Gezondheid en arbeidsparticipatie: determinanten, gevolgen en bouwstenen voor reïntegratie

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Gezondheid en arbeidsparticipatie: determinanten, gevolgen en bouwstenen voor reïntegratie"

Maria van den Broek
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Gezondheid en arbeidsparticipatie: determinanten, gevolgen en bouwstenen voor reïntegratie Prof Dr Lex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC, Rotterdam

2 Gezondheid van uitkeringsgerechtigden Schuring et al. Int Arch Occup Environ Health 2009;82:

3 Wat zijn determinanten van gezondheidsbeleving van weklozen? Bron: Schuring et al. Gezondheidsbeleving onder werklozen, 2011

4 Determinanten van gezondheidsbeleving van werklozen Wetenschappelijke literatuur: Structurele / distale variabelen: - Demografische kenmerken: opleiding (10), samenwonend (9), geslacht (8), leeftijd (8), etniciteit (6), werkloosheidsduur (6) - Financiële situatie: inkomen (6), financiële zorgen (6) Directe / proximale variabelen: - Coping & cognities: sociale steun (8), zelfwaardering (5), controle (3) - attitude & functies van werk: sociale contacten (4), belang van werk (2) - Leefstijl: bewegen (2) - Omgeving: hoge werkloosheid (4), eenzaamheid (3)

inkomen (6), financiële zorgen (6) Directe / proximale variabelen: - Coping & cognities: sociale steun (8), zelfwaardering (5), controle

5 Determinanten van gezondheidsbeleving van werklozen Structurele variabelen: samenhang negatieve gezondheid - Demografische kenmerken: opleiding (10): lage opleiding samenwonend (9): alleenstaand geslacht (8):??? leeftijd (8): oudere leeftijd etniciteit (6): etnische groepen werkloosheidsduur (6): langere duur - Financiële situatie: inkomen (6): lager inkomen financiële zorgen (6): meer problemen

6 Determinanten van gezondheidsbeleving van werklozen Directe variabelen: samenhang negatieve gezondheid - Coping & cognities: sociale steun (8): gebrek aan sociale steun zelfwaardering (5):??? controle (3): gebrek aan grip eigen leven - attitude & functies van werk: sociale contacten (4): sociale omgeving ± belang van werk (2): lage attitude ± - Leefstijl: bewegen (2):??? - Omgeving: hoge werkloosheid (4) ± eenzaamheid (3)???

?? controle (3): gebrek aan grip eigen leven - attitude & functies van werk: sociale contacten (4):

7 Hoe beïnvloeden gezondheid en werk elkaar? Gezondheid en arbeidsparticipatie: Gezondheid selectie Betaald werk causatie

8 Hoe beïnvloeden gezondheid en werk elkaar? Gezondheid en arbeidsparticipatie: Selectiemechanisme: * Gezondheid beïnvloedt kans op toetreden tot betaalde arbeid * Gezondheid beïnvloedt het behoud van betaalde arbeid

9 Is slechte gezondheid een barrière om werk te vinden? Betaalde baan in volgend jaar OR Slechte gezondheid 0,6 Opleiding - hoog 1,7 - middelbaar 1,6 (gecorrigeerd voor leeftijd, geslacht, inkomen, familie status) Bron: Schuring et al. J Epidemiol Community Health 2007;61:

hoog 1,7 - middelbaar 1,6 (gecorrigeerd voor leeftijd, geslacht,

10 Slechte gezondheid als barrière op werkzoekgedrag attitude - 20% Slechte gezondheid normen - 37% werkzoekgedrag zelf-redzaamheid - 20% - 20%

11 Gezondheid en werk Van den Berg et al. Occup Environ Med 2010;67:845-52

12 Gezondheid, werk en ongezond gedrag als risicofactoren voor uitstoot uit het arbeidsproces SHARE-studie, 11 Europese landen, personen jaar Theoretische winst in verwachte arbeidsparticipatie door volledige eliminatie van de risicofactoren: Mannen Vrouwen Gebrek regelmogelijkheden & 0,4 jr 0,5 jr effort-reward on-balans Hoge fysieke belasting 0,3 jr 0,4 jr Matig, slechte gezondheid 0,4 jr 0,5 jr

arbeidsparticipatie door volledige eliminatie van de risicofactoren: Mannen Vrouwen Gebrek

13 Hoe beïnvloeden gezondheid en werk elkaar? Gezondheid en arbeidsparticipatie: Causatie - mechanisme: * het verrichten van betaalde arbeid beïnvloedt de gezondheid * het verliezen van betaalde arbeid beïnvloedt de gezondheid * het starten met betaalde arbeid beïnvloedt de gezondheid

verrichten van betaalde arbeid beïnvloedt de gezondheid * het

14 Leidt werkloos worden tot een slechte gezondheid? Incidentie van ziekte met functionele beperkingen nadat men werkloos is geworden mannen vrouwen OR OR Werkloos worden 2,4 2,1 (gecorrigeerd voor leeftijd, inkomen, familie status, opleiding) Bron: Bartley et al. J Epidemiol Community Health 2004;58:501-6

geworden mannen vrouwen OR OR Werkloos worden 2,4 2,1 (gecorrigeerd voor

15 Leidt gaan werken tot een betere gezondheid? Studie onder werklozen in Rotterdam Meting 1 (maand 1) N = 1829 RIB werk Meting 2 (maand 7) N = 965 Doelgroep: Uitkeringsgerechtigden direct verwezen naar reïntegratiebedrijf

16 Leidt gaan werken tot een betere gezondheid? Deelname Start (n=1829, 66%): 70% schriftelijke vragenlijst en 30% interviews Follow-up (n=965, 53%): 79% schriftelijke vragenlijst en 21% interviews Kenmerken Leeftijd 39 jaar (sd 9.6) Man 49% Lage opleiding 57% Niet-Nederlandse afkomst 75% > 5 jaar bijstandsuitkering 43% Gestart met reïntegratie activiteit 30% Gestart in betaalde baan 5%

53%): 79% schriftelijke vragenlijst en 21% interviews Kenmerken Leeftijd 39 jaar (sd 9.

17 Starten met betaalde arbeid gezondheid Effect van werk Effect grootte op score (sd) Cohen s d General health + 7,0 (2,7)* + 0,18 Physical functioning + 9,2 (3,4)* + 0,11 Bodily pain + 11,3 (3,6)* + 0,20 Mental health + 11,0 (2,7)* + 0,66 Social functioning + 14,2 (3,8)* + 0,32 Vitality + 7,8 (2,5)* + 0,26 Role-functioning, emotional problem + 22,7 (6,8)* + 0,46 Role-functioning, physical problem + 20,0 (6,0)* + 0,33 Het starten met betaalde arbeid verbetert alle dimensies van ervaren gezondheid binnen zes maanden

14,2 (3,8)* + 0,32 Vitality + 7,8 (2,5)* + 0,26 Role-functioning, emotional problem + 22,7 (6,8)* + 0,46 Role-functioning,

18 Invloed van werk op gezondheid Significante vebetering Cohen's d - mentale gezondheid 0,89 - fysieke gezondheid 0,38 McKee-Ryan et al. J Appl Psychol 2005;90:53-76 Bevorderen van bewegen - beweegprogramma's 0,28 Cochrane Library, Foster et al 2005.

19 Leidt gaan werken tot een betere gezondheid? Waarom heeft betaald werk zo n positieve invloed? - regelmaat en structuur - verhoogde sociale status - fysieke en geestelijke stimulatie Marie Jahoda. Employment and unemployment. Cambridge, Betaalde arbeid als medicijn!

- regelmaat en structuur - verhoogde sociale status - fysieke en

20 Afhaalboodschappen 1 Wat weten we nu: * leidt slechtere gezondheid tot werkloos worden? JA * is slechte gezondheid een barrière om werk te vinden? JA * leidt werkloos worden tot slechtere gezondheid? JA * leidt werkhervatting tot een betere gezondheid? JA Gezondheid en arbeidsparticipatie zijn onderling sterk verbonden Wisselwerking gezondheid en arbeidsparticipatie hangt sterk af van opleidingsniveau

JA * leidt werkloos worden tot slechtere gezondheid?

21 Wat te doen?

22 Interventies Veel studies hebben last van selectie bias: vooral werkwilligen Financiële prikkels vaak te laag en te kort om enig effect te kunnen hebben Individueel case management lijkt sommige personen te helpen

23 Interventies Een aanpak voor iedereen?

24 Interventie op gezondheid

25 Waarom is deze interventie niet succesvol? De interventie is niet succesvol: - psycho-educatie (o.a. zelf-redzaamheid) sluit niet aan bij de specifieke doelgroep - fysieke activiteiten onvoldoende gericht op verankering van meer bewegen in eigen leven - interventie staat volledig los van andere reïntegratie-activiteiten - duur programma te kort tov noodzakelijke gezondheidsverbetering

26 Wat dan wel? Individual placement and support /supported employment: - werklozen met psychische problemen - werk sluit nauw aan bij individuele wensen en capaciteiten - begeleiding gericht op adequate zorg en wegnemen barrieres in werk - na 18 maanden: 55% vs 28% enige vorm van betaalde arbeid - verbetering ervaren gezondheid en vermindering van zorggebruik

27 Wat dan wel? JOBS programma: - actief leren van vaardigheden om werk te zoeken - leren omgaan met tegenslagen - motivatie en eigen controle Resultaten: - na 12 maanden 48% vs 17% in betaalde arbeid (Reynolds 2010) - vermindering depressieve klachten (Vinokur 2000)

28 Wat dan wel? Werkzame elementen: - IPS : meer "Place and train" dan "Train and place - JOBS: meer Train and place" dan Place and train - multidisciplinaire aanpak van zorg, arbeidsmarkt en sociale problematiek - geïntegreerde begeleiding (ontschotten!) - werk aansluiten bij individuele wensen en capaciteiten (perspectief bieden!) - gezondheidsverbetering als onderdeel van maatschappelijke perspectief (betaalde arbeid)

29 Interventies Interventies op gezondheidsbeleving (wetenschappelijke literatuur): bewijs voor effectiviteit multidisciplinaire aanpak matig (JOBS +) re-integratietrajecten conflicterend werk als therapie sterk (IPS variant) gezondheidsprogramma conflicterend algemene empowerment matig tot sterk

30 De uitdagingen voor (kennis) ontwikkeling 1. Inzicht nodig in effectiviteit van reïntegratie: * evidence-based interventies ontbreken veelal * werken interventies via de determinanten? (coping, empowerment) * best practices onderzoeken! (RVZ. Sturen op gezondheidsdoelen, 2011) * sturen op behandeldoelen en kwaliteitsindicatoren (RVZ, 2011) 2. Specifieke doelgroepen: * inzicht nodig in effectiviteit voor specifieke doelgroepen 3. Gezondheid en participatie * wat is invloed van gezondheidsbeleving op sociale participatie? * wat is invloed van gezondheidsbevordering op ervaren gezondheid en kans op werkhervatting?

31 De uitdagingen voor (kennis) ontwikkeling 4. De inclusieve arbeidsmarkt: * (her-) betreden van de arbeidsmarkt: - personen met gezondheidsgerelateerde arbeidsuitval - ondersteunen personen met chronische ziekten * langer betaalde arbeid verrichten: - tweede carriere : tijdig wisselen van baan - passende arbeidsmarkt voor oudere werknemer: is die er wel?

Vergelijkbare documenten

Sociaal-economische gezondheidsverschillen en werk

Sociaal-economische gezondheidsverschillen en werk Lex Burdorf, hoogleraar Determinanten van Volksgezondheid Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Academische Werkplaats Publieke Gezondheid CEPHIR