Natuurherstel in Duinvalleien

Transcriptie

1 Natuurherstel in Duinvalleien Kan het natuurlijker? 1 Universiteit Groningen, IVEM 2 Radboud Universiteit Nijmegen

2 Opbouw lezing Hydrologisch systeem van een duinvallei Relatie hydrologie, organische stof opbouw en successie snelheid Problemen in huidige duinbeheer Voorbeelden van natuurherstel (hydrologisch herstel +plaggen) Meer natuurlijker alternatieven Toekomstverwachting (korte termijn)

3 Hydrologisch systeem van een duingebied Zoet water is lichter dan zout water Daardoor opbolling van de grondwaterstand in het centrum Daardoor stroming van grondwater naar de randen.

4 Hydrologische systeem van een duinvallei

5 Doelsoorten voor natuurherstel: de meeste doelsoorten vereisen: ph>6 en organische stof<10%.

6 Vegetatie successie 5 jaar oud 10 jaar oud 20 jaar oud De Koegelwieck Terschelling 80 jaar oud

7 Successiesnelheid van de vegetatie is cruciaal voor instandhouding van natuurdoelen in duinvalleien Snelle successie: leeftijd pionier stadia is kort > weinig rode lijst soorten Langzame successie; leeftijd pionier stadia is lang > veel rode lijst soorten Snelheid van vegetatie successie wordt voornamelijk bepaald door opbouwsnelheid van organische stof in de bodem

8 % organic matter Lauwersmeerpolder 2 Koegelwieck 3Strandvlakte 4 Vuurtorenvallei 5Kapenglop 6 Gritjeplak Stapeling van organische stof Opbouw is langzaam in grondwatergevoede duinvalleien Lammerts et al Hoeveelheid organische stof (kg/m2 jaren

9 Pionier vegetatie op Texel stabiel gedurende 80 jaar Hoeveelheid organische stof (kg/m2 jaren Oeverkruid (Littorella uniflora)

10 Stapeling van organische stof Opbouw is langzaam in grondwatergevoede duinvalleien Lammerts et al Soil organic matter (kg/m²) References Data from Jones et al., 2008 Het Oerd - brackish part Successional age (years)

11 Stapeling van organische stof Opbouw is langzaam in grondwatergevoede duinvalleien Lammerts et al Soil organic matter (kg/m²) References Data from Jones et al., 2008 Het Oerd - brackish part Successional age (years)

12 Rol van het hydrologische systeem Hydrologie kan pionier stadia gedurende vele decennia stabiliseren. Elke verandering in het lokale hydrologische systeem geeft aanleiding tot een versnelde successie Hetgeen weer aangepast beheersmaatregelen noodzakelijk maakt (maaien, plaggen etc), en dat kost geld.

13 Problemen van het huidige duinbeheer Verdroging Stikstof depositie Verhindering van natuurlijke processen

14 Kapenglop Schiermonnikoog: 1952 Kapenglop Schiermonnikoog: 2008

15 Geen diversiteit

16 Verhinderen van Natuurlijke processen

17 Terschelling 2003: Bosplaat en Cupidopolder

18 Groene strand op Schiermonnikoog

19 Veel stuifdijken beschermen natuurgebieden tegen de invloed van de zee; En verhinderen daarmee natuurlijke duinvormende processen

20 Ecologische problemen Natura 2000 doelstelling Huidige situatie

21 Ecologische problemen Natura 2000 doelstelling Huidige situatie

22 Herstelprojecten langs de kust (n>100) Moksloot (Texel) Koegelwieck (Terschelling) Meinderswaal Vallei, (Goerree) Vroongronden, (Schouwen)

23 Moksloot vallei Texel

24 Moksloot vallei Texel Moksloot valley on Texel Anagallis tenella 1993

25 Moksloot vallei Texel

26 Waar laten we het plagmateriaal?

27 Moksloot vallei Texel Oppervlaktewater gevoed

28 Moksloot vallei Texel Grondwater gevoed

29 Monitoring successie Vegetatie werd gemonitored in permanente kwadraten van 10 x 10m

30 Plaggen in de Koegelwiek op Terschelling Experimenten jaar jaar jaar jaar

31 Koegelwieck 25 Aantal Rode Lijstsoorten Snel succes Snelle achteruitgang jaren

32 Meinderswaal vallei 5 m CaCO3 < 2%

33 Meinderswaal vallei Plaggen 25 rode lijst soorten jaren

34 Vroongronden

35 Vroongronden 1995 Plaggen op Schouwen, Zeeland Cascade van valleien Hydrologie is sub-optimaal Perspectieven zijn OK, ph(h 2 O) Grondwaterstand Ontkalkingsfront (CaCO 3 <0.25 %)

36 Vroongronden 1995 Plaggen op Schouwen Doelsoorten zijn nog schaars Zaad bank? Verspreiding beperkt rode lijst soorten jaren

37 Synthese Herstelmaatregelen Zaadbank dynamiek Verspreidings mechanismen Toenemende productiviteit Regional species pool Local species pool Zaadbank Geen zaadbank Maaien Maaien Maaien Aantal Rode Lijstsoorten tijd

38 Conclusies Hydrologie OK? Zaadbank OK? Relict populaties OK? Verspreidings mechanismen OK? Dan is plaggen OK! En zo niet, spaar je geld!

39 Meer natuurlijke alternatieven: Dynamisch kustbeheer Met Dynamisch Kustbeheer wordt het aangevoerde zand door natuurlijke krachten (wind en water) over de kust verdeeld.

40 Strand Duin

41 Zoet-zout

42 Wash-over

43 stuivende duinen onbegroeid strand Schiermonnikoog nu vergrast duin zandige kopjes in kwelder jonge kwelder oude lage kwelder vergraste kwelder knopbiesvegetatie

44 stuivende duinen onbegroeid strand Schiermonnikoog met washover vergrast duin zandige kopjes in kwelder jonge kwelder oude lage kwelder vergraste kwelder knopbiesvegetatie

45 stuivende duinen onbegroeid strand Schiermonnikoog met washover vergrast duin zandige kopjes in kwelder jonge kwelder oude lage kwelder vergraste kwelder knopbiesvegetatie

46 Duinen weer laten stuiven Noordvaarder Terschelling

47 Conclusies Met het oog op klimaatsveranderingen, is het niet verstandig om de natuur in te dammen als dit voor de veiligheid niet noodzakelijk is. Voor veel bedreigde soorten is dynamisch kustbeheer een noodzaak

48 Dynamisch kustbeheer geeft een eiland de mogelijkheid om mee te groeien met zeespiegelrijzingen. Europese wetgeving schrijft voor dat we daar op zijn minst over moeten nadenken! En dan op basis van mogelijkheden overleggen met alle betrokkenen.

49 Toekomst verwachting (korte termijn) Henk Bleker (Staatssecretaris landbouw) gaat zeggen: Onze modellen voorspellen dat de stikstof depositie afneemt (halve leugen) De duinecosystemen zijn nu niet gevoelig meer voor hoge stikstofdepositie (halve leugen) Meer natuurlijk = niets meer doen (halve leugen) We hoeven geen geld meer in het ecologisch duinbeheer te stoppen (hele leugen)

50 Dank U