Schoolgids 2014-2015 Basisschool Maria ter Heide 2 2013-2014
1 INHOUDSOPGAVE Nr. Titel pagina 1. Inhoudsopgave 2 2. Voorwoord 3 3. Onze school algemeen 4 4. Waar onze school voor staat 6 5. Schoolorganisatie 7 6. Activiteiten op diverse vakgebieden 10 7. Kinderen volgen in ontwikkeling 13 8. Leerlingenzorg 14 9. Resultaten op school 17 10. Activiteiten ter verbetering van het onderwijs 18 11. Nieuwe leerlingen 19 13. Instellingen waar de school mee samen werkt 21 14. Overgang naar het voortgezet onderwijs 24 15. Buitenschoolse en bijzondere activiteiten 25 16. Praktische zaken 26 17. Ouders 29 18. Schooltijden en vakanties 31 19. Andere regels en afspraken 34 20. Adressen 36 21. Lijst met afkortingen 37 Bijlagen 38 12. Sociale veiligheid 20
2. VOORWOORD Samen verder groeien! U leest in de schoolgids van basisschool Maria ter Heide. De school in het hart van het dorp, waar de kinderen uit Mariaheide een fundament leggen onder een glansrijke toekomst. Bouwen aan dat fundament doen we samen; vanuit het kind en samen met u als ouder/verzorger. Samen bouwen we, samen gaan we vooruit! Deze schoolgids bevat informatie voor alle ouders/verzorgers van onze leerlingen. Daarnaast is het voor ouders/verzorgers van nieuwe kinderen een mogelijkheid om kennis met ons te maken. U vertrouwt voor een groot deel van de dag uw kind toe aan onze school. Scholen verschillen in wijze van werken, in de sfeer die ze uitstralen, maar ook in de manier waarop er met elkaar wordt omgegaan en welke activiteiten ze in hun onderwijsprogramma hebben ingebouwd. De schoolgids informeert u samengevat over wat wij willen met het onderwijs. Op welke wijze het onderwijs op onze school is ingericht, over de zorg voor de leerlingen, de plaats van de ouders en de diverse regelingen. Op pagina 36 vindt u de adressen en telefoonnummers van alle instanties die in de schoolgids zijn opgenomen. Wat staat er in deze schoolgids? In deze schoolgids kunt U lezen over: de opzet van ons onderwijs de invulling van onze activiteiten de zorg voor leerlingen oudercontacten schooltijden en vakanties regels en afspraken de resultaten van het onderwijs instanties waar we mee samenwerken Procedure De schoolgids wordt jaarlijks aangepast en aangevuld. In de maand mei/juni wordt deze voorgelegd aan de geledingen personeel en MR en daarna formeel vastgesteld. Als u na het lezen van de schoolgids nog vragen heeft of nadere informatie wenst, dan kunt u altijd een afspraak maken. U kunt hiervoor contact opnemen met de groepsleerkracht(en) van uw kind(eren) of met het managementteam van de school. Ook voor verbeteringen van onze schoolgids houden wij ons van harte aanbevolen. Namens het team van basisschool Maria ter Heide, Paul Verrijdt, directeur
3 ONZE SCHOOL, ALGEMEEN Maria ter Heide Ericastraat 21 5469 VR Mariaheide tel. 0413-365284 site: www.mariaterheideskipov.nl mail: mariaterheide@skipov.nl Naam Historie De naam Maria ter Heide heeft een duidelijke link naar de plaatsnaam van ons dorp Mariaheide. Vroeger werd deze plek de Veghelse Hei genoemd. Door Pastoor van Haaren werden hier een kerk, school en klooster gebouwd. Op 9 november 1907 werd de eerste twee-klassige school geopend. Het huidige schoolgebouw werd op 15 september 1968 in gebruik genomen. In de hal van de school is in een reliëf de naam Maria ter Heide uitgebeeld. Onze school is een katholieke basisschool. In het schooljaar 2014-2015 zal er worden gestart met het realiseren van nieuwbouw en zal de schooltijdelijk worden gehuisvest in een noodvoorziening. Gedurende dit schooljaar gaat onze school een cluster vormen met de Mariaschool uit Erp. Er zal zowel inhoudelijk als organisatorisch worden samengewerkt, waarbij de eigenheid van de school behouden zal blijven. Medewerkers Aan school zijn 9 leerkrachten verbonden. Ook hebben we een interne begeleider (IB-er) en een directeur, die beide full time beschikbaar zijn voor het cluster bs. Maria en bs. Maria ter Heide. Als onderwijs ondersteunend personeel een conciërge, een administratieve kracht en een schoonmaakhulp. Ook zijn er van diverse opleidingen stagiairs op onze school werkzaam. Leerlingen Op onze school zitten ongeveer 110 leerlingen verdeeld over 5 groepen. Medezeggenschapsraad Deze bestaat uit: geleding ouders: Erna Slijkerman, voorzitter Miranda v.d. Graaf, secretaris Vacature geleding personeel: Marielle Hellings Yvonne v. Dreumel Elna de Laat Bestuur Het bestuur wordt gevormd door SKIPOV. Deze afkorting staat voor Stichting Katholiek en Interconfessioneel Primair Onderwijs Veghel. Adres van de Stichting: Skipov Postbus 358 5400 AJ Veghel Het Skipov-kantoor is telefonisch te bereiken onder nummer: 0413-310790 SKIPOV is verantwoordelijk voor veertien basisscholen in de gemeente Veghel, waarvan een school voor speciaal basisonderwijs (SBaO). Raad van Bestuur (RvB) en directieberaad De voorzitter Raad van bestuur is, in samenwerking met het directieberaad, beleidsvoorbereidend naar de Raad van Toezicht. Samen spelen ze een belangrijke rol in de beleidsuitvoering op school- en schooloverstijgend niveau. De voorzitter Raad van bestuur is dhr. Berry Tomas. 4
Het schoolgebouw Bs. Maria ter Heide krijgt een spik splinter nieuw gebouw. De voorbereidingen voor de nieuwbouw zijn in een ver gevorderd stadium. Gedurende het schooljaar 2014-2015 zullen we daarom naar een noodvoorziening verhuizen. De noodvoorziening is gesitueerd tussen het huidige schoolgebouw en D n Brak. De kleuters zullen tijdelijk gehuisvest worden in peuterspeelzaal de Hummelhoek in D n Brak. Als alles volgens planning verloopt, zullen we een kalenderjaar in de noodschool lesgeven. 5
4. WAAR ONZE SCHOOL VOOR STAAT Het Sturend Onderwijskundig Kader (SOK) bs. Maria ter Heide Het SOK bs. Maria ter Heide geeft richting aan ons onderwijs. Alle activiteiten op school dragen bij aan het realiseren van 4 resultaatgebieden: R1: Een positief werk- en leefklimaat. R2: Zelfstandig en verantwoordelijk gedrag van leerlingen. R3: Sociaal vaardig gedrag; ruimte kunnen vragen en ruimte kunnen geven. R4: Leeropbrengsten die recht doen aan het potentieel van de kinderen. Uitgangspunten zijn dan: Wij vinden het belangrijk om kwalitatief goed onderwijs te bieden in een veilige en vriendelijke omgeving. We werken daarom actief aan een goed leefklimaat. De kinderen moeten stapsgewijs uitgedaagd worden om hun kennis en vaardigheden te vergroten en al hun mogelijkheden waar te maken. De betrokkenheid van kinderen tijdens lesactiviteiten is daarom een kwaliteitscriterium. Door het zelfvertrouwen te versterken, ontwikkelen kinderen respect voor zichzelf en voor anderen. Zelfbewuste en zelfstandige personen zijn beter in staat om relaties met anderen te onderhouden en hun verantwoordelijkheid te nemen in een steeds veranderende maatschappij. Een open, eerlijke en aandachtige houding tussen ouders, kinderen en collega s vinden we belangrijk voor ieders ontwikkeling. Leerstof zal zo veel mogelijk aangeboden worden volgens het IGDI-model en vanuit de richtlijnen van de 1-zorgroute. Na analyse van de toetsresultaten worden leerlingen geclusterd met vergelijkbare onderwijsbehoeften. Er wordt zo veel mogelijk gewerkt met groepshandelingsplannen waarbij de instructie afgestemd is op de behoeften van de drie clusters die voor dat vak of onderdeel geformeerd zijn. Hierdoor zijn er nauwelijks individuele handelingsplannen en is er evenredige aandacht voor alle leerlingen: de snelle leerlingen, de midden/basisgroep en de kinderen die een meer uitgebreide instructie nodig hebben. Uitgaande van het katholieke geloof leren we de kinderen respect te hebben voor andere overtuigingen en levensbeschouwingen (geestelijke stromingen). Als school verlenen we onze medewerking aan o.a. eerste communie, vormsel, gezinsvieringen, kerkelijke feesten. Gezien de samenstelling van onze leerlingpopulatie (nauwelijks kinderen met een niet-nederlandse achtergrond) zal aandacht voor een multiculturele samenstelling van onze samenleving een oriënterende aanpak hebben. Kinderen wordt geleerd om vanuit meerdere invalshoeken en genuanceerd te denken en niet dat er maar één waarheid is. Op onze school leggen we mede de grondslag voor het Voortgezet Onderwijs, o.a. door: goed onderwijs te geven door opbrengstgericht te werken en het stellen van hoge doelen en verwachtingen oriëntatie op het V.O., middels 6
het bezoeken van open dagen en het geven van voorlichting stapsgewijs steeds meer zelfstandig werken zitting te nemen in de aansluitingscommissie basisonderwijs/voortgezet onderwijs vorm te geven aan werken met Techniek. burgerschapsvorming om een open houding te creëren ten opzicht van hun nieuwe klasgenoten in het V.O., waarvan sommigen wel een andere culturele achtergrond hebben. Dit alles moet er voor zorgen dat kinderen zich ontwikkelen naar hun mogelijkheden. De leeropbrengst moet recht doen aan het potentieel van elke individuele leerling. 5. SCHOOLORGANISATIE Vanaf het schooljaar 2014-2015 vormt bs. Maria ter Heide een cluster met bs. Maria uit Erp. De scholen binnen dit cluster zijn autonome scholen met een eigen identiteit. Er wordt organisatorisch en inhoudelijk samengewerkt uit het oogpunt van efficiëntie, financiën en kwaliteit. Directie cluster: Paul Verrijdt Coördinatieteam (CT) cluster: Paul Verrijdt, directeur Tineke Rombout, intern begeleider Cindy van Impelen, coördinator OB Marleen Duterloo, coördinator BB Sanne Pepers, coördinator algemeen. Intern begeleider (IB) cluster: Tineke Rombout Groepsleerkachten Maria ter Heide: Yvonne van Dreumel Femke Govers Mariëlle Hellings Monique Holthuizen Petra v.d. Nieuwenhof-Hamel Elna de Laat Jonneke van Loon Johan van de Vossenberg Sanne van Wanrooij Vertrouwenspersonen machtsmisbruik: Mariëlle Hellings Johan v.d. Vossenberg Bedrijfshulpverleners (BHV-ers): Yvonne van Dreumel Petra Hamel Rien Klokgieter Conciërge Rien Klokgieter Administratieve ondersteuning Liesbeth Vissers Rita v. Asseldonk Groepsindeling: Groep Aantal Leerkrachten 1-2 24 Marielle Hellings 3 16 Elna de Laat Femke Govers 4-5 25 Yvonne v. Dreumel Jonneke van Loon 6-7 23 Johan vd Vossenberg 8 21 Monique Holthuizen Petra vd Nieuwenhof- Hamel Juffrouw Sanne van Wanrooij zal op donderdagen in de groepen 1-2 t/m 6-7 werkzaam zijn. 7
De leraren Op onze school zijn, net zoals op veel scholen, veel parttime leerkrachten werkzaam. Daarom hebben groepen vaak verschillende leraren. We proberen het zo te regelen dat er in n groep hooguit twee leraren komen. Dat zal niet altijd lukken omdat leerkrachten soms compensatie of studiedagen hebben die niet altijd door de duo-collega kunnen worden overgenomen. Het is van zelfsprekend dat de leerkrachten die samen een groep begeleiden overleg hebben om voor een goede doorlopende leerlijn in de klas te kunnen zorgen. Stagiairs Bs. Maria ter Heide biedt ruimte aan stagiairs om in de praktijk een beroep te leren. Gedurende het schooljaar kunnen er daarom stagiairs van verschillende opleidingen (ROC of PABO) een beroepsgerichte stage doen. Scholing Leren stopt nooit! Het team van bs Maria ter Heide zit in een continu leerproces. Er is scholing vanuit SKIPOV, het cluster en vanuit individuele wensen of behoeften. Voor scholing van de clusterscholen zijn weer diverse studie(mid)dagen in het jaarrooster opgenomen. Leerkrachten die een post-hbo opleiding hebben gevolgd op het gebied van een bepaald specialisme (bijv. taal- leesontwikkeling, rekenen, gedrag) kunnen in aanmerking komen voor een LB functie. Dit zijn leerkrachten met een speciale taak om schoolbreed het onderwijs met hun specialisatie te verbeteren. Tineke Rombout (IB), Jonneke van Loon en Petra Hamel zijn leerkrachten met bijzondere taken. Belang van betrokkenheid De school kan zich gelukkig prijzen met de vele manieren van hulp die door ouders geboden wordt. De leerkrachten zijn verantwoordelijk voor het onderwijskundig deel, maar juist de inbreng van ouders kan zorgen voor een totaalpakket aan activiteiten waardoor de school een levendige gemeenschap is. Informatievoorziening De volledige informatievoorziening op onze school is digitaal. Informatie wordt via de mail verstuurd en is te vinden op onze website: www.mariaterheideskipov.nl Op de site staat o.a.: informatie over de groepen, de laatste nieuwtjes, verschillende belangrijke data, informatie van de MR en OR, foto s van activiteiten, enz. Wij adviseren u om enkele keren per week de schoolsite te bezoeken. Zoals de wet ons voorschrijft, verschaffen wij aan gescheiden ouders in principe dezelfde informatie. Daarom vragen wij aan de persoon die de kinderen niet onder zijn/haar hoede heeft welke informatie men wil ontvangen. Contact met leerkrachten de directie/coördinatieteam Als ouder is het belangrijk om een goed contact te onderhouden met school. In eerste instantie zal dat contact vooral plaatsvinden met de leerkracht van uw kind. Daar kunt u met vragen en opmerkingen terecht. 8
Dat kan s morgens tussen 8.20 en 8.30 uur tijdens de inloop van de kinderen. De groepsleerkracht is dan in de klas aanwezig en kan u voor een korte vraag of mededeling te woord staan. Voor een uitgebreider gesprek kunt u dan ook altijd een afspraak maken. Voor algemene schoolvragen of bij specifieke problemen kunt u ook terecht bij het CT van de school. De dagelijkse leiding op school is in handen vantineke Rombout (IB) en Paul Verrijdt (directeur). Zij op vaste momenten gedurende de week op school aanwezig. De actuele tijden vindt u op de site van de school. U kunt zonder afspraak binnen lopen op maandagochtend bij Tineke Rombout en op dinsdagochtend bij Paul Verrijdt. Verder is het mogelijk om gedurende de hele week afspraken te maken. De leerkrachten kunt u altijd na schooltijd spreken, tenzij er vergaderingen gepland zijn. Soms kan een kleine vraag of een telefoontje al veel verheldering geven. Informatiemomenten Bij aanvang van het schooljaar vindt er in alle groepen een informatieavond plaats. De leerkracht geeft dan informatie over ontwikkelingen en de werkwijze op school en bijzonderheden in de desbetreffende groep. Ouders van kinderen die wat extra zorg of aandacht behoeven, worden in de eerste weken van het nieuwe schooljaar uitgenodigd om met de leerkracht de eerste indrukken, de mogelijke zorg en de voortgang door te spreken. Ouders die niet worden uitgenodigd kunnen zelf ook aangeven dat ze graag een zorggesprek willen hebben. De inloop elke ochtend, zoals hierboven vermeld. De oudergesprekken in november, februari/maart en juni. In groep 7 en 8 vinden specifieke oudergesprekken plaats i.v.m. de advisering voor het voortgezet onderwijs. Samen met de O.R en M.R. wordt elke twee jaar een themaouderavond georganiseerd. Interne begeleiding De IB-er is verantwoordelijk voor de ontwikkeling, de coördinatie en uitvoering van het zorgbeleid en de begeleiding van leerkrachten. De IB-er ondersteunt/coacht de leerkrachten in het omgaan met leerlingen. De IB-er coördineert maatregelen rondom de zorg van leerlingen. De IB-er onderhoudt de contacten met externe instanties. De IB-er coördineert aanmelding en verwijzing van leerlingen. De IB-er analyseert de kwaliteit van de zorg. De IB-er maakt deel uit van het zorgberaad en bepaalt daarin mede het zorgbeleid op bovenschools niveau. 9
6. ACTIVITEITEN OP DIVERSE VAKGEBIEDEN Op onze school volgen de leerlingen alle deelgebieden van het onderwijs. Uitzonderingen kunnen zijn: catecheselessen i.v.m. andere geloofsovertuiging gymlessen i.v.m. handicap activiteiten die botsen met een andere cultuurbeleving Wanneer deze uitzondering zich voordoet, zorgen we op dat moment voor een zinvolle opvang binnen de school. We spreken over een onderbouw (de groepen 1 t/m 4) en een bovenbouw. (de groepen 5 t/m 8). Op bepaalde momenten maken we gebruik van deze grove indeling bijv. bij vakanties, vrije dagen, of bij andere schoolse vieringen. In alle leerjaren zal de leerstof zo veel mogelijk aangeboden worden vanuit de richtlijnen van de 1-zorgroute. Kinderen krijgen instructie binnen één van de drie leerroutes (basis, intensief, verrijking), waarbij de basisleerstof zo veel mogelijk gelijk is. Ook passen de leerkrachten de uitgangspunten van opbrengstgericht werken zo veel mogelijk toe om het rendement van de lestijd optimaal te benutten. In alle groepen wordt systematisch met de computer gewerkt. Hiervoor zijn op niveau programma s geïnstalleerd. GROEP 1-2 In de groepen 1 en 2 zijn de leerlingen op verschillende momenten van de dag bezig met hoekenwerk. Te denken valt aan bouwhoek, zand/watertafel, poppenhoek, keukenhoek, huishoek, knutselhoek enz. De kringactiviteiten zowel klassikaal als in de kleine kring zijn. Dit is afhankelijk van het aanbod en de leerroute die de leerlingen volgen. Schatkist De volgende leerlijnen komen in Schatkist aan bod: mondelinge taal, woordenschat, beginnende geletterdheid, beginnende gecijferdheid en sociaal-emotionele ontwikkeling. Beginnende geletterdheid en beginnende gecijferdheid zijn wat nadrukkelijker aanwezig dan de rest. Relatie met de tussendoelen (opgesteld door het Expertisecentrum Nederlands en het Freudenthalinstituut) Doelen van beginnende geletterdheid en beginnende gecijferdheid sluiten aan bij respectievelijk de doelen van het Expertisecentrum Nederlands (ECN) en het Freudenthalinstituut. GROEP 3-8 A. Basisvaardigheden Hieronder vallen lezen, schrijven, taal en rekenen. Lezen Hiermee starten we in gr. 3 met de methode Veilig Leren Lezen (2 e maanversie). Veilig leren lezen is een complete taal en leesmethode voor groep 3. In de groepen 4 t/m 8 gebruiken we voor voortgezet technisch lezen de methode Estafette nieuw. Voor begrijpend en studerend lezen werken we, net als alle Skipovscholen, met Nieuwsbegrip. Teksten van actuele gebeurtenissen op meerdere niveaus. Schrijven Voor groep 1 t/m 8 maken we gebruik van de methode Handschrift. In groep 1, 2 en 3 het basisschrijven. 10
In groep 3, 4 en 5 het aanvankelijk schrijven. In groep 6, 7 en 8 het voortgezet schrijven. Het aanleren van een juiste schrijfhouding met juiste bladligging en een goede pengreep loopt als een rode draad door de methode. Taal: Nederlands Wij maken gebruik van de methode Taal Actief 4 vanaf het schooljaar 2013-2014. Het is een methode die een hoog taalniveau nastreeft. Er is veel aandacht voor het structureel aanleren van taal- en spellingstrategieën. De stappen van het IGDI-instructiemodel worden helder aangeboden. Er is veel aandacht voor woordenschat volgens de methode van Verhallen. Woorden worden op meerdere manieren aangeboden; auditief, visueel en in een context. Veel korte herhalingsmomenten zorgen ervoor dat de nieuwe woorden goed worden ingeslepen. Taal: Engels Een methode Engels voor de groepen 7 en 8: Real English: Let s do it. Hierin ruime aandacht voor leesvaardigheid, het luisteren en spreken van de Engelse taal. Ook zelfstandig werken krijgt in deze methode de aandacht. Rekenen Vanaf het schooljaar 2014-2015 werken we met de nieuwe methode Pluspunt 3. De oefenvormen zijn speels en gevarieerd, de vormgeving is leuk en eigentijds. Pluspunt is een duidelijke methode die kinderen leert rekenen via een zorgvuldige, stapsgewijze opbouw van de lesstof met veel oefening en herhaling. De methode biedt praktische differentiatie voor de drie leerroutes. B. Wereldoriënterende vakken Binnen onze school vallen hieronder de vakken aardrijskunde, geschiedenis, staatsinrichting, natuurkunde, verkeer en gezondheidsvoorlichting. Hiervoor gebruiken we afzonderlijke methodes: Aardrijkskunde Sinds het schooljaar 2012-2013 wordt er in de roepen 5-8 gewerkt met de methode Meander. Geschiedenis De groepen 5 t/m 8 maken gebruik van de methode Bij de Tijd. Staatsinrichting Dit onderdeel komt specifiek in groep 8 aan de orde middels het werkboek Verstand van Nederland: Wie is hier de baas? De begrippen; verkiezingen, landsbestuur, provinciebestuur en gemeentebestuur worden belicht. Natuur en techniek In het kader van VTB ( Verbreding Techniek Basisonderwijs) werken we in de in alle groepen met techniek in de klas, gebaseerd op zelfstandig en zelfontdekkend leren. Hiervoor maken we gebruik van techniekkisten uit het Techniekkasteel. Een gedeelte van dit kasteel is bedoeld voor de onderbouw (gr. 1-2, ander deel voor de middenbouw (gr 3-5) en het grootste deel voor de bovenbouw (gr. 6-8). Voor het onderdeel natuur werken we in de groepen 3 t/m 8 met de methode Natuniek. Verkeer We maken gebruik van verschillende projecten m.b.t. verkeer. Dit zijn allemaal uitgaven van Veilig Verkeer Nederland. Groep 3 maakt gebruik van het project Rondje verkeer Groep 4 maakt gebruik van Stap vooruit. 11
Groep 5 en 6 maken ze gebruik van de lesstof uit Op Voeten en Fietsen Groep 7 en 8 werken met de Jeugdverkeerskrant. Daarnaast neemt groep 7 deel aan het landelijk georganiseerde jeugdverkeers -examen (theoretisch en praktisch). C. Expressieactiviteiten en lichamelijke opvoeding. De expressievakken zijn: muziek, tekenen en handvaardigheid. Als school nemen we deel aan de activiteiten die de werkgroep Kunstzinnige Vorming organiseert voor alle groepen van de basisschool, waarbij aandacht wordt besteed aan drama, dans, muziek en kunst. We maken gebruik van de methode Moet je doen: een compleet pakket van vijf methoden voor expressievakken: dans, drama, handvaardigheid, tekenen en muziek. Drama Bij het onderwijs in drama gaat het erom dat kinderen de expressieve mogelijkheden van stem, taal, houding, beweging en mimiek leren kennen en toepassen. Muziek De methode Moet je doen: Muziek. Het onderwijs in muziek is erop gericht kinderen op systematische wijze kennis, inzicht en vaardigheden op het gebied van muziek bij te brengen. Ze leren de eerste beginselen van de taal van muziek en ontdekken hun muzikale mogelijkheden. Tekenen De methode: Moet je doen: Tekenen Verdere informatie zie Handvaardigheid Handvaardigheid De methode: Moet je doen: Handvaardigheid Het onderwijs in de vakgebieden Tekenen en Handvaardigheid is erop gericht kinderen te laten kennismaken met verschillende mogelijkheden om zich in beelden uit te drukken. Ze leren beeldende uitingen van anderen te begrijpen en ervan te genieten. Bovendien leren ze hoe ze hun ideeën, gevoelens, waarnemingen en ervaringen vorm kunnen geven in beeldende werkstukken. Bewegingsonderwijs Lichamelijke opvoeding We gebruiken hierbij de methode Basislessen Bewegingsonderwijs Elke groep heeft 2 lessen per week. Eenmaal per week wordt in alle groepen aan dezelfde bewegingsonderdelen/spelvormen aandacht besteed. De andere les wordt gebruikt om spelen in te oefenen. Wat heeft uw kind voor de gymles nodig? gymkleding (turnpakje, broekje/shirt) gymschoenen (geen zwarte zolen), gymsokken. Voor groep 1 en 2 de schoenen voorzien van naam. handdoek en voor kinderen met wat langer haar is, zeker in de winter, n badmuts aan te raden. Kam of borstel. Deo-spuitbussen zijn niet toegestaan. Na elke gymles wordt er gedoucht. Mag uw kind niet douchen, laat dat dan middels een briefje aan de leerkracht van uw kind weten. Bij goed weer bestaat de mogelijkheid dat we gebruik maken van het sportveld. In de winter behoort schaatsen tot de mogelijkheden. Gymtijden Groep 3: maandag en donderdag Groep 4-5: dinsdag en vrijdag Groep 6-7: dinsdag en vrijdag Groep 8: maandag en donderdag 12
Dans Kinderen maken kennis met de betekenis en beleving van dans in eigen cultuur en in enkele andere culturen. We gebruiken hiervoor de methode Moet je doen. Er wordt onderscheid gemaakt in dansexpressie, kinderdans en dansbeschouwing. Godsdienst / levensbeschouwing We werken met een drie-jarenplan en maken gebruik van de projecten van de Regenboog. Daarnaast gebruiken we de leskisten van Sol voor kennismaking met andere geloven en culturen. Sociaal-emotionele ontwikkeling Dit aspect krijgt wekelijks aandacht middels onder andere de methode Kinderen en hun Sociale Talenten. ICT De computer is niet meer weg te denken in het onderwijs, zowel voor de leerlingen als voor de leerkrachten. De administratie en het LOVS (Leerling Observatie Volg Systeem) worden digitaal vastgelegd. In de groepen worden verschillende (remediërende) oefenprogramma s gebruikt, o.a. voor topografie, tafels, woordpakketten en andere aan de methode verbonden programma s. We hebben toegang tot het kennisnet c.q. internet. Leerlingen kunnen diverse opdrachten voor o.a. taal, stelopdrachten en werkstukken, zoekopdrachten op internet met behulp van de computer maken. Leerlingen kunnen tijdens presentaties gebruik maken van het digitale schoolbord en diverse computerprogramma s zoals PowerPoint. Johan vd Vossenberg zit in het ICT-netwerk van Skipov om de nieuwste ontwikkelingen bij te houden. 7. KINDEREN VOLGEN IN ONTWIKKELINGEN 1. Dagelijks werk In de groepen 1 t/m 8 worden de kinderen dagelijks geobserveerd door de leerkracht. Hierbij kijkt de leerkracht naar de betrokkenheid en het welbevinden, de voorwaarden om te komen tot optimaal leren. In de groepen 1 en 2 worden de ontwikkelingen van de kinderen gevolgd en geregistreerd door de leerkracht. In de groepen 3 t/m 8 worden de meeste vakken getoetst door schriftelijk werk en toetsen, die bij de methode horen. De resultaten worden door de leerkrachten uitgedrukt in een punt of een andere beoordeling. Drie keer per jaar worden de resultaten van de leerlingen gebundeld in een rapport naar de ouders. Na het eerste en tweede rapport nodigen we alle ouders uit voor een gesprek. Na het derde rapport zijn er oudergesprekken op verzoek van de ouders en/of leerkracht. 2. ZIEN! In de groepen 1 t/m 8 wordt door de leerkracht 2 keer per jaar het expertise-instrument ZIEN! ingevuld. In ZIEN! scoort de leerkracht de groep eerst op de pijlers betrokkenheid en welbevinden en daarnaast op de 5 sociale vaardigheden: sociaal initiatief, sociale flexibiliteit, sociale autonomie, impulsbeheersing en inlevingsvermogen. Het groepsprofiel gebruikt de leerkracht om zijn/haar handelen in de groep op aan te passen. De individuele profielen worden gebruikt voor een gesprek met kinderen en/of ouders. 13
3. Mijlpalendocument In de groepen 1-2 volgen we de leerlingen in hun ontwikkeling door middel van een vroegsignaleringsinstrument. Aan de hand van deze signalering bepaalt de leerkracht het aanbod voor de brede en specifieke kenmerken. De brede kenmerken zijn: Sociaal gedrag, spelvorm, communiceren, uiten en vormgeven, zelfsturing en reflectie. De specifieke kenmerken vallen onder taal, rekenen en motoriek. 4. Methodeonafhankelijke toetsen t.b.v. een leerlingvolgsysteem Op gezette tijden (vastgelegd op een toetskalender) krijgen kinderen landelijke toetsen aangeboden voor een objectieve vergelijking. De meeste toetsen worden afgenomen in de periode januari-februari ( de M = Midden-toetsen) en in mei-juni ( de E= Eindtoetsen). Welke toetsen we hanteren en op welke vakgebieden zal duidelijk worden in het onderstaande schema. We toetsen op het gebied van: Technisch lezen Cito D.M.T. (Drie Minuten Toets) gr.3 t/m 8. Cito AVI (3 t/m 8 ) Begrijpend luisteren/lezen Cito begrijpend luisteren gr. 3 Cito Begrijpend lezen gr. 3 t/m 8 Taal Taal voor kleuters gr. 1 en 2 Cito Woordenschat gr. 3 t/m 7 Cito Spelling gr. 3 t/m 8 Cito Spelling werkwoorden gr 7-8 Rekenen Rekenen voor kleuters gr. 1 en 2 Cito Rekenen gr. 3 t/m 8 Tempo Toets Rekenen gr. 3 t/m 8 Algemene toetsen Cito Entrée in april gr. 7 Cito Eindtoets 21, 22 en 23 april 2015 gr 8. Nadat alle methode-onafhankelijketoetsen zijn afgerond, worden de uitslagen door de leerkracht bekeken en ingevoerd in het leerlingvolgsysteem Parnassys. Vervolgens stelt de IB-er aan het einde van het schooljaar een trendanalyse samen. Dit gebeurt door de gegevens van de laatste toetsmomenten met elkaar te vergelijken. De resultaten worden ook vergeleken met het landelijke gemiddelde en de Skipovdoelen. Deze trendanalyse wordt bij aanvang van het nieuwe schooljaar besproken. Dit proces herhaalt zich na de toetsronde in januari. 8. LEERLINGENZORG 1. 1-zorgroute en handelingsgericht werken (HGW) Om passend onderwijs vorm te geven werken wij middels de 1-zorgroute. Hierbij wordt het groepsniveau, het schoolniveau en het bovenschoolsniveau logisch aan elkaar gekoppeld en spreekt iedereen één taal: die van de onderwijsbehoeften. Binnen de 1-zorgroute is HGW een belangrijk concept dat richting geeft aan het onderwijs in elke groep. Het is erop gericht om leerlingen te herkennen in wie ze zijn, wat ze kunnen en nodig hebben om zich zo optimaal mogelijk te ontwikkelen. Het is een werkwijze die de kwaliteit van het onderwijs en de begeleiding voor alle kinderen beoogt te verbeteren. Het maakt passend onderwijs en doeltreffende leerlingbegeleiding compleet. 14
Tijdens de groepsbespreking bekijkt de leerkracht samen met de IB-er de onderwijsbehoeftes van de groep. De leerlingen worden voor de hoofdvakken ingedeeld in één van de drie leerroutes: basis, intensief of verrijkingsleerroute. Vervolgens werkt de leerkracht in de groep volgens het interactieve gedifferentieerd directe instructiemodel (IGDI). Hierbinnen krijgen de leerlingen per leerroute het aanbod en de aanpak die het best passend is. Het hele jaar door zijn er interne leerlingbesprekingen. Hierin bespreekt de I.B.-er met de leerkracht individuele kinderen. Elk kind kan specifieke zorg of aandacht behoeven, soms voor langere tijd, soms tijdelijk. De een op het gebied van sociale ontwikkeling, de ander op het gebied van motoriek of op het cognitieve vlak. Een extra ontwikkelpunt binnen de zorg op basisschool Maria ter Heide is het hoogbegaafde kind. We gaan daarvoor gebruik maken van de signalerings-lijsten van het Digitaal Handelingsprotocol Hoogbegaafdheid (DHH). Dit om te bekijken of het programma voor bepaalde leerlingen moet worden aangepast. We streven ernaar om voor (mogelijk) hoogbegaafde kinderen op onze school een uiterst zinvolle, boeiende basisschooltijd te creëren. 2. Zorgberaad Alle IB-ers binnen SKIPOV vormen samen een collectief, het zorgberaad. Tijdens de bijeenkomsten staat scholing en ondersteuning van elkaar centraal. Daarnaast is het zorgberaad een belangrijk adviesorgaan van het directieberaad van SKIPOV. 3. Passend onderwijs Met ingang van 1 augustus 2014 is de Wet passend onderwijs van kracht. Passend onderwijs is de nieuwe manier waarop onderwijs aan leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben wordt georganiseerd. Vanaf 1 augustus hebben schoolbesturen een zorgplicht. Dat betekent dat scholen verantwoordelijk zijn voor een passende onderwijsplek voor elk kind: op de eigen school, eventueel met extra ondersteuning in de klas, op een andere reguliere school in de regio of in het (voortgezet) speciaal onderwijs. Ouders worden hierbij nauw betrokken. Om aan alle kinderen daadwerkelijk een goede onderwijsplek te kunnen bieden, vormen reguliere en speciale scholen samen regionale samenwerkingsverbanden. Ons schoolbestuur SKIPOV maakt deel uit van een nieuw samenwerkingsverband passend onderwijs met de naam Samenwerkingsverband PO 30.06. Meer informatie hierover kunt u vinden op: www.samenwerkingsverband3006.nl In Samenwerkingsverband PO 30.06 hebben de schoolbesturen afspraken gemaakt over de minimale ondersteuning die elke school moet leveren. Deze basisondersteuning is vastgelegd in het ondersteuningsplan (OP) van het samenwerkingsverband. Iedere school legt vast in het school ondersteuningsprofiel (SOP) welke ondersteuning zij kan bieden en hoe deze georganiseerd is. Indien een kind meer ondersteuning nodig heeft dan de basisondersteuning heeft de school de verantwoordelijkheid om te onderzoeken welke onderwijsbehoeften het kind heeft en op welke manier daarop een passend antwoord kan worden gegeven. Op alle basisscholen binnen SKIPOV wordt dit op dezelfde manier vorm gegeven. Als uitgangspunt worden, zoals afgesproken in het 15
samenwerkingsverband, de drie fasen van begeleiding binnen het onderwijscontinuüm gebruikt: Fase 1: Voor alle leerlingen is het leerstofaanbod beschreven in een groepsplan. Op basis van analyse en signalering worden leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften geclusterd in drie subgroepen; de basis leerroute, de intensieve leerroute en de verrijkingsleerroute. Ouders worden hierover door de leerkracht geïnformeerd. Fase 2: Indien een leerling onvoldoende rendement en vooruitgang behaalt binnen de drie leerroutes van het groepsplan, wordt een aangepast en specifiek hulpplan gemaakt. Het kind wordt besproken in de leerlingbespreking en de ouders worden geraadpleegd en geïnformeerd door leerkracht en intern begeleider. Dit is de start van het ondersteuningsteam (OT). Fase 3: Wanneer de doelen uit het plan van aanpak niet worden behaald, volgt een nadere analyse en bespreking door leerkracht en intern begeleider. Het OT wordt aangevuld met een deskundige uit het SKIPOV zorgteam of extern deskundige. Dit kunnen specialisten zijn op het gebied van bijvoorbeeld leer- of gedragsproblemen of een specifiek gespecialiseerde collega van een andere SKIPOV school. Deze wordt geraadpleegd voor advies, ondersteuning of begeleiding binnen de eigen school. Er wordt een individueel hulpplan geschreven en ouders worden nauw betrokken bij het hele proces. Mocht blijken, dat ondanks alle ondersteuning en inspanningen de school toch handelingsverlegen is, wordt het OT opgeschaald naar een multidisciplinair overleg (MDO). In overleg met ouders, direct betrokkenen van de school, mogelijk een betrokken lid van het zorgteam en het bestuur wordt vastgesteld dat er een aanvraag gedaan gaat worden voor een zorgarrangement bij het samenwerkingsverband. (zie hiervoor verder het ondersteuningsplan van SWV PO 30-06 voor de beschrijving van de mogelijke zorgarrangementen). De toelaatbaarheidscommissie (TLC) neemt uiteindelijk een besluit over de toekenning van een arrangement. Leerlingen die op basis van een beschikking van de PCL of CvI in het speciaal (basis)onderwijs verblijven, krijgen daar onderwijs voor de duur van de beschikking. Voor leerlingen met een LGF (rugzak) zullen de ambulante begeleiding en de begeleiding vanuit de basisschool in schooljaar 2014-2015 ongewijzigd doorgaan. In de loop van de komende twee jaar worden alle bestaande LGF beschikkingen omgezet in een passend arrangement. Indien u vragen heeft over extra ondersteuning of begeleiding, kunt u dit bespreken met de leerkracht van uw kind of met de intern begeleider op school. Schoolondersteuningsprofiel (SOP) Het SOP van bs. Maria ter Heide bestaat uit de volgende onderdelen: Een korte typering van onze school. De kwaliteit van onze basisondersteuning. Dat is de ondersteuning waarop alle kinderen kunnen rekenen. De deskundigheid voor extra ondersteuning waarover onze school beschikt (binnen het eigen personeelsbestand en van buiten de school). 16
De voorzieningen die wij als school hebben om leerlingen extra ondersteuning te bieden. 9.RESULTATEN OP SCHOOL Samenvatting SOP op hoofdlijnen: Basisschool Maria ter Heide is in beweging met verbeterplannen op drie vlakken: 1. De resultaten staan al enkele jaren onder druk. In het schooljaar 2013-2014 is daarom gestart met een onderwijsverbetertraject. Dit traject is gericht op goed en passend onderwijs met resultaten die recht doen aan het potentieel van de leerlingen. 2. Bestuurlijke herstructurering: basisschool Maria ter Heide en de Mariaschool gaan een cluster vormen. Binnen het cluster behouden de scholen hun eigenheid en identiteit, maar zij vormen een organisatorische eenheid. Voor beide scholen geldt een vergelijkbare inhoudelijke uitdaging; het verbeteren van de resultaten. Door het vormen van een cluster worden de voordelen benut van een kleine school binnen een grotere organisatie. Meer mogelijkheden voor interne deskundigheid, kennisdeling en samenwerking. 3. Nieuwbouw realiseren: de nieuwe school wordt geschikt gemaakt voor het realiseren van passend onderwijs. Het SOP van basisschool Maria ter Heide is een startdocument. Momenteel zijn er onduidelijkheden over passend onderwijs. Op het niveau van school, het bestuur en samenwerkingsverband is veel in ontwikkeling. De MR heeft voor 1 jaar ingestemd met het SOP. Over een jaar bekijken en bespreken we het SOP opnieuw binnen het team en de MR om te bepalen waar het aangescherpt en geactualiseerd dient te worden. Op onze school werken we zoals eerder vermeld (H4, pag. 6) vanuit het SOK bs. Maria ter Heide. In het SOK staan 4 resultaatgebieden vermeld. Om te meten in hoeverre de cognitieve leeropbrengsten recht doen aan het potentieel van de leerlingen, worden er citotoetsen afgenomen. De uitslagen van deze toetsen, zoals de toetsen van het leerlingvolgsysteem (cito LVS), de entreetoets en de eindtoets, maken duidelijk hoe onze leerlingen presteren t.o.v. kinderen op andere scholen in Nederland. De laatste jaren zien we dat de gemiddelde scores onder het landelijk gemiddelde liggen. jaar MtH Landelijk gem. Schoolgroep gem. 2012 530,4 535,1 536,6 2013 526,1 534,7 536,6 2014 533,1 534,4 537,1 MtH: schoolscore Landelijk gemiddelde: gemiddelde van alle scholen in Nederland Schoolgroep gemiddelde: Gemiddelde van de scholen waarvan de ouders een vergelijkbaar opleidingsniveau hebben als onze school In het schooljaar 2013-2014 is bs Maria ter Heide gestart met een intensief onderwijs verbetertraject. Dit traject is vooral gericht op duurzame ontwikkeling en dus op de middel lange en lange termijn. Ook wordt er in de diverse groepen intensief gewerkt aan het verbeteren van de resultaten op korte termijn. Dit laatste heeft tot resultaat gehad dat de neerwaartse tendens in de resultaten is omgebogen in een stijgende lijn. In de Cito Eindtoets en de Cito Entreetoets is een duidelijk verbetering zichtbaar, hoewel 17
beide scores nog onder het landelijk gemiddelde liggen. In de tussenresultaten van de cito LVStoetsen is een sterke groei in vaardigheid te zien en wordt in de meeste gevallen de inspectienorm gehaald. In oktober 2013 heeft de inspecteur een onderzoek gedaan naar de kwaliteit van het onderwijs op bs. Maria ter Heide. Ondanks de zorgen over de resultaten tot dat moment, is er vertrouwen uitgesproken in het verbetertraject en de houding en de inzet van het team. Er zal in oktober 2014 een voortgangsonderzoek plaatsvinden. Rapportage Voor de groepen 1 t/m 8 gaat 3x per jaar n rapport mee naar huis. In de maand november vindt met alle ouders een gesprek plaats over hun kind. Na het tweede en derde rapport krijgen de ouders gelegenheid om n.a.v. dat rapport de leerkracht te spreken. Groep 1-2: het eerste rapport is vooral gericht op de sociaal emotionele ontwikkeling. Het tweede rapport is uitgebreider en bevat o.a. alle toetsuitslagen van Cito. Het derde rapport zal aandacht geschonken worden aan de sociale emotionele ontwikkeling van kinderen en aan de toetsuitslagen van kinderen. Groep 3 t/m 8: de rapporten geven een beeld van de ontwikkeling van het kind en zijn leerprestaties. Daarnaast worden ook de uitslagen van de citotoetsen vermeld. 10 Activiteiten ter verbetering van het onderwijs Ook in het schooljaar 2014-2015 werken we aan de hand van een onderwijs verbeterplan. Dit verbeterplan vindt u op onze site www.mariaterheideskipov.nl. Enkele aandachtsgebieden in het schooljaar 2014-2015: Sturend Onderwijskundig Kader (SOK) bs Maria ter Heide Het team verdiept zich er in en werkt verder volgens het SOK. Speerpunten zijn daarbij het werken met doelen voor de vier resultaatgebieden op basis van beschikbare data. Binnen sociaal vaardig gedrag gaan we actief werken aan groepsvorming en introduceren we de WonderWoordenWinkel bij leerlingen, ouders en team. ZIEN! Het team gaat verder in de scholing en implementatie van ZIEN!. ZIEN wordt structureel ingevuld en gebruikt bij de afstemming van het onderwijsaanbod. Borging taalmethode Taal Actief (4) In het schooljaar 2013-2014 is er een nieuwe taalmethode op de school ingevoerd. De implementatie wordt afgerond en de afspraken en werkwijzen geborgd. Versterken onderwijs in begrijpend lezen De resultaten bij begrijpend lezen blijven achter bij de verbeteringen bij andere vakgebieden. In het schooljaar 2014-2015 wordt er extra aandacht gegeven aan de uitvoering van Nieuwsbegrip. Daarnaast wordt er gekeken of er iets extra s nodig is. Implementatie rekenmethode Pluspunt (3) In het schooljaar 2014-2015 wordt er een nieuwe rekenmethode geïmplementeerd. Het volledige verbeterplan is, net zoals het verbeterplan 13-14 te vinden op onze site. Het schooljaar 2014-2015 wordt tevens gebruikt om te komen tot een Koersplan 2015-2019 18
(Schoolplan) voor het cluster bs. Maria ter Heide en bs. Maria. 11.Nieuwe leerlingen Voor alle scholen van SKIPOV geldt dat godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras of geslacht nooit een reden zijn om een kind te weigeren en niet aan te nemen op een school. Alle scholen van SKIPOV hanteren als uitgangspunt dat kinderen kunnen worden ingeschreven op de school, die door de ouders is uitgekozen. SKIPOV gaat er daarbij vanuit dat ouders bewust kiezen voor een school en de identiteit en het daaruit voortvloeiende beleid respecteren en accepteren. In februari worden ouders van kinderen, die in het komende schooljaar 4 jaar worden, door een bericht van de gemeente opgeroepen hun kinderen aan te melden tijdens één van de aanmelddagen. Buiten deze aanmelddagen zijn ouders altijd welkom op onze school om hun kind(eren) aan te melden. Circa 6 weken voor de eerste schooldag worden de ouders en het kind uitgenodigd voor een kennismakings- en intakegesprek. Toelatingsregeling In de WBO staat dat kinderen naar school mogen als ze vier jaar zijn. Wij adviseren ouders om gebruik te maken van de volgende instroommomenten: In de twee weken voordat het kind vier jaar wordt mag het kind 5 ochtenden oefenen (kijken). Vanaf de maandag na de vierde verjaardag van het kind 5 ochtenden (geen middagen). Daarna wordt in samenspraak met ouders bekeken welk vervolgtraject (ochtenden en/of middagen) het beste bij het kind past. Als het kind jarig is in december, vragen we de ouders om hun kind pas na de kerstvakantie naar school te laten komen. In deze periode is het nl. al erg druk in de groep en dat bevordert het kennismaken met de groep niet. Dat geldt ook voor de kinderen die in mei, juni of juli 4 jaar worden. Ook in die situatie vragen wij ouders om hun kind pas na de zomervakantie naar school te laten komen. Er zijn specifieke situaties mogelijk, waarin we twijfelen of inschrijving/aanname op onze school mogelijk is. Dit kan komen door bijzondere onderwijsbehoeften van het kind dat wordt aangemeld of door omstandigheden op school. Alle scholen van SKIPOV hanteren daarom het protocol aanname leerlingen. In dit protocol zijn de volgende criteria geformuleerd op basis waarvan een leerling toelaatbaar is op school. Indien aanname op school (nog) niet mogelijk of wenselijk is, zal de school duidelijk maken onder welke voorwaarden dit wel kan of zal de school een geschikte andere school voor het betreffende kind zoeken. Hierover vindt overleg met ouders plaats. Tijdens het schrijven van de Schoolgids 2014-2015 is het protocol aanname leerlingen bij SKIPOV, in verband met Passend Onderwijs, nog niet gereed. Het protocol zal zo spoedig mogelijk worden gepubliceerd op onze website. 19
12. Sociale veiligheid Grenzen aan gedrag Evenals in het maatschappelijke verkeer komen de normen en waarden ook op onze scholen wel eens in het gedrang of zijn niet meer voor eenieder duidelijk en herkenbaar. Scholen krijgen ook te maken met grensoverschrijdend gedrag van kinderen. Leerkrachten, ouders en kinderen lopen tegen grenzen aan en gaan daar soms overheen. Om duidelijkheid te scheppen in wat we op de SKIPOV-scholen nu wel of juist niet accepteren in het gedrag van personeel*, de leerlingen en de ouders/verzorgers is het daarom nodig gedragsregels te hebben. In het protocol Grenzen aan Gedrag zijn de gedragsregels opgenomen. Tevens is daarin vastgelegd hoe de scholen handelen om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen en hoe daar in voorkomende gevallen mee om te gaan. In het protocol, dat voor iedereen op alle SKIPOV-scholen ter inzage ligt en in het SKIPOV-handboek opgenomen is, zijn de volgende items beschreven: De SKIPOV organisatie waarden. De SKIPOV-visie op grenzen, normen en waarden. Criteria voor het toelaten van kinderen: het aannamebeleid. Informatie over de procedure schorsing en verwijdering. Schoolprocedures m.b.t. gedragsregels, conflictsituaties en registratie. Gedragsregels inzake seksuele intimidatie en misbruik / racisme en discriminatie / lichamelijk geweld / pesten / kleding / gebruik van internet en website. De procedures voor melding van (te verwachten) probleemsituaties aan het bestuur c.q. het managementteam van SKIPOV. Wijze van registratie van gesprekken en dossiervorming. We gaan er vanuit dat het protocol een bijdrage levert aan het pedagogische klimaat op onze scholen, zodat medewerkers* en kinderen in een veilige omgeving kunnen leren en werken. * Daar waar gesproken wordt van personeel of medewerkers wordt hieronder verstaan: Alle medewerkers van SKIPOV en personen, die onder de verantwoordelijkheid van de school, activiteiten uitvoeren met of ten behoeve van leerlingen. Schorsing en verwijdering Bij hoge uitzondering is het mogelijk dat kinderen, na ernstige misdragingen, of structureel storend gedrag geschorst of verwijderd worden. Het gedrag van enkele kinderen mag niet de leef- en werksfeer in de klas structureel negatief beïnvloeden. Het gevoel van veiligheid mag niet in het geding komen. De beslissing van schorsing of verwijdering wordt genomen door de raad van bestuur na overleg met de school en de ouders. Verder conformeren wij ons aan de regels van het ministerie (zie uitgave basisschool: gids voor ouders en verzorgers). 20