Modelling Contest Hupsel

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Modelling Contest Hupsel"

Transcriptie

1 Modelling Contest Hupsel SPHY (Spatial Processes in Hydrology) toepassing Hupselse Beek Wilco Terink & Peter Droogers

2 FutureWater Locatie: Wageningen (6 mensen) Cartagena (6 mensen) 50% Nederland, 50% buitenland Opdrachtgevers Nederland: NWO Waterschappen AgentschapNL Opdrachtgevers buitenland: World Bank African Development Bank Asian Development Bank River Basin Organizations Methoden: Remote sensing Modellen

3 Aanleiding en contest Extreem neerslag event van 138 mm in 24 uur Herhalingstijd: 1/1000 jaar Afvoer nam toe van m 3 /s naar bijna 5 m 3 /s Contest NHV: Afvoer (uurbasis) Grondwaterstand (dagbasis) Areaal geinundeerd oppervlak Brauer et al., 2011

4 Model keuze en aanpak Wereldwijd tal van modellen: SOBEK, ModFlow, SWAP, SWAT, Mike, Simgro Modelkeuze als functie van vraag? Kwantiteit vs. kwaliteit Gewasgroei vs. aquifers Veldschaal vs. wereldschaal Afvoer of verdamping? Gezien de contest vraag zouden we moeten kiezen voor: Fysisch gebaseerd Stroomgebiedsschaal Hydraulica component Grondwater component

5 Model keuze en aanpak Wat is het beste model? (Droogers and Immerzeel, H2O/4-2010) Bepaling wateroverlast op nationale schaal als gevolg van klimaatverandering HydroS Klimaatatlas: ontwikkeling wateroverlastkaarten (Immerzeel et al, H2O/ ) Vergelijking afvoer (2002) voor het gebied Quarles van Ufford in Rivierenland Stichtse Rijnlanden

6 Model keuze en aanpak Nu (sinds begin 2012): HydroS Spatial Processes in Hydrology 1 (SPHY) (Terink et al.,2012) Simulatie bodemvocht wortelzone Nederland Actuele verdamping Nederland Voor de contest: Hoe gedraagt een bestaand landsdekkend model zich onder een extreme gebeurtenis op een kleine locatie? Resultaten voor Hupsel zijn rechtstreeks uit het landelijke SPHY geknipt Zonder enige vorm van kalibratie voor Hupsel 1

7 SPHY model concept 2-laags gekoppeld bakjesmodel en vegetatielaag Raster gebaseerd en opgezet in PCRaster (Karssenberg et al., 2001) voor heel Nederland Resolutie: Ruimtelijk horizontaal: 250 m Ruimtelijk verticaal: 2 m Temporeel: dag SPHY model concept

8 SPHY model invoer Geïnterpoleerde neerslagbeelden van het KNMI (Soenario en Sluiter, 2010) Geïnterpoleerde ET ref (Makkink) van het KNMI (Hiemstra en Sluiter, 2011) Landgebruik: Landelijk Grondgebruiksbestand Nederland (LGN-5) Worteldiepte Gewasfactor (Kc) Bodem: dezelfde als NHI Bodemfysische parameters middels Staring-reeks Kwel/wegzijging (STONE instrumentarium)

9 SPHY: verdamping en runoff Potentiële verdamping: Actuele verdamping: Reductie als gevolg van nat stress: Reductie als gevolg van droogte stress: Actuele verdamping: ET pot = K c ET ref ETred wet = if RootWater > root_sat, 0,1 ETred dry = RootWater root_dry root_wilt root_dry ET act = ET pot ETred wet ETred dry Runoff: NIET Hortonion runoff (beperking infiltratiesnelheid) MAAR: Hewlettian runoff (bodem verzadigd)

10 SPHY: kalibratie en validatie Gekalibreerd aan actuele gemeten verdamping locaties in Nederland Gevalideerd aan gemeten bodemvocht in wortelzone

11 SPHY: Hupsel 92 pixels = 92 x 250 x 250 = 5,75 km 2 Correctie: 6,5 / 5,75 = 1,13 Simulatie periode: met eerste 2 jaar initialisatie

12 SPHY: Maand- en dag afvoeren Hupsel Periode : Pearson r = 0,87 RMSE = 10,5 mm/m Nash Sutcliffe = 0,74 Periode : Pearson r = 0,65 RMSE = 0,80 mm/d Nash Sutcliffe = 0,39

13 SPHY: Uurlijkse afvoeren Hupsel SPHY van dag naar uur met simpele dubbele moving average : 12 uur om waarde eind van dag terug te brengen naar midden dag 8 uur responsetijd Hupsel Periode : Pearson r = 0,60 RMSE = 0,0045 m 3 /s Nash Sutcliffe = 0,34

14 SPHY: Afvoer 2010 Gemeten afvoerpiek wordt bereikt op 27-aug-2010 om 7:00 uur en houdt 5 uur aan (max. piek 5,0 m 3 /s) SPHY simuleert maximaal 6,1 m 3 /s gedurende deze 5 uur Gemiddelde SPHY afvoer 27-aug t/m 7-sep was 0,572 m 3 /s (totaal 91 mm) Geobserveerd voor dezelfde periode was 92 mm (Brauer et al., 2011)

15 SPHY: Grondwaterstanden SPHY bevat geen grondwaterstand component Berekening door schaling bodemvocht sub_zone naar gemiddelde grondwaterstand: (GHG+GLG)/2 B34G0286 B34G0363

16 SPHY: Geinundeerd areaal SPHY berekent niet expliciet inundatie Inundatie bij verzadiging wortelzone 41% oppervlakte geinundeerd

17 Samenvattend Uitgangspunten: SPHY is in principe niet het beste model voor de contest SPHY gekozen om toepassing in Hupsel te testen Geen kunstwerken en geen reliëf Geen kalibratie voor Hupsel 2 dagen werk Conclusies: Simulatie van maandafvoeren gaat goed, maar dag- en uurafvoeren niet Simulatie Hupsel afvoer 2010 gaat redelijk goed vanwege Hewlettian runoff (verzadiging bodem). Geen Hortonian runoff. Simulatie van grondwaterstanden gaat redelijk goed. Kalibratie zal verbetering opleveren Aggregatie van gridcellen laat een geinundeerd areaal zien van 41%

18 Bedankt Wilco Terink: Peter Droogers: Gé van den Eertwegh: Referenties: Brauer, C.C., Teuling, A.J., Overeem, A., van der Velde, Y., Hazenberg, P., Warmerdam, P.M.M., Uijlenhoet, R Anatomy of extraordinary rainfall and flash flood in a Dutch lowland catchment. Hydrology and Earth System Sciences. 15: Droogers, P., Immerzeel, W.W Wat is het beste model? H2O/ Hiemstra, P., Sluiter, R Interpolation of Makkink evaporation in the Netherlands. KNMI technical report: TR-327. De Bilt. Immerzeel, W.W., Goosen, H., de Groot, M., Droogers, P H2O/ Karssenberg, D., Burrough, P.A., Sluiter, R., de Jong, K The PCRaster software and course materials for teaching numerical modelling in the environmental sciences. Transactions in GIS, 5, pp Soenario, I., Sluiter, R Optimization of Rainfall Interpolation. KNMI intern rapport: IR De Bilt. Terink, W., Droogers, P., Immerzeel, W.W., Eertwegh, G SPHY Een hydrologisch model gericht op de berekening van bodemvocht en de actuele verdamping. FutureWater rapport 115.

19 Volgende Contest Gewenste model nauwkeurigheid? absolute vs. relatieve nauwkeurigheid (scenario s) J. of Hydr, : Model is able to mimic reality (W)elke klant: NWO, Waterschap, World Bank, Ministerie: tijd en geld beperkt!

SPHY (Spatial Processes in HYdrology) toepassing Hupselse Beek

SPHY (Spatial Processes in HYdrology) toepassing Hupselse Beek SPHY (Spatial Processes in HYdrology) toepassing Hupselse Beek Oktober 2012 Project Nederlandse Hydrologische Vereniging Modeling Contest Auteurs Peter Droogers Wilco Terink FutureWater rapport 124 FutureWater

Nadere informatie

SPHY Een hydrologisch model gericht op de berekening van bodemvocht in de wortelzone en de actuele verdamping

SPHY Een hydrologisch model gericht op de berekening van bodemvocht in de wortelzone en de actuele verdamping SPHY Een hydrologisch model gericht op de berekening van bodemvocht in de wortelzone en de actuele verdamping Augustus 2012 Auteur Wilco Terink Peter Droogers Walter Immerzeel Gé van den Eertwegh Report

Nadere informatie

Spatial Processes in Hydrology (SPHY) Bodemvocht bepaling ter ondersteuning van analyse Q-koorts transmissie risico

Spatial Processes in Hydrology (SPHY) Bodemvocht bepaling ter ondersteuning van analyse Q-koorts transmissie risico Spatial Processes in Hydrology (SPHY) Bodemvocht bepaling ter ondersteuning van analyse Q-koorts transmissie risico December 2012 Auteur W. Terink J. van Leuken P. Droogers A. Swart W. van der Hoek Report

Nadere informatie

Verslag: Modelling contest Hupsel

Verslag: Modelling contest Hupsel Verslag: Modelling contest Hupsel Wanneer: 15 november 2012 Waar: Hotel Prinsen, Haarlo Verslaggever: Marc Vissers Terug in de auto met gemengde gevoelens: want wat hebben we nu geleerd? Dat voor grondwaterstanden

Nadere informatie

Bodemvochtgegevens ter ondersteuning van leverbot analyses

Bodemvochtgegevens ter ondersteuning van leverbot analyses Bodemvochtgegevens ter ondersteuning van leverbot analyses Mei 2014 Auteur Wilco Terink Peter Droogers Opdrachtgever Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) Report FutureWater: [124] FutureWater Costerweg 1V

Nadere informatie

Vergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford

Vergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford Vergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford april 2007 Waterbalansen Quarles van Ufford Vergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford April

Nadere informatie

Actuele vullingsgraad bodem. Kennisdag Zoetwater 15 mei 2018

Actuele vullingsgraad bodem. Kennisdag Zoetwater 15 mei 2018 Actuele vullingsgraad bodem Kennisdag Zoetwater 15 mei 2018 Belang van bodemberging voor waterbeheer Neerslag Verdamping Bodemvocht Bodemberging bodemfysische eigenschappen Onverzadigde bodem Waterstand

Nadere informatie

De toegevoegde waarde van hoge-resolutie neerslagradar voor het waterbeheer

De toegevoegde waarde van hoge-resolutie neerslagradar voor het waterbeheer De toegevoegde waarde van hoge-resolutie neerslagradar voor het waterbeheer Case-study binnen het Daring Applications & Innovations in Sensor Systems (DAISY) project April 2015 Auteur W. Terink P. Droogers

Nadere informatie

Naar verbeterde actuele verdamping: Van Makkink naar Penman-Monteith?

Naar verbeterde actuele verdamping: Van Makkink naar Penman-Monteith? Naar verbeterde actuele verdamping: Van Makkink naar Penman-Monteith? NHV symposium actuele verdamping Peter Droogers Hanneke Schuurmans Aanleiding www.stowa.nl: 2009-11 www.futurewater.nl/publications/2009

Nadere informatie

KlimaatAdaptieve Drainage

KlimaatAdaptieve Drainage FutureWater Onderzoek en advies gericht op de duurzame toekomst van ons water KlimaatAdaptieve Drainage Innovatieve en duurzame techniek voor actieve samenwerking tussen agrariër en waterbeheerder 14-3-2013

Nadere informatie

Wateroverlast Kockengen 28 juli november Presentatie met powerpoint (gekoppeld aan de video (ipdf)

Wateroverlast Kockengen 28 juli november Presentatie met powerpoint (gekoppeld aan de video (ipdf) Wateroverlast Kockengen 28 juli 2014 Verslag bijeenkomst link Playlist presentaties - link 22 november 2016 Presentatie met powerpoint (gekoppeld aan de video (ipdf) P01 Opening ipdf P02 3Di P03 HEC-RAS

Nadere informatie

Actuele en kortetermijnvoorspellingen voor operationeel waterbeheer

Actuele en kortetermijnvoorspellingen voor operationeel waterbeheer Actuele en kortetermijnvoorspellingen voor operationeel waterbeheer Hanneke Schuurmans, Marc Bierkens en Frans van Geer 1 Het Hydrological Now- and Forecasting System (HNFS), oftwel het hydrologische actuele-

Nadere informatie

Simulatie van de overstroming van de Hupselse Beek met het Wageningen Model

Simulatie van de overstroming van de Hupselse Beek met het Wageningen Model Simulatie van de overstroming van de Hupselse Beek met het Wageningen Model Claudia Brauer, Peter Kloosterman, Ryan Teuling, Remko Uijlenhoet Vakgroep Hydrologie en Kwantitatief Waterbeheer, Wageningen

Nadere informatie

Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw

Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw Provincie Limburg Maastricht, 14 september 216 Joris Schaap, Profiel 214 heden Zelfstandig hydroloog en bodemkundige 28-214 Adviseur water in het landelijk

Nadere informatie

Bodemberging en waterbeschikbaarheid in kaart. Satellietdata als nieuwe schakel in het slim waterbeheer

Bodemberging en waterbeschikbaarheid in kaart. Satellietdata als nieuwe schakel in het slim waterbeheer Bodemberging en waterbeschikbaarheid in kaart Satellietdata als nieuwe schakel in het slim waterbeheer Neerslag Verdamping Bodemberging bodemfysische eigenschappen Onverzadigde bodem Bodemvocht Waterstand

Nadere informatie

vandersat.com Satellite Observed Water Data. Globally. Daily. Droogte meten vanuit de ruimte Teije van der Horst

vandersat.com Satellite Observed Water Data. Globally. Daily. Droogte meten vanuit de ruimte Teije van der Horst vandersat.com Satellite Observed Water Data. Globally. Daily. Droogte meten vanuit de ruimte Teije van der Horst 14-09-2018 1 Over VanderSat Kern: Commerciële aardobservatie diensten Team: AO wetenschappers,

Nadere informatie

Modelling Contest Hupsel:

Modelling Contest Hupsel: Modelling Contest Hupsel: Hollende paarden of toch Triomf der data? Joost Heijkers 1 & Jan van Bakel 2 Good models don t exist. Instead of looking for the best model, we should aim at developing better

Nadere informatie

MetaSWAP. Onverzadigde zone en koppeling aan grondwatermodel. Paul van Walsum en Ab Veldhuizen

MetaSWAP. Onverzadigde zone en koppeling aan grondwatermodel. Paul van Walsum en Ab Veldhuizen MetaSWAP Onverzadigde zone en koppeling aan grondwatermodel Paul van Walsum en Ab Veldhuizen Inhoud Inleiding Rekenconcept onverzadigde zone Koppeling met grondwatermodel Toetsing MODFLOW-MetaSWAP aan

Nadere informatie

Correctie van neerslagradar op basis van grondstations voor toepassing in stedelijk gebied: het beste van twee werelden

Correctie van neerslagradar op basis van grondstations voor toepassing in stedelijk gebied: het beste van twee werelden Correctie van neerslagradar op basis van grondstations voor toepassing in stedelijk gebied: het beste van twee werelden A.C. de Niet 1), J. de Jonge 2), J.L. Korving 1), J. Langeveld 3), A.F. van Nieuwenhuijzen

Nadere informatie

Invloed van bodemgebruiksgegevens op de neerslag-afvoervoorspelling in stedelijk gebied

Invloed van bodemgebruiksgegevens op de neerslag-afvoervoorspelling in stedelijk gebied Invloed van bodemgebruiksgegevens op de neerslag-afvoervoorspelling in stedelijk gebied Okke Batelaan en Jarek Chormanski Vakgroep Hydrologie en Waterbouwkunde Vrije Universiteit Brussel 28/7/26 pag. 1

Nadere informatie

Remote Sensing. Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer

Remote Sensing. Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer Remote Sensing Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer 2016 25 Remote Sensing Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer Waterschappen

Nadere informatie

Is er in 2019 een verhoogd risico op droogte?

Is er in 2019 een verhoogd risico op droogte? Is er in 2019 een verhoogd risico op droogte? Een analyse met de landelijke toepassing van het NHI het Landelijk Hydrologisch Model (LHM) Huite Bootsma (Deltares) Janneke Pouwels en Timo Kroon 1. Het LHM,

Nadere informatie

Nederlands Hydrologisch Instrumentarium (NHI) een overzicht van de ontwikkeling van het Landelijk Hydrologisch Model 2004 2014

Nederlands Hydrologisch Instrumentarium (NHI) een overzicht van de ontwikkeling van het Landelijk Hydrologisch Model 2004 2014 Nederlands Hydrologisch Instrumentarium (NHI) een overzicht van de ontwikkeling van het Landelijk Hydrologisch Model 2004 2014 Timo Kroon, RWS WVL stuurgroep NHI, jan 2014 Inhoud Eerste schets; wat is

Nadere informatie

Schaling neerslagstatistiek korte duren obv Stowa (2015) en KNMI 14

Schaling neerslagstatistiek korte duren obv Stowa (2015) en KNMI 14 Schaling neerslagstatistiek korte duren obv Stowa (2015) en KNMI 14 Van: Jules Beersma (KNMI) (mmv Geert Lenderink en Adri Buishand) Aan: Paul Fortuin (RWS-WVL) 20161214 (definitief) Inleiding RWS-WVL

Nadere informatie

SATWATER initiatief Realisatie door Samenwerking

SATWATER initiatief Realisatie door Samenwerking SATWATER initiatief Realisatie door Samenwerking RS toepassingen in operationele werkpraktijk SBIR als instrument voor verbetering van huidige operationalisering va verdampings(tekort) monitoring mbv remote

Nadere informatie

Verbeteren hydrologisch modelleren en voorspellen afvoer Rijn

Verbeteren hydrologisch modelleren en voorspellen afvoer Rijn Verbeteren hydrologisch modelleren en voorspellen afvoer Rijn A l b r e c h t W e e r t s, B a r t v a n O s n a b r u g g e, R u b e n I m h o f f, W i l l e m v a n Ve r s e v e l d 5 j u n i 2018 Introductie

Nadere informatie

5. Verdamping 1 91/ dag Maand Jan feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec

5. Verdamping 1 91/ dag Maand Jan feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec 5. Verdamping Voor de verdamping in het stroomgebied de Goorloop is de gemiddelde referentiegewasverdamping van het KNMI weerstation in Eindhoven gebruikt. Dit station is het dichtstbij gelegen KNMI station

Nadere informatie

Reconstructie wateroverlast Kockengen

Reconstructie wateroverlast Kockengen Wateroverlast Kockengen 28 juli 2014 Verslag bijeenkomst link Playlist presentaties - link 22 november 2016 Presentatie met powerpoint (gekoppeld aan de video (ipdf) P01 Opening ipdf P02 3Di P03 HEC-RAS

Nadere informatie

Neerslag-afvoermodellering. met SOBEK-RR

Neerslag-afvoermodellering. met SOBEK-RR Neerslag-afvoermodellering met SOBEK-RR Verslag NHV dag 17 september 2009: 'Verbetering van de schatting van de actuele verdamping voor waterbeheer' Jan van Bakel De Bakelse Stroom (jan.van.bakel@hetnet.nl)

Nadere informatie

Uitbreiding modelinstrumentarium en scenario analyse Quarles van Ufford

Uitbreiding modelinstrumentarium en scenario analyse Quarles van Ufford Uitbreiding modelinstrumentarium en scenario analyse Quarles van Ufford Uitbreiding modelinstrumentarium en scenario analyse Quarles van Ufford februari 2009 Opdrachtgever Waterschap Rivierenland Co-financiering

Nadere informatie

Kockengen? Rekenen maar! Inundatiemodellering met D-HYDRO

Kockengen? Rekenen maar! Inundatiemodellering met D-HYDRO Wateroverlast Kockengen 28 juli 2014 Verslag bijeenkomst link Playlist presentaties - link 22 november 2016 Presentatie met powerpoint (gekoppeld aan de video (ipdf) P01 Opening ipdf P02 3Di P03 HEC-RAS

Nadere informatie

Kans op extreme neerslag

Kans op extreme neerslag Kans op extreme neerslag Aart Overeem, KNMI Wageningen University & Research (Kees Lemcke, KNMI) Down the Drain, Ede 18 april 2017 Overzicht presentatie Inleiding Hoe meet je regen met weerradars? De kans

Nadere informatie

WaterWerkplaatsen. Slimme oplossingen voor een klimaatrobuuster watersysteem. WaterWerkplaats voor bestuurders 1 november 2016

WaterWerkplaatsen. Slimme oplossingen voor een klimaatrobuuster watersysteem. WaterWerkplaats voor bestuurders 1 november 2016 WaterWerkplaatsen Slimme oplossingen voor een klimaatrobuuster watersysteem WaterWerkplaats voor bestuurders 1 november 2016 Programma vandaag Deel 1: bijpraten (tot 16.30 uur) opening (Sander Groenen)

Nadere informatie

Developments in SWAT modelling

Developments in SWAT modelling Developments in SWAT modelling Erik Querner Environmental Modelling SWAT model SWAT use in the Limpopo basin > SWAT CUP New developments: Link SIMGRO SWAT Rainfall runoff module for shallow groundwater

Nadere informatie

Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland

Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Page 1 of 6 Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Hoe voorspeld? Klimaatscenario's voor Nederland (samengevat) DOWNLOAD HIER DE WORD VERSIE In dit informatieblad wordt in het kort klimaatverandering

Nadere informatie

Modelleren van waterkwantiteit en waterkwaliteit

Modelleren van waterkwantiteit en waterkwaliteit Modelleren van waterkwantiteit en waterkwaliteit Wat wil het NHI van de regio, in relatie tot de waterbalans? Adviesgroep Watersysteemanalyse STOWA, 18 september 2014 Hoge resolutiemodellen 19 september

Nadere informatie

Een academisch perspectief op de droogte van de zomer 2018

Een academisch perspectief op de droogte van de zomer 2018 Een academisch perspectief op de droogte van de zomer 2018 Imme Benedict Bron: Jannes Wiersema Meteorologie en Luchtkwaliteit Vakgroep Wie ben ik? 2010 2013 BSc Bodem, water en atmosfeer 2013 2015 MSc

Nadere informatie

POTENTIALS OF MICROWAVE REMOTE SENSING FOR REGIONAL WATER SYSTEMS

POTENTIALS OF MICROWAVE REMOTE SENSING FOR REGIONAL WATER SYSTEMS NCR Themadag: Remote Sensing toepassing in het waterbeheer 29 maart 2019, Rijkswaterstaat, Utrecht POTENTIALS OF MICROWAVE REMOTE SENSING FOR REGIONAL WATER SYSTEMS De potentie van microgolf remote sensing

Nadere informatie

Waterbeheer en landbouw

Waterbeheer en landbouw Waterbeheer en landbouw Melkveehouderij in veenweidegebieden Bram de Vos (Alterra) Idse Hoving (Animal Sciences Group) Jan van Bakel (Alterra) Inhoud 1. Probleem 2. Waterpas model 3. Peilverhoging polder

Nadere informatie

Wateropgave droogte Waterschap Hunze en Aa s: West en Midden

Wateropgave droogte Waterschap Hunze en Aa s: West en Midden Wateropgave droogte Waterschap Hunze en Aa s: West en Midden Opdrachtgever: Waterschap Hunze en Aa s Wateropgave droogte Waterschap Hunze en Aa s: West en Midden Opdrachtgever: Uitvoerder: Waterschap

Nadere informatie

Verbetering bepaling actuele verdamping voor het strategisch waterbeheer: definitiestudie

Verbetering bepaling actuele verdamping voor het strategisch waterbeheer: definitiestudie Verbetering bepaling actuele verdamping voor het strategisch waterbeheer: definitiestudie Verbetering bepaling actuele verdamping voor het strategisch waterbeheer: definitiestudie maart 2009 Auteur P.

Nadere informatie

VERBETERING BEPALING ACTUELE VERDAMPING VOOR HET STRATEGISCH WATERBEHEER

VERBETERING BEPALING ACTUELE VERDAMPING VOOR HET STRATEGISCH WATERBEHEER definitiestudie VERBETERING BEPALING ACTUELE VERDAMPING VOOR HET STRATEGISCH WATERBEHEER RAPPORT 2009 11 Verbetering bepaling actuele verdamping voor het strategisch waterbeheer definitiestudie RAPPORT

Nadere informatie

Nationaal Water Model Wat is dat en waarom willen we het? Jeroen Ligtenberg en Edwin Snippen

Nationaal Water Model Wat is dat en waarom willen we het? Jeroen Ligtenberg en Edwin Snippen Nationaal Water Model Wat is dat en waarom willen we het? Jeroen Ligtenberg en Edwin Snippen 14-juni-2016 Programma Waarom Nationaal Water Model? Historie Basisprognoses Wat is het Nationaal Water Model?

Nadere informatie

BEREGENING MET REMOTE SENSING (29)

BEREGENING MET REMOTE SENSING (29) BEREGENING MET REMOTE SENSING (29) Programma Precisie Landbouw Jacob v.d. Borne Maart 2011 ONTWIKKELVERZOEK: Een teler neemt zijn beslissingen over wel of niet beregenen aan de hand van de stand van het

Nadere informatie

Klimaat in de 21 e eeuw

Klimaat in de 21 e eeuw Klimaat in de 21 e eeuw Hoe verandert ons klimaat? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd en voor Nederland Mogelijke

Nadere informatie

WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee?

WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? Mirjam Hack namens consortium 26 juni 2014 www.waterwijzer.nl WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? Wat is het? Waarom actualisatie

Nadere informatie

Methode berekenen onzekerheid in wateropgave nu beschikbaar

Methode berekenen onzekerheid in wateropgave nu beschikbaar Methode berekenen onzekerheid in wateropgave nu beschikbaar Hans Hakvoort 1, Joost Heijkers 2, Kees Peerdeman 3 en Michelle Talsma 4 Samenvatting In opdracht van de STOWA heeft HKV lijn in water een methode

Nadere informatie

Effecten van beheersmaatregelen op vochtgehaltes bij uitdrogende veendijken

Effecten van beheersmaatregelen op vochtgehaltes bij uitdrogende veendijken Effecten van beheersmaatregelen op vochtgehaltes bij uitdrogende veendijken Klaas Oostindie, Jan G. Wesseling, Rob F.A. Hendriks, Coen J. Ritsema en Jan J.H. van den Akker Effecten van beheersmaatregelen

Nadere informatie

Deltamodel / NHI Het instrumentarium voor de analyse van zoetwater

Deltamodel / NHI Het instrumentarium voor de analyse van zoetwater Deltaprogramma Deltamodel Deltamodel / NHI Het instrumentarium voor de analyse van zoetwater Timo Kroon (RWS Waterdienst) RWS Waterdienst & Deltares 22 maart 2011 Toelichting op een aantal zaken: perspectief

Nadere informatie

Inhoud. Hoofdstuk 10. Verdamping

Inhoud. Hoofdstuk 10. Verdamping Inhoud Hoofdstuk 10. Verdamping 1.Beschrijving 10-1 1.1 Benaming van de grootheid 10-1 1.2 Definitie; omschrijving van het begrip 10-1 1.3 Eenheden 10-1 1.4 Elementcodes 10-1 2. Operationele eisen 10-3

Nadere informatie

Waterconservering door peilgestuurde drainage in Zeeland

Waterconservering door peilgestuurde drainage in Zeeland Waterconservering door peilgestuurde drainage in Zeeland Met peilgestuurde drainage kunnen agrariërs zelf het ideale ontwateringsniveau van de buisdrainage regelen. Dat is voor hen guns=g, want daarmee

Nadere informatie

Regionale hydrologische modellering ter onderbouwing

Regionale hydrologische modellering ter onderbouwing Ellen Hermans, FutureWater Jenny Otte, Waterschap Vallei & Eem Jan van Bakel, Alterra Regionale hydrologische modellering ter onderbouwing van klimaateffecten Provincies en waterschappen bereiden zich

Nadere informatie

Remote Sensing. Remote Sensing bij Vitens. 22 april 2014 SAT - WATER 1

Remote Sensing. Remote Sensing bij Vitens. 22 april 2014 SAT - WATER 1 Remote Sensing Remote Sensing bij Vitens 22 april 2014 SAT - WATER 1 Inhoud Wat doet Vitens met Remote Sensing? 1. Reeds uitgevoerd onderzoek naar zout en klei voorkomens 2. Droogteschade: nog uit te voeren

Nadere informatie

RAPPORT METEOBASE. verdampingsgegevens voor het waterbeheer ISBN 978.90.5773.588.2. Publicaties van de STOWA kunt u bestellen op www.stowa.

RAPPORT METEOBASE. verdampingsgegevens voor het waterbeheer ISBN 978.90.5773.588.2. Publicaties van de STOWA kunt u bestellen op www.stowa. METEOBASE ONLINE archief van neerslag- en verdampingsgegevens voor het waterbeheer RAPPORT 2013 02 ISBN 978.90.5773.588.2 stowa@stowa.nl www.stowa.nl TEL 033 460 32 00 FAX 033 460 32 01 Stationsplein 89

Nadere informatie

Slimme oplossingen voor een klimaatrobuuster watersysteem Gaat u mee op reis? ALV BPG 11 november 2016

Slimme oplossingen voor een klimaatrobuuster watersysteem Gaat u mee op reis? ALV BPG 11 november 2016 Slimme oplossingen voor een klimaatrobuuster watersysteem Gaat u mee op reis? ALV BPG 11 november 2016 Wateroverlast juni 2016 Van onttrekkingsverbod op 19 mei naar wateroverlast en waterkwaliteitsproblemen

Nadere informatie

KlimaatAdaptieve Drainage

KlimaatAdaptieve Drainage KlimaatAdaptieve Drainage Modelberekeningen met SWAP ter bepaling van effecten KAD op reductie van piekafvoeren en op waterconservering Februari 2013 Auteurs W. Terink P.J.T. van Bakel (De Bakelse Stroom)

Nadere informatie

Nieuwe statistieken: extreme neerslag neemt toe en komt vaker voor

Nieuwe statistieken: extreme neerslag neemt toe en komt vaker voor Nieuwe statistieken: extreme neerslag neemt toe en komt vaker voor Hans Hakvoort (HKV), Jules Beersma (KNMI), Theo Brandsma (KNMI), Rudolf Versteeg (HKV), Kees Peerdeman (Waterschap Brabantse Delta/STOWA)

Nadere informatie

Kwetsbaarheid veenbasis: labmetingen en modelmatige evaluatie. Rob Hendriks

Kwetsbaarheid veenbasis: labmetingen en modelmatige evaluatie. Rob Hendriks Kwetsbaarheid veenbasis: labmetingen en modelmatige evaluatie Rob Hendriks 27-3-2018 Inhoud presentatie 1. Hoe de veenbasis werkt 2. Metingen weerstand veenbasis 3. Wegzijging bij gemeten weerstanden 4.

Nadere informatie

WaterWijzer Landbouw. Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus namens consortium 1 oktober

WaterWijzer Landbouw. Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus namens consortium 1 oktober WaterWijzer Landbouw Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus namens consortium 1 oktober 2015 www.waterwijzer.nl WaterWijzer Landbouw: wat is het? WaterWijzer Landbouw (voorheen actualisatie schadefuncties landbouw

Nadere informatie

Droogte-indices beter begrijpen

Droogte-indices beter begrijpen Droogte-indices beter begrijpen Sinds in 2003 de kade bij Wilnis bezweek, is bij de waterschappen de aandacht voor de droogtegevoeligheid van kaden verscherpt. Langdurige droogte kan namelijk effect hebben

Nadere informatie

De KNMI 14 klimaatscenario s Neerslag en neerslagextremen

De KNMI 14 klimaatscenario s Neerslag en neerslagextremen De KNMI 14 klimaatscenario s Neerslag en neerslagextremen Geert Lenderink KNMI 26 mei 2014: presentatie KNMI14 scenario s De Basis: het 5de IPCC rapport van WG1 (2013) 1. Kennis m.b.t. globale klimaatverandering

Nadere informatie

De eerste resultaten. dr. ir. Vincent Wolfs prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven

De eerste resultaten. dr. ir. Vincent Wolfs prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven De eerste resultaten dr. ir. Vincent Wolfs prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Nood aan innovatieve oplossingen om klimaatverandering op te vangen 3 HYDROACTIV Intelligent groendak 1 NEERSLAGAFVOER

Nadere informatie

Samenvatting 203 Klimaatverandering leidt volgens de voorspellingen tot een toename van de mondiale temperatuur en tot veranderingen in de mondiale waterkringloop. Deze veranderingen in de waterkringloop

Nadere informatie

Klimaatverandering. Opzet presentatie

Klimaatverandering. Opzet presentatie Klimaatverandering Wat kunnen we in de toekomst verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd/in

Nadere informatie

Hoe zit dat met de grondwateraanvulling. Paul van Walsum & Ab Veldhuizen

Hoe zit dat met de grondwateraanvulling. Paul van Walsum & Ab Veldhuizen imodflow-metaswap koppeling Hoe zit dat met de grondwateraanvulling Paul van Walsum & Ab Veldhuizen Inleiding Dubbele kenniskloof tussen grondwatermodelleurs en MetaSWAP Richards kennen ze vaak wel, maar

Nadere informatie

Deel 2: hydrologische modeldatabase NHI

Deel 2: hydrologische modeldatabase NHI Deel 1: vervanging MOZART DM Deel 2: hydrologische modeldatabase NHI Vervanging modelcodes Distributiemodel en Mozart Jeroen Ligtenberg (Rijkswaterstaat) DM en Mozart in het Landelijk Hydrologisch Model

Nadere informatie

Positieve en negatieve effecten van drainage: Een analyse in het kader van het Eindadvies Berging en Afvoer voor Wetterskip Fryslân

Positieve en negatieve effecten van drainage: Een analyse in het kader van het Eindadvies Berging en Afvoer voor Wetterskip Fryslân Positieve en negatieve effecten van drainage: Een analyse in het kader van het Eindadvies Berging en Afvoer voor Wetterskip Fryslân Opdrachtgever: Wetterskip Fryslân Positieve en negatieve effecten van

Nadere informatie

Effect van klimaatwijziging op de afvoerdebieten in hoog- en laag watersituaties en op de globale waterbeschikbaarheid. Thomas Vansteenkiste

Effect van klimaatwijziging op de afvoerdebieten in hoog- en laag watersituaties en op de globale waterbeschikbaarheid. Thomas Vansteenkiste Effect van klimaatwijziging op de afvoerdebieten in hoog- en laag watersituaties en op de globale waterbeschikbaarheid Thomas Vansteenkiste Methodologie NEERSLAG/ EVAPORATIE HYDROLOGISCH MODEL STROOM-

Nadere informatie

Actueel Waterbericht Week 3 Jaar 2015

Actueel Waterbericht Week 3 Jaar 2015 Samenvatting: De gevallen neerslag van afgelopen week en met name van donderdag 8 januari heeft geleid tot verhoogde afvoeren en waterpeilen in het beheergebied van Waterschap Aa en Maas. De neerslag is

Nadere informatie

Klimaat Services. Opzet presentatie

Klimaat Services. Opzet presentatie Klimaat Services J. Bessembinder Opzet presentatie Basis voor klimaat-services Voorbeelden confectie Voorbeelden maatwerk Basis confectie en maatwerk : tijdreeksen voor de toekomst Activiteiten binnen

Nadere informatie

Impact van klimaatverandering op hydrologische extremen langs Vlaamse waterlopen

Impact van klimaatverandering op hydrologische extremen langs Vlaamse waterlopen Impact van klimaatverandering op hydrologische extremen langs Vlaamse waterlopen P.Willems, O.Boukhris, J.Berlamont K.U.Leuven Afdeling Hydraulica i.s.m. KMI (P.Baguis, E.Roulin, G. Demarée) & IMDC (J.Blanckaert)

Nadere informatie

Beter systeem voor bepalen waterschade

Beter systeem voor bepalen waterschade Beter systeem voor bepalen waterschade Mirjam Hack-ten Broeke (Alterra Wageningen UR), Ruud Bartholomeus (KWR Watercycle Research Institute), Joop Kroes (Alterra Wageningen UR), Jos van Dam (Wageningen

Nadere informatie

Gevolgen van extreme regenval Iedereen heeft zijn verantwoordelijkheid burger, overheid en landbouw

Gevolgen van extreme regenval Iedereen heeft zijn verantwoordelijkheid burger, overheid en landbouw Gevolgen van extreme regenval Iedereen heeft zijn verantwoordelijkheid burger, overheid en landbouw Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Vlaanderen, 27

Nadere informatie

Adapting to drought and salinisation in the coupled groundwater surface water system. Joost Delsman

Adapting to drought and salinisation in the coupled groundwater surface water system. Joost Delsman Adapting to drought and salinisation in the coupled groundwater surface water system Joost Delsman Onderzoek naar zoetwatervoorziening? Doel van het onderzoek Adaptating to drought and salinisation in

Nadere informatie

WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee?

WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus namens consortium 18 november 2014 www.waterwijzer.nl WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? Wat is

Nadere informatie

Klimaatverandering. Opzet presentatie

Klimaatverandering. Opzet presentatie Klimaatverandering Welke extremen kunnen we in de toekomst verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Klimaatscenario

Nadere informatie

Hydrologische Hindcast APL

Hydrologische Hindcast APL Opdrachtgever: DG Rijkswaterstaat, RIZA Hydrologische Hindcast APL rapport mei 2006 Q4025.00 Opdrachtgever: DG Rijkswaterstaat, RIZA Hydrologische Hindcast APL Albrecht Weerts, Jaap Kwadijk rapport mei

Nadere informatie

De vergeten klimaatontwikkeling en het effect op hoogwaterstatistiek en maatregelen

De vergeten klimaatontwikkeling en het effect op hoogwaterstatistiek en maatregelen De vergeten klimaatontwikkeling en het effect op hoogwaterstatistiek en maatregelen Bertus de Graaff 1, Rudolf Versteeg 2 en Jeroen Tempelaars 3 Na de extreme neerslaggebeurtenissen in 1998 en de daaropvolgende

Nadere informatie

Recycling van lokale verdamping in Europa

Recycling van lokale verdamping in Europa Recycling van lokale verdamping in Europa Berny Bisselink 1 Inleiding Sinds november 25 werk ik als promovendus bij de afdeling Hydrologie en GeoMilieuwetenschappen aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.

Nadere informatie

Grondwaterstanden juni 2016

Grondwaterstanden juni 2016 Grondwaterstanden juni 2016 Kennisvraag: In beeld brengen van de grondwatersituatie zoals die buiten geweest is. Antwoord: op vrijwel alle meetlocaties waar analyse mogelijk was komt de maximale waterstand

Nadere informatie

Slim kijken naar Dijken

Slim kijken naar Dijken Slim kijken naar Dijken Patroon en anomalie herkenning door combinatie van verschillende air-borne Remote Sensing technieken Kennisdag Waterkeringbeheer en Remote Sensing - STOWA 9 maart 2004, Aviodrome,

Nadere informatie

Klimaatverandering. Opzet presentatie

Klimaatverandering. Opzet presentatie Klimaatverandering Mondiaal en in Nederland J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd/in Europa

Nadere informatie

Nederlandse droogteperiodes vanaf 1906 in beeld Bart Vreeken, Logboekweer.nl

Nederlandse droogteperiodes vanaf 1906 in beeld Bart Vreeken, Logboekweer.nl Nederlandse droogteperiodes vanaf 1906 in beeld Bart Vreeken, Logboekweer.nl 6 augustus 2018 Dit is een voorlopige versie. De methode kan nog verbeterd en de droogte van 2018 is nog niet ten einde. Commentaar

Nadere informatie

CT3011: Inleiding watermanagement

CT3011: Inleiding watermanagement CT3011: Inleiding watermanagement 3: Polders College 3: Waterbeheer 10 september 2007 Nick van de Giesen Ronald van Nooyen Olivier Hoes CT3011: Inleiding watermanagement Colleges: 1. Water in de wereld

Nadere informatie

De Wageningen Lowland Runoff Simulator (WALRUS): een snel neerslag-afvoermodel speciaal voor laaglandstroomgebieden 1

De Wageningen Lowland Runoff Simulator (WALRUS): een snel neerslag-afvoermodel speciaal voor laaglandstroomgebieden 1 De Wageningen Lowland Runoff Simulator (WALRUS): een snel neerslag-afvoermodel speciaal voor laaglandstroomgebieden 1 Claudia Brauer, Paul Torfs, Ryan Teuling en Remko Uijlenhoet 1 De Wageningen Lowland

Nadere informatie

Rijkswaterstaat Operational Systems

Rijkswaterstaat Operational Systems Rijkswaterstaat Operational Systems RWsOS North Sea (water levels/wind/waves) RWsOS -Rivers (floods Rhine/Meuse) RWsOS -Watermanagement (water distribution during droughts) RWsOS -Channels (Gauge Management,

Nadere informatie

Klimaatverandering. Opzet presentatie

Klimaatverandering. Opzet presentatie Klimaatverandering Wat kunnen we in Nederland verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering) en het broeikaseffect? Waargenomen klimaatverandering KNMI 06 klimaatscenario

Nadere informatie

Extreme neerslagmeting in Nederland

Extreme neerslagmeting in Nederland Extreme neerslagmeting in Nederland Aart Overeem, KNMI Wageningen University & Research (Kees Lemcke, KNMI) RIONEDdag 2017 Soorten neerslagmetingen Uitwerking extreme neerslagstatistiek Stel een uursom

Nadere informatie

Kenmerk ZKS Doorkiesnummer +31 (0) Onderwerp SWAN_Eems-Dollard_j12_v01 metadata Waterkwaliteitsmodelschematisatie

Kenmerk ZKS Doorkiesnummer +31 (0) Onderwerp SWAN_Eems-Dollard_j12_v01 metadata Waterkwaliteitsmodelschematisatie Memo Aan LS Van Bas van Maren Kenmerk Doorkiesnummer +31 (0)88 33 58 365 Aantal pagina's 5 E-mail bas.vanmaren @deltares.nl Onderwerp SWAN_Eems-Dollard_j12_v01 metadata Waterkwaliteitsmodelschematisatie

Nadere informatie

Thema 3: Klimaat en water

Thema 3: Klimaat en water Thema 3: Klimaat en water Opwarming van de steden en de mogelijkheden van gras Karen Huijsmans Sweco Praktijk van waterberging op sportparken Jan Coppens Smits 25 september 2018 ConGRAS 1 inhoud Karen

Nadere informatie

Effecten van klimaatverandering op de watervraag in de Nederlandse groene ruimte

Effecten van klimaatverandering op de watervraag in de Nederlandse groene ruimte Effecten van klimaatverandering op de watervraag in de Nederlandse groene ruimte Analyse van de waterbeschikbaarheid rekeninghoudend met de freatische grondwaterstand en bodem J.W.J van der Gaast H.Th.L

Nadere informatie

KNMI: weer, klimaat en wateroverlast in bebouwd gebied

KNMI: weer, klimaat en wateroverlast in bebouwd gebied KNMI: weer, klimaat en wateroverlast in bebouwd gebied Janette Bessembinder et al. Opzet presentatie Wat is en doet het KNMI? Oorzaken wateroverlast in bebouwd gebied Waarnemen: hoe doen we dat? Waargenomen

Nadere informatie

Waterbeheer in droge en natte tijden met BOS-OMAR

Waterbeheer in droge en natte tijden met BOS-OMAR Waterbeheer in droge en natte tijden met BOS-OMAR Myrjam de Graaf, Karlijn Kessels (Waterschap Limburg) en Ciska Overbeek (Nelen & Schuurmans) Waterschap Limburg heeft samen met adviesbureau Nelen & Schuurmans

Nadere informatie

Gebruikersmiddag Waterwijzer Landbouw

Gebruikersmiddag Waterwijzer Landbouw Gebruikersmiddag Waterwijzer Landbouw Martin Mulder, Marius Heinen, Jan van Bakel, Mirjam Hackten Broeke ea. 7 februari 2019 Inhoud: Waterwijzer Landbouw Toepassing Waterwijzer Landbouw Veel gestelde vragen

Nadere informatie

Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014

Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek Scheldemondraad: Actieplan Grensoverschrijdende klimaatbeleid, 11 september 2009 Interregproject

Nadere informatie

Klimaatstress: Wat is de beste test? Vakantiecursus 12 Januari 2018

Klimaatstress: Wat is de beste test? Vakantiecursus 12 Januari 2018 Klimaatstress: Wat is de beste test? Vakantiecursus 12 Januari 2018 Marie-claire ten Veldhuis Delft University of Technology Watermanagement Department j.a.e.tenveldhuis@tudelft.nl Juni 2016 Juli 2014

Nadere informatie

Waterwijzer Landbouw. Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus, namens consortium 29 juni 2017

Waterwijzer Landbouw. Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus, namens consortium 29 juni 2017 Waterwijzer Landbouw Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus, namens consortium 29 juni 2017 Waterwijzer Landbouw: een klimaatrobuust instrument voor het bepalen van effecten van veranderend waterbeheer op landbouwopbrengsten

Nadere informatie

Netwerk Land en Water Nieuwe wegen in de hydrologie

Netwerk Land en Water Nieuwe wegen in de hydrologie Netwerk Land en Water Nieuwe wegen in de hydrologie Arjan Breugem en Martin Knotters Inleiding Op woensdag 20 juni 2012 belegde het Netwerk Land en Water, gelieerd aan de KLV (Wageningen Alumni Network),

Nadere informatie

Studie naar de huidige en toekomstige waterbehoefte van stedelijke gebieden

Studie naar de huidige en toekomstige waterbehoefte van stedelijke gebieden Studie naar de huidige en toekomstige waterbehoefte van stedelijke gebieden extra aanvoer passieve infiltratie gronciwatervoorraad E,5 w 1,5.,/..,//1 4 4 4 5 4-- 2 E 1 4- ru 2,5 ir.lu -2-3 1 16 oktober

Nadere informatie