VTV-2014: themarapport gezondheid en maatschappelijke participatie. Maartje Harbers Nancy Hoeymans

Transcriptie

1 VTV-2014: themarapport gezondheid en maatschappelijke participatie Maartje Harbers Nancy Hoeymans 1

2 Themarapport gezondheid en participatie Doelen 1. In kaart brengen participatiegraad van mensen met gezondheidsproblemen (incl. trends) 2. Beschrijven van determinanten en maatregelen / interventies die participatie bij mensen met gezondheidsproblemen bevorderen 3. Beschrijven van de impact van participatie op gezondheid Opzet bij 1 e doel participatie heel breed Bij 2 e en 3 e doel inzoomen op relevante terreinen van participatie, vooral school, arbeid, informele zorg en vrijwilligerswerk 2

3 Drie levensfasen: jongeren, volwassenen, ouderen Kinderen en jongeren (0-25jr): schoolparticipatie Volwassenen (15-65jr): arbeidsparticipatie bij mensen met psychische gezondheidsproblemen arbeidsparticipatie bij mensen met klachten aan bewegingsapparaat Ouderen (55+): arbeidsparticipatie vrijwilligerswerk informele zorg 3

4 4

5 Kinderen en jongeren: participatiegraad Bron: CBS en AVO 5

6 Kinderen en jongeren: participatie en gezondheid School 6-15jr School 16-24jr Arbeid Gezondheidsaspect Informele zorg Vrijwilligerswerk Vereniging Sport Ervaren ongezondheid Mentale ongezondheid Fysieke beperkingen Chronische aandoeningen Bron: AVO,

7 Kinderen/jongeren: determinanten schoolparticipatie Factoren Persoonsgebonden Schoolgerelateerd Zorggerelateerd Voorbeelden Middelengebruik, zelfwaardering Structuur te grootschalig Indicatiestelling en behandeling interfereren met school 7

8 Kinderen en jongeren: vervolg Informatie over maatregelen en interventies om onderwijsparticipatie te bevorderen Wet- en regelgeving Beleid (bijvoorbeeld leerlinggebonden financiering) Praktijk Impact participatie op gezondheid Focus op specifieke groepen met participatieproblemen, zoals LVG, Wajong-ers Positieve en negatieve gevolgen 8

9 9

10 Volwassenen: participatiegraad Bron: CBS en AVO 10

11 Volwassenen: participatie en gezondheid Gezondheidsaspect Arbeid Informele zorg Vrijwilligers -werk Vereniging Sport Ervaren ongezondheid Mentale ongezondheid Fysieke beperkingen Chronische aandoeningen Bron: AVO,

12 Volwassenen: Participatie bevorderen Factoren van invloed op werkhervatting bij mensen met psychische gezondheidsproblemen Ziektegerelateerde factoren, bijv. concentratievermindering Persoonsgebonden factoren, bijv. tevredenheid met baan Werkgerelateerd, bijv. steun leidinggevende en collega s 12

13 Volwassenen: impact arbeidsparticipatie Werken maakt gezond Bewijs voor gunstig effect op algemene mentale gezondheid en depressie Bewijs voor gunstig effect op fysiek functioneren Algemene zelf-gerapporteerde gezondheid: tegenstrijdig bewijs 13

14 Volwassenen: impact arbeidsomstandigheden Type belasting Voorbeelden Ziekten, zoals: Psychosociale werkbelasting hoge werkdruk, gebrek aan sociale steun van collega s Burn-out, coronaire hartziekten Lichamelijke belasting tillen, ongemakkelijke houding, beeldschermwerk KANS, rugklachten Belasting vanuit fysieke omgeving blootstelling aan stoffen en lawaai longkanker, contacteczeem, slechthorendheid 14

15 Volwassenen: vervolg Mensen met psychische gezondheidsproblemen: (effecten) van maatregelen en interventies Mensen met klachten aan bewegingsapparaat: Factoren van invloed op arbeidsparticipatie (effecten) van maatregelen en interventies 15

16 16

17 Ouderen: participatiegraad Bron: CBS en AVO 17

18 Ouderen: participatie en gezondheid Gezondheidsaspect Arbeid Informele zorg Vrijwilligers -werk Vereniging Sport Ervaren ongezondheid Mentale ongezondheid Fysieke beperkingen Chronische aandoeningen Bron: AVO,

19 Ouderen: arbeidsparticipatie bevorderen Factoren van invloed op eerder stoppen met werken Persoonsgebonden: lagere opleiding/inkomen, lage tevredenheid met werk en werkomgeving, hebben van niet-werkende partner, financiële situatie: tegenstrijdige info Werkgerelateerd: Belastende arbeidsomstandigheden, lage autonomie/weinig regelmogelijkheden, zware werkbelasting early exit cultuur werkgever.

20 Ouderen: arbeidsparticipatie bevorderen 59% werkgevers nog geen maatregelen getroffen Ontziemaatregelen vaker toegepast dan stimuleringsmaatregelen. Ontzien: extra vrije dagen, aanpassing werktijden, deeltijdpensioen, taakverlichting, geen ploegendiensten. Stimuleren: loopbaangesprekken, aanpassing werkplek, scholing, taakverbreding, gezondheidsbeleid. geen harde conclusies over effectiviteit. 20

21 Ouderen: Informele zorg en vrijwilligerswerk bevorderen Factoren van invloed op informele zorg en vrijwilligerswerk: Persoonsgebonden factoren, factoren vanuit fysieke en sociale omgeving Meeste bewijs lijkt er te zijn voor persoonsgebonden factoren (ook het vaakst onderzocht). Voorbeeld: positieve relatie tussen opleiding en vrijwilligerswerk Vervolg: Informatie over maatregelen en interventies om informele zorg en vrijwilligerswerk te bevorderen 21

22 Effecten van pensionering Stijging pensioenleeftijd (inmiddels 63 jaar) Complexe transitiefase Voornamelijk positief effect op gezondheid Vooral voor mensen die om gezondheidsredenen stoppen Vooral voor mensen die rond de gemiddelde pensioenleeftijd met pensioen gaan, niet degenen die eerder of later gaan Ervaren gezondheid beter, zorggebruik lijkt minder Effecten afhankelijk van al dan niet vrijwillig met pensioen 22

23 Ouderen: vervolg Effecten van mantelzorg/informele zorg op gezondheid: Uitbesteding SCP Resultaten LASA onderzoek: Longitudinaal onderzoek naar effect participatie op gezondheid en andersom 23

24 Eerste conclusies 24 In alle levensfasen hangt gezondheid samen met meerdere vormen van participatie, het meeste met arbeidsparticipatie. Hebben van chronische aandoening minst geassocieerd met participatie. Andersom: participatie heeft zowel positieve als negatieve effecten op de gezondheid. Verschillende typen factoren van invloed op participatie (Persoonsgebonden + school, werk, zorg, omgeving). Maatregelen en interventies: op verschillende niveaus (wetgeving, beleid op de werkvloer, school) en gericht op verschillende typen factoren. Factoren van invloed op participatie lijken vaak hetzelfde bij mensen mét en mensen zónder gezondheidsproblemen.

25 Discussiepunten Hoe omgaan met? Veranderende economische context met toenemende werkloosheid Generatieverschil: jongeren, volwassenen en ouderen van nu zijn anders dan die van later De echt kwetsbare groepen (bijv. daklozen, bewoners van instellingen) 25

26 Bedankt voor uw aandacht! Met medewerking van: Annemarie Ruijsbroek Antonia Verweij Heleen Hamberg Karin Proper Maaike van der Noordt Maartje Harbers Nancy Hoeymans Nikkie Post Petra Eysink Susan Meijer UWV (Katinka van Brakel) SCP Trimbos-instituut 26