Raadsvoorstel Raadsvergadering : 19 april 2016 Voorstel : 2016-016 01 Agendapunt : Zaaknummer : 1894/2015/714164 Documentnummer : 1894/2016/ Datum collegebesluit : 22 februari 2016 Onderwerp Revolverend fonds duurzaamheid Voorstel 1. Vast te stellen het procesplan revolverend fonds duurzaamheid en het instellen van het betreffende fonds. 2. Op grond van artikel 21 van het treasurystatuut Peel en Maas 2014 vast te stellen het verstrekken van geldleningen in het kader van het revolverend fonds duurzaamheid 3. Vast te stellen dat aan de onder beslispunt 2 van dit besluit genoemde de voorwaarde te verbinden dat het college leningen van maximaal 25.000 per initiatief mag verstrekken. 4. Vast te stellen dat de ontvangen aflossingen op betreffende leningen opnieuw mogen worden uitgeleend, met dien verstande dat in totaal op enig moment maximaal 500.000 mag uitstaan aan leningen in het kader van het revolverend fonds duurzaamheid. 5. Vast te stellen dat het maximaal bedrag wat aan leningen mag uitstaan (zoals genoemd onder beslispunt 4) wordt verlaagd met het bedrag van de leningen (verstrekt in het kader van het revolverend fonds duurzaamheid) wat wordt afgeboekt vanwege oninbaarheid. 6. Vast te stellen dat de in rekening te brengen rente minimaal de gemiddeld jaarlijks door de gemeente te betalen rente moet bedragen 7. Vast te stellen het instellen van een voorziening verder te noemen voorziening vorderingen revolverend fonds duurzaamheid, en vast te stellen het oormerken van een bedrag van 500.000 vanuit de reserve vernieuwingsimpulsen om noodzakelijk geachte toevoegingen aan deze voorziening te doen. 8. Vast te stellen dat maximaal tot het genoemde bedrag van 500.000 wordt onttrokken uit de reserve vernieuwingsimpulsen om de noodzakelijk geachte toevoegingen aan de voorziening vorderingen revolverend fonds duurzaamheid te doen.
Inleiding Duurzaamheid is een van de drie kernwaarden van Peel en Maas, naast zelfsturing en diversiteit. De kernwaarden zijn benoemd in de perspectievennota, de visie van Peel en Maas. Ze geven basis voor ons handelen. Op 18 juni 2013 heeft de gemeenteraad kaderstelling duurzaamheid vastgesteld met uitgangspunten voor duurzaamheid. In deze uitgangspunten worden de sociale en fysieke component meegenomen in een afweging. De uitgangspunten moeten een basis vormen voor de concrete invulling van de kernwaarde duurzaamheid. Met de uitgangspunten heeft de gemeenteraad opdracht gegeven om de continuïteit te borgen met een duurzaamheidsfonds van 500.000,-. Bij de invulling van het fonds moet het multiplier effect van economisch, maar ook maatschappelijk rendement een rol spelen. In geval van het revolverend fonds ligt het accent op de gezamenlijke verantwoordelijkheid van burgers en overheid en het onderscheid tussen de kracht van de burger en de verantwoordelijkheid van de overheid. Het zijn uitgangspunten uit de kaderstelling duurzaamheid. Duurzaamheidsfonds (uit de kaderstelling duurzaamheid 18 juni 2013) Om ervoor te zorgen dat het budget niet na een aantal projecten al uitgeput raakt, wordt voorgesteld om projecten te financieren met een revolverend fonds. Een concreet voorstel voor een revolverend fonds, begeleid met een uitvoeringsprogramma, zal via een separaat raadsvoorstel aan de Raad worden voorgelegd. Een revolverend fonds beoogt de realisatie van investeringen via laagrentende leningen in plaats van via subsidies. Het meest eenvoudige voorbeeld is de starterslening. Rente en aflossingen vloeien weer terug in het fonds en zijn beschikbaar voor nieuwe investeringen. Dit maakt het fonds revolverend en het mogelijk om het geld meerdere malen in te zetten en meer doelstellingen te realiseren met dezelfde middelen. Uitgangspunt 6. Een revolverend fonds is een duurzame inzet van middelen. Het instrumentarium van de gemeente is veel groter dan een revolverend fonds. In een afweging betrekt het college regelingen zoals aflossingsvrije lening, extern fonds, lease contracten, garanties, intern fonds/eigen balans en PPS en ESCo. Alvorens een regeling wordt ingezet is het belangrijk om zeker te stellen dat een multiplier effect ontstaat. Het gaat ook om maatschappelijke effecten. Uitgangspunt 7. De gemeente beperkt zich niet tot alleen een revolverend fonds Behoudens de hiervoor genoemde financiële instrumentarium is het delen van kennis een instrument wat past bij het stimuleren en uitvoeren van duurzaamheid. Uitgangspunt 8. Naast de inzet van een revolverend fonds wordt ook inzet gepleegd op het creëren van een kenniscentrum (digitaal en fysiek). Op basis van het principe van lerende organisatie is het college van burgemeesters en wethouders aan de slag gegaan met de uitwerking van het revolverend fonds. Hierbij wordt rekening gehouden met het ontwikkelingsproces van Gloei. In Gloei ligt de basis voor de invulling van het multipliereffect en maatschappelijk rendement, hetgeen door de gemeenteraad als randvoorwaarden is gesteld bij de uitwerking van het voorstel voor het revolverend fonds. Op 27 september 2015 werd de gemeente strategisch partner van Gloei. Het partnerschap tussen de gemeente en Gloei houdt in dat er sprake is van een samenwerking op basis van een gedeelde verantwoordelijkheid. Daarnaast werden Rabobank Peel, Maas en Leudal en Koenen en Co ook partner van Gloei. In deze samenwerking onderzoeken partners aan de hand van pilots op welke wijze uitvoering gegeven kan worden aan het revolverend fonds. De ontwikkeling van principes voor het revolverend fonds maken hiervan onderdeel uit. De gemeente beheert en besluit over het toekennen van leningen. Gloei onderzoekt op welke wijze het als loket voor de gemeenschap van Peel en Maas kan dienen. Daarnaast gaat de gemeente met Gloei het fonds innoveren met het oog op vergroten van maatschappelijk rendement. Gemeente Peel en Maas 1894/2015/714488 Pagina 2 van 6
Het initiatief zwembad Kessel, ook wel t Meulepaedje Door de gemeente, Gloei en partners werd een aantal pilots onderzocht op de principes van het revolverend fonds. Uit het onderzoek bleek dat de pilot van stichting zwembad Kessel, waar vrijwilligers het zwembad zelfvoorzienend willen maken, past. Gloei heeft vanuit de samenwerking het zwembad aangespoord om aanvullende middelen te vinden. Dit is gelukt en heeft bijgedragen aan een verminderde financieringsbehoefte. Het geeft inzicht hoe deze samenwerking in combinatie voor ieder voordelen oplevert. Daarnaast heeft Gloei het zwembad t Meulepaedje een podium gegeven om kennis en kunde te delen met de gemeenschap. Daarmee zorgt GLOEI voor een multiplier effect en tegelijk voor maatschappelijk rendement. Vanuit het zwembad gezien bestaat daarnaast een directe noodzaak en urgentie. De vrijwilligers zitten momenteel in een flow en willen meer. Voordat de warme periode aanbreekt wil het zwembad het plan gerealiseerd hebben. Verdere vertraging gaat de energie en drive uit het initiatief voor verdere verduurzaming. Het kan ten koste gaan van de geloofwaardigheid als het gaat om de kernwaarden. Het initiatief wordt gedreven door lokale vrijwilligers die op dit moment in een flow zitten en het zelfvoorzienend worden willen door ontwikkelen. Als initiatief stil valt, is het niet vanzelfsprekend dat bij voldoende middelen het opnieuw opgepakt kan worden, dan wel binnen de zelfde begroting het initiatief gerealiseerd kan worden. Op basis van de huidige liquiditeit verstrekken banken geen krediet. Zelf microkrediet organiseren of crowdfunding is een tijdrovende bezigheid voor vrijwilligers. Het zwembad Kessel geeft aan dat hiervan alleen in uiterste gevallen gebruik wordt gemaakt. Zo is dit ook gebeurd bij het peuterbad. Gloei onderzoekt momenteel de mogelijkheden om dit te organiseren binnen Peel en Maas als aanvulling op het fonds. Doelstelling Met een revolverend fonds duurzaamheid concreet maken. Relatie (programma)begroting Dit voorstel draagt bij aan de realisatie van de volgende doelstelling en uitvoeringsafspraak uit de (programma)begroting van 2016-2019: Programma 4.1 Economische Ontwikkeling Missie Peel en Maas kent een solide economische structuur, waarvan de sectoren agrofood, maakindustrie en in wat minder uitgesproken mate logistiek, recreatie en toerisme en detailhandel de dragers zijn. Peel en Maas staat niet op zichzelf en maakt nadrukkelijk onderdeel uit van een regionale economie, met als pijlers de agrofood, logistiek en maakindustrie. Vanuit onze bescheiden positie leveren we graag een bijdrage aan ontwikkeling van en innovatie in de lokale en regionale economie, onder andere door het creëren van een duurzaam ondernemersklimaat. We zien dat de houdbaarheid van de bestaande economie onder druk staat en willen bijdragen aan de transitie naar een circulaire, waardengedreven economie waarin het gaat om coöperatie in plaats van concurrentie en waarin kenniscirculatie uitgangspunt is. Doelstelling: Het stimuleren van ondernemerschap Uitvoeringsafspraak: 4a: Voor de stimulering van duurzaamheid bouwen we met de netwerkorganisatie GLOEI en financiële partners aan een innovatief duurzaamheidsplatform. 4b. We ontwikkelen met bewoners en ondernemers, waarbij we gebruik maken van zelfsturing en samenwerking. Gemeente Peel en Maas 1894/2015/714488 Pagina 3 van 6
Argumenten 1.1 Het voorgestelde procesplan leidt tot een revolverend fonds, waarmee de continuïteit van duurzaamheid wordt geborgd. Het procesplan geeft ruimte om als lerende organisatie met de gemeenschap in Peel en Maas en met Gloei het fonds te ontwikkelen. Hierdoor ontstaat een logische en natuurlijke aansluiting met de initiatieven van zowel burgers als ondernemers die actief zijn in een sterk dynamische omgeving. 1.2 Het procesplan geeft invulling aan de randvoorwaarden van de raad. Het procesplan voorziet in de ontwikkeling en de innovatie van het maatschappelijk rendement, een multiplier effect. 1.3 In het procesplan ligt naast de kernwaarde duurzaamheid, de nadruk op de invulling van de kernwaarde diversiteit en zelfsturing. Diversiteit omdat het inspeelt op een grote verscheidenheid aan initiatieven op het gebied van duurzaamheid. Zelfsturing doordat de gemeenschap regie kan voeren via Gloei op de ontwikkeling van het revolverend fonds. Het geeft daarmee uitvoering aan de perspectievennota. 1.4 Het procesplan leidt tot maatwerk. Het procesplan geeft een leidraad om te experimenteren binnen de kaderstelling van de raad en het nieuwe besturen. Op die manier kan een eigen inhoud worden gegeven aan maatschappelijk rendement wat past bij de gemeente Peel en Maas. De bevindingen worden met de gemeenraad na een collegeperiode geëvalueerd. Binnen 2 jaar zal duidelijk worden op welke wijze het revolverend fonds het beste tot zijn recht kan komen en wat de mogelijkheden zijn binnen Gloei en partners van Gloei. 2.1 Om uitvoering te kunnen geven aan het revolverend fonds moeten leningen verstrekt kunnen worden. Op dit moment staat het treasurystatuut Peel en Maas 2014 het verstrekken van leningen niet toe. Door een beroep te doen op de hardheidsclausule (artikel 21) kan de raad in dit geval afwijken van het treasurystatuut. 3.1 Om te zorgen dat het revolverend fonds niet te snel uitgeput raakt. Het zorgt dat meerdere initiatieven aanspraak kunnen maken op het revolverend fonds en beperkt het risico voor het fonds mocht een lening niet terug betaald worden. 4.1 Om te zorgen dat het geld meerdere malen kan worden ingezet. Dit is overeenkomstig het procesplan. 5.1 Omdat hierdoor niet meer dan de omvang van het fonds 500.000 kan worden uitgeleend. Geld wat niet kan worden terugbetaald wordt afgeboekt en dit geld kan dus niet opnieuw uitgeleend worden. Het maximale bedrag aan uitstaande leningen wordt dan dus lager. 6.1 Het streven is om het revolverend fonds in principe kostendekkend te laten zijn De gemeente moet zelf rentekosten betalen over geld wat zij leent. Het is de bedoeling dat een initiatief of startup naast de aflossing minimaal een vergoeding voor deze rentekosten betaalt. 7.1 De betreffende voorziening is nodig voor het geval een lening niet kan worden terugbetaald. Er moet een voorziening worden ingesteld om eventuele oninbare leningen te kunnen afboeken. Om de noodzakelijke stortingen in deze voorziening te kunnen doen wordt de raad gevraagd om 500.000 te oormerken vanuit de reserve vernieuwingsimpulsen, zodat dit bedrag niet aan andere doeleinden wordt besteed.. Gemeente Peel en Maas 1894/2015/714488 Pagina 4 van 6
8.1 Onttrekking aan reserves is een raadsbevoegdheid Om bedragen te kunnen onttrekken aan de reserve vernieuwingsimpulsen om noodzakelijke toevoegingen aan de voorziening te kunnen doen heeft het college toestemming van de raad nodig. Kanttekeningen 1.1 De ruimte voor ontwikkeling en innovatie is vrij abstract en geeft geen direct en concreet beeld van de eindsituatie of waar het revolverend fonds zich naar toe ontwikkelt. De uitvoering verloopt conform het principe van lerende organisatie. Dit betekent dat er aan de voorkant inspanningen wordt geleverd zonder directe duidelijkheid over het te behalen eindresultaat. Gaandeweg zal zich op basis van lering en ervaring met de initiatieven die zich aandienen meer potentieel ontwikkelen. Dit zal meer zijn dan als er vooraf inperkende doelen zijn gesteld. Het procesplan zorgt dat innovatie mogelijk is en maatwerk kan ontstaan gelet op de behoefte van de gemeenschap van Peel en Maas. Het betreft ruimte voor de invulling van de kernwaarde diversiteit en zelfsturing. 2.1 Subsidies blijven nodig Het is mogelijk dat uiteindelijk blijk tdat het revolverend fonds niet werkt en dat voor de continuïteit van duurzaamheid een ander financieel instrumentarium nodig is zoals bijvoorbeeld subsidie. Het is op dit moment nog te vroeg om te beoordelen hoe effectief een revolverend fonds duurzaamheid is om te komen tot een economisch en maatschappelijk rendement en multiplier effect. Conform het procesplan vindt na een collegeperiode evaluatie plaats. 4.1. Initiatieven kunnen mislukken Doordat het maximaal bedrag per initiatief is begrensd op 25.000 blijft er ook wanneer een initiatief mislukt voldoende ruimte voor andere initiatieven. Het betekent wel dat een mislukkingen vraagt om nader te onderzoeken en te overwegen of sprake is geweest van voldoende maatschappelijk rendement en of bijstellen van de uitgangspunten en grenzen nodig is en de wijze waarop het fonds wordt beheerd. Het procesplan geeft hiervoor ruimte en mogelijkheden. 6.1 Als de gemeente streeft naar een kostendekkend fonds, zou een opslag voor beheerskosten overwogen kunnen worden. Het is op dit moment nog niet te voorspellen wat de beheerkosten zijn. Volgens het procesplan wordt enkel van de rentekosten uitgegaan. Afhankelijk van de bevindingen zal in overleg een mogelijke opslag worden besproken. Alternatieven Het alternatief bestaat eruit dat het college van Burgemeester en Wethouders met een voorstel komt waarbij toetsingscriteria aan de voorkant alles dichtregelen. Een dergelijk voorstel haalt alle ontwikkeling uit het fonds. De nadruk komt te liggen op economisch boekhouden. Binnen Nederland opereren momenteel enkele honderden van deze aan overheid gerelateerde fondsen. De ervaring is dat deze fondsen geen initiatieven aanjagen en deze enkel belastend werken en discussies over de businesscases uitlokken. Het jaagt daardoor starters en vrijwilligers op kosten en geeft vertraging. Vanuit de overheid lopen vervolgens overheadkosten op die die het fonds negatief belasten zonder dat het bijdraagt aan maatschappelijke doelstellingen. Dit doembeeld wordt ook door partners van Gloei bevestigd. Gemeente Peel en Maas 1894/2015/714488 Pagina 5 van 6
Financiële consequenties Zo lang als aflossing en rente wordt betaald over de verstrekte leningen heeft dit geen financiële consequenties voor de gemeente (afgezien van eventuele beheerskosten). Pas op het moment dat een lening niet meer terug betaald kan worden, moet hiervoor een toevoeging gedaan worden aan de te vormen voorziening. Daarom wordt aan de raad gevraagd om 500.000 te oormerken in de reserve vernieuwingsimpulsen om betreffende toevoegingen aan de voorziening te kunnen dekken. Communicatie In het lokaal nieuwsblad wordt een bericht geplaatst over het revolverend fond duurzaamheid in Peel en Maas en dat het Meulepaedje het eerste initiatief is dat gebruik maakt van het fonds. Overige is conform het bijgaande procesplan. Burgemeester en wethouders van de gemeente Peel en Maas, de gemeentesecretaris/directeur, drs. H. Mensink de burgemeester, W.J.G. Delissen-van Tongerlo Behandelend portefeuillehouder: Paul Sanders Bijlage(n): Ter inzage: Gemeente Peel en Maas 1894/2015/714488 Pagina 6 van 6