Copernicus Institute of Sustainable Development. Koe en klimaat. Dr. Jerry van Dijk Dr. Karin Rebel. Copernicus Institute of Sustainable Development

Transcriptie

1 Copernicus Institute of Sustainable Development Koe en klimaat Dr. Jerry van Dijk Dr. Karin Rebel

2

3

4 Inhoud presentatie Hoe zat het ook al weer met klimaatverandering? Broeikasgasemissies in Nederland Klimaatbeleid en melkveehouderij Blik naar de toekomst

5 Energiebalans van de aarde

6 Belangrijkste broeikasgassen Gas Belangrijkste bronnen % atmosfeer H 2 O Natuurlijk 0,1-7% CO 2 Vulkanisme, fossiele 0,04% brandstoffen, landgebruik CH 4 Veeteelt, wetlands 0,0002% N 2 O Veeteelt 0,00005% CFK Industrie n.a. Totaal maar ongeveer 0,5% van de atmosfeer Maar goed voor 33 C hogere temperatuur

7 Bijdrage aan opwarming verschilt Global Warming Potential (GWP): bijdrage aan opwarming vergeleken met CO 2 Afhankelijk van tijdperiode, want verblijftijd in atmosfeer verschilt gas Verblijftijd GWP 20 yr GWP 100 yr CO jaar 1 1 CH 4 12 jaar 84 (86) 28 (34) N 2 O 121 jaar 264 (268) 265 (298) IPCC (2013)

8 Trends van de belangrijkste broeikasgassen Updated to 2012 NOAA (2017)

9 Trends van de belangrijkste broeikasgassen NOAA (2017)

10 Gevolgen Opwarming...

11

12 Gevolgen Opwarming Zeespiegelstijging Verandering in luchtcirculatiepatronen Andere neerslagpatronen NL: nattere winters, drogere zomers NL: extremere buien

13 Gevolgen Opwarming

14 Gevolgen Woestenburg (2009) Versterking bodemdaling veenweidegebied

15 Emissies van broeikasgassen

16 Bronnen Nederland

17 Bronnen Nederland

18 Bronnen Nederland

19 Bronnen landbouw Nederland bodem mest pens/darm RIVM (2017)

20 Beleidsopgaven Kyoto protocol Reductie van 6% uitstoot in 2012 t.o.v. 1990

21 Beleidsopgaven Vervolgafspraken EU (bindend!) Reductie van 20% uitstoot in 2020 t.o.v Zuivelsector draagt hieraan bij via convenant met de overheid Doelstellingen: 20% reductie in 2020 (t.o.v. 1990) Groei t.o.v klimaatneutraal

22 Doelmonitoring: emissieregistratie Op sectorniveau: alleen die uitstoot die door landbouwactiviteit plaatsvindt, telt mee voor landbouw Energiegebruik telt voor energiesector Kunstmest telt voor industriesector Brandstof voor transportsector, etc.

23 Doelmonitoring Duurzame Zuivelketen Hele keten (van grondstoffen tot eindproduct) Dus hogere getallen dan nationale emissieregistratie Biedt veel meer inzicht in waar winst te halen is

24 Resultaten tot nu toe Hoeveelheid uitstoot per kg product neemt (licht) af Doornewaard et al. (2017)

25 Resultaten tot nu toe maar totale uitstoot neemt toe! Doornewaard et al. (2017)

26 Oorzaken? Hogere melkproductie (+23 %) Toename dieren, toename voer CBS (2017)

27 Toekomstig beleid Klimaatakkoord Parijs: voldoende reductie om opwarming te beperken tot 1,5-2ºC in 2030 Regeerakkoord: reductie nodig van 49% in ,5 Mton CO 2 -eq reductie voor landbouw in 2030 (= reductie van 14%) Emissies ontwatering veenbodems? 6,16 Mton CO 2 (bijna 30% van uitstoot melkveesector)

28 De weg naar Parijs

29 Opties (1) Verder verlagen van de uitstoot/kg melk Benodigde efficientieslag om doelstelling 2020 te halen is afhankelijk van melkproductie Bij gelijkblijvende productie moet de uitstoot omlaag van 1,15 naar 0,98 kg CO 2 -eq / kg melk Dat is bijna 2 keer zo veel als de efficientieverbetering in de afgelopen 8 jaar! Doornewaard et al. (2017)

30 Opties (2) Verminderen van het aantal koeien en de melkproductie

31 Noodzaak tot verwaarding milieuprestaties en andere aanpak CBS, bewerking Copernicus Instituut (2017)

32 Substantieel andere aanpak lastig 1. Dominante praktijk geniet van increasing returns to scale tov concurrerende aanpak Schaalvoordelen Leereffecten 2. Co-evolutie van het systeem met private partijen (banken, kennisinstellingen, ketenpartijen) 3. Ontstaan van overheidsorganisaties en - regels

33

34 Lastig, maar niet onmogelijk Zeven systeem functies bepalen mate van succes van innovaties 1. Experimenteren door ondernemers 2. Kennisontwikkeling 3. Kennisuitwisseling 4. Richting geven aan het zoekproces 5. Marktvorming 6. Mobiliseren van middelen 7. Tegengaan van weerstand Hekkert et al. (2007) Copernicus Institute of Sustainable D l t

35 Voorbeeld buitenland Samenwerking overheid, boeren, ketenpartijen, retailers en horeca Ambitie om duurzaamste voedselexporteur ter wereld te worden

36 Origin Green Inmiddels 95% vd export Zichtbaar maken en actief vermarkten duurzaamheid Geen extra regels, maar actief ondersteunen verduurzaming 1e jaar: verlaging uitstoot van 1,18 naar 1,14 kg CO 2 /kg melk (Nederland nu 1,15 kg CO 2 /kg melk)

37 Wat voor toekomst willen we voor de Nederlandse landbouw? Foto: B. Neeleman

38 Bedankt voor jullie aandacht!