Klimaatrondetafel Omgeving en Natuur

Transcriptie

1 Klimaatrondetafel Omgeving en Natuur Mogelijke gevolgen van klimaatwijziging op natuur en bos Beatrijs Van der Aa 1

2 Klimaat verandert bron: MIRA 2015 Tov pre-industrieel 2100 Gemiddelde jaartemp +2,4 C 0,7-7,2 C Aantal hittedagen +1dag/17 jaar 0-64 Totale winterneerslag stijgt -1% - +38% Aantal natte dagen zomer Dagen met extreme neerslag Van 3 6/jaar Stijgt in zomer Aantal dagen met stomr Geen trend Moeilijk 2

3 Klimaatwijziging Abiotische veranderingen Overstroming Erosie Verdroging Verzuring Vermesting Watervervuiling Biotische veranderingen Timing/fenologie Voedsel Nestgelegenheid/schuilplaats Competitie Predatie Fenotypische adaptatie Genetische adaptatie Migratie Substitutie 3

4 Biotische effecten: onzekerheden IPCC: Settele et al, 2014 Natuur reageert en past zich aan Fenotypisch (bestaande aanpassingsvermogen) Genotypisch (vergroten bestaande aanpassingsvermogen door verandering in genetisch materiaal) Via migratie (verschuiven van het verspreidingsgebied) Door Substitutie (vervanging van een soort of type natuur door beter aangepaste soort/type) 4

5 Fenologische aanpassingen Effecten op biodiversiteit : fenologie interacties Visser et al (1998) Proc.Roy.Soc.London, B 265:

6 Genetische aanpassing? Argusvlinder: development trap Bron: Van Dijck, Bonte, Pulls, Gotthard, Maes, 2015 Migratie België : Zuidelijke libellensoorten (NARA) vuurlibel vuurlibel zwervende pantserjuffer Vlaamse libellenwerkgroep zwervende pantserjuffer 6

7 Migratie (IPCC, Settele et al, 2014) Verandering in ecosystemen Broekbossen droogtestress en vitaliteitsverlies mineralisatie organisch materiaal veranderende soortensamenstelling van de kruidlaag hoger risico op extreme omstandigheden zoals piekafvoeren en stormen gunstig voor pioniersoorten; ongunstig voor veteranenbomen en hun gespecialiseerde fauna hogere overleving van herbivoren en mogelijk nadeel voor verjonging hogere overleving en betere verspreiding van ziektes en plagen witte els, zachte berk, gewone es, koningsvaren grote weerschijnvlinder, kleine ijsvogelvlinder matkop, zwarte specht, havik zwarte els, grauwe wilg, schietwilg, katwilg, elzenzegge, ijle zegge vuursalamander, wespendief, boomklever 7

8 Eutrofiëring via de lucht Eutrofiëring via de bodem Eutrofiëring via het grondwater Eutrofiëring via het oppervlaktewater Verzuring via de lucht Verzuring via het grondwater Verzuring via het oppervlaktewater Verdroging Vernatting Wijziging van de hydrologie van een oppervlaktewaterlichaam Verzoeting via het grondwater Verzoeting via het oppervlaktewater Verzilting via het grondwater Verzilting via het oppervlaktewater Thermische verontreiniging Kwetsbaarheid van ecosystemen en soorten Impact Klimaatbestendigheid verhogen door Kwetsbaarheid ecosysteem/soort te verminderen Adaptief vermogen ecosysteem verhogen VER-thema s worden acuter Gevoeligheid van bosecosystemen Habitattype Effect G G G G N N N N G G N N G G O 9120 Wintereiken-Beukenbos G G G G G G G G G G N N G G O 9120 Zomereiken-Beukenbos G G G G G G G G G G N N G G O 9120 Gierstgras-Beukenbos G G G G G G G G G G N N G G O 9130 Midden-Europese G G G G G G N G G G N N G G O neutrofiel beukenbos 9130 Atlantische neutrofiel G G G G G G N G G G N N G G O beukenbos 9150 G G G G G G N G G G N N G G O 9160 voedselarm subatlantisch G G G G G G N G G G N N G G O Eiken-Haagbeukenbos 9160 neutroclien subatlantisch G G G G G G N G G G N N G G O Eiken-Haagbeukenbos 9190 G G G G G G G G G G N N G G O 91D0 G G G G G G O G G G N N G G O 91E0 Ruigte-Elzenbos G G G G O G G G G G N N G G O 91E0 Bronbos G G G G N G G G G G N N G G O 91E0 Vogelkers-Essenbos G G G G O G G G G G N N G G O 91E0 Oligotroof broekbos G G G G O G N G G G N N G G O 91E0 Mesotroof broekbos G G G G O G G G G G N N G G O 91E0 Zachthoutooibos N G G G N G G G G G N N G G O 91F0 G N N G N O G G G G N N G G O 8

9 Gevoeligheid van enkele boomsoorten Campioli et al, 2013 Adaptie Aanpassingsvermogen groter Bij voldoende oppervlakte Wanneer voldoende verbindingen Bij goede milieukwaliteit Onzekerheid Tipping points Interacties Tijd nodig Voorzorgsprincipe 9

10 10