Werkbaar werk Voorstelling RIMOBO Zwijnaarde, 19 november C. Heyrman Directeur-generaal navbcnac Constructiv
Vergrijzing Share of different age groups in 1985,1995, 2005, 2015, 2025 15-24 and 50-64% of the 15-64 year age group in the European Union % 40 EUR 15 35 30 25 20 15 10 15-24 50-64 5 0 1985 1995 2005 2015 2025 Source: Eurostat, New Cronos 1998 (CD-ROM)
Uitstroom bij bouwvakarbeiders 14,00% 13,00% 12,00% 12,50% 10,00% 9,95% 9,56% 8,00% 6,00% 5,69% 5,70% 4,00% 2,00% 1,95% 1,25% 0,00% 45-49 50-54 55-59 60-64 en ouder privé totaal 12,50% 9,56% 5,70% 1,95% bouwsector arbeiders 13,00% 9,95% 5,69% 1,25% Er werken meer 45- tot 55-jarigen in de bouwsector dan in andere sectoren. Bouwvakkers vanaf 50 jaar verlaten hun sector sneller dan werknemers in andere sectoren. De vertegenwoordiging van 55-plussers ligt lager in de bouwsector dan in andere sectoren.
Bouwsector: totaal erkende beroepsziekten periode 2000-2009 Totaal aantal erkenningen BAO: 3213 (spreiding volgens risico/aandoening) Mechanische trillingen + heffen en tillen van lasten (62%) Doofheid (lawaai) (12%) Asbest aandoeningen (14%) Silicose (0,5%) Silicatose (0,1%) Huidziekten (3,6%) Bursitis (0,9%) Carpaal tunnel syndroom (0,9%) Organisch psychosyndroom (0,8%) Astma + allergische reacties (0,8%) Polyaromatische KWS (0,6%) Sinuskanker door houtstof (1,1%) Solventen (0,6%)
Werkvermogen (Work ability)
Relatie functionele capaciteiten - werkeisen
Werkvermogen (Work Ability) Concept in Finland ontwikkeld door prof. Ilmarinen (FIOH) in 80er jaren Mate waarin een werknemer lichamelijk en geestelijk in staat is om zijn werk uit te voeren Resultante van de interactie tussen de individuele capaciteiten / kenmerken van een persoon enerzijds en de kenmerken van het werk anderzijds
Werkvermogen: dimensies Individuele capaciteiten en kenmerken: lichamelijke, psychische, sociale en functionele capaciteiten van een persoon, zijn gezondheid, kwalificaties, competenties, motivatie en zijn normen en waarden Kenmerken werk: lichamelijke en psychische eisen van het werk, de werkomstandigheden en de sociale werkomgeving Ideogram= Huis van werkvermogen
Ideogram: Huis van werkvermogen Geeft relatie tussen de verschillende dimensies weer Individuele dimensie Gelijkvloers
Verbetering van het werkvermogen Door maatregelen te nemen op één of meer verdiepingen of in de tuin rond het huis
Work Ability Index (WAI) Work Ability Index (WAI) is het resultaat van een vragenlijst waarin de werknemer een inschatting maakt van zijn werkvermogen (Mate waarin een werknemer lichamelijk en geestelijk in staat is om zijn werk uit te voeren) Toegepast in meer dan 30 landen Instrument dat kan ingezet worden bij het voeren van een beleid gericht op duurzame inzetbaarheid van werknemers Screeningsinstrument, geen diagnose-instrument (hiervoor verdere onderzoeken nodig)
Gemiddelde WAI per sector Financing, insurance Telecommunication Electronics industry Health services Education Trade Other services Other industry Civil service Building industry Social services Transport Metal industry Wood industry Farming 37 38 39 40 41 42 /
60 62 64 58 / Evolutie gemiddelde WAI - leeftijd 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 56
Risicofactoren gezondheid Roken Alcoholgebruik Weinig beweging Ongezonde voeding Slaaptekort Slechte slaapkwaliteit Musculo-sceletale aandoeningen Cardiovasculaire aandoeningen Longaandoeningen
Risicofactoren Normen en waarden Veranderingsbereidheid Beschouwen van VGregels als overbodig Aanvaarden van VGrisico s als part of the job
Werkgebonden Risicofactoren Manueel hanteren van lasten Repetitief werk Verkeerde werkhouding Trillingen (2/3 van beroepsziekten) Overbelasting (kwarts)stof Lawaai Temperatuur Ongevallen Gebrek aan controle over werk Hoge werkdruk Tijdsdruk-stress Gebrek aan ondersteuning Gebrek aan respect Gebrek aan carriereontwikkelingsmogelijkheden Gebrek aan waardereing Werkonzekerheid Werkverplaatsingen Gebrekkige veiligheidsvoorzieningen Gebrek aan sociale voorzieningen
Hoe WAI verbeteren Work Ability Index (WAI) 50 45 40 35 30 25 Ergonomie, HRM, managementtraining, VG-maatregelen, bijscholing... Gezondheidspromotie geen actie 20 40 45 50 55 60 65 leeftijd Acties nodig op verschillende fronten!
Actie nodig op verschillende fronten Verbeteringen op het gebied van ergonomie, veiligheid en vaardigheden Ondersteuning van deeltijds werken en aangepaste werkuurregelingen Verbetering van de arbeidsomstandigheden Functiewijzigingen (minder belasting) Aangepaste permanente opleiding (45+ers zijn ondervertegenwoordigd in opleidingen) Aandacht voor psychosociale aspecten (stressmanagement) Investeren in managementsvaardigheden leidinggevenden Work-life balance bekijken over ganse loopbaan
Arbeidsorganisatie Langer werkzaam via aangepaste werkregeling Overstap van nacht- naar dagploeg, of beter ploegregime Flexibele uurroosters Vaste dienstploegen; voorspelbare uurroosters Organisatieuitbreiding; creatie bijkomende functie Organisatieverbetering, eliminatie overbodige processen Aangepaste verlofregeling
Human Resources Langer werkzaam via aangepast en verbeterd personeelsbeleid Overstap van te zware naar lichtere, comfortabele functie Functie creëren op maat van de werknemer zijn kwaliteiten Reële competenties toetsen aan benodigde competenties Competenties verbeteren via omscholing en bijscholing Coachen en ervaring doorgeven, kennisborging Opzetten motivatieprogramma s..
Opleidingen Ergonomische begeleiding op de werkvloer, hef- en tiltechnieken, draaghouding Aangepaste basis PC en internet opleidingen, Industriële ICT opleidingen Nieuwe technologieën (digitaal,...) Vaktechnische en job-inhoudelijke omscholingen Hedendaagse managementvaardigheden, projectmanagement, timemanagement Stressbestendigheidsopleiding ;
Veiligheid en preventie Langer werkzaam via ergonomische verbetering Vermindering van veiligheidsrisico s (Verdere) automatisering van het productieapparaat Hulpmiddelen die de fysische belasting op de werkvloer en/of op de baan/werf tegengaan
Maatschappelijk bewustzijn creëren Bewustzijn creëren Ouder worden is een voorrecht! Iedereen moet het recht hebben om op een goede manier oud te worden, ook op het werk Het actieve leven moet afgestemd worden op het menselijke verouderingsproces en niet omgekeerd
Noodzakelijke hervormingen Attitude tav vergrijzing Aanpassing managementstijlen en gedrag Creëren van een leeftijdsvriendelijk actief leven Meer aandacht voor welzijn op het werk, vooral ook voor wat gezondheid betreft Netwerken uitbreiden: psychologen, geriaters, HRM-deskundigen, Werk aanpassen aan de verouderende mens: ERGONOMIE 2
Bestaande acties navb Situering Problemen waar oudere bouwvakarbeiders mee kampen Mogelijke oplossingen Het Ervaringsfonds en de realisatie van verbeteringsprojecten voor oudere bouwvakkers Voorbeelden van goede praktijk voor het Ervaringsfonds Andere financieringsmogelijkheden voor de aanpassing van werkposten
Voorbeeld betoelaagde acties
Voorbeeld betoelaagde acties
Recente evoluties CAO 104 ISO 26000: Maatschappelijke verantwoordelijkheid van ondernemingen (MVO) (december 2010)
Cao nr.104 Cao nr.104 (NAR) - inwerking op 1 januari 2013 Cao betreft de uitvoering van een werkgelegenheidsplan voor oudere werknemers Doel werkgelegenheidsplan: aantal werknemers van 45 jaar of meer behouden of verhogen in de onderneming Cao geldt voor alle ondernemingen die meer dan 20 werknemers tewerkstellen Plan wordt jaarlijks opgesteld of plan bevat meerjarenmaatregelen
Cao nr.104 Maatregelen zijn ondernemingsspecifiek Maatregelen betreffen volgende actiegebieden: Selectie en indienstneming nieuwe werknemers Ontwikkeling van competenties en kwalificaties met inbegrip van toegang tot opleidingen Loopbaanontwikkeling en loopbaanbegeleiding Mogelijkheden van interne mutatie Mogelijkheden voor aanpassing van de arbeidstijd en de arbeidsomstandigheden Gezondheid, preventie en wegwerken fysieke en psychosociale belemmeringen Systemen van erkenning van verworven competenties
ISO 26000: MVO
ISO 26000: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 7 thema s: kader voor bouwsector? Bestuur-maatschappelijke verantwoordelijkheid: Strijd tegen sociale fraude Mensenrechten: Integratie gehandicapten Aangepast werk Pestmaatregelen Scholing Duurzame inzetbaarheid: work-ability Anderstaligen Consumentenaangelegenheden: Productinformatie Klachtenregeling Milieu: Verontreinigde bodem Afvalstromen Betrokkenheid bij gemeenschap: Stageplaatsen
Besluit NAVB voerde reeds verscheiden i.v.m. werkbaar werk RIMOBO is één van de meest recente initiatieven in dit verband