Marijn Nijssen, Toos van Noordwijk, Annemieke Kooijman, Herman van Oosten, Bart Wouters, Chris van Turnhout, Jasja Dekker, Michiel Wallis de Vries,

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Marijn Nijssen, Toos van Noordwijk, Annemieke Kooijman, Herman van Oosten, Bart Wouters, Chris van Turnhout, Jasja Dekker, Michiel Wallis de Vries,"

Oscar Jacobs
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Zijn effecten van begrazing te voorspellen? Marijn Nijssen, Toos van Noordwijk, Annemieke Kooijman, Herman van Oosten, Bart Wouters, Chris van Turnhout, Jasja Dekker, Michiel Wallis de Vries, Ingo Jansen, Jinze Noordijk, Henk Sierdsema, Ronald Zollinger & John Smit

Oppervlakte (ha) Begrazing in Nederland Aantal en oppervlakte begraasde gebieden is de afgelopen 40 jaar sterk toegenomen Meer vraagtekens bij effecten van begrazing

2 Oppervlakte (ha) Begrazing in Nederland Aantal en oppervlakte begraasde gebieden is de afgelopen 40 jaar sterk toegenomen Meer vraagtekens bij effecten van begrazing (fauna) Sommige gebieden begrazing gestopt heide kustduinen Nederland N-Brabant

3 Voorspellen effecten begrazing.? Waarom? optimaal beheer inzetten snelle en gerichte kennisontwikkeling Hoe baken je af? Hoe? doelen schaal Begrijpen van mechanismen Vertalen naar de veldsituatie

4 Afbakenen

6 Doelen van begrazing Herstel ontbrekend ecologische proces of bereiken van Natura 2000 of PAS gebiedsdoelstellingen? Terugdringen of afremmen struweel- en bosopslag In stand houden en herstellen open grazige vegetaties Creëren structuurvariatie Verhogen soortenrijkdom planten en dieren

Positieve en negatieve effecten Begrazing heeft een positief effect wanneer de voordelen groter zijn dan de nadelen Effects of large herbivores on grassland arthropod diversity (Van der Klink et al.

7 Positieve en negatieve effecten Begrazing heeft een positief effect wanneer de voordelen groter zijn dan de nadelen Effects of large herbivores on grassland arthropod diversity (Van der Klink et al. 2014): We concluderen dat grote herbivoren alleen de diversiteit van ongewervelden kan verhogen, wanneer de (a)biotische variatie toeneemt én wanneer deze toename groot genoeg is om het verlies aan voedsel en de verhoging van mortaliteit te compenseren

8 Effecten op het systeem - Strooisel - Bedekking hoog gras + Bedekking mossen neemt toe + Open zand o korstmossen o houtige opslag

9 Biomassa en strooisel kustduinen

10 N-beschikbaarheid kustduinen Variabele Renodunaal district Waddendistrict N totaal op T0 NS B<O p=0.011 N totaal op T28 NS B<O p=0.045 NH4:NO3 ratio T0 NS B>O p=0.039 Netto mineralisatie NS NS Nitrificatie (NH4 NO3) NS B<O p=0.046

11 Effect op plantkwaliteit kustduinen

12 Veldonderzoek dagvlinders heide Intensief begraasd Zwaartepunt soort Plots Gentiaanblauwtje Heivlinder Kleine vuurvlinder Heideblauwtje Zuringspanner Hooibeestje Groentje Phegeavlinder Nat Droog Groot dikkopje Onbegraasd

13 Vlinders + Sprinkhanen + Mieren Droge heide: licht tot intensief begraasd Natte heide: onbegraasd tot licht begraasd heide 2 Intensief begraasd 1,5 1 r = 0,448 Zwaartepunt Soorten 0,5 Nat Droog 0-1,5-1 -0,5 0 0,5 1 1,5-0,5-1 Onbegraasd

14 Uitzonderingen Droog en hoogstens licht begraasd Intensief begraasd Zwaartepunt soort Plots Nat Levendbarende hagedis Prachtlynxspin Heidecicade Droog Onbegraasd

15 Effect op variatie in structuur En hoe functioneel is deze variatie?

16 Effecten op structuurvariatie - Variatie in structuur vooral in hoogte, minder in bedekking - (Variatie in) microklimaat belangrijk voor de fauna

17 Hoe functioneel is die variatie? Case study Zandhagedis grote verschillen in structuur zelfde (hoge) dichtheden VHS / N-dep begrazing

18 Hoe functioneel is deze variatie? GIS: moving window analyses Scores optimaal habitat Zandhagedis Score Open zand % 5-20 % % >40 % Laag gras en mos 0-5 % 5-25 % % >40 % Hoog gras 0-15 % % % >50 % Laag struweel < 20 % % % % >70 % Hoog struweel en bos 0-5% 5-15 % >15 %

19 Hoe functioneel is deze variatie? Geen verandering gemiddelde kwaliteit Wel verschuivingen van hotspots VHS / N-dep begrazing

20 Effecten begrazing op muizen Effecten van (door begrazing veroorzaakte) structuur op muizen in duingraslanden

21 Effecten op broedvogels en Konijnen in kustduinen - Gemiddeld in 14 jaren onderzocht - 32 soorten broedvogels van droge duinen - Aantal territoria: Voor 108 proefvlakken ook konijntellingen beschikbaar

22 Autonome ontwikkelingen open duin Konijnen populatie is hersteld

23 effect van begrazing (1 = geen effect) Effecten van begrazing op broedvogels 1,08 open duin laag struweel hoog struweel 1,06 1,04 1,02 1,00 0,98 0,96 0,94 0,92

24 effect van type grazer (1 = geen effect) Effecten van begrazing op broedvogels vogels van open duin 1,20 rund jaarrond rund zomer combi jaarrond overig 1,15 1,10 1,05 1,00 0,95 0,90 0,85 0,80 vogels van laag struweel

25 Blauwe Kiekendief Texel Vlieland Nestplaatskeuze: preferentie onbegraasde vegetaties Terschell Am eland Totaal -1-0,8-0,6-0,4-0,2 0 Jacob's index Texel Vlieland Terschelling Ameland Totaal -0,6-0,4-0,2 0 0,2 0,4 Jacob's index Keuze foerageerlocaties: preferentie onbegraasde vegetaties

26 Zijn effecten van begrazing te voorspellen? Ja, maar. Steeds meer kennis, dus betere voorspellingen Effecten op bodem en vegetatie vrij goed te voorspellen Effecten op fauna lastiger: - eerder grote nadelen - hoger in voedselweb: meer interacties Effecten in kleine, homogene gebieden beter te voorspellen

27 Toepassingen in beheer praktijk Stel duidelijke doelen (wensen/voorspellingen), alleen al om er veel meer van te leren Pak concrete problemen in gebieden kleinschalig en gericht aan; bewaar natuurlijke begrazing voor grote gebieden zonder probleem Wij voorspellen dat er grote natuurwinst te behalen is, wanneer er meer wordt gevarieerd in graasdruk en graastype.

28 Toepassingen in beheer praktijk groot 1000 ha Natuurlijke begrazing 500 ha kustduin begrazing 50 ha heidebegrazing 5 ha drukbegrazing klein 0,1 0,5 1,0 extensief intensief

29 Toepassingen in beheer praktijk groot 1000 ha Natuurlijke begrazing 500 ha kustduin begrazing 50 ha 5 ha drukbegrazing klein 0,1 0,5 1,0 extensief intensief

Vergelijkbare documenten

Wat valt er te kiezen?

Marijn Nijssen Effecten van duinbegrazing op faunadiversiteit Begrazing Wat valt er te kiezen? Effecten van duinbegrazing op faunadiversiteit Wat valt er te kiezen? Marijn Nijssen Bart Wouters Herman van