ONDERZOEKSTEAM. Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt: Prof. Dr. Andries de Grip (2 e promotor) Afdeling

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "ONDERZOEKSTEAM. Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt: Prof. Dr. Andries de Grip (2 e promotor) Afdeling"

Maarten de Wilde
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Bevordering van de arbeidsparticipatie van oudere werknemers: een prospectieve cohort studie naar de determinanten van (langer) doorwerken op oudere leeftijd ONDERZOEKSTEAM Capgroep Epidemiologie: Prof. Dr. IJmert Kant (projectleider, 1 e promotor) Dr. Nicole Jansen (projectleider, co-promotor) Drs. Fleur Gommans (promovendus) Dr. Dave Stynen (postdoc) Jos Slangen (datamanager) Petra Brouns (onderzoeksassistent) Viviane Heijnen (onderzoeksassistent) Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt: Prof. Dr. Andries de Grip (2 e promotor) Afdeling

2 Hoofdvraagstellingen onderzoeksprogramma Welke omstandigheden (uit de domeinen gezondheid, werk, privésituatie / individuele kenmerken en competenties) in de loop van het leven verklaren of voorspellen het al dan niet doorwerken van oudere werknemers? Welke van deze verklarende variabelen hebben een stimulerende dan wel belemmerende invloed op het langer doorwerken van oudere werknemers? Zijn er interventiemogelijkheden om langer doorwerken van oudere werknemers te stimuleren en zo ja, waaruit bestaan deze en wanneer dienen deze te worden toegepast? Welke voorzieningen en instrumenten kunnen werkgevers en werknemers geboden worden om de oudere werknemer gemotiveerd, langer en gezond op de werkvloer te houden?, Medicine and Life Sciences 2

3 Conceptueel model Tijd Vroege determinanten Late determinanten Doorwerken (45-60 jaar) Langer doorwerken ( 60 jaar) (onafhankelijke variabelen) Arbeid (onafhankelijke variabelen) Arbeid (afhankelijke / onafhankelijke variabele) Werkstatus (afhankelijke variabele) Werkstatus Gezondheid Privé situatie / individuele kenmerken Competenties Gezondheid Privé situatie/ individuele kenmerken Competenties + Werkstatus Werkvermogen Intentie, motivatie tot (langer) doorwerken Werkvermogen Intentie, motivatie tot langer doorwerken Werkvermogen Intentie, motivatie tot langer doorwerken Wet- en regelgeving Bedrijf / bedrijfssector, Medicine and Life Sciences 3

4 Onderzochte domeinen / thema s Domein / thema Vroege determinant Late determinant Herstelbehoefte (langer) doorwerken Invloed van werk, gezondheid, en persoonlijke kenmerken op herstelbehoefte (Int Arch Occup Environ Health. 2015;88(3):281-95) x x Herstelbehoefte als determinant van (langer doorwerken (under review) Werktijdregelingen: De invloed van arbeidspatroon (Scand J Work Environ Health 2015;41(4): ) Lichamelijke activiteit en belasting in het werk (J Occup Environ Med. 2016;58(4):e140-51) Competenties in het werk: (Mis)match tussen verworven en vereiste vaardigheden in de baan (Int Labour Rev. 2016, in press) Verticale en horizontale job mobiliteitspatronen gedurende de carriere (under review) Langdurige ziektes: Diabetes en depressie (J Psychosom Res Dec;79(6):604-13) x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x Ontwikkel- versus ontziemaatregelen (J Occup Environ Med. 2016, in press) x x De impact van werkgerelateerde en persoonlijke hulpbronnen (resources) (under review), Medicine and Life Sciences 4 x x

5 Ploegendienst in relatie tot gezondheid en arbeidsparticipatie Het werken in een drieploegendienst of in een onregelmatige dienst verhoogt het risico op een hoge herstelbehoefte i.v.m. werken in dagdienst. Deze tendens geldt tevens voor een vijfploegendienst, hoewel niet statistisch significant Het werken in een drie- of vijfploegendienst, alsook een onregelmatige dienst verhoogt het risico op arbeidsongeschiktheid i.v.m. met werken in dagdienst Onder jongere werknemers in ploegendienst wordt de hoogste score op herstelbehoefte behaald wanneer zij kortdurig in ploegendienst werken. Onder oudere werknemers in ploegendienst wordt de laagste score op herstelbehoefte behaald wanneer zij langdurig in ploegendienst werken. Dit wijst mogelijk op een healthy worker effect Voorafgaand aan een overstap van ploegendienst naar dagdienst rapporteren oudere werknemers vaak een hoge herstelbehoefte. Ook dit wijst op een healthy worker effect, Medicine and Life Sciences 5 (Scand J Work Environ Health 2015;41(4): )

6 Omdat belemmeringen voor langer doorwerken al vroeg in de carrière kunnen liggen, kunnen de kosten voor langer doorwerken niet alleen bij de laatste werkgever gelegd worden, Medicine and Life Sciences 6

7 Gezondheid in relatie tot functioneren van oudere werknemers Gezondheid en ziekte relevante factor voor oudere werknemer Echter..! De ene ziekte is de andere niet: mentaal vs. fysiek Depressie & Diabetes mellitus: frequent voorkomen, relevant in ouder wordende werknemerspopulatie Ziekte verminderde arbeidsparticipatie Gaat ziekte gepaard met verminderd functioneren? De rol van werk? Belasting en hulpbronnen?, Medicine and Life Sciences 7

8 De invloed van depressie en diabetes mellitus op het functioneren van oudere werknemers In vergelijking met werknemers zonder chronische aandoening: gaan chronische aandoeningen zoals depressie en diabetes mellitus gepaard met aspecten van verminderd functioneren zoals een hoger risico op een hoge herstelbehoefte en het ervaren van beperkingen in sociale participatie; maar niet per se met beperkingen in arbeidsparticipatie en verhoogt depressie de kans op concentratieproblemen, terwijl diabetes mellitus de kans op verminderd lichamelijk functioneren verhoogt Ook de aard van het werk speelt een rol: in vergelijking met werknemers zonder chronische aandoening zijn: oudere werknemers met depressie kwetsbaarder voor verminderd functioneren wanneer blootgesteld aan een hoge werkdruk en zijn zowel oudere werknemers met depressie of diabetes mellitus kwetsbaarder voor verminderd functioneren wanneer ze weinig regelmogelijkheden hebben in het werk Indicatoren van verminderde gezondheid/functioneren zoals langdurige vermoeidheid en een hoge herstelbehoefte verhogen de kans op het ontwikkelen van een intentie om vervroegd met pensioen te gaan Een hoge herstelbehoefte verhoogt de kans dat werknemers zich niet lichamelijk en mentaal in staat achten om door te werken tot aan de pensioenleeftijd alsook het risico op arbeidsongeschiktheid, Medicine and Life Sciences 8 (J Psychosom Res Dec;79(6):604-13)

9 Duurzame inzetbaarheid van oudere werkenden die kampen met een langdurige ziekte vereist maatwerk, Medicine and Life Sciences 9

10 Competenties in het werk: (Mis)match tussen verworven en vereiste vaardigheden in de baan Underskilling: Het ervaren van een negatieve discrepantie tussen de verworven en vereiste vaardigheden in de baan bv. doordat vaardigheden/kennis verouderen of de baan is veranderd Underskilling vormt een risicofactor voor de gezondheid en arbeidsparticipatie van oudere werknemers Onder oudere werknemers werkzaam in een kantooromgeving met een hoge ICT densiteit vonden wij: In vergelijking met werknemers die een overeenstemming ervaren tussen verworven en vereiste vaardigheden, verhoogt underskilling het risico op een hoge herstelbehoefte en baanverlies Algemene underskilling gaat terug op underskilling in specifieke vaardigheden zoals communicatieve vaardigheden en het kunnen omgaan met veranderingen in de baan dewelke het risico verhogen op een hoge herstelbehoefte, Medicine and Life Sciences 10 (Int Labour Rev. 2016, in press)

11 Het op peil houden van competenties teneinde duurzame inzetbaarheid te realiseren vereist een pro actieve aanpak van werknemer én werkgever, Medicine and Life Sciences 11

12 Stand van zaken onderzoeksprogramma Onderzoek naar belemmerende en bevorderende factoren van doorwerken en langer doorwerken op oudere leeftijd Determinanten afkomstig uit (interactie) velerlei domeinen: Werk Competenties Gezondheid Privé situatie / individuele kenmerken Inzicht in deze determinanten belangrijke handvaten voor optimalisatie arbeidsparticipatie oudere werknemers in Nederland, Medicine and Life Sciences 12

13 Haalbaarheid implementatie resultaten Vraag is in hoeverre implementatie van de resultaten wenselijk en uitvoerbaar is? Technisch, juridisch, organisatorisch? Micro, meso, macro niveau Vraag is in hoeverre er draagvlak voor dergelijke maatregelen bij verschillende stakeholders is? Werknemers Professionals Bedrijven / instellingen Werkgevers / werknemers organisaties / Sociale partners, Medicine and Life Sciences 13

14 Langer doorwerken Verbreding en verdieping Determinanten van (langer) doorwerken voor belangrijke subgroepen op de arbeidsmarkt Bv. chronisch zieken, beroepsgroepen, zzp-ers Een verdere detaillering van determinanten van (langer) doorwerken Bv. vroege vs late determinanten, transitievraagstukken Effectiviteit van preventieve maatregelen / interventies RCT s, natuurlijke experimenten Neveneffecten? Impact van langer doorwerken op gezondheid na pensionering? Presenteïsme als neveneffect van langer doorwerken?, Medicine and Life Sciences 14

Vergelijkbare documenten

WORKSHOP. Determinanten van doorwerken tot en na de pensioengerechtigde leeftijd: maken ouderen nog kans op de arbeidsmarkt?

WORKSHOP. Determinanten van doorwerken tot en na de pensioengerechtigde leeftijd: maken ouderen nog kans op de arbeidsmarkt? WORKSHOP Determinanten van doorwerken tot en na de pensioengerechtigde leeftijd: maken ouderen nog kans op de arbeidsmarkt? Afdeling Determinanten van doorwerken: TOT de pensioengerechtigde leeftijd NA