POTENTIALS OF MICROWAVE REMOTE SENSING FOR REGIONAL WATER SYSTEMS

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "POTENTIALS OF MICROWAVE REMOTE SENSING FOR REGIONAL WATER SYSTEMS"

Transcriptie

1 NCR Themadag: Remote Sensing toepassing in het waterbeheer 29 maart 2019, Rijkswaterstaat, Utrecht POTENTIALS OF MICROWAVE REMOTE SENSING FOR REGIONAL WATER SYSTEMS De potentie van microgolf remote sensing voor regionaal waterbeheer Rogier van der Velde, Harm-Jan Benninga, Michiel Pezij, Firaol Befekadu Geleta, Suhyb Salama Water Resources Department

2 microgolven REMOTE SENSING Microgolf straling wordt sterk beïnvloed door water; 21 cm golven zijn het meest gevoelig; Microgolf straling kan door media heen kijken: beperkt van atmosfeer 2

3 TYPES OF SENSING In het microgolfbereik meten: passieve sensoren emissie (brightness temperature) Actieve sensoren terugkaatsing (backscattering coëfficiënt) 3

4 microgolven PASSIEF VS ACTIEF roughness 5 6 4

5 microgolven MICROGOLF SATELLIETEN Active Passive Synthetic Real Aperture Inferometric Resolution Spatial: Temporal: up to cm s appr. 6 days tens of kilometres daily Past: Radarsat-1, ASAR, PALSAR QuikScat, ERS-SCAT SMMR, SSM/Is, AMSR-E - Now: Sentinel-1, PALSAR- 2, ASCAT AMSR2, SMAP SMOS ASCAT 2006 SMAP 2015 Sent AMSR SMOS

6 BODEMVOCHT UIT SMAP Soil Moisture Active Passive (SMAP) Organisatie: NASA Focus Missie: Bodemvocht/bevriezing-dooien waarnemen Instrumentatie: L-band (~21 cm) radiometer / scatterometer Ruimtelijke resolutie: ~ 40 km Temporele resolutie: 1-3 days 6

7 SMAP BODEMVOCHT VALIDATIE Twente bodemvocht meetnetwerk - Operationeel sinds Meetdieptes: 5, 10, 20, 40 en 80 cm - meetfrequentie: 15 minuten - Landgebruik: grassland en akkerbouw - NASA SMAP core intern. val. site Bodemvocht (m 3 m -3 ) Neerslag (mm) 0 Jan-15 Jan-16 Jan-17 Jan-18 Jan-19 Datum (mmm-yy) 5 cm bodemvocht SMAP Landelijk Hydro. model Neerslag 7 7

8 SMAP BODEMVOCHT VALIDATIE Bodemvocht (m 3 m -3 ) Neerslag (mm) Jan-15 Jan-16 Jan-17 Jan-18 Jan-19 Datum (mmm-yy) cm bodemvocht LHM 0.6 SMAP Landelijk hydro. model (m 3 m -3 ) SMAP bodemvocht (m 3 m -3 ) N = 993 r = RMSE = m 3 m Gemeten top 5-cm (m 3 m -3 ) N = 659 r = RMSE = m 3 m Gemeten top 5-cm (m 3 m -3 ) 8

9 BODEMVOCHT UIT SENTINEL-1 Voordeel: Ruimtelijk resolutie (10 m) van Sentinel-1 maakt waterbeheer en landbouw toepassingen mogelijk. Nadelen: Synthetic Aperture Radar (SAR) is onderhevig aan inherente vorm van ruis (speckle). Sentinel-1 instrument is suboptimaal voor bodemvocht: Golflengte (5 cm): Grote kijkhoeken: Minder gevoelig voor bodemvocht Meer invloed van vegetatie Meer invloed van vegetatie 9

10 BODEMVOCHT UIT SENTINEL-1 Change detection algorithm SS ww = σσoo oo σσ mmiiii oo oo σσ mmaaaa σσ mmiiii S w kan gezien worden als een bodemvocht index, Bodemvochtgehalte in m 3 m -3 kan verkregen worden door te schalen tussen de porositeit en wilting point uit BOFEK. Aannames: Het effect van bodemruwheid en vegetatie op het Sentinel-1 signaal veranderen niet in tijd. Het Sentinel-1 signal verandert linear a.g.v bodemvocht. 10

11 Gebaseerd op onderzoek van Harm-Jan Benninga BODEMVOCHT UIT SENTINEL-1 r = 0.64 RMSE = 0.07 m 3 m February

12 Gebaseerd op MSc-onderzoek van Firaol Befekadu Geleta WATERHOOGTE UIT SENTINEL-1 OVERSTROMINGSKAARTEN (Martinis, 2010) Enschede Gronau TerraSAR-X, 28 August

13 Gebaseerd op MSc-onderzoek van Firaol Befekadu Geleta STAP 1: OVERSTROMINGSKAARTEN UIT SENTINEL-1 22 February :16 24 February :49 25 February :41 oo σσ mmmmmmmm = 21.6 dddd +2 σ 13

14 Gebaseerd op MSc-onderzoek van Firaol Befekadu Geleta STAP 2: WATERHOOGTE HERLEIDEN Door de Sentinel-1 overstromingskaarten te combineren met het AHN (algemeen hoogtebestand Nederland) wordt uit de waterhoogte van de Dinkel afgeleid. 14

15 SAMENVATTING Bodemvocht op regionaal/nationaal niveau (9-36 km) kan met een redelijke nauwkeurigheid verkregen worden uit de passieve microgolfmetingen van NASA s SMAP satelliet; Synthetic Aperture Radar (SAR) heeft de potentie om bodemvochtinformatie te genereren veldschaal (10 m, Sentinel-1); Door Sentinel-1 overstromingskaarten te combineren met een gedetailleerd digitaal hoogte model kan de waterhoogte van rivieren in kaart gebracht worden. 15

16 BEDANKT VOOR UW AANDACHT Contact gegevens: Rogier van der Velde 16

vandersat.com Satellite Observed Water Data. Globally. Daily. Droogte meten vanuit de ruimte Teije van der Horst

vandersat.com Satellite Observed Water Data. Globally. Daily. Droogte meten vanuit de ruimte Teije van der Horst vandersat.com Satellite Observed Water Data. Globally. Daily. Droogte meten vanuit de ruimte Teije van der Horst 14-09-2018 1 Over VanderSat Kern: Commerciële aardobservatie diensten Team: AO wetenschappers,

Nadere informatie

7 Samenvatting en vooruitblik

7 Samenvatting en vooruitblik 7 Samenvatting en vooruitblik Dit hoofdstuk geeft een overzicht van het onderzoek dat is gedaan met betrekking tot deze thesis. Het doel van deze thesis was het integreren van SMOS L-band observaties ter

Nadere informatie

Bodemvocht uit satellietdata: wat kan de Nederlandse waterbeheerder ermee?

Bodemvocht uit satellietdata: wat kan de Nederlandse waterbeheerder ermee? Bodemvocht uit satellietdata: wat kan de Nederlandse waterbeheerder ermee? Rogier van der Velde, Harm-Jan Benninga, Michiel Pezij, Denie Augustijn (Universiteit Twente), Coleen Carranza, Martine van der

Nadere informatie

Wateroverlast in kaart gebracht met satellieten

Wateroverlast in kaart gebracht met satellieten Wateroverlast in kaart gebracht met satellieten Anne de Nijs, Richard de Jeu (VanderSat), Arnoud Soetens (waterschap Limburg), Arjan Peters (waterschap Aa en Maas) Aardobservatiebedrijf VanderSat heeft

Nadere informatie

GROENMONITOR: processing, ontsluiting en toepassingen

GROENMONITOR: processing, ontsluiting en toepassingen GROENMONITOR: processing, ontsluiting en toepassingen Sander Mücher & Gerbert Roerink 22 October 2015, GLOSSY meeting Inhoud Remote sensing Remote sensing activiteiten Nationaal Satelliet Dataportaal NDVI

Nadere informatie

Invloed van bodemgebruiksgegevens op de neerslag-afvoervoorspelling in stedelijk gebied

Invloed van bodemgebruiksgegevens op de neerslag-afvoervoorspelling in stedelijk gebied Invloed van bodemgebruiksgegevens op de neerslag-afvoervoorspelling in stedelijk gebied Okke Batelaan en Jarek Chormanski Vakgroep Hydrologie en Waterbouwkunde Vrije Universiteit Brussel 28/7/26 pag. 1

Nadere informatie

Gebruik van afstandswaarnemingen in hydrologische modellen

Gebruik van afstandswaarnemingen in hydrologische modellen Gebruik van afstandswaarnemingen in hydrologische modellen Niko Verhoest, Hans Lievens, Valentijn Pauwels Laboratorium voor Hydrologie en Waterbeheer (LHWM) Universiteit Gent Hilde Vernieuwe, Bernard De

Nadere informatie

Radarsatellietinformatie voor Nederlands waterbeheer

Radarsatellietinformatie voor Nederlands waterbeheer Radarsatellietinformatie voor Nederlands waterbeheer Deel 2: Toevoeging van satellietradarmetingen met hoge resolutie Rogier Westerhoff Marco Kleuskens Remko de Lange Dit artikel is een vervolg op het

Nadere informatie

LGN en het satelliet dataportaal: thematische en temporele verfijning. Gerbert Roerink Gerbert.roerink@wur.nl Tel: 0317-481598

LGN en het satelliet dataportaal: thematische en temporele verfijning. Gerbert Roerink Gerbert.roerink@wur.nl Tel: 0317-481598 LGN en het satelliet dataportaal: thematische en temporele verfijning Gerbert Roerink Gerbert.roerink@wur.nl Tel: 0317-481598 Inhoud Nationaal Satelliet Dataportaal NDVI vegetatie index Groenmonitor.nl

Nadere informatie

Bodemberging en waterbeschikbaarheid in kaart. Satellietdata als nieuwe schakel in het slim waterbeheer

Bodemberging en waterbeschikbaarheid in kaart. Satellietdata als nieuwe schakel in het slim waterbeheer Bodemberging en waterbeschikbaarheid in kaart Satellietdata als nieuwe schakel in het slim waterbeheer Neerslag Verdamping Bodemberging bodemfysische eigenschappen Onverzadigde bodem Bodemvocht Waterstand

Nadere informatie

Slim kijken naar Dijken

Slim kijken naar Dijken Slim kijken naar Dijken Patroon en anomalie herkenning door combinatie van verschillende air-borne Remote Sensing technieken Kennisdag Waterkeringbeheer en Remote Sensing - STOWA 9 maart 2004, Aviodrome,

Nadere informatie

Modelleren van turbulente warmte en vocht stromingen in de atmosfeer met behulp van warmtebeelden van het aardoppervlak.

Modelleren van turbulente warmte en vocht stromingen in de atmosfeer met behulp van warmtebeelden van het aardoppervlak. Modelleren van turbulente warmte en vocht stromingen in de atmosfeer met behulp van warmtebeelden van het aardoppervlak Wim Timmermans Modelleren van stroming in de lucht: wat Dit gaat over: Het vinden

Nadere informatie

Evaluatie van hoge resolutie satelliet bodemvochtproducten met behulp van grondwaterstandmetingen

Evaluatie van hoge resolutie satelliet bodemvochtproducten met behulp van grondwaterstandmetingen Evaluatie van hoge resolutie satelliet bodemvochtproducten met behulp van grondwaterstandmetingen Richard de Jeu 1 en Anne de Nijs 1 Twee recent ontwikkelde 100x100m bodemvochtproducten zijn vergeleken

Nadere informatie

SAMENVATTING. vii. De Scatterometer

SAMENVATTING. vii. De Scatterometer vii De Scatterometer Een veelheid aan meteorologische metingen is dagelijks beschikbaar. De meeste van deze waarnemingen bevinden zich echter boven land, en met name windwaarnemingen boven de (Noord Atlantische)

Nadere informatie

RSDYK Remote Sensing - Regionale Keringen

RSDYK Remote Sensing - Regionale Keringen RSDYK Remote Sensing - Regionale Keringen Onderzoek naar de potenties van Remote Sensing voor het vaststellen van werkelijke sterkte onder extreme belastingcondities ROBERT HACK (ITC) & JOOST VAN DER SCHRIER

Nadere informatie

IJkdijk Eindrapport AIO SVT. All-in-One / Sensor Validation Test. Westdijk Experiment

IJkdijk Eindrapport AIO SVT. All-in-One / Sensor Validation Test. Westdijk Experiment IJkdijk Eindrapport AIO SVT All-in-One / Sensor Validation Test Westdijk Experiment 30-11 - 2012 IJkdijk 2012 Eindrapport Westdijk Page 1 of 15 Inhoud Deel A - Factual rapport...2 1 FastGBSAR sensor kenmerken...2

Nadere informatie

Project WaterWijzer Landbouw en gebruik satellietdata (bijv. Groenmonitor) Mirjam Hack en Allard de Wit 22 april 2014

Project WaterWijzer Landbouw en gebruik satellietdata (bijv. Groenmonitor) Mirjam Hack en Allard de Wit 22 april 2014 Project WaterWijzer Landbouw en gebruik satellietdata (bijv. Groenmonitor) Mirjam Hack en Allard de Wit 22 april 2014 WaterWijzer Landbouw = Vervanging HELP HELP-tabellen: effecten kwantificeren van waterhuishoudkundige

Nadere informatie

> Introductie tot teledetectie

> Introductie tot teledetectie Teledetectie is een techniek waarmee door middel van sensoren aan boord van vliegtuigen of satellieten het aardoppervlak kan worden bestudeerd. Deze instrumenten registreren de stralingen die door het

Nadere informatie

Een academisch perspectief op de droogte van de zomer 2018

Een academisch perspectief op de droogte van de zomer 2018 Een academisch perspectief op de droogte van de zomer 2018 Imme Benedict Bron: Jannes Wiersema Meteorologie en Luchtkwaliteit Vakgroep Wie ben ik? 2010 2013 BSc Bodem, water en atmosfeer 2013 2015 MSc

Nadere informatie

Actuele vullingsgraad bodem. Kennisdag Zoetwater 15 mei 2018

Actuele vullingsgraad bodem. Kennisdag Zoetwater 15 mei 2018 Actuele vullingsgraad bodem Kennisdag Zoetwater 15 mei 2018 Belang van bodemberging voor waterbeheer Neerslag Verdamping Bodemvocht Bodemberging bodemfysische eigenschappen Onverzadigde bodem Waterstand

Nadere informatie

Remote Sensing. Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer

Remote Sensing. Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer Remote Sensing Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer 2016 25 Remote Sensing Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer Waterschappen

Nadere informatie

Passieve microgolven waarnemingen van de dijkbekleding bij Kattendijke, Zeeland.

Passieve microgolven waarnemingen van de dijkbekleding bij Kattendijke, Zeeland. Passieve microgolven waarnemingen van de dijkbekleding bij Kattendijke, Zeeland. Een vervolg studie naar de mogelijkheden van de toepasbaarheid van mobiele L-band radiometrie voor dijkinspectie. Juli 2011

Nadere informatie

Actuele en kortetermijnvoorspellingen voor operationeel waterbeheer

Actuele en kortetermijnvoorspellingen voor operationeel waterbeheer Actuele en kortetermijnvoorspellingen voor operationeel waterbeheer Hanneke Schuurmans, Marc Bierkens en Frans van Geer 1 Het Hydrological Now- and Forecasting System (HNFS), oftwel het hydrologische actuele-

Nadere informatie

5. Verdamping 1 91/ dag Maand Jan feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec

5. Verdamping 1 91/ dag Maand Jan feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec 5. Verdamping Voor de verdamping in het stroomgebied de Goorloop is de gemiddelde referentiegewasverdamping van het KNMI weerstation in Eindhoven gebruikt. Dit station is het dichtstbij gelegen KNMI station

Nadere informatie

CIV Akkerbouw Module Precisielandbouw

CIV Akkerbouw Module Precisielandbouw CIV Akkerbouw Module Precisielandbouw Themadag 3 en 4 Gewas reflectiesensoren Theorie December 2014, David van der Schans en Johan Booij Leerdoelen gewasreflectie sensoren De deelnemer weet wat een reflectiesensor

Nadere informatie

Modelling Contest Hupsel

Modelling Contest Hupsel Modelling Contest Hupsel SPHY (Spatial Processes in Hydrology) toepassing Hupselse Beek Wilco Terink & Peter Droogers w.terink@futurewater.nl p.droogers@futurewater.nl FutureWater Locatie: Wageningen (6

Nadere informatie

Klimaatgassen en de oceaan, van puntmeting naar werelwijde schatting. Dr. Lonneke Goddijn-Murphy

Klimaatgassen en de oceaan, van puntmeting naar werelwijde schatting. Dr. Lonneke Goddijn-Murphy Klimaatgassen en de oceaan, van puntmeting naar werelwijde schatting Dr. Lonneke Goddijn-Murphy Klimaatgassen en de oceaan, van puntmeting naar werelwijde schatting Achtergrond Uitdagingen Wiskundige oplossingen

Nadere informatie

Flying Sensor Report. Collaboratorium Klimaat en Weer Valorius Programma Klimaat voor Ruimte

Flying Sensor Report. Collaboratorium Klimaat en Weer Valorius Programma Klimaat voor Ruimte Flying Sensor Report, Noord-Brabant Netherlands Vlucht datum: 7-Jun-2013 Flying Sensor: Pelican Opdrachtgever: Collaboratorium Klimaat en Weer Programma Klimaat voor Ruimte HiView rapport 52 HiView info@hiview.nl

Nadere informatie

Hoogte in de Lage Landen: AHN3 Tecchnische ontwikkeling hoogteverandering

Hoogte in de Lage Landen: AHN3 Tecchnische ontwikkeling hoogteverandering Hoogte in de Lage Landen: AHN3 Tecchnische ontwikkeling hoogteverandering Ramon Hanssen, M. Caro Cuenca, C.Tiberius, P. Mahapatra, S. Samiei Esfahany, H. van der Marel 1, P. Dheenathayalan, L. Chang, A.

Nadere informatie

IJkdijk Eindrapport AIO SVT. All-in-One / Sensor Validation Test. Zuiddijk Experiment

IJkdijk Eindrapport AIO SVT. All-in-One / Sensor Validation Test. Zuiddijk Experiment IJkdijk Eindrapport AIO SVT All-in-One / Sensor Validation Test Zuiddijk Experiment 30-11 - 2012 IJkdijk 2012 Eindrapport Zuiddijk Page 1 of 15 Inhoud Deel A - Factual rapport...2 1 FastGBSAR sensor kenmerken...2

Nadere informatie

115mm F/7 APO. Jupiter waarnemen

115mm F/7 APO. Jupiter waarnemen 115mm F/7 APO Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter Diameter 142.984 km Afstand tot de Zon 778 miljoen km Omlooptijd om Zon 11 jaar en 10 maanden

Nadere informatie

> de zondvloed in kaart gebracht

> de zondvloed in kaart gebracht Deze fiche is opgemaakt voor leerlingen uit de 3 de graad die iets meer willen weten over hoe men satellietbeelden kan gebruiken in het onderzoek naar overstromingsgebieden en hoe men aan de hand van deze

Nadere informatie

Detectie van holle ruimtes in de dijkbekleding bij Texel met behulp van Passieve Microgolven Technologie

Detectie van holle ruimtes in de dijkbekleding bij Texel met behulp van Passieve Microgolven Technologie Detectie van holle ruimtes in de dijkbekleding bij Texel met behulp van Passieve Microgolven Technologie Een studie naar de mogelijkheden van de toepasbaarheid van mobiele L-band radiometrie voor dijkinspectie.

Nadere informatie

Vandaag de dag komt men satellietbeelden overal tegen: in het weerbericht op tv, in de kranten en soms zelfs in de reclame.

Vandaag de dag komt men satellietbeelden overal tegen: in het weerbericht op tv, in de kranten en soms zelfs in de reclame. Deel II. De satellietbeelden Vanuit de ruimte kan men de aarde observeren en die observaties gebruiken om het weer te voorspellen, de klimaatsveranderingen te bestuderen, te meten of het ozongat groter

Nadere informatie

BEREGENING MET REMOTE SENSING (29)

BEREGENING MET REMOTE SENSING (29) BEREGENING MET REMOTE SENSING (29) Programma Precisie Landbouw Jacob v.d. Borne Maart 2011 ONTWIKKELVERZOEK: Een teler neemt zijn beslissingen over wel of niet beregenen aan de hand van de stand van het

Nadere informatie

GIN Symposium De Ketenbenadering in Aardobservatie Wageningen, 23 Juni Keten of markt? 35 jaar remote sensing. Andries Rosema, EARS bv, Delft

GIN Symposium De Ketenbenadering in Aardobservatie Wageningen, 23 Juni Keten of markt? 35 jaar remote sensing. Andries Rosema, EARS bv, Delft Keten of markt? 35 jaar remote sensing Andries Rosema, bv, Delft NIWARS NRSP (BCRS) 70 75 80 85 90 95 00 05 GO 1 De NIWARS Het begin van remote sensing in Nederland 2 NIWARS Internationaal toonaangevend:

Nadere informatie

bodemvochtwaarnemingen

bodemvochtwaarnemingen Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Academiejaar 2016-2017 Vergelijking van twee data-assimilatietechnieken voor het optimaliseren van een hydrologisch model met behulp van satelliet-gebaseerde bodemvochtwaarnemingen

Nadere informatie

Onderzoeksrapport. Toepasbaarheid Miramap Techniek voor Diktebepaling van Dijkbekleding. Uitgevoerd in opdracht van:

Onderzoeksrapport. Toepasbaarheid Miramap Techniek voor Diktebepaling van Dijkbekleding. Uitgevoerd in opdracht van: Onderzoeksrapport Toepasbaarheid Miramap Techniek voor Diktebepaling van Dijkbekleding Uitgevoerd in opdracht van: Innovatie Test Centrum van Rijkswaterstaat Dienst Verkeer en Scheepvaart Van den Burghweg

Nadere informatie

NEDERLAND IN BEWEGING - Aardobservatie, NAP, bodemdaling - Prof.dr.ir. P.J.G. Teunissen DEOS TU Delft en NCG-KNAW

NEDERLAND IN BEWEGING - Aardobservatie, NAP, bodemdaling - Prof.dr.ir. P.J.G. Teunissen DEOS TU Delft en NCG-KNAW NEDERLAND IN BEWEGING - Aardobservatie, NAP, bodemdaling - Prof.dr.ir. P.J.G. Teunissen DEOS TU Delft en NCG-KNAW Nederland-Waterland Nederland is beroemd om zijn strijd tegen het water. Het ontstaan van

Nadere informatie

Het in kaart brengen van veranderingen in landbouwintensiteit op grote schaal , dr.ir. Arnaud Temme

Het in kaart brengen van veranderingen in landbouwintensiteit op grote schaal , dr.ir. Arnaud Temme Het in kaart brengen van veranderingen in landbouwintensiteit op grote schaal 16-12-2011, dr.ir. Arnaud Temme Landbouwintensiteit waarom onze bodemkundige interesse? Bodemvormende factor Phenotypes reflect

Nadere informatie

Satellietdataportaal. Stand van zaken 10 december 2014

Satellietdataportaal. Stand van zaken 10 december 2014 Satellietdataportaal Stand van zaken 10 december 2014 Agenda 1. Korte terugblik Satellietdataportaal groeiseizoen 2014 2. Stand van zaken Sentinel-satellieten 3. Ontsluiting van de Sentinel-data 4. Centrale

Nadere informatie

BETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN VANUIT VERSCHILLENDE HOEKEN BELICHT. S.A.R. Bus

BETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN VANUIT VERSCHILLENDE HOEKEN BELICHT. S.A.R. Bus BETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN VANUIT VERSCHILLENDE HOEKEN BELICHT S.A.R. Bus WAAR DENK JE AAN BIJ BETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN? Wie van jullie gebruikt betrouwbaarheidsintervallen? WAAROM BETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN???

Nadere informatie

Primaire Productie in de Waddenzee

Primaire Productie in de Waddenzee Workshop Onderzoek Mosselkweek Natuurbeheer 19 februari 2009 Primaire Productie in de Waddenzee ZKO-Draagkracht IN PLACE onderzoeksproject Katja Philippart Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek

Nadere informatie

Inhoud. Hoofdstuk 10. Verdamping

Inhoud. Hoofdstuk 10. Verdamping Inhoud Hoofdstuk 10. Verdamping 1.Beschrijving 10-1 1.1 Benaming van de grootheid 10-1 1.2 Definitie; omschrijving van het begrip 10-1 1.3 Eenheden 10-1 1.4 Elementcodes 10-1 2. Operationele eisen 10-3

Nadere informatie

Detectie van vochtvariaties in de dijkbekleding bij Wemeldinge met behulp van Passieve Microgolven Technologie

Detectie van vochtvariaties in de dijkbekleding bij Wemeldinge met behulp van Passieve Microgolven Technologie Detectie van vochtvariaties in de dijkbekleding bij Wemeldinge met behulp van Passieve Microgolven Technologie Amsterdam en Houten, September 2010 Dit onderzoek is uitgevoerd door Miramap B.V. (Roland

Nadere informatie

Determinatie van interne variaties in de Dijkbekleding bij Sint Philipsland met behulp van Passieve Microgolven Radiometrie

Determinatie van interne variaties in de Dijkbekleding bij Sint Philipsland met behulp van Passieve Microgolven Radiometrie Determinatie van interne variaties in de Dijkbekleding bij Sint Philipsland met behulp van Passieve Microgolven Radiometrie Een vervolg studie naar de mogelijkheden van de toepasbaarheid van mobiele L-band

Nadere informatie

FORD FOCUS 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 12,999,976 km 9,136,765 km 1,276,765 km 499,892 km 245,066 km 112,907 km 36,765 km 24,159 km 7899 km 2408 km 76 km 15 17 18 19 9 3 1 1 6 4 2 5 7 8 10 21 23 24 25

Nadere informatie

FORD FOCUS Focus_346_2012_V7_cover.indd 1 17/10/2011 14:55

FORD FOCUS Focus_346_2012_V7_cover.indd 1 17/10/2011 14:55 FORD FOCUS 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 12,999,976 km 9,136,765 km 1,276,765 km 499,892 km 245,066 km 112,907 km 36,765 km 24,159 km 7899 km 2408 km 76 km 15 16 17 19 9 6 3 1 1 4 2 5 7 8 10 21 23 24 25

Nadere informatie

Drones in de boomkwekerij

Drones in de boomkwekerij Drones in de boomkwekerij Sensing, data, toepassingen 20 oktober 2016, Ton Baltissen Inhoud Van far naar near sensing Ervaringen uit projecten Bodemscans Gewasscans Verwerking data: Akkerweb Toepassingen

Nadere informatie

Samenvatting International Workshop on fine-scale rainfall estimation

Samenvatting International Workshop on fine-scale rainfall estimation Samenvatting International Workshop on fine-scale rainfall estimation Leuven, 16-17 april 2012 P.Willems, KU Leuven WP1 WP2: Kleinschalige neerslagschatting en korte-termijn voorspelling: Schaalgrootte:

Nadere informatie

Drones i.r.t Dijkinspectie technieken. Hoe zou de inzet van drones kunnen helpen bij het inspecteren van dijken.

Drones i.r.t Dijkinspectie technieken. Hoe zou de inzet van drones kunnen helpen bij het inspecteren van dijken. Drones i.r.t Dijkinspectie technieken Hoe zou de inzet van drones kunnen helpen bij het inspecteren van dijken. Inhoud Inleiding Wat voor inspecties worden er uitgevoerd Waarom, Hoe, Wat wordt gemeten

Nadere informatie

SATWATER initiatief Realisatie door Samenwerking

SATWATER initiatief Realisatie door Samenwerking SATWATER initiatief Realisatie door Samenwerking RS toepassingen in operationele werkpraktijk SBIR als instrument voor verbetering van huidige operationalisering va verdampings(tekort) monitoring mbv remote

Nadere informatie

Down to Earth Remote Sensing in het waterbeheer. Ronald Loeve en Peter Boone

Down to Earth Remote Sensing in het waterbeheer. Ronald Loeve en Peter Boone Down to Earth Remote Sensing in het waterbeheer Ronald Loeve en Peter Boone 30-11-2017 1 REMOTE SENSING EN WATERKERINGEN Introductie Remote Sensing: satelliet, RPAS of veldwaarneming RPAS: wat kan, wat

Nadere informatie

Bodemonderzoek van de toekomst Themamiddag Handreiking Onderzoek bodemverdichting landelijk gebied SIKB Culemborg, 24 mei Rob Heijer / Sweco

Bodemonderzoek van de toekomst Themamiddag Handreiking Onderzoek bodemverdichting landelijk gebied SIKB Culemborg, 24 mei Rob Heijer / Sweco Bodemonderzoek van de toekomst Themamiddag Handreiking Onderzoek bodemverdichting landelijk gebied SIKB Culemborg, 24 mei 2018 Rob Heijer / Sweco Toelichting op de kern Aanleiding Verdichting in ontwikkeling

Nadere informatie

Verkenning van remote sensing producten voor het waterbeheer

Verkenning van remote sensing producten voor het waterbeheer Verkenning van remote sensing producten voor het waterbeheer april 2016 Auteurs Gijs Simons Peter Droogers Begeleidingscommissie kerngroep SAT Water: Joost Heijkers (Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden)

Nadere informatie

Zonnestraling. Samenvatting. Elektromagnetisme

Zonnestraling. Samenvatting. Elektromagnetisme Zonnestraling Samenvatting De Zon zendt elektromagnetische straling uit. Hierbij verplaatst energie zich via elektromagnetische golven. De golflengte van de straling hangt samen met de energie-inhoud.

Nadere informatie

Practicum afstandswaarneming met Gimp 2.8

Practicum afstandswaarneming met Gimp 2.8 2.8 LEERLINGENBUNDEL - LEES EERST DIT - DEADLINE: Doelstelling en situering Afstandswaarneming (= remote sensing) is een wetenschappelijke discipline die zich bezig houdt met het vergaren en interpreteren

Nadere informatie

Nationale Informatievoorziening Bodembeweging. Niels Kinneging Marnix Van den Brande

Nationale Informatievoorziening Bodembeweging. Niels Kinneging Marnix Van den Brande Nationale Informatievoorziening Bodembeweging Niels Kinneging Marnix Van den Brande Persoonlijk - Niels Kinneging Geofysicus Vanuit Rijkswaterstaat gedetacheerd bij Deltares Bezig met opzetten NIB - Marnix

Nadere informatie

Voorbeeld Toepassing Geofysica voor onderzoek waterkeringen

Voorbeeld Toepassing Geofysica voor onderzoek waterkeringen Voorbeeld Toepassing Geofysica voor onderzoek waterkeringen Titel Inzet geofysische meettechniek passieve microgolf radiometrie vanuit de lucht bij de kweldetectie Keywords #piping #kwelweglengte #remote

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Chapter 7 Nederlandse samenvatting 7.1 Introductie Dit proefschrift behandeld de globale patronen van de koolstof en water balans van het land oppervlak bepaald met eddy co-variantie data. Observaties

Nadere informatie

Ontwerp-Handreiking Onderzoek bodemverdichting landelijk gebied

Ontwerp-Handreiking Onderzoek bodemverdichting landelijk gebied Ontwerp-Handreiking Onderzoek bodemverdichting landelijk Dag van de precisiebemesting 23 november 2018 Annelies de Graaf (annelies.degraaf@sikb.nl) ONTWERP-HANDREIKING Onderzoek bodemverdichting landelijk

Nadere informatie

Passieve Microgolf Radiometrie als Vlakdekkende Inspectietechniek

Passieve Microgolf Radiometrie als Vlakdekkende Inspectietechniek Passieve Microgolf Radiometrie als Vlakdekkende Inspectietechniek Ir. Roland Haarbrink Miramap Inhoud 1. Eigenschappen van MIRA technologie 2. Toepassing van MIRA technologie 1. 2. Algemeen Specifiek:

Nadere informatie

2 3 4 5 6 7 8 9 10 12,999,976 km 9,136,765 km 1,276,765 km 499,892 km 245,066 km 112,907 km 36,765 km 24,159 km 7899 km 2408 km 76 km 12 14 16 3 6 11 1 12 7 1 2 5 4 3 9 10 8 18 20 21 22 23 24 25 26 28

Nadere informatie

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12,999,976 km 9,136,765 km 1,276,765 km 499,892 km 245,066 km 112,907 km 36,765 km 24,159 km 7899 km 2408 km 76 km 12 14 16 1 12 7 3 1 6 2 5 4 3 11 9 10 8 18 20 21 22 23 24 26 28 30

Nadere informatie

Ecologische kwaliteit en biodiversiteit in zoetwaterecosystemen:

Ecologische kwaliteit en biodiversiteit in zoetwaterecosystemen: Ecologische kwaliteit en biodiversiteit in zoetwaterecosystemen: prioriteiten voor internationale beoordeling volgens het "Essential Biodiversity Variables" concept Aaike De Wever @aaik Het BioFresh

Nadere informatie

Voor afmetingen waarvoor geen bewerkingsprijs staat vermeld gelden de prijzen op aanvraag

Voor afmetingen waarvoor geen bewerkingsprijs staat vermeld gelden de prijzen op aanvraag 19 x 13 x 19 x 1,5 mm 0,57 314,00 324,00 344,00 364,00 20 x 15 x 20 x 1,5 mm 0,61 314,00 324,00 344,00 364,00 25 x 15 x 25x 2 mm 0,96 227,00 237,00 257,00 277,00 10 x 20 x 10 x 2 mm 0,56 227,00 237,00

Nadere informatie

Studie van alternatieve ruwheidsbenaderingen in het Land

Studie van alternatieve ruwheidsbenaderingen in het Land Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Academiejaar 2015-2016 Studie van alternatieve ruwheidsbenaderingen in het Land Parameter Retrieval Model (LPRM) Jeroen Claessen Promotor: Prof. dr. ir. Niko Verhoest

Nadere informatie

KNVWS Delft. Overzicht

KNVWS Delft. Overzicht Het klimaat in de afgelopen en komende 100 jaar KNVWS Delft 17 oktober 2017 Peter Siegmund KNMI Overzicht Het klimaat van de afgelopen 100 jaar: temperatuur, neerslag, diversen Het broeikaseffect Klimaatmodellen

Nadere informatie

Biomassa, ruimte en klimaat Beoordeling ruimtelijke gevolgen stimulering biobrandstoffen; gezamenlijk eindproduct IC2, IC3 en ME04

Biomassa, ruimte en klimaat Beoordeling ruimtelijke gevolgen stimulering biobrandstoffen; gezamenlijk eindproduct IC2, IC3 en ME04 Biomassa, ruimte en klimaat Beoordeling ruimtelijke gevolgen stimulering biobrandstoffen; gezamenlijk eindproduct IC2, IC3 en ME04 Dr. Tom Kram (PBL) Dr. Eric Koomen (VU-RE) Dr.Ir. Bert Annevelink (WUR

Nadere informatie

Workshop Kijk in de Dijk. Slotconferentie Zeeweringen 30 april 2015

Workshop Kijk in de Dijk. Slotconferentie Zeeweringen 30 april 2015 Workshop Kijk in de Dijk Slotconferentie Zeeweringen 30 april 2015 Welkom bij de Workshop Kijk in de Dijk! Even voorstellen: 1. Wie bent u? 2. Waarom hebt u voor deze workshop gekozen? miramap 2015 Projectbureau

Nadere informatie

Opslagdetectie op Leusderheide met behulp van Flying Sensors

Opslagdetectie op Leusderheide met behulp van Flying Sensors Opslagdetectie op Leusderheide met behulp van Flying Sensors Projectcode: Locatie: Leusderheide Utrecht Nederland Vluchtdagen: 21-oktober-2016 28-oktober-2016 Auteurs: Sam van Til Jan van Til Peter Droogers

Nadere informatie

Vegetatie-klimaat-terugkoppelingen en de (on)waarschijnlijkheid van kantelpunten

Vegetatie-klimaat-terugkoppelingen en de (on)waarschijnlijkheid van kantelpunten Vegetatie-klimaat-terugkoppelingen en de (on)waarschijnlijkheid van kantelpunten Han Dolman, Antoon Meesters en Ko van Huissteden Afdeling Aardwetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam De neerslag-vegetatie

Nadere informatie

Launch post-deforestation Land Use Land Cover (LULC) map. Forest Cover Monitoring Unit 03 Augustus Paramaribo, Suriname

Launch post-deforestation Land Use Land Cover (LULC) map. Forest Cover Monitoring Unit 03 Augustus Paramaribo, Suriname Launch post-deforestation 2000-2009 Land Use Land Cover (LULC) map Forest Cover Monitoring Unit 03 Augustus 2016 - Paramaribo, Suriname 1 Opbouw Introductie Methode van de post-deforestation 2000-2009

Nadere informatie

Ontwikkeling en Toepassing slibmodel

Ontwikkeling en Toepassing slibmodel Lange Termijn Visie: Onderzoek en Monitoring Onderzoeksluik: Toegankelijkheid Ontwikkeling en Toepassing slibmodel Joris Vanlede, Thijs van Kessel Waterbouwkundig Laboratorium en Deltares Studiedag Lange

Nadere informatie

Ruud Visser Postdoc, Sterrewacht Leiden

Ruud Visser Postdoc, Sterrewacht Leiden Ruud Visser Postdoc, Sterrewacht Leiden 30 oktober 2009 Sterrewacht Leiden Astrochemiegroep Prof. Ewine van Dishoeck Prof. Harold Linnartz Dr. Michiel Hogerheijde 5 postdocs 12 promovendi (aio s) Stervorming

Nadere informatie

Kunnen we variaties in het klimaatsysteem begrijpen en voorzien?

Kunnen we variaties in het klimaatsysteem begrijpen en voorzien? Kunnen we variaties in het klimaatsysteem begrijpen en voorzien? Gerbrand Komen ex-knmi, IMAU 20 juni 2011 KNAW themabijeenkomst Wetenschappelijke modellen, wat kun je ermee? Met dank aan Wilco Hazeleger

Nadere informatie

tijdreeksen voor de toekomst

tijdreeksen voor de toekomst Klimaatverandering, klimaatscenario s en tijdreeksen voor de toekomst J. Bessembinder J. Beersma, KNMI Opzet presentatie Definitie klimaat en klimaatscenario s Mondiale en regionale klimaatscenario s Relatie

Nadere informatie

Meetkundige Dienst

Meetkundige Dienst Notitie Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Meetkundige Dienst Aan Monitoring Maas projectgroep Van Ardis Bollweg Marc Crombaghs Regine Brügelmann Erik de Min Doorkiesnummer

Nadere informatie

Ruud Visser Promovendus, Sterrewacht Leiden

Ruud Visser Promovendus, Sterrewacht Leiden Ruud Visser Promovendus, Sterrewacht Leiden 19 februari 2009 Sterrewacht Leiden Astrochemiegroep Prof. Ewine van Dishoeck Prof. Harold Linnartz Dr. Michiel Hogerheijde 5 postdocs 12 promovendi (aio s)

Nadere informatie

Ruud Visser Postdoc, Sterrewacht Leiden

Ruud Visser Postdoc, Sterrewacht Leiden Ruud Visser Postdoc, Sterrewacht Leiden 22 oktober 2010 STERREWACHT LEIDEN ASTROCHEMIEGROEP Prof. Ewine van Dishoeck Prof. Xander Tielens Prof. Harold Linnartz Dr. Michiel Hogerheijde 10 postdocs 12 promovendi

Nadere informatie

Extreme neerslagmeting in Nederland

Extreme neerslagmeting in Nederland Extreme neerslagmeting in Nederland Aart Overeem, KNMI Wageningen University & Research (Kees Lemcke, KNMI) RIONEDdag 2017 Soorten neerslagmetingen Uitwerking extreme neerslagstatistiek Stel een uursom

Nadere informatie

Ternperatuurverdeling Botlek en le, 2e en 3e Petroleumhaven. ( definitieve versie maart 1979) Ir. H.W. Brunsveld van Hulten Fysische Afdeling

Ternperatuurverdeling Botlek en le, 2e en 3e Petroleumhaven. ( definitieve versie maart 1979) Ir. H.W. Brunsveld van Hulten Fysische Afdeling ' l ~ ~ ~ ~ ~' i. nleiding 2. Doelstelling van het onderzoek 3. Resultaten 4. Conclusies Literatuur directie waterhuishouding en waterbeweging A; L,~'~,, Rapport 04 78-bA RSWS 8 Ternperatuurverdeling Botlek

Nadere informatie

Deltares EUMETCast system

Deltares EUMETCast system Deltares EUMETCast system Het gebruik van Near Real Time satelliet data Martijn Kwant en Marieke Eleveld Inhoud - Introductie EUMETCAST en de sentinel satellieten - Experimenteren met Sentinel-3, -2, -1

Nadere informatie

De Nederlandse bijdrage aan ENVISAT Arno Landewers, 13 januari 2010

De Nederlandse bijdrage aan ENVISAT Arno Landewers, 13 januari 2010 De Nederlandse bijdrage aan ENVISAT Arno Landewers, 13 januari 2010 De Europese ENVISAT satelliet is de eerste satelliet welke geheel ontwikkeld is voor observatie van de chemische samenstelling van de

Nadere informatie

Juni Detectie van holle ruimtes onder de Muraltmuurtjes bij Burghsluis aan de Oosterschelde, Zeeland

Juni Detectie van holle ruimtes onder de Muraltmuurtjes bij Burghsluis aan de Oosterschelde, Zeeland Juni 2012 Detectie van holle ruimtes onder de Muraltmuurtjes bij Burghsluis aan de Oosterschelde, Zeeland Dit onderzoek is uitgevoerd door Miramap B.V. (ir. Roland Haarbrink) Business Center "De Terp"

Nadere informatie

The Color of X-rays. Spectral Computed Tomography Using Energy Sensitive Pixel Detectors E.J. Schioppa

The Color of X-rays. Spectral Computed Tomography Using Energy Sensitive Pixel Detectors E.J. Schioppa The Color of X-rays. Spectral Computed Tomography Using Energy Sensitive Pixel Detectors E.J. Schioppa Samenvatting Het netvlies van het oog is niet gevoelig voor deze straling: het oog dat vlak voor het

Nadere informatie

WET sensoren: Watergehalte, EC en Temperatuur in de mat

WET sensoren: Watergehalte, EC en Temperatuur in de mat WET sensoren: Watergehalte, EC en Temperatuur in de mat Jos Balendonck (Wageningen UR Glastuinbouw) Workshop sensoren (1 november 2011) Overzicht Achtergrond water en meststoffen dosering Sensoren en meetgrootheden

Nadere informatie

[Hanssen, 2001] R F Hanssen. Radar Interferometry: Data Interpretation and Error Analysis. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht 2001.

[Hanssen, 2001] R F Hanssen. Radar Interferometry: Data Interpretation and Error Analysis. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht 2001. Hoe werkt het? Beeldvormende radar maakt het mogelijk om dag en nacht, ook in bewolkte omstandigheden, het aardoppervlak waar te nemen vanuit satellieten. De radar zendt duizenden pulsen per seconde uit,

Nadere informatie

Begroeide daken Monitoring Alexandrium

Begroeide daken Monitoring Alexandrium Stadsontwikkeling Ingenieursbureau Begroeide daken Monitoring Alexandrium 8 maart 216 Titus van Hille Paul van Roosmalen Jaap de Ron (HHSK) 8 maart 216 Betrokken partijen Gemeente Rotterdam: opdrachtgever

Nadere informatie

Hoe ver staat de technologie voor irrigatieaansturing?

Hoe ver staat de technologie voor irrigatieaansturing? Hoe ver staat de technologie voor irrigatieaansturing? Pieter Janssens, Jarl Vaerten, Sofie Reynaert, Frank Elsen, Hilde Vandendriessche Inhoud Waarom nadenken over de aansturing van irrigatie? Wanneer

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/37037 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/37037 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37037 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Lupatini, Manoeli Title: Microbial communities in Pampa soils : impact of land-use

Nadere informatie

Kartering van ondoorlaatbare oppervlakken

Kartering van ondoorlaatbare oppervlakken Kartering van ondoorlaatbare oppervlakken STEREO Project SR/00/02 Gebruik van satellietbeelden in verstedelijkte gebieden Gent, 24 oktober 2005 Tim Van de Voorde, VUB Frank Canters, VUB Koen Mertens, UGent

Nadere informatie

AIO- SVT Zuiddijk INTECH DYKE SECURITY SYSTEMS. Rapportage InTech-IDS AIO-SVT Zuiddijk 2012 V02

AIO- SVT Zuiddijk INTECH DYKE SECURITY SYSTEMS. Rapportage InTech-IDS AIO-SVT Zuiddijk 2012 V02 AIO- SVT Zuiddijk INTECH DYKE SECURITY SYSTEMS Eindrapport meetverslag piping Zuiddijk V02 IDS 12006 30 november 2012 1 van 10 Inhoudsopgave DEEL A FACTUAL REPORT... 3 1. ALGEMEEN:... 3 2. INSTRUMENTATIE

Nadere informatie

Klimaatverandering en onze voedselzekerheid

Klimaatverandering en onze voedselzekerheid Klimaatverandering en onze voedselzekerheid Prof. Dr. Martin Kropff Rector Magnificus Wageningen University Vice-president Raad van Bestuur Wageningen UR Ons klimaat verandert Ons klimaat verandert Oplossingsrichtingen

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Remote Sensing

Samenvatting Aardrijkskunde Remote Sensing Samenvatting Aardrijkskunde Remote Sensing Samenvatting door een scholier 1861 woorden 28 juni 2005 6,9 111 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Combinatiebeeld: door beelden met echte kleuren samen te voegen

Nadere informatie

TENTAMEN Versterkerschakelingen en Instrumentatie (EE1C31)

TENTAMEN Versterkerschakelingen en Instrumentatie (EE1C31) TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica TENTAMEN Versterkerschakelingen en Instrumentatie (EE1C31) 23 juli 2015, 9.00-12.00 uur Dit tentamen bestaat uit twee opgaven

Nadere informatie

Precisielandbouw. in de stal en op het veld. 12 februari Prof. Dr. Ir. Ben Aernouts KU Leuven campus Geel

Precisielandbouw. in de stal en op het veld. 12 februari Prof. Dr. Ir. Ben Aernouts KU Leuven campus Geel Precisielandbouw in de stal en op het veld 12 februari 2019 Prof. Dr. Ir. Ben Aernouts KU Leuven campus Geel In de melkveestal Genotypering 3 CRV (2019) % van de populatie Genotype / fenotype Fenotype:

Nadere informatie

Telescoop: optica die licht vergaart in een focus. Detector: registreert, meet de flux. Zeer verschillende technieken voor verschillende golflengtes

Telescoop: optica die licht vergaart in een focus. Detector: registreert, meet de flux. Zeer verschillende technieken voor verschillende golflengtes Telescopen en detectors Telescoop: optica die licht vergaart in een focus Hoe groter, hoe gevoeliger Detector: registreert, meet de flux Hoge efficientie, lage ruis belangrijk Zeer verschillende technieken

Nadere informatie

Detectie/sensing. (bodemgebonden) ziekten en plagen. T. H. Been & J. N. Jukema

Detectie/sensing. (bodemgebonden) ziekten en plagen. T. H. Been & J. N. Jukema Detectie/sensing (bodemgebonden) ziekten en plagen T. H. Been & J. N. Jukema Precisielandbouw: herkenning en vastlegging ziekten, plagen en besmettingshaarden Precisielandbouw toepassingen NL Rechtrijden

Nadere informatie