Water en natuur: complexe uitdaging in een versnipperd landschap. Koen Martens, VMM AOW met input van vele collega s

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Water en natuur: complexe uitdaging in een versnipperd landschap. Koen Martens, VMM AOW met input van vele collega s"

Wouter Dijkstra
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Water en natuur: complexe uitdaging in een versnipperd landschap Koen Martens, VMM AOW met input van vele collega s

2 Inleiding Decreet IWB, decreet natuurbehoud, SBZ, : vraag naar ecologisch herstel waterlopen Ruimte in Vlaanderen is versnipperd: wonen, landbouw, natuur, Waterprojecten hebben veelal impact op meerdere sectoren Goede kennis van impact project op natuur en andere sectoren is cruciaal

3 Welke ingrepen zijn wenselijk? Waterloop Natuurlijke oevers: oeverzone - NTMB Continuïteit Structuurherstel: hermeandering Valleigebied Vernatting-verdroging valleigebied Impact overstromingen op valleigebied Directe ruimte-inname Indirecte impact

4 Modellen: beslissingsondersteunend instrument Doelstellingen Veiligheid Natuur Landbouw Wijziging waterloop oppervlaktewatermodel Oppervlaktewaterpeil Overstromingen Eco-hydrologisch model Kennistabellen grondwatermodel Grondwaterpeil 4

5 Impact overstroming op natuur, bosbouw, landbouw? Impact is afhankelijk van: Kenmerken waterberging (frequentie, duur, hoogte, tijdstip) Waterkwaliteit (voedselaanrijking en verontreiniging) Aanwezige natuur, bos of landbouw Kennistabellen combineerbaarheid van overstroming en natuur, bos en landbouw werden opgemaakt 5

6 Waterberging en/of natuur? 52 natuurtypes hoogte duur frequentie winter hoogte duur frequentie zomer 6

7 Waterberging en/of landbouw? zomer 7

8 Waterberging en/of landbouw? 8

9 Beschikbare instrumenten Oppervlaktewatermodel: impact wijziging waterloop op peilen waterloop, overstromingen, Grondwatermodel: impact wijziging peil waterloop op grondwaterpeilen Ecohydrologisch model: impact wijziging grondwaterpeilen (en kwaliteit) op natuur Kennistabellen (HELP): impact grondwaterpeilen op landbouw Kennistabellen (TWOL-studie): impact overstroming op natuur, bos en landbouw 9

10 Hermeandering Dommel Projectdoel Herstel structuur rechtgetrokken waterloop in SBZ Herstel natuurtypes valleigebied Maatregelen Inschakeling 10 oude meanders Toename lengte waterloop Hogere ruwheid waterloop Kleiner profiel oude meanders

11 Hermeandering Dommel Hermeandering lengte Oppervlaktewaterpeil dwarssectie ruwheid Grondwaterpeil 11

12 Hermeandering Dommel voor na Toename mesotroof elzenbroek eco-hydrologisch model grondwatermodel oppervlaktewatermodel

13 Hermeandering Dommel Natuur: realisatie streefpeilen Landbouw: vernatting Hermeandering Oppervlaktewaterpeil Grondwaterpeil 13

14 Hermeandering Dommel Natuur: realisatie streefpeilen Landbouw: vernatting Hermeandering Oppervlaktewaterpeil + herstel verlande zijwaterloop 14

15 Hermeandering Dommel Natuur: realisatie streefpeilen Landbouw: betere afwatering Hermeandering Oppervlaktewaterpeil + Herstel verlande zijwaterloop Grondwaterpeil natuurgebied Grondwaterpeil landbouwgebied 15

16 Hermeandering Dommel Conclusies: Historische situatie is goede basis: Herstel meanders, profiel, Herstel zijwaterloop (leigracht) Via interactieve modellering kan oplossing gevonden worden om natuurdoelstellingen te realiseren zonder negatieve impact op landbouw

17 Case Begijnebeek Overstromingen in Diest Opwaartse vallei: natuur Waardevolle vegetaties in vallei Slechte structuurkwaliteit waterloop Verdroging

18 Impact waterberging op natuur Diest Kwetsbare vegetaties Extra waterberging

19 Inrichting GOG Verontdieping huidige loop Dijk + stuw Herstel oude loop Resultaat: -Extra waterberging ifv veiligheid Diest -Structuurherstel en herstel vismigratie waterloop -Vernatting vallei ifv natuur

20 Project Begijnebeek Win-win is mogelijk: Locatiekeuze Integrale inrichting: Waterberging Structuurherstel Aanpak verdroging

21 SBZ-gebied in stroomgebied van Blankenbergse vaart IHD-doelstellingen: herstel van zilte vegetaties Vraag natuur: hogere waterpeilen + behoud zilte kwel Vraag landbouw: geen ongewenste vernatting Uitkerkse polder: situatieschets Onderbouwing peilafspraken

22 Uitkerkse polder Doelstellingen Landbouw Natuur Veiligheid Peilbeheer Oppervlaktewater? Grondwaterpeil Chloridegehaltes

23 Uitkerkse polder: oppervlaktemodel Vragen beantwoorden Peilen en debieten weergeven op elke plaats langs de waterloop en in de vallei Overstromingen simuleren Historische, actuele en potentiële toestand Effect van maatregelen inschatten op oppervlaktewaterpeilen

24 Uitkerkse polder: grondwatermodel Vragen beantwoorden Seizoenale variatie in grondwaterstand Impact grondwaterstroming op zoet-zoutwater dynamiek Ruimtelijk variatie grondwaterstand: op verschillende plaatsen en dieptes in de polder

25 Scenario s 1. Peilverandering van de Blankenbergse Vaart 2. Peilverandering van (één of meer) 2 de categorie waterlopen 3. Al dan niet tijdelijk opstuwen van grachten in een bepaalde zone 25

26 Uitkerkse polder: resultaten Stap 1: effect gewijzigd streefpeil op peilen in BLV (scenario 1)

27 Uitkerkse polder: resultaten Peilstijging tot 0,3 m Stap 2: effect gewijzigd oppervlaktewaterpeil op grondwaterpeil (scenario 2)

28 Uitkerkse polder: resultaten Gemodelleerde stijging grondwaterpeil (scenario 2)

29 Uitkerkse polder: resultaten Gemodelleerde daling zoutgehalte

30 Uitkerkse polder Conclusies: Opstuwing (1,5 1,7 m TAW) via Blankenbergse Vaart heeft bijna geen effect Hogere opstuwing in deelgebieden heeft wel invloed op de grondwaterstand Effect opstuwing sterkst bij laaggelegen percelen met lage grondwaterstand en bij hogere opstuwing Invloed op nabijgelegen percelen verwaarloosbaar Vernatting betekent verzoeting To do: Selectie deelgebieden Afspraken streefpeilen Voorbereiding concrete maatregelen voor realisatie peilen Instrumenten verwerving, ruil, vergoeding Modellering zorgt voor bouwstenen gewenst peilbeheer

31 Conclusies Versnipperd ruimtegebruik maakt ecologisch herstel waterlopen en valleien niet eenvoudig Goede onderbouwing is cruciaal: Zorgt projectingreep voor gewenste (natuur)resultaat? Oplossingen vinden voor alle ruimtegebruikers Historische situatie veelal niet te herstellen, wel zeer belangrijke leidraad Verschillende modellen zijn beschikbaar, verdere uitbouw kennis noodzakelijk

Vergelijkbare documenten

Integrale beekherstelprojecten in Vlaanderen. Kansen voor realisatie doelstellingen KRLW én Habitatrichtlijn?

Integrale beekherstelprojecten in Vlaanderen Kansen voor realisatie doelstellingen KRLW én Habitatrichtlijn? Beekherstelproject Marke Rechtgetrokken, verbrede en gestuwde waterloop Problemen wateroverlast