MONITOR WERK Meting mei 2013

MONITOR WERK Meting mei 2013 32663 Mei 2013 Peter Mulder Tim Vermeire Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 1

Inhoud 1. Management summary 2. Resultaten De Achmea Stemmingsindex van Nederland Externe meting Special: Werk Externe meting Onderzoeksverantwoording Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 2

Inleiding Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 3

Inleiding (1) Achtergrond en doelstelling De Achmea Volgens Nederland Monitor is een terugkerend onderzoek en heeft als doel de stemming in Nederland te meten ( De Achmea Stemmingsindex ), in een perspectief te plaatsen en daarnaast verschillende maatschappelijke onderwerpen uit te diepen. Dit rapport over de Achmea Volgens Nederland Monitor van mei 2013 geeft, naast de stemmingsindex van dit moment, ook een beeld van de maatschappelijke opvattingen over werk in Nederland. In dit rapport komen de volgende onderwerpen aan de orde: De Achmea Stemmingsindex van Nederland: De stemmingsindex en de ontwikkeling daarin (% juiste richting / % verkeerde richting en toelichting hierop) Het (relatieve) belang van 14 maatschappelijke onderwerpen. Special: pensioen: Stellingen omtrent werk. Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 4

Inleiding (2) Resultaten in PowerPoint rapport en uitsplitsingen naar doelgroepen beschikbaar Dit rapport bevat de resultaten van de metingen van mei 2013. De uitkomsten van de meting worden (waar mogelijk) op een aantal punten vergeleken met de voorgaande externe metingen (7 e meting februari 2013, 6 e meting augustus 2012 en de 5 e meting van juni 2012). Naast dit PowerPoint rapport, is een zeer uitgebreid tabellenboek beschikbaar met tal van uitsplitsingen naar doelgroepen, zoals mannen en vrouwen, leeftijdsgroepen, opleidingsniveaus, politieke kleur, et cetera. Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 5

Management summary Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 6

Belangrijkste bevindingen Stemmingsindex In mei 2013 is men positiever gestemd over de ontwikkeling van Nederland dan in 2012 Stemming blijft nog altijd overwegend negatief Het indexcijfer van mei 2013 is -29%. Dit is een significante stijging vergeleken met de laatste twee stemmingen van 2012, toen de stemmingsindexcijfers -40% bedroegen. De overwegend negatieve stemming wijten Nederlanders vooral aan de economische crisis, bezuinigingen en de individualisering in de maatschappij. Deze onderwerpen worden wederom het vaakst aangehaald door Nederlanders. Het thema Werkeloosheid mengt zich tussen belangrijkste thema s Gezondheidszorg en Onderwijs De rangorde van de top-3 belangrijkste thema s is in mei 2013 veranderd: werkeloosheid behoort nu met gezondheidszorg en onderwijs tot de belangrijkste onderwerpen. Opvallend is dat de staatsschuld door Nederlanders iets minder belangrijk wordt gevonden dan in februari 2013. Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 7

Belangrijkste bevindingen Werk (1) Nederlanders erkennen de toegevoegde waarde van oudere werknemers Een groot deel van de Nederlanders (84%) vindt dat oudere werknemers jongere werknemers moeten begeleiden. Tevens vindt een meerderheid dat er teveel kennis en ervaring zou verdwijnen indien oudere werknemers plaatsmaken. Ongeveer een kwart van de Nederlanders (28%) is wel van mening dat oudere werknemers plaats moeten maken voor jongere werknemers. Wanneer er een leeftijd wordt genoemd (60+), dan is een merendeel van mening dat oudere werknemers gedeeltelijk moeten stoppen om jongeren een kans te geven. Een lager salaris en minder verantwoordelijkheden bespreekbaar bij meerderheid van de Nederlanders Een groot deel van de Nederlanders (79%) vindt het acceptabel om minder verantwoordelijkheid te accepteren. En een kleine meerderheid vindt dat Nederlanders terug moeten kunnen gaan in functie en salaris. Zes op de tien Nederlanders geeft aan een lager salaris te accepteren om aan het werk te blijven. Toenemende jeugdwerkeloosheid wordt door merendeel gezien als gevaar voor de samenleving Ruim 80% bestempelt de groeiende jeugdwerkeloosheid als een gevaar voor de samenleving. Minder dan de helft vindt echter dat de jeugdwerkeloosheid erger is dan ouderenwerkeloosheid. De meeste Nederlanders zien nog voldoende mogelijkheden voor 45-plussers. Zes op tien denkt dat het nog mogelijk is om na je 45 ste te wisselen van beroep. Ook is een meerderheid bereid om na hun/haar 45 ste te investeren in een opleiding om van baan te switchen. Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 8

Belangrijkste bevindingen Werk (2) Er is weinig draagvlak voor afschaffing van de werkeloosheidsuitkering Slechts 6% is voorstander voor het afschaffen van de werkeloosheidsuitkering. Ook denkt maar een klein deel dat de afschaffing van de werkeloosheidsuitkering voor een doorstroming zorgt. Een ruime meerderheid wordt gelukkig van het werk en heeft een goede privé-werk balans De meeste Nederlanders zijn gelukkig met hun baan. Ruim 70% wordt gelukkig van zijn/haar werk en zes op de tien Nederlanders geeft aan een goede privé-werk balans te hebben. Slechts 17% zou liever een ander beroep uitoefenen. De economische crisis wordt gezien als de grootste oorzaak van de stijgende werkeloosheid; een derde is bang om zijn/haar baan te verliezen door de crisis Met stip op 1 wijten Nederlanders de toenemende werkeloosheid aan de economische crisis. Een kleine meerderheid (54%) vindt dat ze door de economische omstandigheden worden belemmerd om te switchen van baan. Dit gegeven uit zich ook in de angst voor banenverlies: een derde van de Nederlanders is bang om zijn/haar baan te verliezen door de crisis. Op ruime afstand op de economische crisis worden de open grenzen, mismatch tussen opleiding en de arbeidsmarkt en lage animo voor eenvoudig werk als oorzaken gezien voor de toenemende werkeloosheid. De vergrijzing en duurdere kinderopvang spelen een veel kleinere rol. Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 9

Resultaten Achmea Stemmingsindex Externe meting Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 10

Volgens een kleine meerderheid (54%) ontwikkelt Nederland zich in de verkeerde richting De economische crisis, bezuinigingen en individualisering worden wederom het meest genoemd Achmea Stemmingsindex Nederland Toelichting ontwikkeling Nederland 8 e meting 60% 40% 20% Mei 13 Achmea stemmingsindex* : -29 25% Met een Stemmingsindex van -31 is de Achmea-medewerker iets negatiever dan de Nederlander. Ik heb het idee dat mensen zich steeds meer bewust worden van alles wat er om hen heen gebeurt. We behoren tot de welvarendste landen ter wereld! Hoge leeftijdsverwachting. Ik durf rustig over straat te lopen. Het bezuinigingsbeleid gaat de goede kant op. Ik ben er van overtuigd dat de economie weer aantrekt. 0% Juiste richting -20% -40% -60% -54% *De Achmea stemmingsindex is berekend als het percentage Nederlanders dat vindt dat Nederland zich in de juiste richting ontwikkelt minus de verkeerde richting. A1: Hoe vindt u dat Nederland zich ontwikkelt? Verkeerde richting Mensen die netjes sparen of gespaard hebben, worden gestraft. Dit geldt ook voor de ouderen. De sociale maatschappelijke verhoudingen baren mij zorgen. Nederland ontwikkelt zich tot een maatschappij van pure individualisten. We zitten in een crisis en door de bezuinigingen durven mensen hun geld niet uit te geven. Basis n= 750 Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 11

De stemmingsindex van mei 13 is positiever dan van de metingen in 12 De stemming blijft nog altijd overwegend negatief Ontwikkeling Achmea Stemmingsindex Nederland Achmea stemmingsindex* : 60% 8 e meting mei 13 7 e meting februari 13 6 e meting augustus 12 12 5 e meting juni 12-29 -38-40 -40 Mannen zijn positiever dan vrouwen (30% vs. 20% hebben juiste richting gekozen) in mei 2013 Hoogopgeleiden zijn positiever dan laagopgeleiden (34% vs. 19% hebben juiste richting gekozen) in mei 2013 40% 20% 0% -20% -40% 25% -54% 20% 19% 20% -58% -59% -60% Juiste richting Verkeerde richting -60% *De Achmea stemmingsindex is berekend als het percentage Nederlanders dat vindt dat Nederland zich in de juiste richting ontwikkelt minus de verkeerde richting. A1: Hoe vindt u dat Nederland zich ontwikkelt? Basis n= 750 Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 12

Het thema Werkeloosheid mengt zich tussen Gezondheidszorg en Onderwijs als belangrijke topics De staatsschuld wordt iets minder belangrijk gevonden; immigratie en integratie belangrijker Belang van maatschappelijke onderwerpen Mei 13 Feb 13 Aug 12 8 e meting 7 e meting 6 e meting % zeer / tamelijk belangrijk Gezondheidszorg Werkloosheid Onderwijs Economie Normen en waarden Veiligheid Pensioenen Wonen Milieu Verschil tussen arm en rijk Kloof tussen burgers en politiek Staatsschuld Immigratie en integratie Europa 70% 57% 58% 48% 57% 36% 53% 37% 51% 29% 58% 25% 54% 31% 46% 23% 47% 17% 52% 14% 48% 10% 45% 27% 38% 36% 45% 35% 2% 3% 4% 4% 4% 1% 8% 9% 1% 11% 17% 19% 25% 23% 28% 33% 2% 2% 3% 4% 6% 8% *62% *58% *77% 97% 95% 95% 93% 93% 89% 88% 87% 79% 76% 70% 69% 63% 55% 98% 93% 94% 93% 92% 90% 90% 89% 78% 80% 69% 74% 58% 56% 97% 93% 95% 93% 92% 89% 89% 87% 79% 78% 68% 71% 66% 60% 0% 20% 40% 60% 80% 100% zeer belangrijk tamelijk belangrijk tamelijk onbelangrijk zeer onbelangrijk Opvallend is dat de Staatsschuld significant minder belangrijk wordt gevonden ten tijden van de economisch crisis A4: Hieronder staan nogmaals de maatschappelijke onderwerpen. Kunt u aangeven hoe belangrijk u deze onderwerpen vindt? *Significant verschil t.o.v. Achmea-medewerkers Basis n= 750 Significant verschil t.o.v. de 7 Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 e meting 13

Resultaten special: Werk Externe meting Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 14

Een groot deel van de Nederlanders erkent de toegevoegde waarde van oudere werknemers voor jongere werknemers Jongere en oudere werknemers Mensen werkzaam in de handel en industrie (86%) vinden vaker dat oudere werknemers plaats moeten maken voor jonge werknemers dan mensen werkzaam in de dienstverlening (62%) Oude en jonge werknemers hebben gelijke kansen 94% 5% Oudere werknemers moeten jongere werknemers begeleiden. 84% 10% Iedereen ouder dan achttien heeft de plicht om te werken of te studeren. Als oudere werknemers plaatsmaken verdwijnt er teveel kennis en ervaring. 84% 78% 11% 19% Overwegend eens Elk individu is in principe zelf verantwoordelijk voor zijn of haar inkomen. 71% 25% Werkgevers zijn verantwoordelijk voor de ontwikkeling van hun werknemers. 68% 26% Oudere werknemers moeten plaatsmaken voor jongere werknemers. 28% 68% Overwegend oneens 0% 20% 40% 60% 80% 100% (zeer) eens (zeer) oneens B1: Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken? n= 375 Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 15

Minder verantwoordelijkheden en salaris bespreekbaar bij meerderheid van de Nederlanders om aan het werk te blijven; zes op de tien zou een lager salaris accepteren Eigen verantwoordelijkheid voor inkomen Vrouwen (65%) zouden eerder een lager salaris accepteren dan mannen (55%) De mensen die nu niet werken, maar wel kunnen, moeten aan het werk. 86% 8% Ik ben zelf verantwoordelijk voor mijn eigen ontwikkeling tijdens mijn loopbaan. 84% 11% Het is niet sociaal om in Nederland een opleiding te volgen en dan niet te werken. 84% 12% Het moet acceptabel worden om minder verantwoordelijkheid te accepteren. 79% 14% Overwegend eens Het verschil tussen het minimumloon en een uitkering moet groter worden. 71% 23% Ik zou een lager salaris accepteren om te blijven werken. 60% 31% Werknemers moeten terug kunnen gaan in f unctie en salaris. 57% 27% 0% 20% 40% 60% 80% 100% (zeer) eens (zeer) oneens B1: Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken? n= 375 Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 16

De toenemende jeugdwerkeloosheid wordt door een overgroot deel gezien als gevaar voor de samenleving 83% vindt dat 60-plussers een stapje terug moeten doen voor de jongeren Werkeloosheid en pensioen (1) 50-plussers (94%) zien de toenemende jeugdwerkloosheid als groter gevaar voor de samenleving dan 18-34 jarigen (79%) of mensen van middelbare leeftijd (35-49) (81%) Toenemende jeugdwerkloosheid is een gevaar voor de samenleving. 87% 9% 60 plussers moeten gedeeltelijk kunnen stoppen om de jongeren kans te geven. 83% 12% Overwegend eens Na je 45ste is het mogelijk om van beroep te wisselen als dat nodig is. 61% 33% Ik ben bereid om na 45 te investeren in een opleiding om van beroep te wisselen. 60% 20% Er moet arbeidsduurverkorting worden ingevoerd tegen jeugdwerkloosheid. 46% 33% De meningen zijn verdeeld 40 uur per week werken moet de norm worden. 37% 55% Overwegend oneens 0% 20% 40% 60% 80% 100% (zeer) eens (zeer) oneens B1: Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken? n= 375 Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 17

Er is weinig draagvlak voor afschaffing van de werkeloosheidsuitkering; Nederlanders in zware beroepen wordt een vroeger pensioen gegund Werkeloosheid en pensioen (2) Mensen met een laag inkomen zijn minder bereid om geld in te leveren om hun baan te behouden (27%) dan mensen met een midden (46%) of hoog inkomen (55%) Mensen in zware beroepen mogen eerder met pensioen. 88% 9% Overwegend eens Ik ben bereid geld in te leveren om mijn baan te behouden. 42% 44% De meningen zijn verdeeld Jeugdwerkloosheid is erger dan ouderenwerkloosheid. 41% 51% Ouderenwerkloosheid is erger dan jeugdwerkloosheid. Geen onderscheid maken tussen lichte en zware beroepen bij pensioenleef tijd. 17% 31% 79% 52% Overwegend oneens Afschaffing van de werkloosheidsuitkering zorgt voor doorstroming. 13% 72% De werkloosheidsuitkering moet worden af geschaf t. 6% 83% 0% 20% 40% 60% 80% 100% (zeer) eens (zeer) oneens B1: Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken? n= 375 Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 18

Een derde van de Nederlanders is bang om zijn/haar baan te verliezen door de crisis; zes op de tien vindt dat de flexibilisering van de arbeidsmarkt is doorgeschoten Zekerheid over baanbehoud De flexibilisering van de arbeidsmarkt is doorgeschoten. De vakbond is een noodzakelijke partij om mijn belangen te behartigen. 53% 61% 32% 18% Overwegend eens Ik ben bereid loon in te leveren voor meer vrije tijd. Ik ben bang om door de crisis mijn baan te verliezen. 39% 35% 43% 38% De meningen zijn verdeeld Bedrijven moeten zich richten op het aannemen van jongeren. 24% 62% Bedrijven moeten oudere werknemers ontslaan om jongeren aan te nemen. 23% 70% Overwegend oneens De vakbond beschermt vooral de belangen van oudere werknemers. 19% 54% 0% 20% 40% 60% 80% 100% (zeer) eens (zeer) oneens B1: Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken? n= 375 Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 19

Een ruime meerderheid wordt gelukkig van het werk en heeft een goede privé-werk balans; slechts 17% wil een ander beroep uitoefenen Tevredenheid over baan Vrouwen (59%) worden door de economische omstandigheden meer belemmerd om van baan te wisselen dan mannen (48%) De overheid moet het aantrekkelijker maken om 45-plussers aan te nemen. 83% 11% Ik word gelukkig van mijn werk. 73% 11% Overwegend eens Ik heb een goede privé-werk balans. 64% 18% De economische omstandigheden belemmeren mij om te wisselen van baan. 54% 23% Werknemers moeten zich voorbereiden op demotie in hun carriere. 41% 42% De meningen zijn verdeeld Ik zou liever een ander beroep uitoef enen. 17% 63% Overwegend oneens 0% 20% 40% 60% 80% 100% (zeer) eens (zeer) oneens B1: Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken? n= 375 Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 20

De economische crisis wordt gezien als de grootste oorzaak van de stijgende werkeloosheid Daarna volgt op ruime afstand de open grenzen in Europa Oorzaken van stijgende werkeloosheid naar belang 6,0 Economische crisis 5,0 4,0 3,0 2,0 1,8 3,1 3,4 3,7 4,5 4,6 Open grenzen Europa Opleidingen sluiten niet goed aan op arbeidsmarkt Minder animo voor eenvoudig werk Vergrijzing 1,0 0,0 Gemiddelde per statement Duurdere kinderopvang 1 = grootste oorzaak 6 = kleinste oorzaak B21: Kunt u aangeven in hoeverre de volgende oorzaken een rol spelen in de stijging van de werkeloosheid door een rangschikking te maken? De stijging van de werkloosheid komt vooral door: n=?? Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 21

Onderzoeksverantwoording Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 22

Onderzoeksverantwoording externe meting Methode Veldwerkperiode Het onderzoek is online uitgevoerd op het Online Intomart GfK panel. Respondenten uit het Online Intomart GfK panel ontvingen via een e-mail een uitnodiging met daarin een link naar de online vragenlijst. Het veldwerk voor dit onderzoek werd uitgevoerd in mei 2013. De gemiddelde invulduur van de vragenlijst bedroeg 10 minuten. Doelgroep & steekproef De doelgroep voor dit onderzoek bestaat uit consumenten in de leeftijd 18 jaar en ouder, representatief voor Nederland. De representatieve steekproef bestaat uit n=750 Nederlanders. Rapportage Certificering Naast deze PowerPoint rapportage is er eveneens een uitgebreid tabellenboek beschikbaar met uitsplitsingen van de resultaten naar relevante achtergrondkenmerken zoals geslacht, leeftijd, opleiding, sector, links-rechts zelfplaatsing, politieke interesse, aantal uur betaalde arbeid, bedrijfsomvang, branche, gezinssamenstelling, levensfase en regio. Belangrijke verschillen tussen groepen worden ook in dit rapport aangestipt. Het onderzoek is uitgevoerd in overeenstemming met het kwaliteitssysteem van Intomart GfK dat is gecertificeerd volgens de normen van NEN-EN-ISO 9001, ISO 20252 en ISO 26362. Intomart GfK onderschrijft de gedragsregels van E.S.O.M.A.R. (European Society for Opinion and Market Research) en is lid van de brancheorganisatie MOA (zie http://www.moaweb.nl). Het is toegestaan de uitkomsten van onderzoek extern te publiceren. Wel dient in dat geval bij de onderzoeksresultaten als bron "Intomart GfK <opleveringsmaand en jaar onderzoek>" te worden vermeld. Exclusiviteit van verzamelde gegevens is gebaseerd op de Gedragscode van de MOA, art. 5 (zie http://www.moaweb.nl) Intomart GfK 2013 32663 Achmea Volgens Nederland Werk Mei 2013 23