KlimaatAdaptieve Drainage

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "KlimaatAdaptieve Drainage"

Transcriptie

1 FutureWater Onderzoek en advies gericht op de duurzame toekomst van ons water KlimaatAdaptieve Drainage Innovatieve en duurzame techniek voor actieve samenwerking tussen agrariër en waterbeheerder Peter Droogers Wilco Terink

2 FutureWater Onderzoek en advies gericht op de duurzame toekomst van ons water Financiering: SBIR Onze partners in KAD... Van Iersel

3 Even voorstellen Wageningen UR - MSc (1990) Wageningen UR - PhD (2002) Waterschapper (Rijnland, Rivierenland) Voorzitter STOWA Adviesgroep Modellering ( ) Bij Peter van der Veeken/Rijsbergen KAD KWR Watercycle Research Institute FutureWater 2012 e.v. Expertise Drainage, peilbeheer, hydrologie, waterkwaliteit (zout, nutriënten) Voor strategisch beleid en operationeel beheer eertwegh@futurewater.nl

4 Resultaten fase 2 Onderzoek en Ontwikkeling Veldproeven Simulatiemodellen lange termijn + klimaat Waar is KAD toepasbaar Kosten en baten Juridisch-bestuurlijke aspecten Hoe verder met KAD in 2013 e.v. Implementatie Aanvullend onderzoek

5 NBW! VBA? V (1) KAD!! WAT Water vasthouden in de bodem, daar waar de neerslag valt! WIE Waterbeheerder i.s.m. agrariërs

6 Werking van KAD in theorie KAD Haaksbergen, veldbezoek waterschappen en STOWA

7 Hoe werkt KAD in praktijk Rijsbergen, medio mei 2012

8 Toekomstvisie I Het klimaat verandert: meer anticiperend waterbeheer Gebieden als geheel functioneren robuust: integraal benaderen Landbouw: lokaal maatwerk voor en door agrarisch ondernemer

9 Toekomstvisie II Bodem krijgt rol in waterbeheer: water vasthouden Beheer op het scherpst van de snede Risico s beperken

10 TECHNIEK Proefvelden Rijsbergen, Haaksbergen en Marwijksoord (WUR-PPO) Systemen, sturing en telemetrie werken Kinderziektes verholpen Drainafvoermeting toegevoegd Betrokken agrariërs tevreden Optie: bodemvochtsensor in de wortelzone toevoegen

11 TECHNIEK Vlotterputten te proefveld Haaksbergen... Eén KAD-put bedient groter areaal met enig reliëf...

12 TECHNIEK Sub-irrigatie met RWZI effluent te proefveld Haaksbergen...

13 LANGJARIGE EFFECTEN KAD SWAP-modellen voor proefvelden Calibratie met deel data 2012 Berekeningen: + huidig klimaat (30 jaar) + scenario s W/W+ Met en zonder KAD-sturing Reductie piekafvoeren 12% (T=10), 16% (T=25), 21% (T=100) Water vasthouden spaart beregeningsbeurt(en) van 30 à 50 mm/jaar

14 LANGJARIGE EFFECTEN KAD Waterafvoer Zonder KAD Met KAD Berekeningen SWAP-modellen

15 LANDELIJKE GESCHIKTHEID Factoren en criteria Provincie Zeeland regionale verfijning 150 à ha landbouwgrond is geschikt voor KAD tegen wateroverlast

16 KOSTEN-BATEN-ANALYSE Kosten realistisch, baten conservatief geschat Netto contante waarde NCW [ /ha jaar] PD KAD Waterbeheer* Melkveehouderij Akkerbouw Vollegrondstuinbouw NB volgens agrariërs: + oogstzekerheid groter + beheer perceel in eigen hand Investeren in KAD loont! Bijdragen: KAD als groen-blauwe dienst / Milieulijst MIA Vamil regeling 2013

17 JURIDISCH-BESTUURLIJKE ASPECTEN Bestaand juridisch instrumentarium voldoet Regelingen voor beheer KAD en schade Monitoring beheer en effect is vaste component Publiekrecht via vergunning vs. Privaatrecht met overeenkomst Samenwerking tussen waterschap en agrariër: lasten en lusten verdelen

18 KAD-VOORDELEN t.o.v. ANDERE DRAINAGE-SYSTEMEN Techniek Conventionele drainage houdt geen water vast Gecoördineerde sturing gebiedsniveau: KAD En ook Grotere succeskans vanwege handelingssnelheid Bediening op basis van samenwerking Transparant in bediening en effect ( ze doen maar wat ) Aandacht Kwaliteit van neerslagvoorspellingen

19 VOOR WATERBEHEERDERS UITROL KAD A. Nazorg en huidige veldproeven doorzetten in 2013 e.v. B. Verfijning landelijke geschiktheid naar regio s C. Gecoördineerde proeven op gebiedsniveau Zuid-Nederland (DHZ) Oost-Nederland (ZON) Provincie Flevoland Provincie Zeeland

20 VOOR WATERBEHEER RONDOM NATUUR VOORSTEL: GEBIEDSPROEF (3 jaar) Natte natuur (SBB, NM) PAS (stikstof) Landbouw hydrologische maatregelen - verdroging Waterbeheer: inrichting randzone??? Mogelijkheden en risico s Samenwerken en vertrouwen opbouwen Actie: gebieden en partijen samenbrengen financiering

21 NADER ONDERZOEK Bodemvochtmeting aan opstelling toevoegen Operationele sturing KAD: weersvoorspellingen meenemen Integratie met ruimtelijk hydrologisch model SPHY Provincie Noord-Brabant, mei 2007 : berekende verdamping

22 PROCES 2013: INITIATIEF EN ROLLEN VOORBEREIDING UITROL (waterschappen!) UITROL KAD waterschappen + agrariërs NADER ONDERZOEK

23 OUR MESSAGE TO THE WATER BOARD KAD werkt! Waar een wil is, is een weg! en KAD!!!! KAD getest... DAW aangeboden aan Henk Ovink... Ook: TOPSECTOR Water!

24 KlimaatAdaptieve Drainage werkt voor u Zoetwater vasthouden en aan de slag! Rapportage voor u beschikbaar Van Iersel Dank voor uw aandacht! eertwegh@futurewater.nl

25 Symposium HOOG EN DROOG Juni 2012 Het perceel :

KlimaatAdap*eve Drainage: innova*ef waterbeheer op regionaal en perceelsniveau

KlimaatAdap*eve Drainage: innova*ef waterbeheer op regionaal en perceelsniveau KlimaatAdap*eve Drainage: innova*ef waterbeheer op regionaal en perceelsniveau Gé van den Eertwegh (FutureWater), Jan van Bakel (De Bakelse Stroom), Lodewijk Stuyt (Alterra- WUR), Ad van Iersel, Leo Kuipers

Nadere informatie

KlimaatAdaptieve Drainage

KlimaatAdaptieve Drainage KlimaatAdaptieve Drainage Een innovatieve methode om piekafvoeren en watertekorten te verminderen Samenvatting resultaten Fase 2 Onderzoek en Ontwikkeling Referentienummer SBIR113008 Februari 2013 Opgesteld

Nadere informatie

Actuele vullingsgraad bodem. Kennisdag Zoetwater 15 mei 2018

Actuele vullingsgraad bodem. Kennisdag Zoetwater 15 mei 2018 Actuele vullingsgraad bodem Kennisdag Zoetwater 15 mei 2018 Belang van bodemberging voor waterbeheer Neerslag Verdamping Bodemvocht Bodemberging bodemfysische eigenschappen Onverzadigde bodem Waterstand

Nadere informatie

Waterbeheer en landbouw

Waterbeheer en landbouw Waterbeheer en landbouw Melkveehouderij in veenweidegebieden Bram de Vos (Alterra) Idse Hoving (Animal Sciences Group) Jan van Bakel (Alterra) Inhoud 1. Probleem 2. Waterpas model 3. Peilverhoging polder

Nadere informatie

KlimaatAdaptieve Drainage

KlimaatAdaptieve Drainage KlimaatAdaptieve Drainage Analyse van kosten en baten voor waterbeheerder en agrariër Februari 2013 Auteurs G.A.P.H. van den Eertwegh P. Droogers Opdrachtgever SBIR-project Partners Van Iersel FutureWater

Nadere informatie

Winst met water! > In Actie. Waarom nu? Hoe doen we dit? Eigen project! Doelstellingen. (Klik of scroll naar de volgende pagina)

Winst met water! > In Actie. Waarom nu? Hoe doen we dit? Eigen project! Doelstellingen. (Klik of scroll naar de volgende pagina) Winst met water! > In Actie > Waarom nu? > Hoe doen we dit? > Idee voor eigen project! > Doelstellingen (Klik of scroll naar de volgende pagina) Deltaplan Agrarisch Waterbeheer: winst met water! Het agrarisch

Nadere informatie

Mogelijkheden en beperkingen van (Samengestelde) Peilgestuurde Drainage voor sturing grondwaterstanden en zoetwatervoorraad.

Mogelijkheden en beperkingen van (Samengestelde) Peilgestuurde Drainage voor sturing grondwaterstanden en zoetwatervoorraad. Mogelijkheden en beperkingen van (Samengestelde) Peilgestuurde Drainage voor sturing grondwaterstanden en zoetwatervoorraad Jan van Bakel 13-5-2015 Peilgestuurde drainage 1 Inhoud Inleiding Wat is PGD?

Nadere informatie

Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw

Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw Provincie Limburg Maastricht, 14 september 216 Joris Schaap, Profiel 214 heden Zelfstandig hydroloog en bodemkundige 28-214 Adviseur water in het landelijk

Nadere informatie

Modelling Contest Hupsel

Modelling Contest Hupsel Modelling Contest Hupsel SPHY (Spatial Processes in Hydrology) toepassing Hupselse Beek Wilco Terink & Peter Droogers w.terink@futurewater.nl p.droogers@futurewater.nl FutureWater Locatie: Wageningen (6

Nadere informatie

Klimaatopgave landelijk gebied

Klimaatopgave landelijk gebied Klimaatopgave in beeld 13 oktober 2016, Hoogeveen Algemene info Klimaatopgave landelijk gebied Bert Hendriks Beleidsadviseur hydrologie 275.500 ha 580.000 inwoners 543 medewerkers 22 gemeenten 4.479 km

Nadere informatie

Bodem & Water. Landbouw & Waterkwaliteit. de rol van bodembeheer voor waterkwaliteit

Bodem & Water. Landbouw & Waterkwaliteit. de rol van bodembeheer voor waterkwaliteit Landbouw & Waterkwaliteit Bodem & Water de rol van bodembeheer voor waterkwaliteit Gerard H. Ros Nutriënten Management Instituut Waterschap Amstel, Gooi en Vecht Wageningen Universiteit Gerard Ros & Wim

Nadere informatie

Waterwijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus november 2016

Waterwijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus november 2016 Waterwijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus november 2016 Waterwijzer Landbouw Waarom en wat is Waterwijzer Landbouw? Wat kan je straks met Waterwijzer Landbouw?

Nadere informatie

Naar verbeterde actuele verdamping: Van Makkink naar Penman-Monteith?

Naar verbeterde actuele verdamping: Van Makkink naar Penman-Monteith? Naar verbeterde actuele verdamping: Van Makkink naar Penman-Monteith? NHV symposium actuele verdamping Peter Droogers Hanneke Schuurmans Aanleiding www.stowa.nl: 2009-11 www.futurewater.nl/publications/2009

Nadere informatie

Presentatie tekst Velddag. Verdrogingsbestrijding Groote Peel. Peilopzet in combinatie met peilgesturde drainage

Presentatie tekst Velddag. Verdrogingsbestrijding Groote Peel. Peilopzet in combinatie met peilgesturde drainage Presentatie 20-06 - 2007 1 tekst Velddag Verdrogingsbestrijding Groote Peel Peilopzet in combinatie met peilgesturde drainage Programma 2 Welkomstwoord door DB-lid Peter van Dijk Presentatie film Peilgestuurde

Nadere informatie

Topsoil. Korte introductie

Topsoil. Korte introductie Topsoil Korte introductie TOPSOIL is een Europees INTERREG subsidieproject. Het is een samenwerking tussen waterschappen, wetenschappers, overheden en stakeholders uit Nederland, België, Duitsland, Denemarken

Nadere informatie

WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee?

WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? Mirjam Hack namens consortium 26 juni 2014 www.waterwijzer.nl WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? Wat is het? Waarom actualisatie

Nadere informatie

Verslag symposium Peilgestuurde Drainage, op 13 oktober 2011 bij Waterschap Rijn en IJssel te Doetinchem

Verslag symposium Peilgestuurde Drainage, op 13 oktober 2011 bij Waterschap Rijn en IJssel te Doetinchem Verslag symposium Peilgestuurde Drainage, op 13 oktober 2011 bij Waterschap Rijn en IJssel te Doetinchem Peilgestuurde drainage is een methode, waarbij de ontwateringsbasis van de drainage door de gebruiker

Nadere informatie

Zesde actieprogramma Nitraatrichtlijn ( ): proces en stand van zaken. Inhoud

Zesde actieprogramma Nitraatrichtlijn ( ): proces en stand van zaken. Inhoud Zesde actieprogramma Nitraatrichtlijn (2018-2021): proces en stand van zaken Themadag Commissie Bemesting Grasland en Voedergewassen 16 februari 2017 Erik Mulleneers, Projectleider zesde actieprogramma

Nadere informatie

Samen naar een robuuste zoetwatervoorziening

Samen naar een robuuste zoetwatervoorziening Ruud Bartholomeus, 21 maart 2019, Utrecht 1 Samen naar een robuuste zoetwatervoorziening Balans tussen watervraag en wateraanbod Ruud Bartholomeus, namens collega s 2 Balans tussen watervraag en wateraanbod

Nadere informatie

Restwater van de rioolwaterzuivering voor de landbouw?

Restwater van de rioolwaterzuivering voor de landbouw? Restwater van de rioolwaterzuivering voor de landbouw? Ruud Bartholomeus, Klaasjan Raat (KWR Watercycle Research Institute), Bas Worm, Mathijs Oosterhuis (Waterschap Vechtstromen), Gé van den Eertwegh

Nadere informatie

DAW; ook voor droogte Kennisdag Zoetwater 27 november 2018

DAW; ook voor droogte Kennisdag Zoetwater 27 november 2018 DAW; ook voor droogte Kennisdag Zoetwater 27 november 2018 Willem Jan Sanders Wat is DAW? (Deltaplan Agrarisch Waterbeheer) Het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer, kortweg DAW, is een initiatief van LTO Nederland,

Nadere informatie

Herinrichting Aaltense Goor - Zwarte Veen

Herinrichting Aaltense Goor - Zwarte Veen Herinrichting Aaltense Goor - Zwarte Veen PRESENTATIES Werksessie Landbouw 13 Maart 2012 Beste lezer, In dit document vindt u op navolgende pagina s de sheets van de volgende presentaties: 1. Presentatie

Nadere informatie

Samenwerking rondom Bodem De praktijk in Noord-Brabant

Samenwerking rondom Bodem De praktijk in Noord-Brabant Samenwerking rondom Bodem De praktijk in Noord-Brabant Harrie Vissers 21 september 2017 Congres SIKB Varkensdichtheid per gemeente (aantal varkens per ha landbouwgrond) aantal varkens Nederland: 12,5 mln

Nadere informatie

PEILVERHOGING IN HET VEENWEIDEGEBIED; GEVOLGEN VOOR DE INRICHTING EN HET BEHEER VAN DE WATERSYSTEMEN

PEILVERHOGING IN HET VEENWEIDEGEBIED; GEVOLGEN VOOR DE INRICHTING EN HET BEHEER VAN DE WATERSYSTEMEN PEILVERHOGING IN HET VEENWEIDEGEBIED; GEVOLGEN VOOR DE INRICHTING EN HET BEHEER VAN DE WATERSYSTEMEN JOS SCHOUWENAARS WETTERSKIP FRYSLÂN VEENWEIDE SYMPOSIUM 11 APRIL 2019 OPZET PRESENTATIE 1. Wat is de

Nadere informatie

Gebruikersmiddag Waterwijzer Landbouw. Rob Ruijtenberg namens alle partijen ibz ACSG en RWS 7 februari 2019

Gebruikersmiddag Waterwijzer Landbouw. Rob Ruijtenberg namens alle partijen ibz ACSG en RWS 7 februari 2019 Gebruikersmiddag Waterwijzer Landbouw Rob Ruijtenberg namens alle partijen ibz ACSG en RWS 7 februari 2019 Programma 13.00 Welkom (Rob Ruijtenberg) 13.15 Introductie Waterwijzer landbouw (Mirjam Hack,

Nadere informatie

Klimaatadaptieve Drainage

Klimaatadaptieve Drainage Klimaatadaptieve Drainage Een innovatieve methode om piekafvoeren en watertekorten te verminderen september 2010 Eindrapportage Haalbaarheidsonderzoek Opgesteld door FutureWater Kuipers Electronic Engineering

Nadere informatie

Vrachten uit de landbouw

Vrachten uit de landbouw Vrachten uit de landbouw Gezamenlijke factfinding vanuit metingen en gebiedsexpertise Gerard Ros (NMI, AGV, WU) In samenwerking met: Maarten Ouboter, Laura Moria (AGV) Debby van Rotterdam, Job de Pater

Nadere informatie

Beter systeem voor bepalen waterschade

Beter systeem voor bepalen waterschade Beter systeem voor bepalen waterschade Mirjam Hack-ten Broeke (Alterra Wageningen UR), Ruud Bartholomeus (KWR Watercycle Research Institute), Joop Kroes (Alterra Wageningen UR), Jos van Dam (Wageningen

Nadere informatie

Goede. Goed voor landbouw, natuur én waterbeheer 19A

Goede. Goed voor landbouw, natuur én waterbeheer 19A Goede grond Goed voor landbouw, natuur én waterbeheer 2015 19A goed bodembeheer - Goede grond BETER VASTHOUDEN REGENWATER BETERE GEWASGROEI EN BEWORTELING GEZOND BODEMLEVEN BETER VASTHOUDEN VOEDINGSSTOFFEN

Nadere informatie

Waterwijzer Landbouw. Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus, namens consortium 29 juni 2017

Waterwijzer Landbouw. Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus, namens consortium 29 juni 2017 Waterwijzer Landbouw Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus, namens consortium 29 juni 2017 Waterwijzer Landbouw: een klimaatrobuust instrument voor het bepalen van effecten van veranderend waterbeheer op landbouwopbrengsten

Nadere informatie

Gevolgen van klimaatverandering voor de landbouw

Gevolgen van klimaatverandering voor de landbouw Gevolgen van klimaatverandering voor de landbouw hydrologische en gewasopbrengst-berekeningen 30 september 2011 Aequator Groen & Ruimte bv Klimaatverandering Vergelijk weerjaren 2001-2010 met 2046-2055

Nadere informatie

Nieuwsbrief Samengestelde drainage

Nieuwsbrief Samengestelde drainage Nieuwsbrief Samengestelde drainage Samengestelde peilgestuurde drainage staat op dit moment erg in de belangstelling. Naast voordelen voor telers, zoals het zelf op perceelsniveau kunnen regelen van het

Nadere informatie

Remote Sensing. Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer

Remote Sensing. Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer Remote Sensing Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer 2016 25 Remote Sensing Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer Waterschappen

Nadere informatie

De invloed van zout op natuurlijke vegetatie

De invloed van zout op natuurlijke vegetatie Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen De invloed van zout op natuurlijke vegetatie Sija Stofberg, Flip Witte, Milou Huizinga 1 Zoet-Zout Tweedaagse Wageningen 2 Inleiding Verzilting in Nederland en tolerantie

Nadere informatie

KlimaatAdaptieve Drainage

KlimaatAdaptieve Drainage KlimaatAdaptieve Drainage Landelijke geschiktheid van conventionele, samengestelde peilgestuurde en klimaatadaptieve drainage Februari 2013 Auteurs P.J.T. van Bakel (De Bakelse Stroom) G.A.P.H. van den

Nadere informatie

SATWATER initiatief Realisatie door Samenwerking

SATWATER initiatief Realisatie door Samenwerking SATWATER initiatief Realisatie door Samenwerking RS toepassingen in operationele werkpraktijk SBIR als instrument voor verbetering van huidige operationalisering va verdampings(tekort) monitoring mbv remote

Nadere informatie

Waterberging op landbouwgrond. Bram de Vos (Alterra) Idse Hoving (Praktijkonderzoek Animal Sciences Group)

Waterberging op landbouwgrond. Bram de Vos (Alterra) Idse Hoving (Praktijkonderzoek Animal Sciences Group) Waterberging op landbouwgrond Bram de Vos (Alterra) Idse Hoving (Praktijkonderzoek Animal Sciences Group) Inhoud 1) Veranderend waterbeheer 2) Project Boeren met Water 3) Melkveebedrijf Kerkmeijer 4) Bedrijfsvarianten

Nadere informatie

KlimaatAdaptieve Drainage

KlimaatAdaptieve Drainage KlimaatAdaptieve Drainage Juridisch-bestuurlijke aspecten Februari 2013 Auteur G.A.P.H. van den Eertwegh m.m.v. A. Karimlou-Kranendonk (Waterschap Brabantse Delta) Opdrachtgever SBIR-project Partners Van

Nadere informatie

Functie volgt peil. maaiveldverloop. Grutto s, jongvee, ruwvoer, veensafari. Grutto s, jongvee, ruwvoer, veensafari. Huiskavel en gebouwen

Functie volgt peil. maaiveldverloop. Grutto s, jongvee, ruwvoer, veensafari. Grutto s, jongvee, ruwvoer, veensafari. Huiskavel en gebouwen zones Functie volgt peil 70-50 cm 50-30 cm 0-30 cm 50-30 cm 70-50 cm maaiveldverloop gebruik waterpeil Huiskavel en gebouwen Gemiddeld 50 cm Grutto s, jongvee, ruwvoer, veensafari Natte Natuur, Piekberging

Nadere informatie

(Klimaat)robuuste berekening landbouwschade

(Klimaat)robuuste berekening landbouwschade (Klimaat)robuuste berekening landbouwschade Ruud Bartholomeus en Mirjam Hack, Amersfoort, 14 maart 2013 mede namens Jan van Bakel, Joop Kroes, Jos van Dam en Flip Witte Het klimaat verandert Klimaatverandering:

Nadere informatie

Dakbedekking en waterhuishouding - Hoe blauw zijn groene daken?

Dakbedekking en waterhuishouding - Hoe blauw zijn groene daken? Dakbedekking en waterhuishouding - Hoe blauw zijn groene daken? Kees Broks (STOWA), Harry van Luijtelaar (Stichting RIONED) Groene daken zijn hot, ook vanuit het oogpunt van stedelijk waterbeheer. Ze vangen

Nadere informatie

(Samengestelde) Jan van Bakel. 11-10-2011 Peilgestuurde drainage in NL

(Samengestelde) Jan van Bakel. 11-10-2011 Peilgestuurde drainage in NL (Samengestelde) Peilgestuurde drainage in NL Jan van Bakel 11-10-2011 Peilgestuurde drainage in NL 1 Inleiding Inhoud Samengesteld of niet? Vormen van peilsturing Waarom hernieuwde belangstelling? Ervaringen

Nadere informatie

BedrijfsWaterWijzer, de tool voor de toekomst?

BedrijfsWaterWijzer, de tool voor de toekomst? BedrijfsWaterWijzer, de tool voor de toekomst? Koeien & Kansen is een samenwerkingsverband van 16 melkveehouders, proefbedrijf De Marke, Wageningen UR en adviesdiensten. De resultaten vindt u op: www.koeienenkansen.nl

Nadere informatie

Voorstel aan de commissie Integraal Waterbeheer van 30 november 2011:

Voorstel aan de commissie Integraal Waterbeheer van 30 november 2011: Datum: 16-11-2011 Voorstelnummer: I8025 Onderwerp: voorstel peilgestuurde drainage Voorstel aan de commissie Integraal Waterbeheer van 30 november 2011: 1. het dagelijks bestuur te adviseren over bijgevoegd

Nadere informatie

Omklappen van natuur. Omklappen van natuur: een ruil van status met natuur op de plek met het meeste rendement.

Omklappen van natuur. Omklappen van natuur: een ruil van status met natuur op de plek met het meeste rendement. Omklappen van natuur Procedures aanpassen om kansen te pakken, en hoe natuur het meeste rendement heeft via een meer-sporen-aanpak Foto Waterschap Limburg Korte introductie Het concept omklappen van natuur

Nadere informatie

Pilots zoetwatervoorziening: van concept naar uitvoering

Pilots zoetwatervoorziening: van concept naar uitvoering Pilots zoetwatervoorziening: van concept naar uitvoering Ervaringen uit de projecten GO-FRESH en Waterhouderij Programma: 1. Presentatie Walter Jonkers (provincie Zeeland) 2. Filmpjes uit het veld: proeven

Nadere informatie

Formulier ten behoeve van het indienen van schriftelijke vragen als bedoeld in artikel 37 van het Reglement van Orde Verenigde Vergadering Delfland

Formulier ten behoeve van het indienen van schriftelijke vragen als bedoeld in artikel 37 van het Reglement van Orde Verenigde Vergadering Delfland Formulier ten behoeve van het indienen van schriftelijke vragen als bedoeld in artikel 37 van het Reglement van Orde Verenigde Vergadering Delfland Schriftelijke vragen bodemdaling Zaterdag 6 januari j.l.

Nadere informatie

Adapting to drought and salinisation in the coupled groundwater surface water system. Joost Delsman

Adapting to drought and salinisation in the coupled groundwater surface water system. Joost Delsman Adapting to drought and salinisation in the coupled groundwater surface water system Joost Delsman Onderzoek naar zoetwatervoorziening? Doel van het onderzoek Adaptating to drought and salinisation in

Nadere informatie

Waterconservering door peilgestuurde drainage in Zeeland

Waterconservering door peilgestuurde drainage in Zeeland Waterconservering door peilgestuurde drainage in Zeeland Met peilgestuurde drainage kunnen agrariërs zelf het ideale ontwateringsniveau van de buisdrainage regelen. Dat is voor hen guns=g, want daarmee

Nadere informatie

Stellingen Sturen op basisafvoer. water verbindt

Stellingen Sturen op basisafvoer. water verbindt Stellingen Sturen op basisafvoer Stelling 1: Voor ons watersysteem EN de daarin gepositioneerde grondgebruiksfuncties is DROOGTE een veel groter probleem dan WATEROVERLAST Argumenten stelling 1 Areaal

Nadere informatie

Vernatten en akkerbouw? Olga Clevering (Praktijkonderzoek Plant en Omgeving) Bram de Vos en Francisca Sival (Alterra)

Vernatten en akkerbouw? Olga Clevering (Praktijkonderzoek Plant en Omgeving) Bram de Vos en Francisca Sival (Alterra) Vernatten en akkerbouw? Olga Clevering (Praktijkonderzoek Plant en Omgeving) Bram de Vos en Francisca Sival (Alterra) Inhoud Vormen van vernatten Modelberekeningen Veldexperimenten Conclusies en discussie

Nadere informatie

BedrijfsWaterWijzer, de tool voor de toekomst?

BedrijfsWaterWijzer, de tool voor de toekomst? BedrijfsWaterWijzer, de tool voor de toekomst? Koos Verloop (WUR) UDV Dronten 9 november 2017 Koeien & Kansen is een samenwerkingsverband van 16 melkveehouders, proefbedrijf De Marke, Wageningen UR en

Nadere informatie

Eerste Waterhouderij in Nederland! Van concept naar realisering

Eerste Waterhouderij in Nederland! Van concept naar realisering Stichting Waterhouderij Walcheren Eerste Waterhouderij in Nederland! Van concept naar realisering Presentatie Aanleiding Concept Waterhouderij Doelstelling en wensen Het gebied Wat is er al gedaan Toekomst

Nadere informatie

BedrijfsWaterWijzer, de tool voor de toekomst?

BedrijfsWaterWijzer, de tool voor de toekomst? BedrijfsWaterWijzer, de tool voor de toekomst? Gerjan Hilhorst (Wageningen Livestock Research) Docenten dag Melkers voor Morgen 4 juli 2017 Koeien & Kansen is een samenwerkingsverband van 16 melkveehouders,

Nadere informatie

Stroomgebiedsafstemming Rijnwest. ER in combinatie met meetgegevens

Stroomgebiedsafstemming Rijnwest. ER in combinatie met meetgegevens Stroomgebiedsafstemming Rijnwest ER in combinatie met meetgegevens Stroomgebiedsafstemming Rijn-West 2 Opdrachtgever: Rijn West Begeleidingsgroep / beoordelingsgroep: Provincies, RAO, KRW-Kernteam Rijn

Nadere informatie

Kennisportaal ruimtelijke adaptatie en de relevantie voor de MER

Kennisportaal ruimtelijke adaptatie en de relevantie voor de MER Kennisportaal ruimtelijke adaptatie en de relevantie voor de MER Dr. Hasse Goosen Alterra Wageningen UR Stichting Climate Adaptation Services De urgentie is hoog: zelfs wanneer de opwarming beperkt blijft

Nadere informatie

Biomassa in het Haarloseveld Olden- Eibergen Organische stof tot nadenken. Inleiding

Biomassa in het Haarloseveld Olden- Eibergen Organische stof tot nadenken. Inleiding Biomassa in het Haarloseveld Olden- Eibergen Organische stof tot nadenken Inleiding Stichting Haarloseveld Olden-Eibergen (HOEduurzaam) wil middels dit project een bijdrage leveren aan: 1. Duurzame verbetering

Nadere informatie

Ruimte om te leven met water

Ruimte om te leven met water Ruimte om te leven met water Het huidige watersysteem is volgens de nieuwe In de toekomst wil het waterschap een zoveel Om de benodigde ruimte aan hectares te verwerven inzichten niet meer op orde. Aanpassingen

Nadere informatie

PROVINCIAAL BLAD. Nr. 8854

PROVINCIAAL BLAD. Nr. 8854 PROVINCIAAL BLAD Officiële uitgave van de provincie Groningen Nr. 8854 30 november 2018 Besluit van Gedeputeerde Staten van de provincie Groningen houdende regels omtrent subsidie voor projecten ter verbetering

Nadere informatie

Herstel natte natuurparels De Utrecht. Informatiebijeenkomst voor agrarische ondernemers

Herstel natte natuurparels De Utrecht. Informatiebijeenkomst voor agrarische ondernemers Herstel natte natuurparels De Utrecht Informatiebijeenkomst voor agrarische ondernemers Doel van de informatiebijeenkomst Alle agrariërs in de natte natuurparel en/of in de beschermingszone informeren

Nadere informatie

Duurzame daken Groen of Blauw

Duurzame daken Groen of Blauw Droge voeten en schoon water Duurzame daken Groen of Blauw Een visie op de inzet van daken in het waterbeheer Agnes van Zoelen 23-04-15 Intro Intro Daadkracht en Samenwerken De meerwaarde van duurzame

Nadere informatie

Bijeenkomst VNG. Frank van de Ven & Jan Hartholt Netwerk Platteland

Bijeenkomst VNG. Frank van de Ven & Jan Hartholt Netwerk Platteland Bijeenkomst VNG Frank van de Ven & Jan Hartholt Netwerk Platteland Europees landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland 18 september 2015 1 Programma verder toegelicht

Nadere informatie

WaterWijzer Landbouw. Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus namens consortium 1 oktober

WaterWijzer Landbouw. Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus namens consortium 1 oktober WaterWijzer Landbouw Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus namens consortium 1 oktober 2015 www.waterwijzer.nl WaterWijzer Landbouw: wat is het? WaterWijzer Landbouw (voorheen actualisatie schadefuncties landbouw

Nadere informatie

Gebruikersdag Waterwijzers. Rob Ruijtenberg 27 juni 2018

Gebruikersdag Waterwijzers. Rob Ruijtenberg 27 juni 2018 Gebruikersdag Waterwijzers Rob Ruijtenberg 27 juni 2018 Programma 10.00 Introductie Waterwijzers (Rob Ruijtenberg) 10.15 Achtergrond waterwijzer Natuur (Flip Witte) 11.00 Pauze 11.15 Achtergrond Waterwijzer

Nadere informatie

STOWA dag Operationele Sturing

STOWA dag Operationele Sturing STOWA dag Operationele Sturing 30 september 2014 Resultaten sessie 2: wensput, klaagmuur, ideeënboom A. De Wensput: 1. Beter waterbeheer Een doel: juist peilbeheer in alle omstandigheden (Wim V.) Flexibel

Nadere informatie

SYMPOSIUM SLIM MALEN. Integrale sturing Rijnland. René van der Zwan

SYMPOSIUM SLIM MALEN. Integrale sturing Rijnland. René van der Zwan SYMPOSIUM SLIM MALEN Integrale sturing Rijnland René van der Zwan 14-03-2019 Korte introductie 23 30 59 René van der Zwan Beheergebied Omvang: 1.088 km 2 1.300.000 inwoners 543.000 huishoudens 29 gemeentes

Nadere informatie

Gelet op artikel 2 van de Algemene subsidieverordening Noord-Holland 2011;

Gelet op artikel 2 van de Algemene subsidieverordening Noord-Holland 2011; Besluit van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland van 3 oktober 2017, nr. 881247/992351, tot vaststelling van de Uitvoeringsregeling subsidie Kennisontwikkeling Bodem en Water Noord-Holland 2017 Gedeputeerde

Nadere informatie

Regelingen in water: (vloei)stof tot denken

Regelingen in water: (vloei)stof tot denken Regelingen in water: (vloei)stof tot denken Bijeenkomst VAB Doorwerth, 24 november 2016 Berend ten Brinke Eize Drenth Ellen Zwakenberg Voorstellen Ellen Zwakenberg Eize Drenth Berend ten Brinke Inleiding

Nadere informatie

Waterschap Hollandse Delta. dynamiek in de delta

Waterschap Hollandse Delta. dynamiek in de delta Waterschap Hollandse Delta dynamiek in de delta Inhoud De dynamiek in de tijd Een dynamische ruimte De opgaven nu en voor de toekomst Water besturen Functionele overheid Algemeen belang en specifiek belang

Nadere informatie

WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee?

WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus namens consortium 18 november 2014 www.waterwijzer.nl WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? Wat is

Nadere informatie

Pilot Vergelijking Waternood & KRW-Verkenner

Pilot Vergelijking Waternood & KRW-Verkenner Pilot Vergelijking Waternood & KRW-Verkenner iov STOWA Ws Brabantse Delta Peter de Koning Kees Peerdeman Frans Jorna Piet van Iersel Roel Knoben Waternoodmiddag, Amersfoort, 2 maart 2010 Vraagstelling

Nadere informatie

Sturing van bergingsgebieden in De Dommel

Sturing van bergingsgebieden in De Dommel Sturing van bergingsgebieden in De Dommel Mark van de Wouw 1 Mark van de Wouw Hydroloog Ruim 20 jaar (hoogwater)ervaring Dynamisch Waterbeheer => Slim Watermanagement Projectleider BOS Brabant (2015) BOS

Nadere informatie

VOOR EEN KLIMAATROBUUST BODEM- EN WATERSYSTEEM

VOOR EEN KLIMAATROBUUST BODEM- EN WATERSYSTEEM VOOR EEN KLIMAATROBUUST BODEM- EN WATERSYSTEEM Doelstelling Lumbricus Het ontwikkelen en implementeren van een klimaatrobuuste inrichting van het bodem- en watersysteem en het ontwikkelen van kennis hierover.

Nadere informatie

Emissie registratie betekenis

Emissie registratie betekenis Emissie registratie betekenis Emissie registratie symposium Wilbert van Zeventer, DGRW Emissieregistratie is een middel, geen doel op zich 1. Politiek-bestuurlijke ontwikkelingen 2. Benutten monitoringsresultaten

Nadere informatie

Klimaatverandering en onze voedselzekerheid

Klimaatverandering en onze voedselzekerheid Klimaatverandering en onze voedselzekerheid Prof. Dr. Martin Kropff Rector Magnificus Wageningen University Vice-president Raad van Bestuur Wageningen UR Ons klimaat verandert Ons klimaat verandert Oplossingsrichtingen

Nadere informatie

Presentatie van gebiedsavond Peilbesluit Zegveld Gebiedsavond De Haak 29 oktober 2018

Presentatie van gebiedsavond Peilbesluit Zegveld Gebiedsavond De Haak 29 oktober 2018 Presentatie van gebiedsavond Peilbesluit Zegveld Gebiedsavond De Haak 29 oktober 2018 In gesprek over het water(peil) in De Haak, Zegveld en alternatieven voor het toekomstig waterpeil Programma Welkom

Nadere informatie

Rekentool voor opstellen waterbalans Miriam Collombon (STOWA- AWSA /Wetterskip Fryslân) Jeroen Mandemakers (Witteveen+Bos) 25 januari 2018

Rekentool voor opstellen waterbalans Miriam Collombon (STOWA- AWSA /Wetterskip Fryslân) Jeroen Mandemakers (Witteveen+Bos) 25 januari 2018 Rekentool voor opstellen waterbalans Miriam Collombon (STOWA- AWSA /Wetterskip Fryslân) Jeroen Mandemakers (Witteveen+Bos) 25 januari 2018 Inleiding werksessie: rekentool voor opstellen waterbalans Inhoud

Nadere informatie

Watertekort en wateroverschot op hetzelfde bedrijf

Watertekort en wateroverschot op hetzelfde bedrijf Watertekort en wateroverschot op hetzelfde bedrijf Hoe een graszodenbedrijf met een te droog deel en een te nat deel zijn problemen oplost Foto Waterschap Limburg Korte introductie Leon Steenbergen heeft

Nadere informatie

SPAARWATER. rendabel en duurzaam agrarisch watergebruik en waterbeheer in de verziltende omgeving van de waddenregio 27 NOV 2018

SPAARWATER. rendabel en duurzaam agrarisch watergebruik en waterbeheer in de verziltende omgeving van de waddenregio 27 NOV 2018 SPAARWATER 27 NOV 2018 rendabel en duurzaam agrarisch watergebruik en waterbeheer in de verziltende omgeving van de waddenregio Jouke Velstra (jouke.velstra@acaciawater.com) www.acaciawater.com Spaarwater

Nadere informatie

Verklaring van Hoog & Droog

Verklaring van Hoog & Droog Verklaring van Hoog & Droog Aangenomen bij acclamatie op woensdag 6 juni bij Burgers Zoo te Arnhem Over de andere kant van de Delta Verklaring van Hoog & Droog Conclusies en adviezen geformuleerd tijdens

Nadere informatie

Provinciale Staten van Noord-Holland. Voordracht 64

Provinciale Staten van Noord-Holland. Voordracht 64 Provinciale Staten van Noord-Holland Voordracht 64 Haarlem, 17 augustus 2004 Onderwerp: Agenda Provinciaal Waterplan Bijlagen: - ontwerpbesluit - procesplanning provinciaal waterplan - op weg naar een

Nadere informatie

Hydrologie, waterbeheer, nutriënten en chemische waterkwaliteit teamleider, projectmanager, adviseur

Hydrologie, waterbeheer, nutriënten en chemische waterkwaliteit teamleider, projectmanager, adviseur CURRICULUM VITAE Naam Dr. ir. G.A.P.H. van den Eertwegh Roepnaam Gé Geboortedatum 1-4-1966 Nationaliteit Nederlands Kennisveld Rol/discipline Hydrologie, waterbeheer, nutriënten en chemische waterkwaliteit

Nadere informatie

RENHEIDE OP PEIL Doel pilot Beoogde effecten Maatregelen

RENHEIDE OP PEIL Doel pilot Beoogde effecten Maatregelen Doel pilot GGOR: Gewogen Grondwater- en Oppervlaktewater Regime Verbetering waterhuishouding voor zowel landbouw als natuur Betere stuurbaarheid waterpeil in Buulder Aa Natuurlijker peilverloop (winter

Nadere informatie

STUREN MET WATER. over draagvlak en draagkracht in de westelijke veenweiden

STUREN MET WATER. over draagvlak en draagkracht in de westelijke veenweiden STUREN MET WATER over draagvlak en draagkracht in de westelijke veenweiden STUREN MET WATER Het ontwerp Sturen met water van het Veenweide Innovatiecentrum Zegveld (VIC) zet in op actief, dynamisch grondwaterbeheer

Nadere informatie

In de praktijk. Gé van den Eertwegh PEHM, Utrecht, 25 maart 2010

In de praktijk. Gé van den Eertwegh PEHM, Utrecht, 25 maart 2010 Gé van den Eertwegh PEHM, Utrecht, 25 maart 2010 Ich bin ein Waterschapper! Vorige werkgever: Waterschap Rivierenland Nu KWR teamleider Ecologie Ich war ein Waterschapper 2 Wie werkt er bij beherende instantie?

Nadere informatie

Vergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford

Vergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford Vergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford april 2007 Waterbalansen Quarles van Ufford Vergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford April

Nadere informatie

Algemene fysisch-chemische kwaliteit oppervlaktewater KRW, 2009

Algemene fysisch-chemische kwaliteit oppervlaktewater KRW, 2009 Algemene fysisch-chemische kwaliteit oppervlaktewater KRW, 2009 Indicator 3 juni 2014 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt

Nadere informatie

Slimme oplossingen voor een klimaatrobuuster watersysteem Gaat u mee op reis? ALV BPG 11 november 2016

Slimme oplossingen voor een klimaatrobuuster watersysteem Gaat u mee op reis? ALV BPG 11 november 2016 Slimme oplossingen voor een klimaatrobuuster watersysteem Gaat u mee op reis? ALV BPG 11 november 2016 Wateroverlast juni 2016 Van onttrekkingsverbod op 19 mei naar wateroverlast en waterkwaliteitsproblemen

Nadere informatie

Afkoppelen Kansen en risico s van anders omgaan met hemelwater in de stad

Afkoppelen Kansen en risico s van anders omgaan met hemelwater in de stad Afkoppelen Kansen en risico s van anders omgaan met hemelwater in de stad Colofon UITGAVE STOWA PROJECTUITVOERING Jeroen Langeveld (Partners4UrbanWater) Remy Schilperoort (Partners4UrbanWater) BEGELEIDINGSCOMMISSIE

Nadere informatie

Inspraakrapport ontwerp -beleidslijn gedifferentieerd onderhoud natuurgebieden Kromme Rijngebied

Inspraakrapport ontwerp -beleidslijn gedifferentieerd onderhoud natuurgebieden Kromme Rijngebied Inspraakrapport ontwerp -beleidslijn gedifferentieerd onderhoud natuurgebieden Kromme Rijngebied Inspraakrapport Vastgesteld door het college van Dijkgraaf en Hoogheemraden op 17 maart 2015 Verantwoording

Nadere informatie

Modelcalibratie aan metingen: appels en peren?

Modelcalibratie aan metingen: appels en peren? Essay Modelcalibratie aan metingen: appels en peren? Willem Jan Zaadnoordijk 1 en Mark Bakker 2 In dit essay presenteren we de stelling Calibratie van een grondwatermodel aan metingen moet gewantrouwd

Nadere informatie

KLIMAATADAPTATIE LEEFT, MAAR LEIDT NOG NIET

KLIMAATADAPTATIE LEEFT, MAAR LEIDT NOG NIET KLIMAATADAPTATIE LEEFT, MAAR LEIDT NOG NIET www.atosborne.nl Klimaatadaptatie leeft, maar leidt nog niet. Klimaatadaptatie leeft, maar leidt nog niet. Dat is de belangrijkste conclusie die getrokken kan

Nadere informatie

Klimaatbestendige zoetwatervoorziening Greenport regio Boskoop

Klimaatbestendige zoetwatervoorziening Greenport regio Boskoop Klimaatbestendige zoetwatervoorziening Greenport regio Boskoop Probleemanalyse en oplossingsrichtingen korte en lange termijn Datum: 8 februari 2013 Bart Scholten Locatie: Van: Voor: Kenmerk: Plantariumgebouw

Nadere informatie

Deelexpeditie onderwaterdrainage

Deelexpeditie onderwaterdrainage Deelexpeditie onderwaterdrainage 1 Aanleiding Nationaal Kennisprogramma Bodemdaling Het aanpakken van de bodemdalingsproblematiek Binnen de context van een veranderend klimaat Grote en urgente uitdagingen

Nadere informatie

Opzet eerste deel middag

Opzet eerste deel middag Watermiddag Opzet eerste deel middag 13.00 Opening van de middag door Lyda Dik Wat wordt gevraagd in het Natuurbeheerplan2016 13.15 Wat zijn blauwe diensten? Toelichting op de Catalogus Blauwe diensten,

Nadere informatie

De werking van groene daken in de waterketen Hydrologische effecten nader beschouwd

De werking van groene daken in de waterketen Hydrologische effecten nader beschouwd De werking van groene daken in de waterketen Hydrologische effecten nader beschouwd Kees Broks Groene daken Water op groene daken tot nu toe vooral functioneel voor groen Aanleiding Aanleiding Aanleiding

Nadere informatie

Een route naar een. Programmatische aanpak duurzame veenweideontwikkeling. 12 april 2017 Siem Jan Schenk/ Ruud Maarschall Derk Jan Marsman

Een route naar een. Programmatische aanpak duurzame veenweideontwikkeling. 12 april 2017 Siem Jan Schenk/ Ruud Maarschall Derk Jan Marsman Een route naar een Programmatische aanpak duurzame veenweideontwikkeling 12 april 2017 Siem Jan Schenk/ Ruud Maarschall Derk Jan Marsman Uitgangspunten Gebiedscommissie Laag Holland (MKBA in 2009) Bodemdaling

Nadere informatie

Naar online en optimale sturing van Klimaat Adaptieve Drainage

Naar online en optimale sturing van Klimaat Adaptieve Drainage Naar online en optimale sturing van Klimaat Adaptieve Drainage Ruud Bartholomeus 1, Gé van den Eertwegh 2, Gijs Simons 3 Met de toename van langdurig droge perioden in Nederland, afgewisseld met hevige

Nadere informatie

Extreme neerslaggebeurtenissen nemen toe en komen vaker voor

Extreme neerslaggebeurtenissen nemen toe en komen vaker voor Nieuwe neerslagstatistieken voor het waterbeheer: Extreme neerslaggebeurtenissen nemen toe en komen vaker voor 2015 10A In 2014 heeft het KNMI met het oog op klimaatverandering nieuwe klimaatscenario s

Nadere informatie

Peilbesluit Rietveld 2017

Peilbesluit Rietveld 2017 Peilbesluit Rietveld 2017 Vast te stellen door het algemeen bestuur op 04-10-2017 Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden Titel: Peilbesluit Rietveld 2017 Dm: #1259444 Auteur: Linda Nederlof Datum: juni

Nadere informatie