Innovatief waterbeheer in een veranderend klimaat: slim meten, voorspellen en beheren

Transcriptie

1 Innovatief waterbeheer in een veranderend klimaat: slim meten, voorspellen en beheren Leon Lamers, Jeroen Geurts, Esther Lucassen, Moni Poelen, Leon van den Berg, José van Diggelen, Gijs van Dijk, Roos Loeb, Sarah Faye Harpenslager, Eva van den Elzen, Evi Verbaarschot, Johan Loermans, Laury Loeffen, Yingying Tang, Monique van Kempen, Casper Cusell, Ivan Mettrop, Dries Boxman, Hilde Tomassen, Emiel Brouwer, Fons Smolders, Jan Roelofs

2 Waar heeft-ie het over? Biodiversiteit Veranderingen: verdroging eutrofiëring Onderzoek: correlatie en causaliteit Slim meten en voorspellen Nieuwe ontwikkelingen in waterbeheer Verandering: klimaat Take home message

3 Biodiversiteit Nature 2011

4 Verdroging en Eutrofiëring Wetterskip Fryslân A. Rozema

5 Verdroging en Eutrofiëring

6 Verdroging en Eutrofiëring ANWB

7 Correlatie en Causaliteit Höfer et al. Paediatric and Perinatal Epidemiology 2004

8 Correlatie en Causaliteit

9 Correlatie en Causaliteit o-p (µmol L -1 ) Month Sulfaatverrijking leidt tot fosfaatmobilisatie Outside 4 Cl Control 0.5 S 1 S 2 S Lamers et al Limnol Oceanogr 2002 Roelofs Aquat Bot 1991 Smolders & Roelofs Aquat Bot 1993 Lamers et al. Env Sci &Technol 1998

10 Correlatie en Causaliteit STOWA / Auke Herrema 2011

11 Herstel waterkwaliteit! Water Inlaat Nrd Weerribben petgat HCO (mmol L -1 ) SO Cl PO (µmol L -1 ) Sediment Fe 3 30 (µmol L -1 ) PO

12 Correlatie en Causaliteit

13 Correlatie en Causaliteit April May June July September Geurts et al. Env Poll 2009 July September November 2005 fertilized + sulfate fertilized

14 Correlatie en Causaliteit Harpenslager et al. In progress

15 analyse hydrologie verschillende schalen Slim meten Decision support traject nutriëntenbelasting inschatten externe belasting voldoende verlagen (hydrologie, defosfatering) oever/legakker bemesting stoppen plaggen afdekken met zand (?) baggeren tot zand/klei interne belasting water hoog? waterbodem kwaliteit inlaatwater verbeteren (macroionen) visgemeenschap goed? helder laagveenwater met hoge biodiversiteit water en oever ja onmogelijk ja bron? frequent baggeren (slibprobleem blijft!) nee actief visstandsbeheer enten mosselen (?) mogelijk interne P-fixatie (bij voldoende isolatie) nee troebelheid door slib? ja nee productie / opwerveling verminderen baggeren tot goede kwaliteit

16 ja restpopulatie (fauna/vegetatie/zaadbank)? dispersie vanuit bronpopulatie mogelijk? nee nee ja analyse hydrologie verschillende schalen traject nutriëntenbelasting inschatten externe belasting voldoende verlagen (hydrologie, defosfatering) ja herintroductie nee locaties voor kieming /vestiging (oever)? nee plaggen, maaien, peilbeheer, vooroever herbivorie(?) ja verbinden beperken vraat oever/legakker bemesting stoppen plaggen afdekken met zand (?) baggeren tot zand/klei interne belasting water hoog? waterbodem kwaliteit inlaatwater verbeteren (macroionen) visgemeenschap goed? helder laagveenwater met hoge biodiversiteit water en oever ja onmogelijk ja bron? frequent baggeren (slibprobleem blijft!) nee actief visstandsbeheer enten mosselen (?) mogelijk interne P-fixatie (bij voldoende isolatie) nee troebelheid door slib? ja nee productie / opwerveling verminderen baggeren tot goede kwaliteit

17 Slim meten en maatregelen A. Smolders Boedeltje et al. Arch Hydrobiol 2005 BIOGEOCHEMICAL WATER-MANAGEMENT & APPLIED & APPLIED RESEARCH ON ON ECOSYSTEMS

18 Slim meten en maatregelen G. ter Heerdt KRW InnovTer Heerdt, Geurts et al. 2012

19 Slim meten en maatregelen tijdelijke droogval E. Lucassen Concentraties in µm Lucassen et al. Wetl Ecol Manag 2005 Lucassen, Loeb et al. KRW Droogval

20 Slim meten en maatregelen Bakker & Smolders. Land+Water 2011

21 Slim meten en maatregelen 20 totaal-p (µmol L -1 ) Hypolimnion Epilimnion Start oxygen addition Smolders, Van Diggelen et al in prep.

22 Slim meten en voorspellen L. van den Berg

23 Slim meten en voorspellen Meten sleutelfactoren en -processen Indicatoren voor voorspelling, potenties, beheerskeuzen M. Poelen

24 Slim meten en voorspellen BaggerNut - Poelen et al. 2012

25 Slim meten en voorspellen Geurts et al. Water Research 2010 Smolders et al. Biogeochem. 2001

26 Slim meten en voorspellen BaggerNut - Poelen et al. 2011

27 Slim meten en voorspellen

28 Slim meten en voorspellen BAP sediment P in water Lamers et al. H 2 O 2012

29 Slim meten en voorspellen STOWA / Auke Herrema 2012

30 Slim meten en voorspellen

31 Slim meten en voorspellen Van den Berg et al. In progress

32 Slim meten en voorspellen

33 Slim meten en voorspellen Harpenslager et al. In progress

34 Slim meten en voorspellen Nieuw: Dynamiek Herstellen & Conserveren R. van Leeuwen Cusell et al. OBN 2013

35 Slim meten en voorspellen R. van Leeuwen

36 Slim meten en voorspellen Geurts, Loeb et al. In progress

37 Klimaat KNMI

38 Klimaat gebietst

39 Klimaat Van den Berg et al. BaggerNut 2012

40 Klimaat

41 Klimaat sulfaat laag sulfaat hoog

42 Klimaat Van Kempen, Lucassen et al. In progress Waterrijk (Van Kemenade 2012)

43 Klimaat B. van de Riet Van de Riet et al. De Levende Natuur subm. Van den Elzen et al. In progress

44 Take me Home Sterke interactie Waterbeheer Natuurbeheer Onderzoek Koppeling Waterbeheer en Natuurbeheer essentieel, zeker bij klimaatverandering Slim meten, decision support, voorspellen Schalen: landschap gebied habitat Hiërarchie maatregelen in tijd Habitatkwaliteit en soortenpool

45 mijn welgemeende dank aan u, beheerders, beleidsmakers en medevorsers