Gemeente Zwartewaterland Wmo-klanttevredenheidsonderzoek 2013 Verslag interviews over het gekantelde werken 26 juni 2013
Projectnr. 1896.101 Boulevard Heuvelink 104 6828 KT Arnhem Postbus 1174 6801 BD Arnhem Telefoon (026) 3512532 Telefax (026) 4458702 E-mail nl info@companen. Gemeente Zwartewaterland Wmo-klanttevredenheidsonderzoek 2013 Verslag interviews over het gekantelde werken 26 juni 2013
Inhoud 1. Inleiding 1 2. Het keukentafelgesprek 3 3. De aanvraagprocedure 6 4. Tevredenheid met en effect van de voorziening 8 5. Mantelzorg en vrijwilligerswerk 11 6. Conclusies 13
1. Inleiding De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) verplicht elke gemeente om jaarlijks onderzoek te verrichten onder de doelgroepen van Wmo-beleid. Het onderzoek over 2012 is uitgevoerd in de vorm van interviews met 26 cliënten. Met deze cliënten is een keukentafelgesprek gevoerd. De helft van de cliënten heeft vervolgens een voorziening aangevraagd, de andere helft niet. De gemeente wil weten hoe cliënten de gekantelde manier van werken ervaren en wat de effecten daarvan zijn. Achtergrond De gemeente Zwartwaterland werkt gekanteld. Dat wil zeggen dat de gemeente actief in gesprek gaat met aanvragers van Wmo-voorzieningen over hun persoonlijke situatie ( keukentafelgesprek ). Doel is samen met de cliënt af te spreken hoe de ondersteuning wordt vormgegeven en welke resultaten worden beoogd. De gemeente wil in 2013 en in 2014 aan de hand van dezelfde vragenlijst een beknopt onderzoek uitvoeren om te kijken of de gekantelde werkwijze ertoe leidt dat Wmo-cliënten zich meer gecompenseerd voelen. Aanpak onderzoek De 26 cliënten zijn telefonisch geïnterviewd door twee ervaren enquêtrices. In een aantal gevallen heeft de partner of mantelzorger (mede) het woord gevoerd. De interviews zijn gehouden aan de hand van een vragenlijst met gesloten vragen en veel ruimte voor toelichting en open antwoorden. De rapportage is opgebouwd aan de hand van een aantal thema s: 1. Het keukentafelgesprek 2. De aanvraagprocedure voor een voorziening 3. De tevredenheid met en het effect van de voorziening 4. Mantelzorgers en vrijwilligers Bij ieder blok geven we de uitkomsten van de gesloten vragen weer en rapporteren we over de toelichtingen die zijn gegeven. Respons De gemeente heeft een lijst aangeleverd met namen en telefoonnummers van inwoners met wie een kantelingsgesprek is gevoerd. Uit deze lijst is een steekproef getrokken van 60 personen. Van deze 60 personen heeft de helft na het kantelingsgesprek een Wmovoorziening aangevraagd en gekregen. De andere helft heeft daarvan afgezien en/of is doorverwezen naar een algemene voorziening. Conform de opdracht van de gemeente Zwartewaterland hebben we in totaal 27 gesprekken gevoerd. Van de geïnterviewde hebben er 14 een voorziening aangevraagd en gekregen. De andere 13 hebben alleen een keukentafelgesprek gevoerd. De meerderheid van de respondenten was ouder dan 75 jaar (15 personen). Leeftijd respondenten Leeftijd Aantal < 35 3-1 -
35-54 55-74 75+ Totaal 2 7 15 27-2 -
2. Het keukentafelgesprek Van de 27 respondenten hebben er 24 (naar eigen beleving) een uitgebreid gesprek gevoerd. Een respondent kan zich niet herinneren of het gesprek uitgebreid was. De twee respondenten die geen uitgebreid gesprek hebben gehad, hadden daaraan ook geen behoefte gehad. Inhoud van het gesprek In deze gesprekken is in de meeste gevallen (enigszins) breed gesproken over hoe het met de respondent ging (19). Een aantal respondenten kon zich het verloop van het gesprek niet goed meer herinneren (4). Niet in alle gevallen was het de respondenten duidelijk waarom er een uitgebreid gesprek plaats vond. Toelichtingen Er waren twee dames van de gemeente en mijn dochter mocht ook komen. Ik weet niet meer waar het gesprek over is gegaan. Ik weet niet zoveel meer over dit gesprek omdat mijn man toen heel erg ziek was. Later is hij overleden. Het gesprek ging wat langs mij heen. Ik kan niet meer zeggen hoe het gesprek geweest is. Ik weet nog wel dat het een fijn gesprek is geweest Ik heb een uitgebreid gesprek gehad. Er is mij gevraagd hoe het met mij gaat, hoe ik loop, wat ik doe, hoe ik op spanningen reageer. Mij werd gevraagd hoe het met mij ging. Het ging over allerlei zaken. Aan het einde van het gesprek heb ik een formulier gekregen. Er zijn vragen gesteld over mijn ziekteverloop en over hoe ik mij voelde. (Gesprek gevoerd met de echtgenoot van de cliënt) De mevrouw vroeg hoe het ging met de ziekte van mijn vrouw en over het gebruik van haar rolstoel (ze wilde een electrische rolstoel i.p.v. de rolstoel die ze nu heeft). Bij het gesprek was ook iemand van de leverancier aanwezig. Verder is er uitgebreid gevraagd naar de gezondheidstoestand van mijn vrouw. Ja. Die mevrouw heeft wel veel gevraagd: of ik eenzaam was, of ik bang was, hoe het met mij ging. Mij werd gevraagd of ik mij redden kon, maar verder is er niet echt een heel uitgebreid gesprek geweest. Het gesprek vond plaats op het gemeentehuis. Het ging met name om mijn beperkingen. Het gesprek ging alleen over waarom ik hulp bij het huishouden had gevraagd. Het gesprek ging over van alles nog wat; of ik nog trap kon lopen en zelfs of ik de bloementjes nog water kon geven... erg flauwe vragen! Ik heb een operatie gehad en daar hebben we over gepraat. Verder is er over van alles en nog wat gesproken. (Gesprek gevoerd door de schoondochter van de cliënt) Het was een goed gesprek. Het ging alleen of mijn schoonvader in aanmerking kwam voor hulp bij het huishouden. (Gesprek gevoerd door de echtgenote van de cliënt) Het gesprek ging over of mijn man in aanmerking kwam voor een scootmobiel. We hebben alleen over de scootmobiel en de drempel gesproken. Ik ben naar de gemeente gegaan voor een algemeen gesprek over voorzieningen. Ik wilde weten hoe het in zijn werk ging. Van de gemeente hoorde ik dat wij in aanmerking zouden komen voor voorzieningen als dat nodig was. Nu is dat nog niet nodig. We hebben gepraat over voorzieningen, maar er kwam niet aan de orde wat wij moesten betalen (niet van de gemeente, niet van de CAK). Ze stelde vragen over of ik tevreden was met de hulp bij het huishouden. - 3 -
Vragen naar ondersteuning door mantelzorgers In de keukentafelgesprekken wordt ondermeer gekeken welke mogelijkheden er zijn om het sociale netwerk van de cliënt (familie, vrienden, buren) te betrekken bij de ondersteuning. We hebben gevraagd of dit in het gesprek aan de orde is geweest. In slechts acht van de 24 uitgebreide gesprekken is dit naar de beleving van de respondenten aan de orde gekomen. Vier respondenten weten niet meer of hierover is gepraat. Toelichtingen Ja, daar is wel over gesproken, maar er is geen hulp van buren en familie. De mevrouw van de gemeente heeft gesproken over hulp van de familie. Ik krijg weinig tot geen hulp van mijn dochter en twee zonen. Ja, daar heeft ze naar gevraagd, maar dat heb ik niet en dat heb ik gezegd. We hebben daar wel over gepraat, maar de buren zijn ook al oud en mijn kinderen wonen erg ver weg. Dus ik krijg niet veel hulp van anderen. Hiernaar is wel gevraagd door de mevrouw van de gemeente. Ik krijg vaak familie en buren op bezoek. Dus dat zat wel goed. De mevrouw van de gemeente wilde teveel op mij afschuiven, want ik was maar 75 jaar. Ze houden geen rekening dat ik veel last heb van mijn rug en mijn knieën. Er is met mij alleen gesproken over de aangevraagde voorzieningen (traplift en scootmobiel). Andere onderwerpen zijn niet aan de orde geweest. Ik geloof niet dat hierover is gepraat. Dat was in mijn geval niet van toepassing (Gesprek gevoerd door de schoondochter van de cliënt) De familie helpt al veel. Het ging in het gesprek alleen of hij in aanmerking kwam voor hulp bij het huishouden. Nee, daar is niet over gesproken. Het ging alleen over de scootmobiel. Nee, het ging puur over de drempel en mijn scootmobiel. Ik denk het niet dat wij daarover hebben gehad. Dan had ik me dat wel herinnerd. Daar is niet over gesproken. Ik weet niet meer precies hoe het gesprek ging, maar over hulp van anderen werd volgens mij niet gesproken. Nee, daar is niet over gesproken. Ik weet het niet meer. (Gesprek gevoerd door de echtgenote van de cliënt) Daar werd niet naar gevraagd. Ik verzorg mijn man helemaal. Ik heb geen hulp van anderen. Adviezen Als er mogelijkheden zijn om ondersteuning te organiseren zonder dat daarvoor individuele voorzieningen nodig zijn, kunnen tijdens het keukentafelgesprek tips en adviezen worden gegeven aan de cliënt, bijvoorbeeld over het aanpassen van de woning, over vrijwilligersdiensten en algemeen toegankelijke voorzieningen. We hebben de respondenten gevraagd of zij tips en adviezen hebben gekregen. Dat was bij zes cliënten het geval. Toelichtingen (Gesprek gevoerd door de echtgenoot van de cliënt) - 4 -
Daarover hebben wij het niet gehad. Mijn vrouw is erg slecht. Ik heb geen adviezen gekregen. Ik eet in het restaurant van het verzorgingshuis. Ik woon zelf in een aanleunwoning. Kleine boodschappen doe ik zelf bij de C1000. Dat is hier vlakbij. Daar ging het gesprek ook niet over. Het gesprek ging puur over de voorzieningen zelf. Het ging alleen maar over de scootmobiel (Gesprek gevoerd door de schoondochter van de cliënt) Het ging alleen of mijn schoonvader in aanmerking kwam voor hulp bij het huishouden. Het ging puur over de drempel en mijn scootmobiel. Ik kan dat mij niet herinneren. Ik kan dat soort dingen moeilijk onthouden. Ik krijg medicijnen die mijn cognitieve vermogen uitvlakken. Ja, dat soort adviezen kreeg ik, maar ik dacht wat moet ik ermee...leuk gezegd maar moeilijk in de praktijk: familie, kinderen en man inschakelen. Ik had er niks aan! Nee. Ik heb geen tips gekregen. Ik ben met het gesprek niks opgeschoten. De gemeente heeft alleen maar vragen, vragen en vragen. Maar ik schiet met deze vragen niks op. (Gesprek gevoerd door de echtgenoot van de cliënt) Ik heb tips gekregen over het gebruik van de elektrische rolstoel Ik heb alleen de tip gekregen om eens te kijken of familie en vrienden mij kunnen helpen. Aanpassen van de woning was niet nodig. Die aanpassingen zijn allemaal al gedaan. Mijn man heeft de ziekte van Bechterew en wij hebben toen veel aanpassingen laten doen. Tevredenheid met het gesprek We hebben de respondenten gevraagd of ze tevreden waren met het resultaat van het gesprek. Van de 24 cliënten waren er 19 (zeer) tevreden. Vier cliënten waren ontevreden. Eén respondent kon/wilde deze vraag niet beantwoorden. Als toelichting gaven deze cliënten: Er werd geen hulp bij het huishouden toegewezen. Ik had iets van: wanneer kom je dan in aanmerking voor hulp bij het huishouden? Moet je daarvoor twee benen of armen missen? Mijn hulp bij het huishouden is gekort met 1,5 uur. Ik heb nu twee keer twee uur en een kwartier in plaats van twee keer drie uur. Ik heb een hersenbloeding gehad drie jaar geleden. Het lukt mij niet meer om dingen te doen. Ik heb er vaak geen energie voor. Ik had een aanvraag ingediend voor het verlagen van de voordeurdrempel. Volgens de aannemer kost dat 650,-. Toen zei die mevrouw dat ik het geld moest terugbetalen over tien jaar in 13 termijnen per jaar. Het is toch niet de moeite waard om voor dit bedrag de hele papierwinkel in orde te maken? Met zo'n gesprek schiet je toch niks op. Slechts vijf cliënten hebben een schriftelijk verslag gekregen van het gesprek of een overzicht van de gemaakte afspraken. Acht cliënten weten niet of ze een verslag hebben gekregen, 11 hebben geen verslag gekregen. - 5 -
3. De aanvraagprocedure De aanvraag De 14 respondenten die in 2012 een voorziening hebben aangevraagd zijn ondervraagd over de aanvraagprocedure. Tien van de veertien zijn in algemene zin tevreden over de aanvraagprocedure. De drie respondenten die niet tevreden zijn, geven hiervoor als reden: Het telefonisch contact verliep moeizaam en erg onvriendelijk. De gemeente geeft niet veel medewerking. Het duurde zo lang. In augustus heb ik de aanvraag gedaan voor hulp bij het huishouden en pas in november kreeg ik hulp. De aanvraag was waarschijnlijk zoek geraakt bij de gemeente. Het loket van de gemeente werkt voor geen meter. Als je er aankomt, krijg te gelijk te horen: u overvalt ons, we hebben maar drie parttimers werken. We werden toen naar huis gestuurd met de belofte dat iemand telefonisch contact met ons zou opnemen, maar twee weken later hadden we nog geen telefoontje gehad. Toen ben ik maar zelf gaan bellen. Over de informatie die clienten tijdens de hele aanvraagprocedure kregen was ook een meerderheid tevreden of neutraal. Vier respondenten waren niet tevreden. De respondenten gaven bij hun antwoord de volgende toelichtingen: Ik ben niet tevreden, maar dat komt door het systeem. Die mensen van de gemeente kunnen niet zien wat de kosten zijn voor de voorziening. Dat vind ik wel erg belangrijk om te weten! De informatie was op zich goed. Wel duurde het drie maanden voordat ik na mijn operatie eindelijk hulp kreeg. De informatie was onduidelijk. De gemeente wil in de toekomst mogelijk wat uren huishoudelijke hulp schrappen. Ook gaat de was dan de deur uit wat mij 40 per maand gaat kosten. Dat vind ik te duur. Wat mij betreft is dit van de baan. Een grote meerderheid van de respondenten is (zeer) tevreden met de wijze waarop medewerkers van de gemeente hun te woord stonden. Drie cliënten weten het niet (omdat ze het zich niet meer herinneren of omdat een mantelzorger de aanvraag heeft gedaan en de gesprekken heeft gevoerd). Twee respondenten zijn neutraal. Ook zijn de meeste cliënten tevreden met hoe goed de medewerkers hebben geluisterd en hun persoonlijke situatie hebben bekeken. Acht respondenten zijn (zeer) tevreden; twee neutraal; vier weten het niet. De deskundigheid van de medewerkers die de aanvraag hebben besproken met de cliënten scoort eveneens goed: negen cliënten zijn hierover (zeer) tevreden, 5 weten het niet. Een meerderheid zegt niet te zijn geïnformeerd over de mogelijkheid om bezwaar te maken tegen de beschikking (3) of zich dit niet meer te kunnen herinneren (7). Niemand heeft informatie gekregen over de mogelijkheden en de voor- en nadelen van een PGB. - 6 -
De wachttijd Over de wachttijd tussen het moment dat de voorziening werd aangevraagd en het moment dat de voorziening werd goedgekeurd zijn acht respondenten (zeer) tevreden. Eén respondent is zeer ontevreden omdat zijn aanvraag drie maanden duurde. Vijf cliënten weet niet meer hoelang zij moesten wachten. Als de voorziening eenmaal was goedgekeurd werd de voorziening door een grote meerderheid van de respondenten snel geleverd (tien). Ook hier wisten vier cliënten niet meer hoe lang ze hebben gewacht. - 7 -
4. Tevredenheid met en effect van de voorziening Tevredenheid met de hulp bij het huishouden Alle 15 respondenten die hulp bij het huishouden krijgen, zijn hierover tevreden. Ze zijn tevreden over de kwaliteit van het schoonmaken, over de wijze waarop de hulp met hen omgaat en over het persoonlijke contact met de hulp. Vijf respondenten zijn ontevreden over het aantal uren hulp dat ze toegewezen hebben gekregen. Een aantal is in uren achteruit gegaan en is daarom ontevreden. Over de vervanging tijdens vakanties en ziekte van hun hulp zijn de meeste respondenten tevreden (13). Zij geven aan dat vervanging goed is geregeld. Wel komt niet altijd dezelfde vervanger. Een respondent vindt dat de zorginstelling als vervanging te jonge meisjes stuurt, die kunnen niet schoonmaken. Een respondent heeft geen behoefte aan vervanging. Als de hulp een keer niet kan, doet zij het werk zelf. Ontevreden over de vervanging is niemand. Buiten de vakanties krijgen de respondenten altijd dezelfde hulp. Er zijn niet veel wisselingen in de hulpen. Tevredenheid met andere voorzieningen De tevredenheid met de andere voorzieningen is eveneens groot. Maar één respondent met een scootmobiel gaf aan niet tevreden te zijn. Over de andere voorzieningen was iedereen tevreden of neutraal. Enkele respondenten wist geen antwoord te geven. Bij de regiotaxi is ook gevraagd naar de reisafstanden/omrijtijden, de wachttijd, het gemak waarmee een taxi besteld kan worden en de behulpzaamheid van de chaufeur. Voorziening Tevreden/neutraal Ontevreden Toelichting Woningaanpassing 6 0 Rolstoel 3 0 Scootmobiel 5 1 Ik vind het maar koud en met regen en sneeuw is het ziekmakend Regiotaxi (algemeen) 10 0 - Reisafstanden/omrijtijden - Wachtijden - Gemak van het bestellen - Behulpzaamheid van de chaufeur 6 8 8 9 3 1 0 0 Over de servicedienst zijn alle respondenten tevreden. Effect van de voorziening Voor de meeste respondenten die wij hebben gesproken waren belemmeringen in het zelfstandig voeren van een huishouden de reden om bij de gemeente aan te kloppen voor ondersteuning (17 respondenten). Iets minder respondenten ervoer belemmeringen bij het plaatselijk vervoer (15). Tien respondenten hadden problemen zich te verplaatsen in en om het huis. Bij de helft van de respondenten heeft de Wmo-voorziening geholpen - 8 -
de belemmeringen te verminderen (12). Voor vijf respondenten was dat gedeeltelijk het geval. Zeven respondenten zagen geen verbetering. De reden waarom voor relatief veel respondenten de voorziening geen effect heeft op hun belemmeringen, is in vrijwel alle gevallen dat hun gezondheidstoestand sinds de aanvraag verder is verslechterd. De toegekende voorzieningen helpen om problemen op te vangen, maar per saldo voelen zij zich daardoor niet (veel) beter. Respondenten die wel effect merken van de voorziening geven aan dat hun zelfstandigheid door de Regiotaxi en scootmobiel is verbeterd. Ze kunnen weer op bezoek kunnen bij vrienden en familie en/of zijn minder afhankelijk van hun partner om zich lokaal te verplaatsen. Respondenten die veel gebruikmaken van de Regiotaxi zeggen daardoor geholpen te zijn. De Regiotaxi wordt echter niet door iedereen evenveel gebruikt. Van de 12 respondenten met een Regiotaxipas gebruiken acht de Regiotaxi geregeld. Vier respondenten gebruiken de Regiotaxipas niet of nauwelijks. Hun fragiele gezondheid is daarvan de voornaamste reden. Ik gebruik de Regiotaxi sporadisch. Mijn gezondheid gaat achteruit. Dus ik blijf liever thuis. Ik heb de taxi voor noodgevallen, als ik geen ander vervoer heb naar activiteiten. De taxi is nu alleen voor noodgevallen, maar in de toekomst wil ik de taxi wel meer gaan gebruiken: voor familiebezoek. Ik had eerst een kilometervergoeding. Ik heb hele zwakke botten. Als het niet zo goed met me gaat wil ik liever niet met de taxi. Sommige chauffeurs rijden zo wild. Een respondent gebruikt de Regiotaxi om een keer in de week naar Kampen te rijden om daar vrijwilligerswerk te doen (als haar gezondheid dat toelaat). Een jonge gehandicapte vrouw gebruikt de Regiotaxi om uit te kunnen gaan (naar de disco). Van de zes respondenten die een scootmobiel hebben, vinden er vijf dat hun voorziening helpt zelfstandig dingen te blijven doen. Ik gebruik mijn scootmobiel bijna elke dag: om boodschappen te doen en voor visites. Mijn mobiliteit is enorm toegenomen door mijn scootmobiel. Ik kan nu weer alleen ergens naar toe. Ik ben nu niet meer afhankelijk van mijn man om mij met de auto overal naar toe te brengen. Over de omvang van de hulp bij het huishouden is een aantal respondenten kritisch. Zij hebben het aantal uren hulp bij het huishouden zien afnemen en klagen daarover, maar voor de meeste cliënten draagt de hulp bij aan hun welbevinden: Omdat ze mij anderhalf uur hulp bij het huishouden afgepakt hebben, merk ik dat ik minder energie heb dan toen ik nog twee keer drie uur in de week had. Tweeëneenhalf uur hulp is echt niet genoeg. Ik begrijp niet waarom ik van drie uur terug moest naar tweeëneenhalf. Ik heb juist meer moeite met lopen. Dat gaat alleen nog met een rollator. Ik heb echt huishoudelijke hulp nodig, maar met twee uur red ik het ook wel. De rest doe ik gewoon zelf. (Gesprek gevoerd door de echtgenoot van de cliënt) Ik wil graag dat mijn vrouw zo lang mogelijk bij mij thuis blijft. Met hulp bij het huishouden - 9 -
is dat mogelijk. Ik probeer zo lang mogelijk thuis te blijven wonen met mantelzorg van mijn dochter en steun van IJsselheem. Vooral bij het douchen en bij het huishouden heb ik hulp nodig. - 10 -
5. Mantelzorg en vrijwilligerswerk Behoefte aan additionele ondersteuning De respondenten is gevraagd of zij vaak belemmeringen ervaren in hun dagelijks leven die niet direct kunnen worden opgelost met een individuele voorziening. Van de respondenten zegt de helft (13) dergelijke belemmeringen te ervaren. Afname van de mobiliteit is daarbij het meest genoemde probleem (zes respondenten hebben hier veel last van; één soms/een beetje). Eenzaamheid speelt een rol bij 11 respondenten (drie erg; acht soms/een beetje). Afname van de sociale veiligheid is voor minder respondenten een probleem (twee erg; drie soms/een beetje). Andere genoemde problemen waarvoor individuele voorzieningen geen oplossing bieden, waren: Ik heb ADHD. Ik heb daarom geen remmen en ontspoor dus snel. Ik ben nogal eens duizelig. Dat komt doordat ik een tia heb gehad en een hartinfarct. Ook mijn ogen worden steeds minder goed. Ik heb Alzheimer en ben daarom soms wat angstig en bang. Ik heb ook overal pijn. Ik pieker veel over mijn toekomst. Ondanks de genoemde problemen zeggen 22 respondenten geen behoefte te hebben aan aanvullende ondersteuning en hulp. Ik krijg regelmatig bezoek van mijn kleindochter. Ook krijg ik hulp van de kerk. Ik heb geen behoefte aan aanvullende ondersteuning. Dat heeft geen zin meer in verband met mijn gezondheid. Ik heb mij daarbij neergelegd. Wat ik kan doen, doet ze nog. Ik houd erg van lezen. Jammer genoeg worden de ogen ook minder. Ik heb al psychologische ondersteuning en neem deel aan dagactiviteiten. Ik heb daar nu meer dan genoeg aan. (Gesprek gevoerd door de zoon van de cliënt) Hij krijgt wel veel bezoek en kan zichzelf goed vermaken. Ik heb gelukkig nog mijn man thuis. Ik hoef niemand over de vloer te hebben. Ik kan me thuis erg goed vermaken en ik ga ook wel eens iemand bezoeken. Ik krijg al hulp van mijn fysiotherapeut om iemand te vinden die met me gaat lopen. Ik red me nog wel zo. Als ik me eenzaam voel (sinds de dood van mijn man, gebeurd dat af en toe) bel ik een vriendin of familie. Ik red me prima en kan nog veel doen. Ik ben laatst nog naar mijn dochter in Canada geweest. Ik rijd zelfs nog auto en kan overal heen. Ik red me prima. Ik zou graag mijn aantal kilometers met de Regiotaxi terug willen hebben. Die zijn gehalveerd vorig jaar. Ik kan nu niet meer de deur uit voor de activiteiten die ik graag deed. Mijn kalender staat helemaal vol! (Gesprek gevoerd door de echtgenote van de cliënt) Mijn man is ernstig ziek. Hij ligt altijd in bed en hij gaat snel achteruit. Ik zorg voor hem en voor alles. Mijn man is nu nog thuis. Hij kan veel helpen. Als de gezondheid van ons alletwee slechter - 11 -
wordt, dan wordt het anders, maar nu gaat het wel. Ik heb geen behoefte om mensen over de vloer te hebben en ik heb ook geen behoefte om ergens naar toe te gaan. Ik ben erg op mezelf. Ik krijg geestelijke ondersteuning via de dominee. Er komt een ouderling bij mij langs. Daar kan ik fijn mee praten. Ik zat eerst op een zangkoor, maar daar werd ik in de steek gelaten door iedereen. Ze begrepen me niet, dus ben ik ermee gestopt. Van de respondenten die wel behoefte hebben aan aanvullende ondersteuning kunnen er twee niet zeggen waaraan zij behoefte hebben. Twee respondenten hebben hulp nodig om deel te nemen aan activiteiten en mensen te ontmoeten. Een respondent wil deelnemen aan een zangkoor voor mensen met Alzheimer. Mantelzorg Van de 27 respondenten krijgen er 18 ondersteuning van een of meer mantelzorgers. Meestal is dat de partner (8). Ook dochters (6) en zonen (4) verlenen vaak mantelzorg. In de overige gevallen gaat het om andere familieleden. Geen van onze respondenten krijgt mantelzorg van buren en vrienden. In de meeste gevallen betreft de mantelzorg vervoer en begeleiding bij uitstapjes en bezoek aan bijvoorbeeld het ziekenhuis. Ook verrichten mantelzorgers vaak huishoudelijke taken. De volgende mantelzorgtaken werden genoemd: Vervoer en begeleiding 17 Huishoudelijke taken 16 Administratieve taken 14 Gezelschap houden 14 Geestelijke ondersteuning 14 Tuinonderhoud 8 Persoonlijke verzorging 7 Vrijwilligers Slechts twee respondenten ontvangt hulp van een vrijwilliger. In een geval gaat het om een vrijwilliger die de cliënt gezelschap houdt. In het andere geval gaat de vrijwilliger met de cliënt sporten. De behoefte aan ondersteuning door vrijwilligers is onder de respondenten gering. Van de respondenten die nu geen ondersteuning krijgen van een vrijwilliger, zegt er maar één behoefte te hebben aan dergelijke ondersteuning. Een respondent heeft misschien behoefte aan ondersteuning door een vrijwilliger. Twee weten het niet. - 12 -
6. Conclusies Het keukentafelgesprek Ruim de helft van de respondenten was ouder dan 75 jaar. Een deel van de respondenten werd bij het keukentafelgesprek en eventueel de aanvraag van de voorziening bijgestaan door een mantelzorger. In de gesprekken die wij hebben gevoerd, werd duidelijk dat niet alle respondenten zich (goed) konden herinneren waarover was gesproken in het keukentafelgesprek. In een aantal gevallen is er alleen gesproken over de voorziening die de respondent wilde aanvragen. Gezien de leeftijd van een deel van de doelgroep is het van groot belang goed uit te leggen wat de bedoeling is van het keukentafelgesprek en goed terug te koppelen over de afspraken. Een aantal respondenten was verbaasd dat het gesprek niet (alleen) ging over de voorziening die zij wilden aanvragen, maar ook over hun persoonlijke situatie. Niet altijd werden vragen en adviezen begrepen en/of gewaardeerd. Een kleine minderheid van de respondenten herinnert zich een schriftelijk verslag te hebben gekregen van het gesprek en/of de gemaakte afspraken. Dit is voor de gemeente een aandachtspunt. Betere verslaglegging kan cliënten helpen de inhoud van het gesprek beter te begrijpen. De aandacht die tijdens het keukentafelgesprek werd besteed aan de cliënt en diens problemen werd door veel respondenten wel gewaardeerd. De aanvraagprocedure Cliënten die uiteindelijk een aanvraag voor een voorziening indienen zijn in meerderheid tevreden over hoe zij door de gemeente worden geholpen. De informatievoorziening, de deskundigheid van de medewerkers en de vriendelijkheid waarmee medewerkers hen te woord stonden, werd door de meeste cliënten gewaardeerd. Ontevredenheid die werd geuit in de interviews had vooral te maken met de lange doorlooptijd van de aanvraagprocedure. Tevredenheid met de voorziening De tevredenheid met alle voorzieningen is groot. Effect van de voorziening Het effect van de voorziening op de ervaren belemmeringen was in relatief veel gevallen beperkt. Dit had hoofdzakelijk te maken met de gezondheidstoestand van de cliënten. De voorziening hielp wel waarvoor hij was bedoeld, maar de situatie van de cliënt verbeterde er niet door. De voorzieningen worden door een meerderheid van de cliënten goed gewaardeerd. Van de hulp bij het huishouden werd meerdere keren aangegeven dat de cliënt daardoor thuis kon blijven wonen. Een scootmobiel gaf de gebruikers de vrijheid om zelfstandig dingen te ondernemen en droeg daarmee bij aan hun zelfredzaamheid. De Regiotaxi werd niet door alle respondenten werkelijk gebruikt. Vier van de twaalf gebruikte de Regiotaxi niet of sporadisch. Ook hier was de gezondheidssituatie van de cliënten vaak de oorzaak. - 13 -
Mantelzorg en vrijwilligerswerk De helft van de respondenten ervaart problemen die niet met een individuele voorziening kunnen worden verholpen. Mobiliteitsproblemen en eenzaamheid werden het vaakst genoemd. Er is evenwel nauwelijks behoefte aan aanvullende ondersteuning of hulp bijvoorbeeld in de vorm van vrijwillige ondersteuning of algemene voorzieningen. Hulp bij deze problemen zoeken zij hoofdzakelijk bij mantelzorgers. In een aantal gevallen krijgt de cliënt ondersteuning vanuit de kerk. Behoefte aan ondersteuning door vrijwilligers is gering. - 14 -