Vernatten en akkerbouw? Olga Clevering (Praktijkonderzoek Plant en Omgeving) Bram de Vos en Francisca Sival (Alterra)

Transcriptie

1 Vernatten en akkerbouw? Olga Clevering (Praktijkonderzoek Plant en Omgeving) Bram de Vos en Francisca Sival (Alterra)

2 Inhoud Vormen van vernatten Modelberekeningen Veldexperimenten Conclusies en discussie Stellingen

3 Waarom vernatten? Ecologische hoofdstructuur: Anti verdroging WB21: Opvangen van afvoerpieken en waterconservering

4 Landbouw: Voldoende drooglegging Boeren moeten het land op kunnen Vuistregel: evapotranspiratie > capillaire opstijging Veel drains nu dieper dan volgens Cultuurtechnisch Vademecum (Huinink, 1988) Boeren draineren liever te droog dan te nat Landbouw kan ondieper draineren

5 Vormen van vernatten Structureel vernatten Verhogen slootbodem, weghalen drainage Verlagen drainagediepe met hogere draindichtheid Periodiek vernatten (piekberging, waterconservering ed.) Peilopzetten zonder wateraanvoer Peilopzetten met wateraanvoer (subirrigatie)

6 Structureel vernatten: Opbrengstderving Bij HELP + wordt rekeninggehouden met bouwplanwijzingen en extra bemesting (Van Wenum, 23) opbrengstdervingen ( /ha) Regio HELP HELP+ NO-zand ZO-zand ZW-klei N-zeeklei Gemiddelde opbrengstderving 3/ha van Gt VI naar Gt III*

7 Structureel vernatten: N en P emissies Regionaal metamodel Mol Dijkstra e.a. (1998) aangepast door Vreman en de Vos (25) Invoer Bodemtype (PAWN eenheden) Landgebruik (LGN3) Hydrologie Nutriëntenbelasting P toestand Uitvoer Nitraatconcentraties in het grondwater N en P vrachten naar het oppervlaktewater Akkerbouw Huidige GHG van 6 cm mv N overschot 1 kg N/ha /j P overschot 8 kg P/ha/j Vernatting resp. 1, 2 en 4 cm Neerslagoverschot 3 mm

8 Structureel vernatten: nitraatconcentraties grondwater 6 NO3 (mg/l) zand 5 klei vernatten (cm) vernatten (cm)

9 Structureel vernatten: N vrachten oppervlaktewater 3 N-vracht (kg/ha) zand 3 klei vernatten (cm) vernatten (cm)

10 Structureel vernatten: P vrachten oppervlaktewater 12 1 P-vracht (kg/ha) zand 12 1 klei vernatten (cm) vernatten (cm)

11 Vernatten door subirrigatie: Veldexperimenten Wat zijn de effecten op: Landbouwkundige opbrengsten Waterverbruik Milieu: uitspoeling N, P Experimenten Vredepeel en Veulen met 2 slootwaterpeilen op zandgrond

12 Subirrigatie: Opzet veldonderzoek Normaal peil Hoog peil

13 Subirrigatie: Landbouwkundige opbrengsten Gemiddelden van 7 proeven in 5 jaar Normaal peil advies bemesting = 1% Relatieve waarden (%) opbrengst gewas normaal peil hoog peil N-afvoer gewas P-afvoer gewas geen advies bemesting geen advies bemesting geen advies bemesting

14 Subirrigatie: N en P in grondwater Gemiddelde van 7 proeven in 5 jaar nitraat conc. (mg/l) totaal-p conc. (mg/l) normaal peil hoog normaal peil hoog

15 Subirrigatie: Beregenen (mm) Vredepeel Veulen normaal peil hoog peil snijmaïs suikerbiet stamslaboon aardappel snijmaïs aardappel c. erwt waspeen snijmaïs snijmaïs

16 Subirrigatie Drainage Hoeveelheid drainwater (mm) drainage uit normaal peil in irrigatie hoog

17 N* en P*metingen in drainwater Debietproportionele metingen Metingen aan infiltrerend slootwater (hoog peil) Metingen aan uitstromend drainwater (normaal peil)

18 Subirrigatie: nitraatconcentraties en vrachten Drainwater (1 april 24 t/m 31 maart 25) Nitraat-conc. drainwater (mg/l) drainage uit in irrigatie normaal hoog peil nitraat-n-vracht drainwater (kg/ha) drainage uit normaal peil in irrigatie hoog

19 Subirrigatie: P concentraties en vrachten Drainwater (1 april 24 t/m 31 maart 25) P- conc. drainwater (mg/l) P-vracht drainwater (kg/ha) drainage uit in irrigatie.2 drainage uit in irrigatie -.1 normaal peil hoog -.2 normaal peil hoog

20 Subirrigatie: N en P in grondwater Gemiddelde van 7 proeven in 5 jaar nitraat conc. (mg/l) totaal-p conc. (mg/l) normaal peil hoog normaal peil hoog

21 Vernatten en akkerbouw? Structureel vernatten Verwijderen van drainage: niet Ondieper draineren: ja, maar met fors saldoverlies Verlies > 35 kg N/ha voor gewasgroei Periodiek vernatten Peilopzetten zonder wateraanvoer: baten te gering?? Peilopzetten met wateraanvoer: ja, maar. Verlies ca. 15 kg N/ha voor gewasgroei

22 Aanvullen grondwatervoorraad? Zomerconservering: veel gebiedsvreemd water nodig Winterconservering: vasthouden locale neerslagoverschotten Winterconservering: voorjaarswerkzaamheden bottleneck

23 Vernatten en waterkwaliteit: Structureel vernatten Grondwater lagere N concentraties hogere P concentraties Oppervlaktewater iets hogere N vrachten veel hogere P vrachten

24 Vernatten en waterkwaliteit: Subirrigatie Vredepeel Grondwater lagere N concentraties door aanvoer N arm water hogere P concentraties door aanvoer P rijk water Oppervlaktewater lagere N Vrachten lagere P vrachten wat bij hevige regenval? wat bij anticiperend peilbeheer?

25 Stellingen Akkerbouw heeft (terecht) watervrees Vernatten gaat niet samen met goede water en bodemkwaliteit

26 Afsluiting Wageningen UR