smeert een boterham 1. De voedingsdriehoek kennismaken met en ontwerpen van een voedingsdriehoek Samen met de kinderen bekijk je wat een mens van voeding nodig heeft om gezond te leven. Je tekent met de kinderen op één groot blad een grote driehoek. Die driehoek verdeel je in zes rijen. Je vertrekt onderaan en je probeert ervoor te zorgen dat de kinderen zelf met voorbeelden komen. De grootste groep is water (groep 1): daar heb je het meeste van nodig. Dan volgen de graanproducten en aardappelen (groep 2). De derde rij bestaat uit een apart vak voor fruit (groep 3) en groenten (groep 4). In de volgende rij heb je een vak voor vlees, vis, eieren en vervangproducten (groep 5) en voor alle melkproducten (groep 6). In de voorlaatste rij bevinden zich de smeer- en bereidingsvetten (groep 7). Helemaal bovenaan staan de voedingsmiddelen waar je weinig van nodig hebt om gezond te zijn: suiker, koekjes, snoep (groep 8 of de restgroep). De kinderen kunnen nu aan de slag met de afbeeldingen die te vinden zijn in reclamefolders. Ze knippen alle voedingsmiddelen uit en kleven die in de juiste groep van de voedingsdriehoek. Probeer voor elke groep van de driehoek voorbeelden te vinden. Opmerking: tegenwoordig bestaan de meeste voedingsdriehoeken uit 9 groepen, met onderaan een rij voor beweging klassikaal en in kleine groepjes stiften, één groot vel papier met een reuzendriehoek, afbeeldingen van voedingsmiddelen, kleefmateriaal en scharen Boekentips BOTERHAMMEN SMEREN Tommie en de torenhoge boterham. Gaudesaboos, P. (2009). Tielt: Lannoo. Luistertip BOTERHAMMEN SMEREN Eitje, ontbijtje. uit: Kapitein Winokio zingt 10 broodnodige liedjes. (2011). Schelle, Kapitein Winokio. Opmerkingen Vertrek vanuit de ganse groep en verwerk in kleine groepjes. Na de activiteit kan je de zelfgemaakte voedingsdriehoek met de ganse groep overlopen. Wereldoriëntatie, Gezondheid 1.10 Nederlands, Spreken 2.6 AFLEVERING 5 / thema A Ontbijt / 1. De voedingsdriehoek
2. Wat is een goed ontbijt? bespreken van een (on)gezond ontbijt De kinderen zitten in een kring en brainstormen over wat je allemaal als ontbijt kan eten. Breng de woorden gezond en ongezond aan. Neem twee grote vellen papier en laat de kinderen allerlei soorten beleg tekenen: op het ene papier tekenen de kinderen gezond beleg en op het andere papier het ongezonde beleg. Noteer bij de oudere kinderen de benaming van hun creatie. klassikaal dikke stiften, afbeeldingen van allerlei soorten beleg, grote vellen papier Uitbreiding Kringgesprek over wat de kinderen lekker en niet lekker vinden. Leg de nadruk op de letter b van boterhammen. Teken de letter en vraag aan de kinderen welke woorden ze nog kennen die met een b beginnen. De kinderen tekenen de woorden op een blad en versieren de grote b (met verf, klei ). Nederlands, Spreken 2.2 AFLEVERING 5 / thema A Ontbijt / 2. Wat is een goed ontbijt?
3. Zelf boterhammen smeren zelf boterhammen smeren Organiseer een eenvoudig ontbijt in de klas. Geef op voorhand een briefje aan de ouders mee. Leer het boterhammen smeren aan volgens de stappen van de fotoreportage (zie bijlage). Het verwoorden van de handelingen is van groot belang. Kijken, kiezen, beleg nemen, het mes nemen en smeren zijn allerlei handelingen die voldoende aandacht moeten krijgen. Laat de kinderen ook steeds verwoorden wat ze doen. klassikaal of in groepjes fotostappenplan, brood, beleg, bestek, servies Lichamelijke opvoeding, Motorische competenties 1.30 AFLEVERING 5 / thema A Ontbijt / 3. Zelf boterhammen smeren
4. Broodpudding Broodpudding maken Ingrediënten 300 g oud brood ½ liter melk 200 g fijne suiker 5 eieren 50 g rozijnen weinig kaneel 1 zakje vanillebloem Kookgerei een grote kom een vork een mes een kleine kom voor de eieren een klopper een weegschaal een maatbeker een bakvorm een oven Werkwijze Voeg de suiker bij de melk. Laat de kinderen de sneden brood met hun handen fijn maken. Verzamel al de kleine stukjes brood in een grote kom. Giet de lauwe, gesuikerde melk over het brood en laat het brood hierin weken. Plet het brood met een vork tot het een dikke brij vormt. Voeg er nu de rozijnen, de kaneel, de vanillebloem en de geklutste eieren bij. Giet alles in een bakvorm. Zet in de oven op 200 C gedurende 45 minuten. in groepjes of keuken Uitbreiding Je kan ook chocoladevlokken, speculaas of een appel in de broodpudding verwerken. Maak gebruik van een stappenplan als visuele ondersteuning. Nederlands, Taalbeschouwing, 5.4 Nederlands, Spreken 2.6 Nederlands, Lezen 3.2 AFLEVERING 5 / thema A Ontbijt / 4. Broodpudding
5. Ontbijt bij de buren het ontbijt bij de buren en in andere culturen ontdekken Vraag aan ouders van andere nationaliteiten hoe zij ontbijten. Organiseer een ontbijt samen met enkele ouders in de klas. Zorg er dan wel voor dat het ontbijt van een andere cultuur anders mag zijn. Enkele voorbeelden Een Marokkaans ontbijt is heel uitgebreid en bestaat uit Marokkaans bruin en wit brood en een rond, briocheachtige brood. Dan zijn er nog de pannenkoekjes met gaatjes in en boter (pagrir of gringo). Op de tafel staan kleine schaaltjes met zwarte olijven en olijfolie met grof zout, jam van citrusvruchten en plakjes ontvelde tomaten. Een Turks ontbijt kenmerkt zich vooral door frisse groenten, witte (schapen) kaas, olijven, zoete confituur en honing. De bekende Turkse platte broden worden gebruikt bij deze maaltijd. De gastvrijheid van deze mensen is groot, zij komen graag helpen bakken in de klas. Laat de kinderen een foto maken van hun ontbijttafel thuis en bespreek die in de groep. Vergelijk de verschillende foto s naar gelijkenissen en verschillen. klassikaal afbeeldingen van een ontbijt zoals bij ons en bij een andere cultuur of foto s die de kinderen zelf van hun ontbijttafel hebben genomen Nederlands, Spreken 2.5 Wereldoriëntatie, Maatschappij 4.5 AFLEVERING 5 / thema A Ontbijt / 5. Ontbijt bij de buren
6. Speeldeeg speeldeeg maken Maak zelf speeldeeg en kneed het tot broodjes. Ingrediënten 2 kopjes meel 2 kopjes zout 1 kopje water Kookgerei een grote kom een houten lepel Werkwijze Doe het meel en het zout in een kom en meng het door elkaar. Voeg het water erbij. Meng het goed, zodat er geen klonters in zitten. Kneed het deeg tot het stevig is. Rol nu twee worsten en vlecht die over en door elkaar heen. Laat de kinderen met het deeg ook kleine broodjes, pistolets of andere vormen van broodjes maken. in kleine groepjes of keuken Uitbreiding Maak zeker gebruik van een stappenplan als visuele ondersteuning. Als je de broodjes kleur wil geven, voeg je bij het mengen van het deeg al meteen de kleur van de verf toe. De zelfgemaakte broodjes kunnen achteraf in de bakkerswinkel gebruikt worden. Nederlands, Taalbeschouwing 5.4 Nederlands, Spreken 2.6 Nederlands, Lezen 3.2 AFLEVERING 5 / thema A Ontbijt / 6. Speeldeeg
7. Weekoverzicht boterhammen een weekoverzicht voor boterhammen invullen Voor je deze activiteit start, stel je de kinderen de vraag hoeveel sneden brood ze elke dag eten. Laat alle kinderen reageren. In de kring toon je de kleuters een weekoverzicht van maandag tot en met vrijdag. De kinderen noteren s morgens hoeveel boterhammen ze bij het ontbijt hebben gegeten. Op het einde van de week kan je bekijken hoeveel sneden brood iedereen afzonderlijk en samen heeft gegeten. klassikaal een groot blad papier, stiften, een weekoverzicht met de dagen van de week en de namen of symbolen van alle kleuters Nederlands, Spreken 2.7 Wiskundige initiatie, Getallen 1.1 AFLEVERING 5 / thema A Ontbijt / 7. Weekoverzicht boterhammen