Ontwikkeltraject Creatief vermogen Utrecht PROGRAMMA CONFERENTIE WOENSDAG 3 JUNI 2015 De diamant van Creatief vermogen Op woensdag 3 juni aanstaande organiseert het Ontwikkeltraject Creatief vermogen Utrecht de conferentie De diamant van het Creatief vermogen. U bent van harte uitgenodigd. De middag start met een Key note lezing door Paul Collard (GB), chief executive van Creativity Culture and Education en voormalig creatief directeur van Creative Partnerships, en aansluitend vinden verschillende workshops, lezingen en inspiratiesessies plaats waar u een keuze uit kunt maken. Creatief Vermogen Utrecht Ontwikkeltraject Creatief vermogen is een van de vierenvijftig projecten in het kader van de landelijke regeling Cultuureducatie met Kwaliteit. Dit Utrechtse project richt zich op het ontwikkelen van een leerlijn creatief vermogen vanuit creatief partnerschappen, meerjarige samenwerkingen tussen scholen en culturele instellingen. De leerlijn, met bijbehorende instrumenten, bouwstenen en competenties wordt vanuit die praktijk ontwikkeld. De doelstelling om binnen Ontwikkeltraject Creatief vermogen Utrecht kennis, ervaringen en kwaliteiten uit te wisselen staat steeds voorop: partners worden uitgedaagd hun kwaliteiten en successen inzichtelijk te maken en onderling te delen. Daarnaast heeft Ontwikkeltraject Creatief vermogen Utrecht zichzelf ten doel gesteld een open leerlijn te ontwikkelen waarin voor zowel de partners zelf als externe partijen inzichtelijk wordt gemaakt wat creatief vermogen is, waarom aandacht voor creatief vermogen van belang is en hoe omstandigheden kunnen worden gecreëerd waarin een leerling zijn of haar creatief vermogen optimaal tot uiting kan laten komen. De input van deze open leerlijn komt uit de creatief partnerschappen die de basis vormen van Ontwikkeltraject Creatief vermogen Utrecht. Ontwikkeltraject Creatief vermogen Utrecht wil u op 3 juni een moment ter kennismaking, uitwisseling en inspiratie bieden.
Programma: 13.00-13.30 uur Inloop en registratie. 13.30-13.40 uur Welkom en opening conferentie door Mw. Jongerius, wethouder Cultuur gemeente Utrecht. 13.40-14.10 uur Keynote Paul Collard (GB), chief executive van Creativity Culture and Education en voormalig creatief directeur van Creative Partnerships. 14.10-14.15 uur Praktische mededelingen: Verplaatsing naar Workshop ronde 1 14.20-15.20 uur Workshops (ronde 1): Ontwikkeltraject Creatief vermogen Utrecht kiest voor een opvatting van creativiteit waarin het erom gaat ruimte te laten voor vernieuwende en onverwachte uitkomsten. We zoeken naar de mogelijkheid het begrip te benaderen vanuit een constructief perspectief zodat het inzicht biedt in hoe creativiteit herkend kan worden. Creativiteit uit zich per kind of domein verschillend en het is juist belangrijk de uitkomst niet vooraf te willen vastleggen. Daarom hebben we ervoor gekozen de metafoor van een diamant te gebruiken: creativiteit is een begrip rijk aan stralen en de uiterlijke vertoning is sterk afhankelijk van de omgevingsfactoren. Stralen van de diamant van het creatief vermogen We zien de volledige diamant als een ideale balans tussen creatief doen, creatief denken, verbeeldingskracht tonen, reflecteren op wat je doet, jezelf aansturen, je creatieve proces doorgronden, samenwerken, omgevingsgerichtheid met accent op kunst en culturele instellingen en ambachtelijkheid tonen. De workshops, lezingen, inspiraties enz. worden zoveel mogelijk geordend op de stralen van de diamant van het creatief vermogen. Sommige workshops zijn speciaal gericht op het begeleiden van leerlingen in het werken aan hun creatief vermogen. Deze noemen we: voor de professional. Praktisch: Er is keuze uit 2 rondes presentaties/workshops. De presentaties/workshops duren elk 25 of 60 minuten. U kunt bij workshopronde 1 kiezen uit de volgende workshops: 14.20-15.20 uur: 1. 1 + 1 = 3 Het Filiaal theatermakers/st. Jan de Doperschool: Het inzetten van creatieve werkvormen binnen reguliere vakken. Een praktische workshop met werkvormen die kunsteducatie verbinden met cognitieve vakken. Hoe werk je tegelijkertijd aan Creatief Vermogen en bijvoorbeeld rekenen of taal? Door Anne-Marie Knippels, theaterdocent en cultuurcoach bij Het Filiaal theatermakers. Straal: Creatief denken voor de professional
2. Speel Tell your ARTtale, het spel wat in elk museum gespeeld kan worden voor beeldende kunst! Het museumspel Tell your ARTtale helpt bij het kijken naar beeldende kunst, en stimuleert de bezoeker een eigen betekenis te geven aan kunst. Het spel verkleint de afstand tussen de kunstwerken en de toeschouwers, en wekt bij de deelnemers de interesse op voor beeldende kunst. Door Eva den Heijer (HKU) Straal: Verbeeldingskracht tonen 3. De Veerman Antwerpen De basis van creativiteit ligt in de vaardigheid om te kunnen associëren. Lopen we met een teveel aan opdrachten of met een animatieve insteek niet te voorbij aan wat kinderen op vlak van associatie kunnen? Een actieve workshop waarin we schaatsen langs leeftijden, kunstdisciplines en voorwaarden. Voor leerkrachten zonder een spannende jeans of hoge hakken. Karel Moons werkt bij de Veerman, een organisatie voor kunst en educatie. Hij begeleidt al jaren scholen en leerkrachten uit het basisonderwijs die actief werk willen maken van een sterkere cultuureducatie. Op basis daarvan werkte hij een praktijkgerichte en hanteerbare visie uit. Creativiteit en talentontwikkeling staan in zijn denken en handelen centraal. Door Karel Moons (de Veerman) 4. How to handle a Toolbox KOPA kunsteducatie/de Pijlstaart, St Maartenschool en de Jazzsingel: Dot, 3 e boom rechts! Maak kennis met Dot, de toolbox die scholen en instellingen helpt hun visie op cultuureducatie te bepalen. Aan de hand van stellingen ga je met elkaar in dialoog en maak je keuzes voor je organisatie. Je proeft van de werkwijze en krijgt tips mee voor de uitvoering binnen je team. 'Dot, 3e boom rechts!' zal eind van de middag ook te koop zijn en beschikbaar gesteld worden aan het netwerk CVU. Door Linda Rosink (Kopa kunsteducatie) Straal: Jezelf aansturen (voor de professional) 5. How to handle yourself as an art teacher KOPA kunsteducatie/pijlstaart, St Maartenschool en de Jazzsingel: Pionier! Kopa werkt samen met basisscholen vanuit de beeldende kunsten in de breedste zin van het woord. In partnerschap worden lessen ontwikkeld en leerkrachten getraind. Hierin worden handvaten gegeven om procesmatig te werken in je eigen kunstles. Proef van de Pionier! en ervaar zelf een creatief proces in deze workshop. Door Manja Eland (Kopa kunsteducatie) Straal: Je creatief proces doorgronden (voor de professional)
6. De Werkplaats Centraal Museum/Agatha Snellenschool: Introductie van het ontstaan en opzet van het creatief partnerschap. Het Centraal Museum en de Agatha Snellenschool gaan in op het werken met de methode vier keer wijzer. Hoe zet je het werken met Meervoudige Intelligenties en kieskaarten in bij cultuureducatie? Dit doen zij aan de hand van het thema surrealisme. In deze workshop brengen we een bezoek aan het museum, waarbij de deelnemers een opdracht krijgen bij een van de kunstwerken. Door Sigrid Noordijk (Centraal Museum) en Majorie Boon (Agatha Snellenschool) Straal: Creatief denken (voor de professional) 7. Creatief doen van leerlingen Welmoed Ekster (Cultuur in de Spiegel) Welmoed Ekster, onderzoeker bij Cultuur in de Spiegel gaat met leerkrachten en educatief medewerkers aan de slag om een lesopzet te ontwerpen vanuit de theorie van culturele cognitie. Doel hierbij is om de lessen aan te laten sluiten bij het creatief doen van leerlingen in een bepaalde leeftijdsfase Welmoed doet promotieonderzoek aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij heeft daarvoor met leerkrachten lessen ontwikkeld gebaseerd op de theorie van culturele cognitie. Ook heeft zij onderzoek gedaan naar hoe culturele vermogens zich ontwikkelen tussen het 8e en 14e levensjaar. Daarnaast is zij gespecialiseerd in de ontwikkelingspsychologie, de cultuursociologie, en heeft zij een tijd gewerkt als docent en educatief medewerker. Straal: Creatief doen 8. Ontdek je creatieve vermogen met fotografie FOTODOK & Daltonschool Apollo 11 The illiterate of the future will be the person ignorant of the use of the camera as well as the pen zei kunstenaar László Moholy-Nagy (1895-1946). Een uitspraak die met de alsmaar toenemende beelddichtheid en in het licht van de populaire 21st century skills steeds relevanter wordt. In de samenwerking met Apollo 11 onderzoeken we met leerlingen uit groep 5 t/m 8 in uiteenlopende projecten de diverse creatieve mogelijkheden van de camera; als middel om verslag te doen, om verhalen te vertellen maar ook als middel tot expressieve uiting. Laat je in deze hands on workshop verrassen door de kijk, durf en creativiteit van kinderen en ontdek de wereld om je heen met nieuwe ogen. Max aantal deelnemers: 12 Straal creatief denken / creatief doen / creatief proces doorgronden 9. De diamant van creatief vermogen Jolanda Schouten (HKU):
Samen met experts vanuit het onderwijs, de ICC-ers, gaan we op zoek naar de diamant. Vanuit de straal CREATIEF DOEN gaan we samen op verkenningstocht naar de stralen in jezelf als expeditieleider van creatief vermogen. Vandaaruit steken we door naar wat je ziet stralen bij de kinderen? Hoe kan je de diamant van creatief vermogen voor je laten werken en kunnen we de stralen valideren? Stralen: vanuit creatief doen naar creatief denken om te komen tot reflecteren op jezelf en doorgronden van je creatief proces Deze workshop is uitsluitend voor de Utrechtse ICC cursisten 14.20-14.45 en 14.55-15.20: 10. Creatief vermogen Utrecht Nelly v.d. Geest (HKU): In vogelvlucht schetst Nelly van der Geest de ins en outs van ontwikkeltraject Creatief Vermogen Utrecht. Straal voor de professional: reflectie op wat je doet. 11. Stilstaan bij Creatief vermogen: intervisieoefening Nelly v.d. Geest (HKU): In deze intervisieoefening gaat het om aandachtig luisteren naar elkaar. De werkvorm geeft je de mogelijkheid om je eigen creatief vermogen te voelen en onderzoeken. Straal voor de professional: reflectie op je eigen creatief vermogen. 12. BoekieBoek: van verhaal naar (film)beeld t Hoogt/De Nieuwe Regentesseschool: De doorgeef animatiefilm Boekieboek- het verhaal is bedacht en gemaakt door groep 7/8 leerlingen die Freinetonderwijs volgen. In deze bijeenkomst laten Filmtheater t Hoogt en De Nieuwe Regentesseschool zien hoe dit proces in zijn werk is gegaan. Hoe ondersteun je bovenbouwleerlingen in hun rol als audiovisueel kunstenaar? Op welke wijze stimuleer je de creativiteit bij kinderen en hoe versterken tekst en beeld elkaar in dit proces? A.d.h.v. praktijkvoorbeelden gaan we dieper in op het creatief makerschap van leerlingen middels (animatie)film in de dagelijkse schoolpraktijk. Straal: creatief doen Deze workshop vindt 2 keer achter elkaar plaats. 13. Spelen = Leren Hester Bruinsma (HKU): Na opleidingen aan de Jelburg en de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten (beeldende vorming) is Hester werkzaam als brede school coördinator op Brede School Het Zand (Utrecht, profiel natuur & cultuur). Momenteel volgt ze de master kunsteducatie aan de HKU waar ze de ruimte voor vrij spelen in het onderwijs aan het onderzoeken is
Volgens Mark Mieras (wetenschapsjournalist) is de eerste hoofdwet van het leven: Blijf spelen. Spelen is de manier waarop de natuur leren bedoeld heeft. Via onze eigen spelervaringen en het terugblikken op de spelkenmerken van J. Huizinga (Homo Ludens) wisselen wij op actieve wijze met elkaar uit hoe het creatief vermogen van kinderen via vrij spelen gestimuleerd kan worden binnen de context van school. Max aantal deelnemers: 15 Straal: creatief doen Deze workshop vindt 2 keer achter elkaar plaats. 15.20-15.45 uur Pauze. 15.45-16.45 uur Workshops (ronde 2): U kunt bij workshopronde 2 kiezen uit de volgende workshops: 1. De leerkracht bouwt Het Wilde Westen/St. Dominicusschool: Het Wilde Westen is een culturele partner voor scholen in Wijk West. In de workshop maak je kennis met onze manier van werken. Wij onderzoeken samen met leerkrachten hoe je vorm kunt geven aan (een leerlijn) cultuuronderwijs in een groep. Aan de hand van een praktijkvoorbeeld laten we zien hoe we leerkrachten ondersteunen om vanuit een cultuuronderwerp verbindingen te leggen tussen de lesstof/lesdoelen en kunst. Kunstenaars uit de wijk onderzoeken mee Pauline van Kalkert, Heleen Korthals (HWW) en een leerkracht St. Dominicusschool Muziek: Joost-Martijn de Jong Straal: voor de professional: samenwerken. 2. De Veerman Antwerpen Karel Moons (De Veerman) Reflectie kan tot meer of minder creativiteit leiden. Zeker in relatie tot de alom geprezen positieve feedback. Via een beeldende activiteit wordt de kracht van reflectie duidelijk gemaakt. Karel Moons werkt bij de Veerman, een organisatie voor kunst en educatie. Hij begeleidt al jaren scholen en leerkrachten uit het basisonderwijs die actief werk willen maken van een sterkere cultuureducatie. Op basis daarvan werkte hij een praktijkgerichte en hanteerbare visie uit. Creativiteit en talentontwikkeling staan in zijn denken en handelen centraal. 3. Opbrengst Gericht Werken en Kunsteducatie in het PO Manon Rolink (Basisschool de Achtbaan/De Vrijstaat): De Vrijstaat en de basisschool De Achtbaan vormen samen een creatief partnerschap en werken samen aan talentontwikkeling. In deze workshop onderzoeken we hoe je opbrengstgericht werken binnen kunst en cultuureducatie kunt toepassen. Manon Rolink is leerkracht en ICC-er. De Achtbaan heeft de ontwikkeling van creatief vermogen bij kinderen hoog in het vaandel, daarvoor hebben ze ook ruimte in het rapport ingericht en ontwikkelen de leerlingen een portfolio. De Achtbaan is pilotschool voor TNO
onderzoek voor het meten van de ontwikkeling van creativiteit. Onder andere door het gebruik van een I-Self. Straal voor de leerkracht: reflecteren op wat je doet. 4. De REGIE in eigen hand! Salome Nobel (HKU): Een van de factoren die een positieve invloed op creativiteitsontwikkeling hebben is de leerlingen ruimte bieden voor keuze en autonomie. Salomé Nobel geeft al 10 jaar theater les op een montessorischool. Daarnaast is ze methodiekdocent aan de HKU theatre and education en lid van het kennisteam van de HKU in het project Creatief vermogen Utrecht. Ze ontwikkelt een zelfsturing instrument voor de leerlingen in de theater les. Voor de leerkracht benoemt ze 6 verschillende type gedragingen die een leerling in de theater les kan vertonen. In deze workshop onderzoeken we dit instrument aan de hand van een korte theater les. We bespreken de 6 types en wisselen we ervaringen uit over hoe je de sturing meer uit handen kunt geven. Je krijgt praktische tips hoe hier mee verder te gaan. Tot slot brainstomen we samen hoe dit instrument toepasbaar is in andere disciplines. Duur: 1 uur Max. deelnemers: 15 Straal: jezelf aansturen 5. Speel Tell your ARTtale, het spel wat in elk museum gespeeld kan worden voor beeldende kunst! Het museumspel Tell your ARTtale helpt bij het kijken naar beeldende kunst, en stimuleert de bezoeker een eigen betekenis te geven aan kunst. Het spel verkleint de afstand tussen de kunstwerken en de toeschouwers, en wekt bij de deelnemers de interesse op voor beeldende kunst. Door Eva den Heijer (HKU) Straal: Verbeeldingskracht tonen 6. Contemplatieve dialoog over creativiteit Bart van Rosmalen Naar aanleiding van een stukje tekst uit het essay Creatief Vermogen en de Diamant gaan tafelgenoten een contemplatieve dialoog aan. Bart van Rosmalen is lector Muzische professionaliteit bij HKU. Maximaal 8 personen in de workshop Straal: creatief denken 7. Creatieve kracht en eigenaarschap UCK: Bij Creatief Leren staat creatieve kracht en eigenaarschap van het kind centraal. Ieder kind heeft sterke kanten en talenten. Door binnen een artistiek kader te werken aan zowel ambachtelijke als creatieve vaardigheden kunnen ze hun talenten, hun creatieve kracht
ontdekken en ontwikkelen. Kinderen leren zelfstandig en in samenwerking met anderen keuzes te maken en worden daardoor (mede) eigenaar van zowel het proces als resultaat. Kunstvakdocent en school creëren samen een sociaal-positieve en veilige leeromgeving, waarin de leerling het zelfvormgegeven materiaal durft te presenteren. Het UCK vertelt, laat zien en laat ervaren hoe het Creatief Leren werkt en hoe zij daarin samenwerken met scholen, aan de hand van een praktijkvoorbeeld. Het Creatief Leren wordt toegepast binnen alle kunstdisciplines. Workshop door: Kristel van der Heijden (ovb) e.a. Straal: doorgronden van je creatieve proces. 8. Utrecht en route Muziekroute/Zes basisscholen in Utrecht Overvecht: Tijdens deze workshop zult u meemaken wat de leerlingen tijdens de Muziekroute in Utrecht meemaken. Wat betekent het voor hen om muziek te leren maken vanuit hun creatieve vermogen? Wat vragen we eigenlijk van leerlingen? Daarnaast zullen we in de workshop verkennen (door te doen) welke competenties van de docent onlosmakelijk verbonden zijn met het prikkelen van de creatieve vermogens van leerlingen. Juist in de muziekeducatie is er een sterke traditie van muzikale vaardigheden en reproductie van muzikaal erfgoed. Hoe verhoudt dat zich tot het beginnen bij de leerling zelf en zijn creatieve vermogens? In de Muziekroute staan we onszelf toe om dingen uit te proberen. Tijdens deze workshop brengen we u graag in aanraking met onze bevindingen en best practises van dit schooljaar. We gaan muziek maken! 9. Lef met je lijf De Dansers/ISK en Johannesschool Aan de hand van fysieke oefeningen leer je je eigen lichaam en hoe je dat inzet iets beter kennen. Neem graag kleren mee waarin je goed kan bewegen. Straal: ambachtelijkheid. 15.45-16.10 en 16.20-16.45 uur: 10. Straatbeelden: hoe combineer ik omgevingseducatie en mediaeducatie ClickF1/Aorta/De Blauwe Aventurijn- Pieterskerkhof-De Boomgaard: Straatbeelden is een creatief partnerschap tussen Aorta, Click F1 en de scholen De Blauwe Aventurijn, Pieterskerkhof en De Boomgaard waarin architectuur, cultureel erfgoed en media in een leerlijn gecombineerd worden. Leerlingen leren vanuit de fases onderzoeken > analyseren. uitvoeren > presenteren op een speelse en op eigen niveau de omgeving te ontdekken in verleden, heden en toekomst. In deze workshop presenteren we onze bevindingen van de afgelopen twee jaar en wisselen ervaringen uit. Straal: omgevingsgerichtheid met accent op kunst en culturele instellingen Deze workshop vindt 2 x achter elkaar plaats.
11. Wat de Boer niet kent RoodNoot/Hof ter Weide: Creatief Vermogen: Hoe reflecteer je op wat je doet? Een gesprek aan de hand van beelden en ervaringen uit het stomme filmproject Wat de Boer niet kent. Waarin kinderen van groep 8 op, en naar aanleiding van, een erfgoedlocatie in Utrecht werken. Bijzonder aan het project is dat het terug grijpt op oude technieken, en de leerlingen creatief uitdaagt om in één dag een film maken. Van elk filmproject wordt een aparte documentaire gemaakt. Welke rol speelt deze documentaire in het ontwikkelen van het creatieve vermogen? Straal: reflecteren op wat je doet. Deze workshop vindt 2 x achter elkaar plaats. 12. Zitten voor een Kunstwerk Centraal Museum: Een beperkt aantal mensen (maximaal 6) gaan in een zaal van het Centraal Museum kunst kijken. Straal: creatief doen Deze workshop vindt 2 x achter elkaar plaats. 16.50-17.10 uur Afronding conferentie door Nelly v.d. Geest en Bart v. Rosmalen. 17.10-17.30 uur Napraten met borrel. Voor wie De conferentie De diamant van het Creatief vermogen is toegankelijk voor iedereen die werkt op het snijvlak van cultuur en onderwijs: uitvoerders van kunsteducatie in het basisonderwijs: Leerkrachten, Interne Cultuur Coördinatoren, educatie medewerkers van culturele instellingen, kunstvakleerkrachten. Datum woensdag 3 juni 2015 Tijd 13.00-17.30 uur (13.30 start) Locatie Centraal Museum, Nicolaaskerkhof 10, 3512 XC Utrecht en een aantal workshops vindt plaats op de naastgelegen Agatha Snellenschool, Nicolaasdwarsstraat 3, 3512 XG Utrecht Deelnemen/inschrijven Inschrijven voor de conferentie kunt u door hier te klikken. Deelname kost 30, inclusief koffie/thee en borrel. Voor deelname aan het programma ontvangt u een factuur na inschrijving. Indien u onverwacht verhinderd bent, mag u zich altijd zonder bijkomende kosten door een collega laten vervangen. Restitutie is helaas niet mogelijk. Contact Voor vragen over de conferentie neemt u contact op met: creatiefvermogenutrecht@uck.nl Hartelijke groet namens de leden van het Ontwikkeltracject Creatief vermogen Utrecht,
Valerie van Valkenburg Projectleider