Natuurherstel in het Laagveenlandschap Leon Lamers
Lamers et al. Biol. Rev. 2014, Zedler & Kercher, 2005; Joosten & Clarke 2002 U.S. Dept. of Agriculture
In W Europa 90% van veen gedraineerd
LeonLamers Sapelo (GA) TNO 2011 > Mennobart van Eerden
productie: decompositie plantrespiratie: C emissie C vastlegging Veenvorming: Outbalancing the C balance
Neêrlands laagveenlandschap is sterk door landgebruik getekend. Verstoring elimineert en creëert biodiversiteit Turf maken op Museum Vredegoed voor het scholenproject 'Op stap met Jet en Jan' ( 2014 Landschap Erfgoed Utrecht)
Biome Total Earth: 125 trillion $ (10 12 $) Loss 1997-2011: 4-20 trillion $ Coral reef Wetland coastal inland Rivers / Lakes Grassland Cropland 350,000 $/ha/y 140,000 $/ha/y 195,000 26, 000 12,500 $/ha/y 4.000 $/ha/y 5.500 $/ha/y Costanza, de Groot et al., Global Environmental Change (2014) Costanza, de Groot et al., Global Environmental Change (2014)
Met Neêrlands laagveenlandschap gaat het: a. slecht b. goed
Cusell 2014
Rood schorpioenmos Ronde zegge Trilveenveenmos 2015 vs. 1850 Veenmosorchis Kamvaren > Henk de Vries > Annemieke Kooijman
Konotop veen Polen - A Grootjans
Bukowo Polen G van Dijk
RW Zeer intensief landgebruik > Mirjam Maasdam-Hoevers
bodemdaling
NK natuur en landbouw buren
Pumping stations: windmills!
VV afkalving
legakkerrot
Water Bodem Wind waterplanten faciliteren oeverplanten voorkómen afslag
Met Neêrlands laagveenlandschap gaat het: a. slecht b. goed
Rood schorpioenmos Ronde zegge Trilveenveenmos Veenmosorchis Kamvaren > Henk de Vries > Annemieke Kooijman
G.J. van Geest (red.) J.G.M. Roelofs (red.) 2.0
Van der Winden & Van Beusekom / Vogelbescherming NL > Ruud Foppen
Met onderzoek in het laagveenlandschap gaat het: a. slecht b. goed
de kick van veenvorsers: toegepast onderzoek
> Winnie Rip
Geurts et al. Water Research 2010
Lamers et al. 2013
WW
Cusell et al. 2014
Van Dijk et al. 2013, 2015 herstel van brakwatervenen
voor- en nadelen peilfluctuatie Mettrop (2015)
> Winnie Rip > Ruud Foppen
verlanding Mettrop 2015
Weijs (2011)
Loeb et al. 2016
terugkijken voor de toekomst Van Geel / Loeb et al. 2016
kansenkaart Loeb et al. 2016
Van Wirdum 1991 stikstofgevoeligheid trilvenen (PAS) Veenmosrietlanden Trilvenen Veenmosrietlanden gevoeliger voor N-deposi e Trilvenen minder gevoelig voor N Groep: 1 gevoeliger 2 voor N-deposi 3 e 4 minder gevoelig 5 voor N 6 Groep: 1 2 3 4 5 6 Dominan e: veenmossen slaapmossen Dominan e: veenmossen slaapmossen Buffering: Fe/Al ka onuitwisseling bicarbonaatbuffe r in g Buffering: Fe/Al (basenverzadiging) ka onuitwisseling (Ca-HCO 3 concentr.) bicarbonaatbuffe r in g (basenverzadiging) (Ca-HCO 3 concentr.) Hoofdlimita e: N (K) P Hoofdlimita e: N (K) P ph: 6,5 ph: 6,5 4,5 4,5 Van Diggelen et al. (in druk)
Van Diggelen et al. (in druk)
Van Diggelen et al. (in druk)
concrete beheeropties > Bart de Haan
Paludicultuur / natte teelt landbouw op hervernatte veengrond Fritz et al. 2014 Geurts et al. 2017
Paludicultuur als dubbelbuffer Van de Riet et al. 2014
nieuwe veenvorming R. Groot / Landschap Noord-Holland Van de Riet et al. 2013
klimaatbewust beheer
Conclusies Het gaat naar omstandigheden goed met het laagveenlandschap ;-) Er is door samenwerking beheer en onderzoek veel nieuwe praktische kennis ontwikkeld Er is veel vooruitgang geboekt Er zijn interessante nieuwe concepten voor het veenlandschap Er zijn echter nog steeds belangrijke knelpunten voor beheer en herstel biodiversiteit Dit vereist verdere, gezamenlijke kennisontwikkeling > Kees van Vliet
Ik dank u, alle betrokken laagveenbeheerders, vorsers, waterbeheerders, beleidsmakers, DT Laagveen- en Zeekleilandschap, VBNE, LNV, BIJ12 Rietsnijders, Kortenhoef (Willem Roelofs, 1880)