Effecten van klimaatverandering op grondwaterafhankelijke natuur.

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Effecten van klimaatverandering op grondwaterafhankelijke natuur."

Josephus de Veen
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Effecten van klimaatverandering op grondwaterafhankelijke natuur. Case Kleine Nete Rekening houden met onzekerheden Toon Van Daele Jef Dams, Elga Salvadore, Okke Batelaan

2 Effecten van veranderingen in klimaat en landgebruik op potenties voor grondwaterafhankelijke vegetatietypen i.s.m Klimaat Landgebruik Hydrologie Ecologie

3 Context Natuurverkenning 2030 Doel: mogelijke toekomstige evolutie natuur Impact van het beleid 6 Beleidscenario s: Ruimtegebruik / Milieu / Beheer Socio-economische context 12% bevolkingsgroei tussen 2005 en % jaarlijkse groei BBP Deelproject Moerasvegetaties Doel: Effecten klimaat & landgebruik op grondwaterafhankelijke natuur Case studie stroomgebied Kleine Nete Methodiek Modelketen Landgebruiksmodel (VITO) Infiltratiemodel Wetspa (VUB) Grondwatermodel Modflow (VUB) Vegetatiemodel NICHE Vlaanderen (INBO)

4 Kanaal Dessel- Schoten Stroomgebied Kleine Nete Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Retie Lille Kasterlee Dessel De Aa Kleine Nete Kanaal van Bocholt naar Herentals Mol autosnelweg hoofdweg Herentals Geel secundaire weg stroomgebied waterloop kilometer stedelijk gebied

5 Landgebruik RuimteModel Vlaanderen > Tekst

6 Scenario s landgebruik Tijdshorizon 2030

7 Scenario s landgebruik referentie scheiden verweven > Ruimtelijk en functioneel scheiden / verweven

8 Landgebruik in Kleine Nete Verschil in oppervlakteaandeel t.a.v (%) Vlaanderen stroomgebied vallei Open ruimte Versteende ruimte Beroepslandbouw Groene ruimte Natuurbeheer Open ruimte & versteende ruimte Groene ruimte en ruimte voor natuurbeheer nemen sterker toe in valleigebieden

9 Klimaat Europese klimaatscenario s -> Vlaamse klimaatscenario s 27 klimaatscenario s PRUDENCE project Referentieperiode: Scenario s: Belangrijkste kenmerken Neerslag: seizoenaliteit ( winter / zomer) Toename gemiddelde temperatuur Toename potentiële evapotranspiratie

10 Klimaat Neerslag Seizoenaliteit Meer neerslag winter, minder neerslag zomer 5 4 scenarios observed ( ) average of scenarios mm/day Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec

11 Klimaat Potentiële evapotranspiratie Veel hoger in zomer 8 6 scenarios observed ( ) average of scenarios mm/day Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec

12 Grondwater Grondwatervoeding winter / zomer en najaar 4 3 scenarios observed ( ) average of scenarios mm/day Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec

13 Grondwater Grondwaterstand grondwaterstanden, voornamelijk in zomer en najaar grondwaterdynamiek, voornamelijk op de interfluvia scenarios observed ( ) average of scenarios mm/day Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec

14 Ecologische potenties NICHE Vlaanderen Eco-hydrologische rekentool Referentiegebieden: waarnemingen (vegetatieopnamen & meting van standplaatsfactoren) relatie tussen abiotiek en vegetatietypes Abiotische randvoorwaarden potenties voor vegetatietypes 8 grondwaterafhankelijke vegetatietypes Dotterbloemverbond Mesotroof elzenbroek Ruigte Elzenbroekbos Moerasspirea verbond Verbond van Zwarte zegge Kamgras verbond Grote zegge Verbond van Scherpe zegge

15 Enkele voorbeelden Dotterbloemgrasland Elzenbroekbos Moerasspirea Photos: Vildaphoto / Yves Adams

16 Ecohydrologische procesketen De witte, Runhaar & Van Ek, 2008

17 Grondwaterdynamiek Output dynamisch grondwatermodel vier variabelen Gemiddelde hoogste grondwaterstand (GHG) Gemiddelde van de jaarlijks drie hoogste grondwaterstanden Gemiddelde laagste grondwaterstand (GLG) Gemiddelde van de jaarlijks drie laagste grondwaterstanden Gemiddelde voorjaarsgrondwaterstand (GVG) Gemiddelde grondwaterstand begin april Kwel (Seepage)

18 Grondwater dynamiek Kwelzone GHG (< 1m) GLG (<1m) GVG (<1m) Grote variatie voor kwelzones Toename grondwaterdynamiek Daling voorjaarsgrondwaterstand

1960 1991) Huidig landgebruik (referentie 2005)

19 Potenties grondwaterafhankelijke vegetaties Totaal van 8 vegetatietypes Huidig klimaat (referentie ) Huidig landgebruik (referentie 2005) Liereman Ronde put Visbeek Olens broek / Langendonk De Zegge

20 Potenties grondwaterafhankelijke vegetaties Huidig landgebruik Totaal 8 vegetatietypes UCM_B2 UCM_A2 SMHI_MPI_B2 SMHI_MPI_A2 SMHI_HCCTL_22 SMHI_B2 SMHI_A2 MPI_3006 MPI_3005 METNO_B2 METNO_A2 KNMI HC_adhff HC_adhfe HC_adhfd_B2 HC_adhfa GKSS_SN ETH_A2 DMI_S25 DMI_HS3 DMI_HS2 DMI_HS1 DMI_ECSC_B2 DMI_ECSC_A2 CNRM_DE7 CNRM_DE5_B2_B2 CNRM_DC9_B2_B2-14 % -12 % -10 % -8 % -6 % -4 % -2 % 0 % 2 % 4 % Verschil (%)

21 Potenties grondwaterafhankelijke vegetaties Procentueel verschil potentiële oppervlakte (%) 30 % 20 % 10 % 0 % -10 % -20 % -30 % Berken broekbos Mesotroof elzenbroek Ruigte Elzenbroek bos Verbond van Moerasspirea Scherpe Zegge verbond Verbond van Zwarte zegge Dotterbloem verbond Kamgras verbond Grote verschillen tussen vegetatietypes

22 Potenties grondwaterafhankelijke vegetaties Effecten van landgebruik & klimaat 5 huidig Referentie Europa Procentueel verschil oppervlakte (%) RR05 RR30 RS30 RV30 ER30 Klimaateffect gemiddeld ongeveer -5% Landgebruik referentiescenario (RR2030) -5% extra Europees scenario (ER2030) slechts -2 % extra

23 Conclusies Klimaatverandering Meeste klimaatscenario s hebben een negatief effect op grondwaterafhankelijke vegetaties Hogere infiltratie verminderd negatieve effecten ( infiltratiegebied grondwaterschommelingen) Ruimtegebruik Grote invloed op potentieel areaal (op vrij korte termijn) Aangepast ruimtelijk beleid (Europa scenario) kan ruimte voor natuur in valleigebieden vrijwaren Onzekerheden m.b.t. klimaatverandering dienen - naast andere milieudrukken meegenomen te worden Op korte termijn is de impact van veranderingen in het landgebruik groter dan klimaatverandering

24 Onderzoeksvragen & kennisleemten Hoe omgaan met een combinatie van onzekerheden voor meerdere milieuparameters? Klimaat Ruimtegebruik Milieu (verzuring, vermesting) Hydrologie (waterbeheer, overstromingen, grondwater) Effect van verschillend overstromingsregime Overstromingsduur & diepte Waterkwaliteit Effecten van extremen Grotere meteorologische verschillen: intensieve neerslag / extreem droge zomers / extra natte winters Eco-hydrologische modellen rekenen met gemiddelde toekomstige toestand Aanpassing van eco-hydrologische modellen vereist Fysiologische en bodemfysische processen Directe invloed temperatuur Hogere CO2 concentraties Andere natte natuur (regenwater gevoed) (Natte) heidesystemen Aquatische natuurtypes (vennen, beken) Exoten Beheer Tot op welke hoogte is remediëring mogelijk d.m.v. lokaal waterbeheer

25 Adaptatiebeleid Principes integraal waterbeheer zijn ook geschikt voor het klimaat adaptatiebeleid: Bevorderen van infiltratie Vasthouden van water in brongebieden Ruimte voor water Ook nu al niet geadapteerd aan het huidige klimaat Ook zonder klimaatverandering nood aan meer robuuste natuur Creëren van voldoende grote natuurgebieden Biedt soorten de mogelijkheid binnen een gebied te migreren Adaptatiebeleid en ruimtebeleid gaan samen Vrijwaren natuurlijke overstromingsgebieden Biedt ook kansen voor natuur Instandhoudingsdoelstellingen (Europese Habitatrichtlijn) Aftoetsen of de strategie voor het halen van de IHD s climate proof zijn Overwegen of de doelstellingen haalbaar zijn

Vergelijkbare documenten

6 Moerasvegetaties Kleine Nete

natuurverkenning 2030 141 6 Moerasvegetaties Kleine Nete Toon Van Daele, Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek Jef Dams, Okke Batelaan, Elga Salvadore, Vrije Universiteit Brussel hoofdlijnen De prognoses