kustversterking Hondsbossche
Nadere informatieLEZEN. Terpentijd - 1500
1 LEZEN Terpentijd - 1500 Friesland bestaat eigenlijk uit drie delen: de klei, het veen en het zand. De eerste boeren woonden op het zand (De Wouden en Gaasterland). Hun aardewerk in de vorm van trechters
Nadere informatie2 Bemesting 44 2.1 Meststoffen 44 2.2 Soorten meststoffen 46 2.3 Grondonderzoek 49 2.4 Mestwetgeving 49
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Bodem en grond 9 1.1 Grond, bodem en grondsoorten 9 1.2 Eigenschappen van grond 20 1.3 Problemen met de grond 23 1.4 Verbeteren van landbouwgronden 30 1.5 Transport van
Nadere informatieNederland, waterland
Nederland, waterland inhoud. Nederland, waterland 3 2. Hoe Nederland veranderde. 4 3. Het Deltagebied 7 4. Grote overstromingen 9 5. De polder 6. De grond daalt 3 7. De strijd tegen het water 4 8. Modern
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Veenlandschap
Werkstuk Aardrijkskunde Veenlandschap Werkstuk door een scholier 2277 woorden 29 mei 2006 5,8 250 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Beschrijven: Waar: Hoogveen: Op het kaartje is te zien dat de hoogveen
Nadere informatieBuitenlandse voorbeeldprojecten Maarten Jansen
Buitenlandse voorbeeldprojecten Maarten Jansen 28 september 2017 Buitenlandse voorbeelden Type 1: Op de dijk/het strand: Dijkversterking en strandverbetering Boulevard Scheveningen, Nederland Kustsuppleties,
Nadere informatieKustverdediging vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 16 November 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/82668 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieWad een Workshop Onderzoekstochten 2015
Wad een Workshop Onderzoekstochten 2015 Datum laag water Lauwersoog Naam Locatie/hulpmiddel Locatie(detail) Begeleiders 19-4-2015 18:06 Heffezand Wad/Schip Op het wad tussen Simonszand en de kust 2-5-2015
Nadere informatieKlimaatverandering Wat kunnen we verwachten?
Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Yorick de Wijs (KNMI) Veenendaal - 09 05 2019 Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut 1 Klimaatverandering Oorzaken en risico s wereldwijd Trends en
Nadere informatieWestergo. Deelgebied/Culturele entiteit:
Deelgebied/Culturele entiteit: Westergo 1. Geomorfologie Het IJsselmeer en de Waddenzee begrenzen het deelgebied Westergo in het westen en het noorden. Het dijkenstelsel van Middelzee en Marne en een aantal
Nadere informatieONTSTAAN VAN HET LANDSCHAP
ONTSTAAN VAN HET LANDSCHAP ONTSTAAN VAN NEDERLAND, NOORD-HOLLAND EN KOEDIJK IN HET BIJZONDER De ouderdom van de aarde bedraagt zo n 4,6 miljard jaar en de ontwikkeling van de Aarde tot de huidige toestand
Nadere informatieJeroen Zomer, beleidsadviseur landschap en cultuurhistorie DE LANDSCHAPSGESCHIEDENIS VAN NOORD-HOLLAND OVER LANDSCHAPSDYNAMIEK EN ENERGIELANDSCHAPPEN
Jeroen Zomer, beleidsadviseur landschap en cultuurhistorie DE LANDSCHAPSGESCHIEDENIS VAN NOORD-HOLLAND OVER LANDSCHAPSDYNAMIEK EN ENERGIELANDSCHAPPEN Paleogeografie van Nederland Zeespiegelstijging Tussen
Nadere informatieLesbrief De Meerpolder 400 jaar:
Lesbrief De Meerpolder 400 jaar: 1616-2016 Het doel van deze lesbrief is, dat je leert: 1. hoe het landschap rondom Zoetermeer is ontstaan. 2. dat turf eeuwenlang een erg belangrijke brandstof was. 3.
Nadere informatie2. ONTSTAANSGESCHIEDENIS
Beleidsnota Cultuurhistorie Gemeente Schagen 2. ONTSTAANSGESCHIEDENIS 2.1 Inleiding In onderstaande tekst wordt in hoofdlijnen de bewoningsgeschiedenis van Schagen uiteengezet. Het verhaal kan de suggestie
Nadere informatieDe geologische en bodemkundige ontwikkeling van het kustgebied Bol en Duin
De geologische en bodemkundige ontwikkeling van het kustgebied Bol en Duin In het deltagebied van Rijn en Maas, langs de Noordzee, heeft het mondingsgebied van de (Oude) Rijn bij Katwijk het Rijnestuarium
Nadere informatieDe geologie van Texel:
Geologie De geologie van Texel: OP EXCURSIE Texel is honderdduizenden jaren ouder dan de andere waddeneilanden. In geologisch opzicht lijkt het Nederland in het klein. Er liggen zelfs stuwwallen. Maak
Nadere informatieNIEUWE HONDSBOSSCHE DUINEN
NIEUWE HONDSBOSSCHE DUINEN Het zand dat tegen de oude basalten dijk is gestort, zal aangroeien en weer wegstromen, ophopen en weer verstuiven. Een grillig en dynamisch spel dat de Noordzeekust tussen Petten
Nadere informatieruimtelijk advies voor ingrepen in het watersysteem Polder t Hoekje
ruimtelijk advies voor ingrepen in het watersysteem Polder t Hoekje 1 2 Polder In polder t Hoekje is het waterbergend vermogen te klein. Om wateroverlast te voorkomen wordt een waterberging aangelegd.
Nadere informatieLesbrief: Landschap. De IJstijd. Oude duinen. Jonge duinen
De IJstijd Tijdens de laatste ijstijd, zo n 75.000 tot 10.000 jaar geleden lag heel Noord-Europa onder een dikke ijslaag. Tot in Denemarken en Noord-Duitsland lag deze ijslaag. Het niveau van de Bollenstreek
Nadere informatieDe Muy, De Slufter en Eierland
Staatsbosbeheer T 030 6926111 www.staatsbosbeheer.nl Wandelen Fietsen Paardrijden De Muy, De Slufter en Eierland Duinen van Texel, door zeestromen, wind en mensen ontstaan Duinen van Texel Het noordelijke
Nadere informatieLesbrief DIJKEN BOUWEN OPDRACHT 1 - EEN DIJK VAN EEN GESCHIEDENIS. Van ijs tot water
Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - VWO DIJKEN BOUWEN OPDRACHT 1 - EEN DIJK VAN EEN GESCHIEDENIS De haven van Rotterdam wordt te klein, omdat we steeds meer goederen bestellen uit verre landen, zoals
Nadere informatieGrenzeloze Schelde 25 november 2013. MDK-Afdeling Kust Kustbescherming- Masterplan Kustveiligheid. ir. Peter DeWolf
Grenzeloze Schelde 25 november 2013 MDK-Afdeling Kust Kustbescherming- Masterplan Kustveiligheid ir. Peter DeWolf Een kunstmatig versterkte kustlijn 38 km zeedijken (meer dan de helft van de kustlijn)
Nadere informatieGrensoverschrijdende provinciale (archeologische) monumenten en structuren in Noord-Holland
Grensoverschrijdende provinciale (archeologische) monumenten en structuren in Noord-Holland Verslag themabijeenkomst Erfgoedteam Woensdag 29 november 2017 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Westfriese Omringdijk
Nadere informatieBiografie van het IJsselmeer
Biografie van het IJsselmeer Ontstaan Zuiderzee Historisch gebruik, ontwikkeling land & stad Ruimtelijke weerslag: karakterisbeken Jan Nee'es, Hans Bleumink, Overland Historische karakteris6eken van het
Nadere informatieTitel van de presentatie 11-07-2012 16:24
2 in relatie tot het grondwater Inhoud van de presentatie Geologische opbouw ondergrond Zeeland Opeenvolging van verschillende lagen Ontstaanswijze Sedimenteigenschappen Indeling ondergrond in watervoerende
Nadere informatieLANDAANWINNING EN BEDIJKING
LANDAANWINNING EN BEDIJKING Noord-Hollandse kust Versie 27-6-2011 Onderstaand overzicht behoort tot het project Waddenarchieven, dat wordt gefaciliteerd door de Waddenacademie (www.waddenacademie.knaw.nl).
Nadere informatieLesbrief. watersnoodramp. 1 februari Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta
Lesbrief watersnoodramp 1 februari 1953 www.wshd.nl/1953 Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta 1 februari 1953 Op zaterdagmiddag 31 januari 1953 stak een hevige wind op. Die wind groeide s nachts
Nadere informatieLesbrief. Dijken. Kijken naar dijken. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta
Lesbrief Dijken Kijken naar dijken www.wshd.nl/lerenoverwater Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Kijken naar dijken Zonder de duinen en de dijken zou jij hier niet kunnen wonen: bijna de
Nadere informatieLesbrief BIJZONDERE SCHATTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE
Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - VMBO BIJZONDERE SCHATTEN De haven van Rotterdam wordt te klein. Voor de in- en uitvoer van goederen is meer ruimte nodig in de haven. Daarom komt er een uitbreiding
Nadere informatieHoog water op het schoolplein?
Hoog water op het schoolplein? Hoofdstuk 1. Introductie Hoofdstuk 1. Introductie Een rampenbestrijdingsoefening, zin of onzin? Opdracht 1.1: Denk je dat het nuttig is dat er een oefening met een overstromingsramp
Nadere informatieHET ONTSTAAN VAN NEDERLAND
HET ONTSTAAN VAN NEDERLAND Land tussen rivieren en zee Daar waar een rivier in zee stroomt, bruist het vaak van het leven. De rivier splitst zich op in kleinere stromen die vol vis zitten. Vogels en andere
Nadere informatieMetro & De Volkskrant van mei. Veiligheid; versterking van de kustzone
Metro & De Volkskrant van mei Project Thema DWKPrgr 418 Duurzame kust- en estuariene natuur Noordzee en kust Pieter Slim Diana Prins & Sona Prakash Overzichtkaart Nederland DE RAMP, februari 1953 Natuur
Nadere informatieKustverdediging in Nederland anno 2008
Kustverdediging in Nederland anno 2008 Kustbeheer en beleid in historisch perspectief Piet Hoekstra Nederlandse kust Kustontwikkeling en beheer in de laatste 2000 jaar Kustaanwas en afslag processen en
Nadere informatieaardrijkskunde vwo 2015-I
Leefomgeving Opgave 7 De kust van Noord-Holland Bestudeer bron 1 die bij deze opgave hoort. Gebruik de atlaskaart Nederland Geologie. De Noordzeekust in de Kop van Noord-Holland was in het verleden een
Nadere informatieFRIESE VEENWEIDEGEBIED HISTORIE EN VEENWEIDEVISIE
FRIESE VEENWEIDEGEBIED HISTORIE EN VEENWEIDEVISIE 30-3-2015 1 INTRODUCTIE Andrea Suilen Planvormer bij Wetterskip Fryslân o.a. betrokken bij; Uitvoeringsplan Veenweidevisie Waterbeheersingsprojecten veenweidegebied
Nadere informatieQuickscan Archeologie Bedrijventerrein Zwanegat te Zevenbergen
Archeologie Quickscan Archeologie Bedrijventerrein Zwanegat te Zevenbergen Gemeente Moerdijk Het plangebied op een kaart uit 1870 (bron: www.watwaswaar.nl) In opdracht van : AGEL adviseurs Auteur : drs.
Nadere informatieEen wal van zand, klei of steen die mensen beschermt tegen hoog water. De plek waar het rivierwater in de zee uitkomt.
Meander Samenvatting groep 5 Thema 3 Waterland Samenvatting Langs de kust Nederland ligt voor de helft onder de zeespiegel. Heel vroeger woonden mensen dicht bij zee op terpen. Langs de kust beschermen
Nadere informatieDe polders van Nederland een geologisch succesverhaal
De polders van Nederland een geologisch succesverhaal Kim Cohen Universiteit Utrecht KNAG Onderwijsdag 2016 - Ronde B - Lezing B09 Bing maps Fysische Geografie UU Instructieboren te Montfoort al meer dan
Nadere informatieINFOBROCHURE Schouwen-Duiveland
INFOBROCHURE Schouwen-Duiveland SCHOUWEN-DUIVELAND KLIMAATBESTENDIG Het klimaat verandert, de zeespiegel stijgt en de neerslag neemt toe. Studies brachten de huidige en toekomstige uitdagingen in kaart,
Nadere informatieLESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS OPDRACHTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE
BIJZONDERE SCHATTEN LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS De haven van Rotterdam wordt te klein. Voor de in- en uitvoer van goederen is meer ruimte nodig in de haven. Daarom is
Nadere informatieToets_Hfdst4_NederlandEnHetWater
Toets_Hfdst4_NederlandEnHetWater Vragen Samengesteld door: visign@hetnet.nl Datum: 31-1-2017 Tijd: 11:05 Samenstelling: Geowijzer Vraag: 17, 17, 18, 18, 18, 19, 19, 20, 20, 20, 21, 21, 22, 23, 24, 25,
Nadere informatieVraag 1b. Wat was de oorzaak van deze ramp? Vraag 1a. In welke provincie was de Watersnoodramp van 1953? ...
Naam: DE WATERSNOOD- RAMP Het is 31 januari 1953. Het stormde vreselijk In Zeeland. Toch waren de meeste mensen gewoon rustig naar bed gegaan. Zij werden in hun slaap overvallen door een zware stormvloed.
Nadere informatieZWAKKE SCHAKELS NOORD-HOLLAND PROJECTPLAN
ZWAKKE SCHAKELS NOORD-HOLLAND PROJECTPLAN HOOGHEEMRAADSCHAP HOLLANDS NOORDERKWARTIER VASTGESTELD DOOR HET COLLEGE VAN HOOFDINGELANDEN OP 18 SEPTEMBER 2013 30 augustus 2013 076650982:H - Definitief C03011.000176.4301
Nadere informatiePRACHTLANDSCHAP NOORD-HOLLAND! Leidraad Landschap & Cultuurhistorie. Ensemble: Zijpe- en Hazepolder. Grote Sloot Theo Baart
PRACHTLANDSCHAP NOORD-HOLLAND! Leidraad Landschap & Cultuurhistorie Ensemble: Zijpe- en Hazepolder 018 Grote Sloot Theo Baart Zijpe- en Hazepolder Provincie Noord-Holland CONTEXT Het ensemble Zijpe- en
Nadere informatieACHTERGROND DOCUMENT. Bewoningsgeschiedenis. noordelijk kustgebied
ACHTERGROND DOCUMENT Bewoningsgeschiedenis noordelijk kustgebied Inhoud 1. Ontstaansgeschiedenis Noord-Nederlandse kustgebied en kustwateren... 3 1.1 De ontwikkeling van Noord-Nederland (inclusief de wadden)
Nadere informatieKLIMAATVERANDERING. 20e eeuw
KLIMAATVERANDERING 20e eeuw Vraag De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met 0.2-0.5 C 0.6-0.9 C Antwoord De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met
Nadere informatieGelieve bij gebruik van (stukken uit) deze tekst, gelieve de naam van de auteur te vermelden.
Ontstaan en evolutie in de Zwinstreek - Willy Wintein Nieuwe inzichten over het ontstaan en evolutie in de Zwinstreek is een in 2009 herwerkte tekst over de evolutie van het landschap in de (ruime) regio.
Nadere informatieWat en waar zijn de wadden? Les met werkblad - topografie
Les met werkblad - topografie Doel: De leerlingen kennen na afloop de namen van de waddeneilanden en de volgorde waarin ze liggen. Ze kunnen enkele belangrijke plaatsen rond het waddengebied aanwijzen
Nadere informatieDeel I: algemene toelichting op het kustontwerp (breedte en hoogte duin)
Deel I: algemene toelichting op het kustontwerp (breedte en hoogte duin) Hieronder is met behulp van een aantal figuren het mechanisme van kustversterking met zand en Dijk-in-Duin in relatie tot hoogte
Nadere informatiePRACHTLANDSCHAP NOORD-HOLLAND! Leidraad Landschap & Cultuurhistorie. Ensemble: Koegras - Anna Paulownapolder. Polder Koegras Theo Baart
PRACHTLANDSCHAP NOORD-HOLLAND! Leidraad Landschap & Cultuurhistorie Ensemble: Koegras - Anna Paulownapolder 2018 Polder Koegras Theo Baart Koegras - Anna Paulownapolder Provincie Noord-Holland 2 CONTEXT
Nadere informatieWerkstuk door een scholier 2049 woorden 22 mei keer beoordeeld. Geschiedenis
Werkstuk door een scholier 2049 woorden 22 mei 2005 6 128 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoudsopgave 1. Voorwoord/inleiding 2. Algemene informatie 3. Ontstaan van Schiermonnikoog 4. De geschiedenis
Nadere informatieHoofdvraag Hoe zijn de zes belangrijkste Nederlandse landschappen ingericht en hoe is dat te verklaren?
Werkstuk door een scholier 2717 woorden 21 mei 2003 6,3 1219 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdvraag Hoe zijn de zes belangrijkste Nederlandse landschappen ingericht en hoe is dat te verklaren? Deelvragen
Nadere informatieArcheologisch onderzoek 't Zand Willem 't Hartplein, gemeente Zijpe
Archeologisch onderzoek 't Zand Willem 't Hartplein, gemeente Zijpe Bureauonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 617 Definitief ISSN 1573-751 Bouwfonds MAB Grontmij Nederland B.V. Assen, 31 maart
Nadere informatieNOORDZEE SYMPOSIUM 2007
NOORDZEE SYMPOSIUM 2007 Holocene ingressie van de zee Willy Wintein geograaf Inhoud Holocene ingressie van de zee en de gevolgen voor de morfologie van het landschap in de oostelijke Vlaamse kustvlakte
Nadere informatieEiland voor een seizoen
Eiland voor een seizoen Symbool voor een nieuwe kust Claire van Oeveren Kustbescherming weer aan de orde van de dag Naar een nieuw perspectief voor de Nederlandse kust De Kust heeft primair de functie
Nadere informatiePraktische opdracht Aardrijkskunde het Nederlands Landschap
Praktische opdracht Aardrijkskunde het Nederlands Landschap Praktische-opdracht door een scholier 2220 woorden 15 juni 2007 6,3 33 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Praktische opdracht 3 Inleiding Deze
Nadere informatiePost I. A: Oude duinen B: Zeekleilandschap. Bodemgebruik: A: Bos. B: Grasland
Post I Opdracht I: Om welke twee landschappen gaat het? A: Oude duinen B: Zeekleilandschap Grondsoorten: Bodemgebruik: Inrichtingselementen: A: Oud duinzand A: Bos A: Kasteel, woningen B: Jonge zeeklei
Nadere informatieZandhonger. Kerend Tij Innovatie Competitie Hydrodynamische innovatie van de stormvloedkering Oosterschelde. 19 september 2002
Zandhonger Kerend Tij Innovatie Competitie Hydrodynamische innovatie van de stormvloedkering Oosterschelde 19 september 2002 Zandhonger, Gaat de Oosterschelde kopje onder? De Deltawerken veranderden de
Nadere informatie- Op de terugweg hiervan kwamen ze op één punt bijeen, Utrecht. ( auto s)
Samenvatting door Saskia 1046 woorden 8 april 2014 7,5 4 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo 2.4 Files oplossen Files 29 mei 1955 was er in Nederland de eerste file. Duizenden inwoners van
Nadere informatieWEIDSE POLDERS, VIKINGEN EN DE WADDENZEE
Wandelnetwerk Noord-Holland WEIDSE POLDERS, VIKINGEN EN DE WADDENZEE De suikerbieten worden binnengehaald. Tekst en foto s Joop Duijs onderd jaar geleden bestond de Wieringmeerpolder nog niet eens. En
Nadere informatie4. Voordracht 25.2012 bijlage 1
4. Voordracht 25.2012 bijlage 1 1 2 3 4 De dekking is al volgt: de provincie 7.610123 en de andere partijen 2.726.384. 5 6 Projecten Petten P1. Aansluiting duin-dijk P2. Uitzichtpunt P3. Parkeervoorziening
Nadere informatieVOORWOORD. Aantrekkelijk Petten. Zelden heeft een badplaats zulke verborgen talenten gehad als Petten. Hier liggen zoveel onbenutte mogelijkheden,
VOORWOORD Aantrekkelijk Petten Zelden heeft een badplaats zulke verborgen talenten gehad als Petten. Hier liggen zoveel onbenutte mogelijkheden, hier is de kans op een prachtige metamorfose zo groot: gemeente
Nadere informatieCompetentie: Leergebied: Zuid Nederland. Reflectie
Techniekkit: Domein: Competentie: Leergebied: Zuid Nederland Constructies Reflectie Aardrijkskunde Een groot deel van Nederland ligt lager dan de zee. Daarom zijn er dijken. De dijken houden het water
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 4.1 t/m 4.4
Aardrijkskunde Hoofdstuk 4.1 t/m 4.4 door D. 1279 woorden 6 juli 2016 5,5 2 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Aardrijkskunde 1hv 4.1 Het gevaar van water Terp: heuvel die beschermt tegen
Nadere informatieBijlage 4. Kaarten ruimtebeslag alternatieven
Bijlage 4 Kaarten ruimtebeslag alternatieven KAARTEN RUIMTEBESLAG ALTERNATIEVEN Wantijdijk/Zeedijk, Alternatief 1: vierkante versterking 075691973:B ARCADIS 1 075691973:B ARCADIS 2 Wantijdijk/Zeedijk,
Nadere informatieVossekotstraat Keet Tielrode
ROUTEBESCHRIJVING Hieronder worden alle punten die jullie passeren, opgesomd. Zij staan niet in de juiste volgorde, het is aan jullie om de beste en kortste route uit te stippelen met behulp van bijgevoegde
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 Samenvatting door een scholier 2417 woorden 27 mei 24 5 49 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Inleiding Nederland is een land dat bestaat uit verschillende
Nadere informatieResultaten CLIMAR onderzoek Veilig wonen aan de Kust tot 2100
Resultaten CLIMAR onderzoek Veilig wonen aan de Kust tot 2100 Symposium Knokke-Heist 9 januari 2010 Toon Verwaest, Johan Reyns Waterbouwkundig Laboratorium Veilig wonen aan de Kust tot 2050 tot 2050 ~
Nadere informatieHet Masterplan Kustveiligheid
Het Masterplan Kustveiligheid Symposium Natuurlijke Kustbescherming, 23/10/17 Ir. Daphné Thoon MDK-Afdeling Kust A low-lying Laaghinterland liggend achterland Meer dan 85% van de polders ligt onder +5
Nadere informatieDrie aardkundige monumenten
10 Drie aardkundige monumenten Aardkundige monumenten geven iets weer van de ontstaansgeschiedenis van ons landschap. Een geschiedenis die ons honderden, duizenden of zelfs miljoenen jaren terugvoert in
Nadere informatieQuick scan ecologie Grote Sloot 310 te Schagerbrug
Quick scan ecologie Grote Sloot 310 te Schagerbrug Quick scan ecologie Grote Sloot 310 te Schagerbrug Auteur Opdrachtgever Projectnummer Ingen foto omslag T. Ursinus 12.011 maart 2012 Gedeelte van het
Nadere informatieNaar veilige Markermeerdijken
Naar veilige Markermeerdijken Naar veilige Markermeerdijken Hoogheemraadschap Hollands Noorder kwartier versterkt 33 kilometer afgekeurde dijk tussen Hoorn en Amsterdam. Tijdens de toetsronde in 2006 zijn
Nadere informatieNieuwe vijver aan de Groen van Prinstererlaan.
Nieuwe vijver aan de Groen van Prinstererlaan. Medio 2015 heeft een graafmachine een grote kuil gegraven onderaan het talud op de hoek van de Groen van Prinstererlaan en de Thorbeckelaan (zie onderstaande
Nadere informatieHet probleem is: 160 miljard. September2009 (niet ingewerkt in het Technisch rapport 2003) September2009
Het probleem is: De zeespiegel stijgt! De rivieren stijgen mee! De bodem daalt! Grondwaterdruk stijgt! Nederland verzilt! Door Deltacommissie geschatte kosten, deze eeuw 120-160 160 miljard 1 September2009
Nadere informatieTULE inhouden & activiteiten Oriëntatie op jezelf en de wereld - ruimte. Kerndoel 48. Toelichting en verantwoording
TULE - ORIËNTATIE OP JEZELF EN DE WERELD KERNDOEL 48 186 TULE inhouden & activiteiten Oriëntatie op jezelf en de wereld - ruimte Kerndoel 48 Kinderen leren over de maatregelen die in Nederland genomen
Nadere informatieOCV trucks. Voor vandaag is een rondrit uitgezet, waarbij we graag de volgende punten onder uw aandacht willen brengen:
OCV trucks Oldtimer Contactgroep Veluwe Toertocht OCV Noord-Holland, 20 oktober 2012. Welkom op ons bedrijf aan de Flemingstraat te Heerhugowaard. Wij vinden het leuk om u te mogen ontvangen en het één
Nadere informatie