± º ± ø ª æª Æ± Ó Ô flø æ ªº ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÌ fiª ª º æª Æ± ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÎ fl ª ª ª æª ± ª ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÈ fiª ª º ª ºª ª Ʊ Æø øé ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÁ ªÆ ± æ± æª ª º æª Æ± ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÁ ªª ªÆÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÔÓ ªÆ ø ª ª æø ª ± æª ª º ª º ªø ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÔÎ ÔÚ fi± ª ª ± ª ª Ʊ Æø ø çflø ƪµµª µ ± ª ª µ± µµª å ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÔÈ ÓÚ ªÆµªªÆ ª ªÆ ±ªÆÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÓÌ ÌÚ ª ª Ʊ Æø ø çõ± øø µ øø æª ª ºå ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÓÈ ÏÚ ± ± ª ª ±ªÆ ª ª Ʊ Æø ø çã±ªæ ªå ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÌÌ ÎÚ ª ª º ª ø º ø ª Ʊ Æø ø ç ª ªª ª å ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÌÁ ÍÚ ª º ª Ʊ Æø ø ç ±±Æµ± ª ø Ʊª º ª ±± ø å ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÏÌ ÈÚ ª Ù ±Æ ª Æ ª Ʊ Æø ø ç øø ø ª µª øæ ø ªå ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÏÁ ËÚ ±Æ ª Ʊ Æø ø ç ª Æøø ª ± º ª º æª ª ºå ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÎÎ ÁÚ ªÆµ ª µ± ª ª Ʊ Æø ø 眪1 ª Æø ªå ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÍÔ Ô Ú fiª Æ ª æªºæ ±ªÆ ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÍÈ ÔÔÚ fiª ªªÆ ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÈÌ fl ª ª ª ºªµµ ººª ª ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÈÁ øæø Æø ª ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚËÔ yôú øæø Æøø ±µø ª ª ª ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚËÔ yóú øæø Æøø ªªÆ ø º ªÆ ± ª Ú Æ ± øæø Æøø ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚËÎ yìú øæø Æøø ± ºªÆ ± º µø øø ±ªºªÆª ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚËÁ yïú ø ªÆ øæø Æøø ƪø Æß ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÁÌ yîú øæø Æøø æªºæ ±ªÆ ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÁÍ yíú øæø Æøø ªÆæ± ºª øæ ª ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÁÁ yèú øæø Æøø Ʊ ºæª ª º ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÔ ø 5 ª æª Æ± ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÔ È yôú ø 5 ª æª ± ª ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÔ Á yóú ø 5 ª ± ª Û Æª ø ø ª æø ª Ù ø ª Ù ª ªÆ Ʊ Æø ø ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÔ Á yìú ñª æø ª ª ø ª ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÔÔÌ fi ø ª ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÔÔÈ fl µ±æ ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÔÔÁ ªÆ ªÆæ± ºª øæ ª ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÔÓÔ Õ øø ø ƪ ªÆ ª ª ±±Æ ª ª ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÔÓÏ fiªµ ± ª ø ª ø æª ª º µøºªæ ªÆ æª ª º ª ºÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÔÓÈ ø ª ÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÚÔÏÌ 1
Aanbieding Hierbij bieden wij u de programmabegroting 2010 aan. De begroting is ons inziens een heldere financiële weergave van financiële positie van onze gemeente. Met tevredenheid kunnen we vaststellen dat met deze begroting flinke stappen zijn gezet naar de begroting nieuwe stijl. In samenwerking tussen de raad en het college en de inbreng van de werkgroep programmabegroting, waarin tussen raad, college en het ambtelijk apparaat nauw is samengewerkt, is het mogelijk geworden deze nu totaal vernieuwde versie voor te leggen. We realiseren ons dat de begroting nieuwe stijl nog niet volmaakt is. Er zal nog veel energie gestoken dienen te worden in het concreter formuleren van algemene - en afgeleide meetbare doelstellingen en in het analyseren van de doelenbomen. Dit betekent ook het verder ontwikkelen en vaststellen van de indicatoren aan de hand waarvan gemeten wordt of de doelstellingen gehaald worden (ijkpunten). We zijn ons ervan bewust dat doelstellingen in bepaalde periode qua prioriteit kunnen veranderen. Voor een nieuwe bestuursperiode zal dit naar verwachting het geval zijn. Prioriteren is een leerproces, dat met het ontwikkelen van een strategische agenda van de raad verder gestalte dient te krijgen. In de volgende bestuursperiode kan de raad met de verworven kennis hiermee verder werken aan de vervolmaking van deze nieuwe begrotingsopzet. Wat is er veranderd ten opzichte van de begroting 2009? In de begroting 2009 waren nog slechts 3 programma s nieuwe stijl opgenomen. In voorliggende begroting zijn alle programma s en alle beleidsvelden op basis van de nieuwe werkwijze opgebouwd. Dit heeft geleid tot 8 programma s binnen 11 beleidsvelden. Verderop in de begroting, vanaf pagina 9, gaan wij nader in op de opbouw van de begroting en wordt middels de leeswijzer een en ander verduidelijkt. Hoe is gekomen tot deze opzet? Bij de keuze van de programma s is zoveel mogelijk aangehaakt bij de opmerkingen welke zijn gemaakt in de bestuurskrachtmonitor van Kerkrade en zijn de aanbevelingen van het rekenkamerrapport Doelen aan de horizon zoveel mogelijk meegenomen. Zo heeft de aanbeveling sturen op uitzondering uit het rapport ertoe geleid dat niet alle programma s uit de begroting 2009 in deze begroting terugkomen als programma. De keuze van de programma s in de begroting 2010 heeft te maken met het belang ervan als actuele prioriteit en het feit of er sprake is van nieuw beleid. De keuze kan ook gerelateerd worden aan de stadsvisie op lange termijn. Belangrijke items zijn dan duurzaamheid, maatschappelijke participatie en gemeentelijke kerntaken als veiligheidsbeleid en gezondheidsbeleid, welke in deze bestuursperiode sterk de aandacht hebben gekregen. Voor de volgende programma s die in 2010 extra aandacht verdienen, zijn doelenbomen ontwikkeld: i Aantrekkelijk wonen en wijkontwikkeling i Sociaal klimaatbeleid i Toerisme i Veilig leefmilieu i Voorkomen van vroegtijdige schooluitval i Maatschappelijke participatie i Integraal gezondheidsbeleid i Reïntegratie Onderwerpen die regulier zijn en door de raad niet zijn benoemd als prioriteit komen in deze begroting terug als beleidsveld zonder doelenboom. Dat betekent overigens niet dat deze onderwerpen geen aandacht krijgen. Het betekent evenmin dat de begroting ook de komende jaren steeds zal bestaan uit 8 programma s binnen 11 beleidsvelden. De voorliggende begroting is gebaseerd op het beleid uit de bestuursperiode 2006 2010. Voor de periode 2010 2014 kan en zal de begroting een afspiegeling vormen van de bestuurlijke visie 2010 2014 inclusief lokale en regionale visiedocumenten. In overleg tussen raad en college zal een herdefiniëring plaatsvinden van de prioriteiten die vertaald zal worden in de begrotingen in de raadsperiode 2010 2014. 3
Welke financiële inzichten zijn in de begroting 2010 meegenomen? De voorjaarsnota 2009, jaarschijf 2010, is financieel 1-op-1 vertaald naar de begroting 2010. Ontwikkelingen ná de voorjaarsnota 2009 worden financieel meegenomen in de Najaarsnota 2009 2013. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de meicirculaire 2009 (29 mei 2009). Wel wordt op pagina 110 aangegeven wat de financiële gevolgen van de mei-circulaire waren, te weten additionele nadelen oplopend tot bijna Tarieven Tot slot zal de Tarievennota 2010 in de raad van december 2009 worden behandeld, waarna de tarieven definitief worden vastgesteld. In de paragraaf lokale heffingen gaan wij nader in op de lokale heffingen. Het college, J.J.M. Som De secretaris, mr. C.M. Kuikman 4
Beleidsbegroting 5
Algemene beschouwingen De laatste begroting in de bestuursperiode 2006 2010 is financieel gezien tot stand gekomen in een financieel moeilijke en beleidsmatig lastige periode. De inzakkende economie, de krimpende regio en herstructureringen drukken fors op de overheidsfinanciën. De gemeente zal zware inspanningen moeten doen om de komende jaren de begroting sluitend te houden en zo mogelijk ruimte te scheppen voor wenselijk geachte ontwikkelingen. Gelet op de omvang van de financiële tekorten en de toekomstverwachtingen, daarbij in acht genomen het uitgangspunt in het collegeprogramma 2006 2010 dat ten aanzien van de lokale belastingen de burgers zoveel mogelijk worden ontzien, ligt het in de lijn dat doelen bijgesteld moeten worden. De voorliggende begroting geeft in ieder geval voldoende basis om bij aanvang van de nieuwe bestuursperiode tot een zorgvuldige en weloverwogen herprioritering (bijstelling van prioriteiten) te komen op noodzakelijk geachte beleidsterreinen. We zijn echter niet ontevreden met de nu voorliggende begroting. Het feit dat met inachtneming van de Najaarsnota 2009 2013 voor 2010 én 2011 een sluitende begroting gepresenteerd kan worden, biedt perspectief voor de toekomst. Bestuurders in de nieuwe periode 2010 2014 kunnen tegen de achtergrond van een sluitende begroting de uitdaging aangaan om andere en zeker moeilijke keuzes te maken. De problemen dienen zich vooral na 2011 aan, rekening houdend met de Najaarsnota. Dan worden we geconfronteerd met taakstellingen van enkele miljoenen euro s. De toezichthouder, de provincie Limburg, is zich bewust van de conjuncturele crisis en geeft de gemeenten in tijd meer ruimte om hier invulling aan te geven. Het beleidsveld werk en inkomen levert voor de algehele financiële situatie van onze gemeente grote problemen op. De economische crisis en de stijgende werkloosheid leiden tot een groei van het beroep op de bijstand. Daarnaast is er echter ook sprake van een zware extra belasting van onze begroting door onbedoelde effecten van het objectieve verdeelmodel in de bijstandswet. De recent ontwikkelde compensatie regeling voor nadeelgemeenten WWB als Kerkrade biedt onvoldoende soelaas en leidt tot grote structurele tekorten op het inkomensdeel van ons budget. Economische structuurversterking is zowel regionaal (Parkstad Limburg) als lokaal een opgave van strategische aard. Om invulling te geven aan de opgaven op dit terrein zijn belangrijke stappen gezet. Op regionaal niveau is de Parkstad Limburg agenda opgesteld en ook lokaal zijn projecten voorbereid teneinde een impuls te geven aan economische activiteiten. Het verlies van banen bij de in Kerkrade gevestigde rijksdiensten (Defensie, AID) heeft een extra negatief effect op de werkgelegenheid. We zullen ons blijven inspannen om samen met maatschappelijke partners, de regio Parkstad Limburg en de provincie bij het Rijk compensatie voor de verloren arbeidsplaatsen te bereiken. Uitgangspunt in het collegeprogramma 2006 2010 is het op peil houden van het investeringsprogramma. Dit krijgt in het licht van de huidige recessie nog een extra dimensie. Het investeringsniveau is van belang voor de werkgelegenheid en is op de middellange termijn vooral ook bepalend voor de voortgang van de herstructurering van het stedelijk gebied. Het college heeft hieraan ook weten vast te houden. De discussie over het toekomstige investeringsprogramma zal nog gevoerd worden. Dit zal mede plaatsvinden tegen de achtergrond van de te verwachten financiële effecten van de verkoop van de aandelen Essent. De middelen die hieruit vrijkomen zijn in deze begroting dan ook nog niet verwerkt. Kerkrade heeft niet alleen last van de gevolgen van de economische crisis en de verdeeleffecten van de Wet Werk en Bijstand. Naar aanleiding van een onderzoek naar de effecten van de krimp is onze gemeente aangemerkt als het epicentrum van de krimp in Zuid Limburg. De ontwikkeling van de uitkeringssystematiek van het gemeentefonds zal tegen deze achtergrond kritisch gevolgd moeten worden. Onze vroegtijdige onderkenning van de gevolgen van krimp heeft geleid tot beleid dat zich richt op de fysieke en maatschappelijke gevolgen. Kerkrade heeft de afgelopen jaren dan ook fors geïnvesteerd in de herstructureringopgaven op tal van gebieden als onderwijs, volkshuisvesting, sport en maatschappelijke voorzieningen terwijl daar in financiering via het gemeentefonds geen rekening mee gehouden wordt. Onze gezamenlijke inspanningen zijn er op gericht om bij regering en ministeries het bewustzijn van 7
deze problematiek te vergroten. Het is verheugend dat eerste successen in deze zich af beginnen te tekenen. Ook de komende jaren zal de gemeente Kerkrade moeten blijven werken aan de verbetering en versterking van de ruimtelijke, economische en sociale structuur om de aantrekkelijkheid voor de eigen inwoners te behouden en de aantrekkingskracht voor potentiële nieuwkomers te vergroten. 8
Overzicht opbouw beleidsbegroting In navolging van de reeds bij de begroting 2009 ingezette nieuwe stijl, kenmerkt deze begroting zich door de uitwerking aan de hand van doelenbomen en het sturen op uitzonderingen. De begroting 2010 is voor wat betreft het beleidsmatige gedeelte opgebouwd uit beleidsvelden (de voormalige programma s), programma s (nieuwe stijl), algemene dekkingsmiddelen en de verplichte paragrafen. De basis wordt gevormd door de 11 integrale beleidsvelden. Een beleidsveld is een samenhangend geheel van activiteiten dat betrekking heeft op de diverse reguliere en min of meer vaste beleidsterreinen. Deze omvatten alle onderdelen van de verschillende beleidsterreinen. De raad wil hier sturen op uitzonderingen ( geen nieuws is goed nieuws ). De raad mag er van uitgaan dat regulier beleid wordt uitgevoerd zoals het de bedoeling is. Alle activiteiten binnen deze beleidsvelden zijn gescreend, waarna een schifting is gemaakt tussen regulier beleid of bedrijfsvoering en nieuw c.q. bijzonder beleid. Verder is het natuurlijk van belang dat het activiteiten in 2010 betreft. De uitvoering van wettelijke taken en de diverse beleidsplannen met bijbehorende uitvoeringsprogramma s of projecten worden in beginsel als regulier beschouwd. Als er vermeldenswaardige uitzonderingen zijn, kunnen deze worden aangegeven. Bijvoorbeeld afwijkingen in de uitvoering (achterstanden, lagere kwaliteit, financieel, etc) of belangrijke nieuwe aspecten binnen reguliere taken. Een prioriteit of speerpunt is een afzonderlijk herkenbaar onderdeel van een beleidsveld waaraan de raad een bijzonder belang hecht en waarop hij intensief wil sturen. Een prioriteit of speerpunt kan ook investeringen omvatten. De prioriteiten worden als programma (nieuwe stijl) in de begroting opgenomen, in de vorm van een zogenaamde doelenboom met de bijbehorende nadere toelichting. Een overzicht van deze programma s nieuwe stijl was reeds opgenomen bij het onderdeel Aanbieding op pagina 3. In de voorliggende begroting worden bij de programma s en beleidsvelden voor het eerst streefwaarden opgevoerd. De streefwaarden geven het beoogd effect aan welke de gemeente wenst te bereiken. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de leeswijzer. Ook voor de streefwaarden geldt dat deze aan verandering onderhevig kunnen zijn en verder ontwikkeld moeten worden. Het moge duidelijk zijn dat niet alle activiteiten die de gemeente ontplooit, expliciet in de doelenbomen of in de beleidsvelden terugkomen. Hetzij omdat ze als regulier of als onderdeel van de bedrijfsvoering worden beschouwd, hetzij omdat de activiteiten conform planning lopen en er geen bijzonderheden te melden zijn. Om toch een indruk te krijgen van het totale spectrum waarbinnen zich gemeentelijke activiteiten afspelen, is steeds per beleidsveld een overzicht opgenomen van de relevante beleidskaders. In de bijlagen achter in dit boekwerk is een beknopte samenvatting opgenomen van al deze beleidskaders. In de begroting 2010 is sprake van 8 programma s binnen 11 beleidsvelden. De algemene dekkingsmiddelen worden apart genoemd, omdat deze volgens de voorschriften buiten de programma s/beleidsvelden moeten worden gehouden. De 7 paragrafen tot slot omvatten een aantal verplichte en gemeentebrede onderwerpen. In de leeswijzer is een nadere toelichting opgenomen. Dit is op de volgende bladzijde schematisch weergegeven. 9
10
11
12
13
14
ø ª Ó Ô ªÆ æª ª º ª º fiª ªªÆ fl Ú ªµµ ººª ª fiª ÆÒfiªºÆ ±ªÆ fi± ª Ò ± ª ªÆµªªÆÒ ªÆ ±ªÆ ª ± ± ªÒñªÆ ª ª ª ºÒÿø º ø ª º ªÆµÒ µ± ª ª ÒÕ ±Æ Ò Æ ±Æ fiø ª Ó Ô ªÆ æª ª º ª º ª ª ºÒÿø º ø ªÆµÒ µ± ª fl Ú ªµµ ººª ª ªÆµªªÆÒ ªÆ ±ªÆ ±Æ fi± ª Ò ± ª ª ÒÕ ±Æ Ò Æ fiª ªªÆ ª º ± ± ªÒñªÆ ª fiª ÆÒfiªºÆ ±ªÆ ª 15
Naam beleidsveld: 1. Bouwen en wonen A. Algemeen Omschrijving van het beleidsveld: Het scheppen van optimale condities voor het woningaanbod en de woon- en leefomgeving alsook een wervend vestigingsklimaat. Onderscheiden deelterreinen: Ruimtelijke ordening; Wonen; Natuur, landschap en groen; Wijkgerichte ontwikkelingen Portefeuillehouders: ú F. Krasovec ( ruimtelijke ordening, volkshuisvesting, wijkwethouder Kerkrade-Noord) ú P. Thomas (openbare ruimte, wijkwethouder West) ú R. Krewinkel (coördinatie wijkontwikkeling en wijkwethouder Kerkrade-Oost) Beleidskaders: Met betrekking tot het beleidsveld bouwen en wonen zijn diverse lokale en regionale beleidskaders relevant. Op rijksniveau fungeert de Nota Ruimte als kader. Provinciale beleidskaders: ú Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL) 2006 ú Limburgse Wijkenaanpak ú Uitvoeringsprogramma Wonen-Welzijn-Zorg ú Provinciale Woonvisie Limburg 2006-2010 Regionale beleidskaders: ú Uitvoeringsprogramma platteland in uitvoering (regio Parkstad Limburg en Provincie Limburg, 2007-2014) ú Regionaal structuurplan Parkstad Limburg (af te ronden in 2008-2009) ú Identiteit Parkstad Limburg 2004 ú Regionale woonmilieu visie lekker thuis in Parkstad Limburg 2004 ú Regionale Woonvisie op hoofdlijnen Parkstad Limburg 2006-2010 ú Regionale Woningbouwprogrammering 2006-2010 ú Document Kwaliteitssturing Regionale woningmarkt. Van Zeef naar Zwengel. Gemeentelijke beleidskaders: ú Lokale structuurvisie 2010 ú Bestemmingsplannen ú Gemeentelijk ontwikkelingsprogramma ISV II periode 2005-2009 ú Verordening VROM starterslening gemeente Kerkrade 2007 ú Jaarlijkse grondnota ú Beheersvoorschriften O.B.K. ú Verkoopvoorwaarden gemeentegrond aan particulieren ú Convenant duurzaam bouwen (update 2001) ú Prestatieovereenkomsten corporaties gemeente ú Welstandsnota 2004 ú Bomenbeleidsplan 2006 ú Samenwerkingsovereenkomst tussen gemeente Kerkrade en de Kerkraadse Bewonersplatforms 24 april 2007 ú WMO-beleidsplan gemeente Kerkrade ú Convenant energiebesparing, in 2010 zal Convenant energiebesparing II tot stand komen ú Uitvoeringsprogramma s wijkontwikkeling (jaarlijks) ú Beleidsnotitie bestrijding verpauperde panden in Kerkrade 2008 B. Programma Bij dit beleidsveld hoort het programma Aantrekkelijk wonen en wijkontwikkeling. 17
18
Nadere toelichting programma Ruimtelijk beleid Rekening wordt gehouden met het rijks- en provinciaal ruimtelijk beleid dat moet doorwerken in het regionaal en lokaal beleid. Deze laatste betreffen de regionale structuurvisie en de gemeentelijke structuurvisie overeenkomstig de nieuwe Wet ruimtelijke ordening. De gemeentelijke structuurvisie bevat tevens de nieuwe opzet de wijkontwikkelingsvisies Noord, Oost en West. Vaststellen, uitwerken, uitvoeren (geactualiseerde) structuurvisies en gebiedsontwikkelingsvisies De bedoeling van de regionale structuurvisie is om op regionaal niveau sturing te geven aan ontwikkelingen overeenkomst de in de WGR+ gemaakte afspraken. Op regionaal niveau is daarbij sprake van 7ontwikkelgebieden (in Kerkrade Park Gravenrode en de Zuidflank) waarbij de regio de regie voert. Voor het overige is sprake van een beheerslijn door de regio, waarbij de gemeenten zich conformeren aan de ruimtelijke afspraken in een vastgestelde structuurvisie door de regio (o.a. op basis van zogenaamde ruimtelijke hiërarchie (XL, L, M, S). De gemeentelijke structuurvisie is afgestemd op de regionale. Het is het sturend ruimtelijk kader waarbij op stedelijk niveau de afstemming wordt bewaakt tussen deelgebieden en projecten. Tevens bevatten deze visies de sturing op de bouwstenen die een goed functionerende woon-, werk- en leefomgeving mogelijk maken. Het gaat daarbij o.a. om het functioneel afstemmen van functies op de toekomstige demografische situatie, het bevorderen van ruimtelijke kwaliteit en identiteit, realiseren van de parkstad structuur, internationalisering (Eurode). Overigens is het beleid dat hier aan de orde is niet strikt ruimtelijk van aard, de benadering is steeds integraal uitwerkt in de samenhang mens, economie en ruimte. Mede op basis van de structuurvisies zullen voor bepaalde gebieden integrale gebiedsontwikkelingsvisies worden opgesteld en uitgevoerd. Actualisering regionale woonvisie en programma Op basis van de actie herstructurering van de woningmarkt 2010-2020 wordt gewerkt aan een evenwichtige woningmarkt. Het ruimtelijk model hiervan heeft betrekking op een houtskoolschets en een synthese, waarin een noodzakelijk sloopprogramma van 3.250 woningen zodanig wordt uitgewerkt, dat daaraan een optimaal resultaat voor de woon en leefomgeving kan worden ontleend. Dit programma (2010-2020) richt zich naast de sloop (door het opheffen van het overschot in de vorm van leegstand en incourante woningen) op een kwalitatief vervangingsprogramma dat recht doet aan bestaande en nieuwe doelgroepen in de woningmarkt op basis van gewenste woonmilieus (stedelijk, groen, dorps e.d.). Naast sloop en nieuwbouw dient ook renovatie van de bestaande woningvoorraad plaats te vinden. Rode ontwikkelingen De rode ontwikkelingen gaan verder dan wonen. Ookde verzorgingsstructuur met economische impact alsmede opwaardering van de openbare ruimte spelen daarin een belangrijk rol. Tegen de achtergrond van regionale en demografische ontwikkelingen is hierbij sprake van een aantal sturingslijnen: i verlagen van de relatief hoge stedelijke dichtheid ten gunste van nieuwe openbare ruimte met een hoog inrichtingsniveau i inzetten op de voordelen van een middelgrote stad met overzichtelijke structuur en menselijke maat i i uitbouwen van de parkstructuur binnen de stad (zie groene ontwikkelingen) het doorbreken van de versnipperde verzorgingsstructuur van de stad door een ruimtelijke en functionele concentratie ten behoeve van duurzame instandhouding Hieronder is een aantal projecten opgenomen die ieder een bijdrage leveren aan een samenhangende stedelijke en landelijke structuur voor de stad Kerkrade in samenhang met de regio Parkstad Limburg (PSL). Ontwikkelen stadscentra De versterking en verduurzaming van onze verzorgingsstructuur richt zich op het centrum met een drieluik van retail, verzorging en wonen alsmede cultuur. Het betreft o.a. het winkelcentrumplan, het Atrium gebied en de Rodahal c.q. theater. Het secundair centrum, dat is gekoppeld aan het Carboonplein met een relatief groot verzorgingsgebied in west, wordt in 2010 afgerond. De overige concentraties hebben betrekking op de centra van Eygelshoven markt (noord) en het Maria Gorettiplein (zuid-oost). Herinrichting vindt in 2010 plaats 19
Herstructurering div.wijken, woningbouw div. gebieden en aanpak verpaupering De herstructurering van de wijken komt voort uit de actie herstructurering van de woningmarkt 2010-2020 en is nauw gekoppeld met de verzorgingsstructuur zoals hiervoor is aangeven. De nieuwe woningbouwprogrammering na 2010 zal dit concreet duiden evenals het op te stellen uitvoeringsprogramma van de in 2009 opgestelde structuurvisie met drie wijkonderdelen. In dit kader zullen tevens verpauperde locaties worden aangepakt. Bijzondere infraplannen Aan de inrichting van de openbare ruimte en de infrastructuur worden bijzondere eisen gesteld omdat dit een belangrijke kwaliteitsdrager is voor het imago van onze stedelijke ruimte. Overgangen en doorsteken vanuit het stedelijk groengebied naar de stedelijke ruimte, cultuur-technische aankleding van infrastructuur, inrichting van plein en andere ruimten zijn daarin belangrijke elementen. Groene ontwikkelingen In samenhang met de noodzakelijke herstructurering ten gevolge van demografische ontwikkelingen is de vergroening van onze stad een van de belangrijkste beleidsitems voor de komende bestuursperioden. Naast de verbetering van het woon- en leefklimaat is dit een belangrijke basisvoorwaarde voor de invulling van onze toeristisch-recreatieve ambities. De ontdichting is daarmee van fundamentele betekenis voor vele deelprogramma s en geeft ruimte voor een nieuwe zich onderscheidende ruimte van de stad, waarin groen prioriteit krijgt. Groen dient daarbij breed te worden uitgelegd zoals in de vorm van beekdalen, lobben, groene vingers, overgangen, parken, pleinen, entrees, plantsoenen, hofjes, boomstructuren e.d. Hiernawordt nader ingegaan op enkele activiteiten: Groene vingers Door middel van groene vingers (in de vorm van groene lobben in het stedelijk gebied) alsmede door aanleg en opwaardering van groene stepstones/stadstuinen, laanstructuren en groene entrees wordt de stad en de woonomgeving groener gemaakt. Gebiedsontwikkeling Gravenrode Park Gravenrode en de Zuidflank (waaronder de herstructurering van het gebied Willem-Sophia in afstemming met de landelijke omgeving) spelen in de regionale regie een belangrijke rol. Opstellen groenstructuurplan Er zal een groenstructuurplan worden opgesteld. Een groenstructuurplan en/of masterplan openbare ruimte is zeer noodzakelijk vanwege de sturende betekenis en consistente uitvoering. Wijkontwikkeling Het uitbouwen vanwijkgerichtwerken krijgt gestalte door de hierna volgende activiteiten. (Verder) stimuleren betrokkenheid burgers en buurtverenigingen Met inachtneming van de kernbegrippen duurzaam, schoon, veilig en sociaal wordt dit vorm gegeven door uitvoeren van meerdere projecten. Bijvoorbeeld projecten op sportief / recreatief gebied, zoals Buurtcup Gracht of Egelse on Ice. De actieve inzet van het opbouwwerk in de wijken wordt voortgezet. Daarbij zullen de communicatie-instrumenten website, Buurt TV, Stadskrant, de wijkkaternen, flyers, etc. worden ingezet. Sociale activering Het sociaal activeren van burgers blijft een aandachtspunt voor hetwijkontwikkelingswerk. Limburgse Wijkenaanpak (Krimp) Het uitwerken en uitvoeren van de Limburgse Wijkenaanpak, sporen 1(West), 2(Oost) en 3(Noord) samen met de provincie Limburg. Daarbij wordt een wijkarrangement afgesloten voor spoor 1, tevens in samenwerking met de regio. Er wordt een Afsprakenkader voor spoor 2opgesteld. Voor spoor 3worden laboratoria en experimenten geformuleerd. Voor wat betreft krimp zal een actieve bijdrage worden geleverd aan de regionale discussie over de demografische krimp van de regio PSL. 20
Indicatoren programma omschrijving bron eenheid 2007 2008 2009 algemene kwaliteit van de woonomgeving burgeronderzoek score (0-10) streefwaarde 2010-2013 6,9 6,9 7,0 gesloopte woningen woningcartotheek aantal 79* 150 gerealiseerde nieuwbouwwoningen woningcartotheek aantal 86 69* 200 leegstaande woningen irt woningvoorraad per 1/1 woz-registratie % 5,4 5,8 6,0 6,0 oppervlakte groen per inwoner m2/inw ** oppervlakte stedelijk groen per inwoner m2/inw ** tevredenheid buurtvoorzieningen burgeronderzoek % 54 49 55 sociale cohesie burgeronderzoek score (0-10) 5,6 5,6 5,8 verloedering in de buurt burgeronderzoek score (0-10) 4,4 4,3 4,2 *=voorlopig cijfer ** =cijfers 2005: 44,8 m2 groen per inwoner en 16,4 m2 stedelijk groen per inwoner volgens groenstructuurplan, (nog) geen nieuwestreefwaarden geformuleerdi.a.v. actualisatie plan. C. Overige vermeldenswaardige zaken en indicatoren Door de regio Parkstad Limburg en de Provincie Limburg is Kerkrade-West aangewezen als een van de 5 prioritaire Parkstadwijken voor de herstructurering. Daarmee is een koppeling gelegd tussen de Limburgse Wijkenaanpak en de regionale herstructurering, die behoort tot de top-5 van de strategische agenda van Parkstad Limburg. Bij dit beleidsveld is ook de paragraaf grondbeleid relevant. Indicatoren beleidsveld Er zijn geen overige indicatoren gedefinieerd ten aanzien van het beleidsveld. D. Wat mag het kosten? Baten/lasten begroting 2010 Bedragen x.000 BELEIDSVELD 1 Bijgestelde Primaire Meerjaren Meerjaren Meerjaren Rekening begroting begroting Begroting begroting begroting 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Bestaand beleid - lasten 6.189 10.682 12.259 11.443 4.293 4.282 -baten 2.149 6.724 8.940 7.724 1.123 818 Saldo bestaand beleid 4.040-3.958-3.319-3.719-3.170-3.464 Nieuw beleid - lasten -25-25 -25-25 -25 -baten 0 0 0 0 0 Saldo nieuw beleid n.v.t. 25 25 25 25 25 Saldo voor bestemming -4.040-3.933-3.294-3.694-3.145-3.439 Mutaties reserves - toevoegingen 357 970 964 853 400 100 -onttrekkingen 732 89 700 1.000 0 0 Saldo na bestemming -3.665-4.814-3.558-3.547-3.545-3.539 21
De post nieuw beleid heeft betrekking op de volgende lasten en/of baten (VJN2009): Subsidieverordening monumenten (vervallen). Afwijkingen rekening 2008 begroting 2010 Het Interreg project Medium Sized Cities is in 2008 afgesloten, derhalve wijken de uitgaven en de inkomsten met 86.000 af t.o.v. 2010. De post advieskosten wijkt met 108.000 af. Dit verschil wordt veroorzaakt door advieskosten en planschade uitkeringen voor 54.000, opstellen en actualiseren erfpacht overeenkomsten voor 30.000 en inhuur stedenbouwkundige medewerker voor 24.000. De werkelijke bestedingen aan ISV projecten ( 526.000) in 2008 wijken met 6.000 af t.o.v. de raming ( 692.000) in 2010. Door het vervallen van BWS verplichtingen is het budget in 2010 54.000 lager dan de besteding in 2008. In 2008 is er een eenmalige bijdrage van 45.000 ontvangen van de St. Watermill Foundation en besteed aan het project infopoint Baalsbruggen. Tot slot wijken de bestede budgetten van de grondexploitaties en WOP projecten af doordat deze eenmalig van aard zijn. Afwijkingen begroting 2009 na wijziging begroting 2010 Het te besteden budget van de uitvoeringsprogramma s wijkt met circa 400.000 af t.o.v. 2010, doordat enerzijds het budget met 30.000 is verlaagd en anderzijds voor 370.000 projecten van 2007 en 2008 zijn doorgeschoven naar 2009. De projecten van grondexploitaties wijken jaarlijks van elkaar af doordat deze kosten incidenteel van aard zijn. Voor het jaar 2010 zijn de inkomsten voor het centrumplan 4.910.000 en de kosten op 2.800.000 geraamd. Afwijkingen begroting 2011-2013 begroting 2010 Er zijn geen noemenswaardige afwijkingen. Bij grondexploitatieprojecten is een vergelijking weinig zinvol. In de Voorjaarsnota 2009 is de druk op de reserve OBK iets verlicht door enkele kosten die ten laste van deze reserve komen te verlagen. Dit loopt op van 30.000 in 2010 tot 43.000 vanaf 2011. Investeringen begroting 2010 Bedragen x.000 BELEIDSVELD 1 Gewijz. Raming Raming Raming Raming Raming ram.2009 2010 2011 2012 2013 totaal Uitbreiding 93 700 1.000 0 0 1.793 Vervanging 0 0 0 0 0 0 Totaal tbv dit beleidsveld 93 700 1.000 0 0 1.793 Afwijkingen ramingen 2009-2013 Het bedrag heeft betrekking op het centrumplan. In de voorjaarsnota 2007 t/m de voorjaarsnota 2009 waren er m.b.t. beleidsveld 1geen noemenswaardige mutaties. 22
Naam beleidsveld: 2. Verkeer en vervoer Algemeen Omschrijving van het beleidsveld: De voorbereiding, planning en uitvoering van het verkeer- en vervoersbeleid gericht op het leveren van een bijdrage aan een goede, evenwichtige en veilige infrastructuur. Het verhogen van de bereikbaarheid, het verbeteren van de openbaar vervoer-voorzieningen en verkeersveiligheid zijn daarbij de kernpunten. Onderscheiden deelterreinen: Infrastructuur algemeen; Automobiliteit; Openbaar vervoer; Fiets /voetganger Portefeuillehouders: F. Krasovec (verkeer en vervoer) P. Thomas (openbare werken) Beleidskaders: Met betrekking tot het beleidsveld verkeer en vervoer zijn diverse lokale en regionale beleidskaders relevant: Provinciaal Omgevingsplan Limburg (P.O.L.) Provinciaal en Regionaal Verkeers- en Vervoersplan (2007). Provinciale Nota Openbaar vervoer 2005 Wegenbeheersplan 2002-2006 Verkeersveiligheidsplan 1997 Wegcategorisering (2007) Parkeerbeleidsnota (2009) B. Programma Voor dit beleidsveld is geen apart programma in de vorm van een doelenboom gedefinieerd. 23
C. Overige vermeldenswaardige zaken en indicatoren Het jaar 2010 zal in het teken staan van de voorbereiding van de realisatie van de Buitenring Parkstad Limburg, middels het vaststellen van het inpassingsplan, het doen van grondaankopen en het treffen van compensatiemaatregelen. De Provincie Limburg is initiatiefnemer en projecttrekker, Parkstad en betreffende gemeenten zijn projectdeelnemers. Het programma Duurzaam Veilig Verkeer wordt geëvalueerd. Jaarlijks wordt op basis van de budgettaire ruimte een keuze gemaakt voor de nog om te bouwen woonwijken. Met relatief eenvoudige maatregelen wordt de woonwijk omgebouwd tot een verblijfsgebied met een maximum toegestane rijsnelheid van 30 km/uur. Tevens worden diverse wegen heringericht. Er wordt een studie opgestart naar de haalbaarheid van de zogeheten Avantislijn. Dit is een (deels) nieuw aan te leggen spoorlijn die Kerkrade middels Lightrail verbindt met Maastricht, Heerlen, Spekholzerheide, Avantis en Aken. Ook wordt daarin de mogelijkheid onderzocht naar een nieuw te bouwen treinstation nabij het Atriumgebied. Tevens is een nieuw treinstation bij Spekholzerheide voorzien langs deze Avantislijn. Het verhogen van bushaltes krijgt verdere aandacht. Dat gebeurt met speciaal daarvoor ontworpen trottoirbanden die het straatniveau ter plaatse van de instapplek voor de autobus met circa 8 cm verhogen. Daarmee komt het gebruik van de reguliere autobus ook voor de minder valide passagier binnen handbereik (ook voor rolstoelgebruikers), hetgeen zich zal vertalen in een verminderde noodzakelijke inzet van het deur-tot-deur vervoer van de regiotaxi. De verkeersveiligheid van de gemeentelijke infrastructuur wordt verder verbetert door de uitvoering van diverse verkeersveiligheidacties, het sluiten en uitvoeren van verkeersconvenanten met basisscholen en middelbare scholen, alsmede behandeling van klachten, suggesties en andere aandachtspunten op verkeersgebied. Indicatoren beleidsveld omschrijving bron eenheid 2007 2008 2009 streefwaarde 2010-2013 geregistreerde ongevallen rijkswaterstaat aantal 533 429 450 -uitsluitend mat.schade aantal 463 365 390 -met letsel aantal 70 64 60 -met dodelijke afloop aantal 0 0 0 meldingen verkeersoverlast tevredenmet verkeersdruktein eigen buurt politie aantal 220 235 200 burgeronderzoek % 32 38 30 D. Wat mag het kosten? Baten/lasten begroting 2010 Bedragen x.000 BELEIDSVELD 2 Bijgestelde Primaire Meerjaren Meerjaren Meerjaren Rekening begroting begroting Begroting begroting begroting 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Bestaand beleid - lasten 1.195 1.434 1.255 1.244 1.223 1.186 -baten 744 796 791 788 786 783 Saldo bestaand beleid -451-638 -464-456 -437-403 Nieuw beleid - lasten 0-15 -15-15 -15 -baten 0 0 0 0 0 Saldo nieuw beleid n.v.t. 0 15 15 15 15 Saldo voor bestemming -451-638 -449-441 -422-388 25
BELEIDSVELD 2 Mutaties reserves Rekening 2008 Bijgestelde begroting 2009 Primaire begroting 2010 Meerjaren Begroting 2011 Meerjaren begroting 2012 Meerjaren begroting 2013 - toevoegingen 0 0 0 0 0 0 -onttrekkingen 0 0 0 0 0 0 Saldo na bestemming -451-638 -449-441 -422-388 De post nieuw beleid heeft betrekking op de volgende lasten en/of baten (VJN2009): Post bedrijfsvoering. Afwijkingen rekening 2008 begroting 2010 Het budget van de verkeersmaatregelen wijkt met 27.000 af ten opzichte van 2010 doordat de kosten van het toegankelijk maken van bushaltes en maatregelen ter uitvoering van het R.V.V.P. zijn doorgeschoven naar 2009. In 2008 is er van de provincie een bijdrage ontvangen van 10.000 voor de uitvoering van VEBO en VEVO maatregelen. Voor het jaar 2010 is er rekening gehouden met een hogere bijdrage van parkeerboetes van 40.000 (toename aantal handhavers) en een stijging van de parkeergelden met 25.000. Afwijkingen begroting 2009 na wijziging begroting 2010 Voor het jaar 2009 is er incidenteel 50.000 voor advieskosten (onderzoek Lightrail) geraamd. Het budget van de verkeersmaatregelen wijkt met 120.000 af (lager) doordat er budget (toegankelijk maken bushaltes en RVVP maatregelen) van 2008 is doorgeschoven naar 2009 en het budget voor 2010 met 15.000 is verlaagd. Afwijkingen begroting 2011-2013 begroting 2010 Er waren t/m de voorjaarsnota 2009 m.b.t. beleidsveld 2geen noemenswaardige mutaties voor deze jaarschijven. Investeringen begroting 2010 Bedragen x.000 BELEIDSVELD 2 Gewijz. Raming Raming Raming Raming Raming ram.2009 2010 2011 2012 2013 totaal Uitbreiding 388 200 200 200 200 1.188 Vervanging 20 20 20 20 20 100 Totaal tbv dit beleidsveld 408 220 220 220 220 1.288 Afwijkingen ramingen 2009-2013 In de voorjaarsnota 2007 t/m de voorjaarsnota 2009 waren er m.b.t. beleidsveld 2geen noemenswaardige mutaties. 26
Naam beleidsveld: 3. Milieu A. Algemeen Omschrijving van het beleidsveld: Zorg dragen voor een goed en leefbaar milieu alsmede het uitvoeren van de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen. Stimulering van de toepassing van duurzame productiemiddelen en duurzame energie. Dit beleid is er nadrukkelijk op gericht om waar mogelijk klimaatbeleid resp. energiebesparing als vliegwiel te gebruiken om ook andere maatschappelijke effecten te bewerkstelligen (jeugd en jeugdeducatie (scholen); het creëren van werkgelegenheid in klimaat/energieprojecten en op behoud en verbetering van inkomen voor mensen met een kleine beurs door middel van een beperking van energiekosten). Onderscheiden deelterreinen: Milieubeheer; Afval Portefeuillehouders: R. Krewinkel milieu/afval en reiniging Beleidskaders: Verschillende beleidskaders zijn relevant: Gemeentelijke beleidskaders Milieuprogramma Milieuhandhavingsprogramma Protocollenboek handhaving milieuregelgeving Sanctie- en gedoogstrategie milieuhandhaving Bouwbesluit en bouwverordening Convenant energiebesparing, in 2010 zal Convenant energiebesparing II tot stand komen Convenant duurzaam bouwen Bodembeleidsplan Bodemkwaliteitskaart Wet handhavingsstructuur Klimaatconvenant Provinciale beleidskaders Wet handhavingsstructuur B. Programma Bij dit beleidsveld hoort het programma Sociaal klimaatbeleid. 27
28
Nadere toelichting programma Optimaliseren gemeentelijk gebouwenbeheer op energiegebied Alle gemeentelijke gebouwen beschikken over een onderhoudsprogramma dat mede gericht is op energiebesparing. De betreffende gebouwenbeheerders hebben kennis van inregelmethodieken. Verduurzamen openbare verlichting Door het uitvoeren van een inventarisatie naar de huidige stand van zaken van de lichtarmaturen en verlichtingspunten wordt bekeken waar verbeteringen mogelijk zijn. Op tenminste een locatie wordt een pilottraject opgezet voor bijvoorbeeld LED verlichting, aanwezigheidsdetectie en dimbare daglicht afhankelijke regelingen. Het resultaat is een uitvoeringsplan voor de verbetering en verduurzaming van de openbare verlichting. Pas na inventarisatie kan, indien aan de orde, een relevante streefwaarde worden benoemd. Organiseren internationaal jongeren duurzaamheidscongres De jeugd heeft de toekomst en daarom zal ook deze doelgroep bijzondere aandacht moeten krijgen bij het thema duurzaamheid. De volgende editie van de Limburgse dag van de duurzaamheid zal dan ook met name gericht zijn op jeugd en jongeren. Hun mening en behoeftes wegen zwaar bij beslissingen die nu worden genomen voor een duurzame toekomst. Naast het thema jeugd en jongeren zal de 2 e editie van het congres ook een internationaal karakter verkrijgen. Veelal is er in het buitenland al veel knowhow aanwezig die we hier goed kunnen toepassen. Kennis moet gebundeld en toegankelijk worden gemaakt. Kerkraads beste klimaatproject Inwoner(s), scholen, verenigingen etc. worden uitgenodigd via publicaties in de pers om een project in te dienen bij de gemeente gericht op concrete CO2 reductie of de reductie van andere broeikasgassen. Het beoogde effect is een beter draagvlak en bekendheid van het klimaatprogramma van Kerkrade met als resultaat dat 10% van de huishoudens energiezuinig gedrag vertoont middels het toepassen van nietwoninggebonden energiebesparende maatregelen, de aanschaf van energiezuinige apparatuur (A-label) en de inkoop van 100% duurzame elektriciteit. Energie neutrale woningen in het lage segment Kerkrade zal met een woningbouwcorporatie in een nieuwe wijk, een zestal energie neutrale woningen ontwikkelen voor het lagere segment. Convenant energiebesparing corporaties II Kerkrade heeft met de woningbouwcorporaties een nieuwe convenant afgesproken. Hierin staan diverse afspraken over energiezuinig en duurzaam bouwen. Dit convenant borduurt voort op het convenant 2007. Op basis van dit convenant wordt een werkagenda afgesproken met de corporaties en worden enkele nieuwe projecten gevolgd. De toepasbaarheid en werkwijze van het convenant wordt gezamenlijk met de corporaties gevolgd en geëvalueerd. Het resultaat is dat de ambities en verantwoordelijkheden zijn vastgelegd in prestatieafspraken tussen gemeente en woningcorporaties. Ambities gelden voor woningbouw (nieuw en bestaand). Opleiding energieconsulenten Het opzetten van een opleidingstraject energieconsulent waarin werkzoekenden worden betrokken om een dergelijke opleiding te volgen en gedurende een nader te bepalen periode actief adviezen gaan verstrekken aan diverse doelgroepen: particuliere woningbezitters en scholen. Tevens capabel om ook MKB te adviseren en bij particulieren dieper op energievragen in te gaan. Mogelijk in combinatie met een helpdesk of front office functie. Opzetten energieteam Kerkrade Het opzetten van team van consulenten die allen de opleiding energieconsulent /training energie in huishoudens hebben gevolgd. Deze voorheen werkzoekenden vormen een team van deskundigen die op basis van checklists en vaste formats particulieren bezoeken en op basisscholen leskisten uitwerken. Dit team wordt begeleid door een professional. Het team wordt ingezet voor diverse projecten in de gemeente en komt zo mogelijk ook onder co-begeleiding van een groot energiebedrijf te vallen. Deze cobegeleiding wordt geregeld om vervolgens de afspraak te maken dat bij goed functioneren de personele inzet door kan stromen naar een volwaardige betrekking bij het energiebedrijf. Het energieteam is 3 jaren operationeel. 29
Indicatoren programma omschrijving bron eenheid 2007 2008 2009 streefwaarde 2010-2013 afname energieverbruik gemeentelijke gebouwen afd. M&B % -/- 3* energielasten inwoners provinciale monitor/afd. M&B % -/- 2 * * Telperiodeis 2009-2012, streefwaarde t.o.v. 2008 C. Overige vermeldenswaardige zaken en indicatoren Met de partners in het Parkstad Limburg Stadion wordt een haalbaarheidsonderzoek duurzaamheid uitgevoerd. Onderzochtwordt waar de kansen liggen op energiebesparing, duurzame energie opwekking en de inkoop van groene energie. Het moet leiden tot inzicht in het totale energieverbruik en de energiebalans van het stadion. Indicatoren beleidsveld omschrijving bron eenheid 2007 2008 2009 streefwaarde 2010-2013 aangeboden restafval RD4-monitor tonnage 13.482 13.847. aangeboden GFT RD4-monitor tonnage 4.105 3.954 kosten kwijtscheldingi.r.t. kosten afvalverwerking Afd. Fin % 5,8** 7,4 7,7 (begrotingsbasis) * * Een algemene beleidsmatige uiteenzetting inzake kwijtschelding is gegeven in de paragraaf lokale heffingen. ** Dit betreft nog het cijfer op rekeningbasis. D. Wat mag het kosten? Baten/lasten begroting 2010 Bedragen x.000 BELEIDSVELD 3 Bijgestelde Primaire Meerjaren Meerjaren Meerjaren Rekening begroting begroting Begroting begroting begroting 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Bestaand beleid - lasten 6.331 6.481 6.267 6.266 6.245 6.293 -baten 7.759 7.629 7.570 7.569 7.549 7.549 Saldo bestaand beleid 1.428 1.148 1.303 1.303 1.304 1.256 Nieuw beleid - lasten 0 8 8 0 0 -baten 450 0 0 0 0 Saldo nieuw beleid n.v.t. 450-8 -8 0 0 Saldo voor bestemming 1.428 1.598 1.295 1.295 1.304 1.256 Mutaties reserves - toevoegingen 0 50 59 59 59 9 -onttrekkingen 2 2 0 0 0 0 Saldo na bestemming 1.430 1.550 1.236 1.236 1.245 1.247 De post nieuw beleid heeft betrekking op de volgende lasten en/of baten (VJN2009): Dividend Essent (meevaller incidenteel 2009), post bedrijfsvoering. Afwijkingen rekening 2008 begroting 2010 In 2008 is er aan diverse milieuprojecten (o.a Bans Klimaat en Integratie externe veiligheid) 85.000 besteed. Hiervoor zijn bijdragen ontvangen van het Rijk en de Provincie. In 2008 is de dividenduitkering van Essent NV over het jaar 2007 ontvangen. Deze bijdrage is 235.000 hoger dan het geraamde bedrag in 2010. Voor afval is er in 2008 een bedrag van 4.756.000 besteed aan RD 4. In de begroting voor het 30
jaar 2010 is voorlopig een bedrag van 4.481.000 geraamd (de cijfers van de begroting van RD 4voor het jaar 2010 waren nog niet bekend). In 2010 is rekening gehouden met een bijdrage van 77.500 voor de bestrijding van zwerfvuil. Eveneens is er rekening gehouden met een gefaseerde restitutie van 50.000 perjaar (4 jaar lang) aanhet parkeerfonds. Voor de afvalstoffenheffing isin 2008 een bedrag van 5.638.000 ontvangen. De voorlopig geraamde bijdrage voor afvalstoffenheffing in 2010 ( 5.877.000) zal nadat de begroting 2010 van RD 4gereed is, wordenbijgesteld. Afwijkingen begroting 2009 na wijziging begroting 2010 Voor nieuw milieubeleid is in 2009 een bedrag van 58.000 beschikbaar. Voor de jaarschijf 2010 zijn er geen middelen beschikbaar/geraamd. Voor de vervaardiging van de geluidskaart en andere milieuprojecten is er in 2009 76.000 beschikbaar. Voor energieprojecten zijn er voor een bedrag van 62.000 beschikkingen afgegeven door de provincie rijk en corporaties. Het werkelijk ontvangen dividend van Essent NV over 2008 in 2009 bedroeg 2.117.000. In afwachting van de verkoop van de aandelen is het geraamde dividend voor 2010 ad 1.667.000 niet bijgesteld. De geraamde bedragen voor de afvalstoffenheffing voor de jaren 2009 en 2010 wijken in afwachting van de begroting 2010 van RD 4nauwelijks van elkaar af. Afwijkingen begroting 2011-2013 begroting 2010 Er zijn geen noemenswaardige afwijkingen. Investeringen begroting 2009 Bedragen x.000 BELEIDSVELD 3 Gewijz. Raming Raming Raming Raming Raming ram.2009 2010 2011 2012 2013 totaal Uitbreiding 0 0 0 0 0 0 Vervanging 0 0 0 0 0 0 Totaal tbv dit beleidsveld 0 0 0 0 0 0 Afwijkingen ramingen 2009-2013 In de voorjaarsnota 2007 t/m de voorjaarsnota 2009 waren er m.b.t. beleidsveld 3geen mutaties. 31
Naam beleidsveld: 4. Economie en toerisme Algemeen Omschrijving van het beleidsveld: Het ontwikkelen van een voorwaardenscheppend beleid voor het goed functioneren van bedrijfsleven en warenmarkt en het bevorderen van een voldoende gedifferentieerd werkgelegenheidsaanbod. Het ontwikkelen van een strategisch en uitvoerend toeristisch en recreatief beleid. Onderscheiden deelterreinen: Werkgelegenheid; Revitalisering bedrijventerreinen; Toerisme; Weekmarkten en kermissen; Public relations en marketing Portefeuillehouders: J. Som (publicrelationsenmarketing) F. Krasovec (ruimtelijke ordening) P. Thomas (economische zaken en toerisme) W. Terpstra (markt- en kermiswezen) Beleidskaders: Beleidsplan Perspectief voor Parkstad Limburg 2007-2010 en kadernota economie Parkstad Limburg en programma Strategie &Samenwerking Kadernota Ondernemen in Kerkrade 2006 BeleidsnotaToerisme enrecreatie gemeente Kerkrade (2000) Projectplan Grensland Wormdal, Pferdelandpark, Euregionale 2008 Lokaal toeristisch plan klavertje vier Programma Ontwikkelingsmaatschappij Parkstad Limburg (Parkstad Attractiestad, Imagocampagne). Kadernota evenementenbeleid Notacommunicatie (najaar 2009) Marktverordening en marktbeleidsplan Nota kermisbeleid en evaluatienota B. Programma Bij dit beleidsveld hoort het programma Toerisme. 33
- - 34
Nadere toelichting programma Toerisme heeft in Kerkrade door een actief stimulerend gemeentelijk beleid de laatste vijftien jaar een sterke groei doorgemaakt. Recente onderzoeksrapporten van ZKA, te weten Gravenrode: op weg naar 2020, Economische visie en strategisch advies (2007) en Strategische visie op het toerisme in Parkstad (2008) geven verder richting aan het beleid. Verdere productontwikkeling en productversterking is nodig om de positieve lijn vast te houden. In het rapport van ZKA over Park Gravenrode pleit genoemd bureau voor versterking van de bestaande bedrijven, eerder dan voor toevoeging van nieuwe bedrijven. Dat laatste geldt met name voor dagattracties. Voor groei in verblijfsrecreatie ziet het bureau wel nog mogelijkheden. De voor 2010 voorziene activiteiten hebben lokaal daarom primair betrekking op productontwikkeling en versterking. Eurodepark, Bruggenslag, Golfbaan, Pferdelandpark (Euregionale 2008) We zullen moeten kijken hoe wij door goede keuzes te maken en strategische allianties aan te gaan met betrokken organisaties zoals Natuurmonumenten en het Waterschap dit belangrijke project voor Kerkrade mogelijk kunnen maken. Het golfbaaninitiatief van Rolduc is sterk met Eurodepark vervlochten en er ligt voor beide projecten een financiële win-win situatie. Bruggenslag, in concreto de geplande ronde brug bij de Wolfsweg, is financieel onderdeel van Eurodepark. Als zodanig zal ook dit project beoordeeld worden op financiële consequenties en prioriteit. Pferdelandpark zal inhoudelijk in 2009 voor wat betreft het Kerkraadse deel voltooid zijn. Het betreft een groengebied tussen Aken, Herzogenrath en Kerkrade. Een in het plan opgenomen uitkijktoren op het Hambos (Nullanderberg) is een lange termijn optie, die ook reeds in het basisplan voor Park Gravenrode stond. Groenmetropool In Parkstad-verband wordt een participatie in een nieuw Interregproject (drie landen) voorbereid. Gepoogd wordt om daarin met Kerkraadse projecten een plek in te krijgen. Mogelijkheden samenwerking regio met stad Aken onderzoeken. Zowel in HULK-verband als in Parkstad-verband wordt onderzocht hoe de grensregio s hun samenwerking, die gegroeid is in de Euregionale 2008, verder kunnen uitbouwen. Een van de perspectieven ligt in een gezamenlijk ontwikkelen van een Internationale Garten Ausstellung (IGA) resp. Internationale Bau Ausstellung (IBA). GaiaPark De ontwikkeling van GaiaPark staat voorlopig niet stil. De betrokkenheid van de gemeente daarbij varieert van faciliteren tot participeren (financieel). Van een extra participatie is momenteel echter geen sprake. Wel zullen wij onze gemeentelijke plannen in de nabijheid van kasteel Erenstein zoveel mogelijk afstemmen op de ontwikkelingen van Hof van Gaia zodat eenwin-win situatie ontstaat. Continium/Minestone Van deze zijde van de gemeente zal in eerste instantie bevorderd worden, dat Continium (voorheen: Industrion) samen met de ZLSM een cluster van vermaak ontwikkelt, zoals voorzien in de Strategische Visie Toerisme Parkstad. Het Minestone initiatief ligt primair bij Continium. Het project heeft als doel het mijnverleden en de verworvenheden van hedendaagse techniek en wetenschap op een bijzondere manier te laten beleven. Nieuw Erenstein en Klarenanstel De zoektocht naar geschikte initiatieven voor deze twee locaties wordt voortgezet. ConvenantVVV Zuid-Limburg Toeristische promotie is door de Zuidlimburgse gemeenten primairopgedragen aan de VVV envastgelegd in een convenant. Dat neemt niet weg, dat de gemeente zelf ook probeert toeristische promotie te bedrijven doorbetaalde (o.a. brochures, tv-producties, enz) enonbetaalde (free publicity) initiatieven. 35