De invloed van zout op natuurlijke vegetatie

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "De invloed van zout op natuurlijke vegetatie"

Jonathan van de Velden
4 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen De invloed van zout op natuurlijke vegetatie Sija Stofberg, Flip Witte, Milou Huizinga 1

2 Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 2 Inleiding Verzilting in Nederland en tolerantie van soorten Uit: Nationaal Waterplan Naar: Remane, 1933

3 Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 3 Zoetwater ecosystemen met risico op verzilting Klimaatschets (Witte et al. 2012) Bronnen van verzilting: Oppervlaktewater Grondwater Natte natuur in laag Nederland Sloten en plassen Veenweiden Laagvenen

4 Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 4 Blootstelling en effecten Vereist ecohydrologische aanpak Risico = blootstelling x effect Blootstelling aan zoutconcentraties à Hydrologie Effecten van zout op vegetatie à Ecologie Sloten en plassen Veenweiden Laagvenen Witte et al. 2012

Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 5 Onderzoek naar zouttolerantie vegetatie

Honderden plantensoorten Verschillende habitats Veel soorten niet gevoelig,

5 Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 5 Onderzoek naar zouttolerantie vegetatie Wat willen we eigenlijk weten? Honderden plantensoorten Verschillende habitats Veel soorten niet gevoelig, en andere wel Effecten op korte termijn en lange termijn Permanente blootstelling of tijdelijk (herstel?) Mogelijke onverwachte effecten: bloei, vruchtvorming, ontkieming? Extra effect van: het weer, andere stoffen (nutr., S) etc. Zout (mg/l) Zout (mg/l) Tijd (d) Tijd (d)

Duur, timing en concentratie van blootstelling

6 Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 6 Onderzoek naar zouttolerantie vegetatie Hoe aan te pakken? 1. Duur, timing en concentratie van blootstelling Hydrologisch onderzoek (meten, modelleren). Accumulatie in de bodem?

Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 7 Onderzoek naar zouttolerantie vegetatie

Afhankelijk van blootstelling, onderzoek naar effecten: Vergelijken

met andere variabelen) Experimenteel onderzoek: Lab/kas/klimaatkamer

7 Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 7 Onderzoek naar zouttolerantie vegetatie Hoe aan te pakken? 2. Afhankelijk van blootstelling, onderzoek naar effecten: Vergelijken ecosystemen, databases, historisch (mits voldoende n en rekening houdend met andere variabelen) Experimenteel onderzoek: Lab/kas/klimaatkamer Mesocosmos Veld Ahn et al esp.gmu.edu Combinatie van verschillende aanpakken nodig om volledig beeld te krijgen.

vegetatie en waterkwaliteit Relatief vroege successiestadia: zeer hoge

8 Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 8 In meer detail: laagveen natuurgebieden (Deels) drijvende verlandingsgemeenschappen Ontstaan in petgaten Zonering vegetatie en waterkwaliteit Relatief vroege successiestadia: zeer hoge biodiversiteit (30-40 species/m 2 ) Constant peil oppervlaktewater: inlaat rivierwater in zomer

Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 9 Zouttolerantie van laagveen natuur Literatuur en databases Zout (naast nutriënten) bepalende factor voor successie (Verhoeven en Bobbink, 2001) Probleem met

9 Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 9 Zouttolerantie van laagveen natuur Literatuur en databases Zout (naast nutriënten) bepalende factor voor successie (Verhoeven en Bobbink, 2001) Probleem met databases: maar heel weinig brakke gebieden, ruimtelijke en temporele variatie Soorten die níet voorkomen in brakkere gebieden. Intolerantie? Experimentele data: niet/nauwelijks beschikbaar Geen kennis over effecten tijdelijke blootstelling Stofberg et al KvK rapport Bron: Synbiosis (Hennekens et al. 2010)

Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 10 Blootstelling aan zout Via oppervlaktewater 1. Zout aanwezig in oppervlaktewater 2. Kwel/wegzijging: stroming onder wortelmat 3.

10 Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 10 Blootstelling aan zout Via oppervlaktewater 1. Zout aanwezig in oppervlaktewater 2. Kwel/wegzijging: stroming onder wortelmat 3. Stroming in de wortelmat Doorlatendheid, drijfgedrag Stroming afhankelijk van variabelen Blootstelling: in ieder geval aan rand van kragge 4. Effect op planten Stofberg et al 2016 Ecohydrology PhD thesis SF Stofberg 2017

11 Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 11 Experimenteel onderzoek

12 Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 12 Effecten van zout op natuurlijke vegetatie 5 soorten van de randen van laagveenverlandingen Plek met mogelijke blootstelling Potentieel gevoelig Ecosystem engineer Rode lijst Indicatorsoort Biomassa en groei Stofberg et al., 2015 Aquatic Botany

Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 13 Totale biomassa

Cl- Korte termijn effecten: verminderde groei of

wortelmat Lange termijn: niet bekend, mogelijk

13 Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 13 Totale biomassa 200 mg/l Cl- Reductie totale biomassa vanaf 200 mg/l Cl- Korte termijn effecten: verminderde groei of verdwijnen soorten Mogelijk verminderde aangroei wortelmat Lange termijn: niet bekend, mogelijk verandering in soortensamenstelling Stofberg et al., 2015 Aquatic Botany

Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 14 Toekomstig onderzoek Milou Huizinga (aio VU/KWR) Onderzoek naar gevolgen van verzilting in veenmosrietlanden en moerasheiden -

14 Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 14 Toekomstig onderzoek Milou Huizinga (aio VU/KWR) Onderzoek naar gevolgen van verzilting in veenmosrietlanden en moerasheiden - Relatie tussen oppervlaktewater en wortelzone concentratie - Kritieke concentraties - Variatie in blootstelling - Biotische interacties - Effecten op plantengemeenschappen

veldsituatie (kas en/of veld): - Effect op interactie tussen soorten: competitie en facilitatie Uitbreiding van ecohydrologisch

15 Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 15 Toekomstig onderzoek Milou Huizinga (aio VU/KWR) Kasexperiment met verschillende soorten (incl 1 landbouwgewas): - Respons - Verschillen per zoutsoort (Na vs K) - Duur en frequentie van blootstelling Vertaling naar veldsituatie (kas en/of veld): - Effect op interactie tussen soorten: competitie en facilitatie Uitbreiding van ecohydrologisch voorspelmodel PROBE: - Vegetatie op basis van vocht, nutrienten, ph en zout

16 Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 16 Conclusies Blootstelling en effecten Afgerond onderzoek: Blootstelling: hydrologisch onderzoek Beheer beslissingen Systeemkennis Variabiliteit Effecten: ecologisch onderzoek Effecten op soorten en ecosystemen Tijdelijk vs permanent Blootstelling laagveensoorten mogelijk bij verhoogde concentraties in het oppervlaktewater Databases bieden geen uitsluitsel, helpen wel bij selectie mogelijk gevoelige soorten Lage concentraties (200 mg/l Cl) wel degelijk effect op laagveensoorten Toekomstig onderzoek: Verder inzoomen op effecten en extrapolatie naar ecosystemen

Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 17 Implicaties voor beheer Afwegingen voor natuur- en waterbeheerders: maatwerk nodig! Blootstelling: Hoe ver, hoe lang, hoe hoog, wanneer? En: bereikt het wortelzone?

17 Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 17 Implicaties voor beheer Afwegingen voor natuur- en waterbeheerders: maatwerk nodig! Blootstelling: Hoe ver, hoe lang, hoe hoog, wanneer? En: bereikt het wortelzone? Is ecosysteem van nature zoet? Soorten die niet in brakke omgeving voorkomen? Wat zijn mogelijke effecten van verzilting? (permanent of herstel na tijdelijk) Wat zijn effecten van alternatief? (verdroging, oxidatie, etc)

Vergelijkbare documenten

Adapting to drought and salinisation in the coupled groundwater surface water system. Joost Delsman

Adapting to drought and salinisation in the coupled groundwater surface water system Joost Delsman Onderzoek naar zoetwatervoorziening? Doel van het onderzoek Adaptating to drought and salinisation in