3 Kruispunt N233/N416 (VRI.60) Advies ter verbetering van de doorstroming op het kruispunt Cuneraweg (N233) / Veenendaalsestraatweg (N416) / Kerkewijk te Veenendaal Datum 10 juli 2009 Status Definitief
Colofon Uitgegeven door In opdracht van Contactpersoon Ministerie van Verkeer en Waterstaat RWS Dienst Verkeer en Scheepvaart Groene Golf Team Van der Burghweg 1 2628 CS Delft Provincie Utrecht Dirk-Jan Stormink Informatie rapport Rinse Gorter Telefoon 06 21649834 E-mail rinse.gorter@rws.nl Uitgevoerd door Rinse Gorter, adviseur Marcel Kant, teambegeleider Informatie GGT Ad Wilson, teamleider Telefoon 06-53653685 Erna Schol, afdelingshoofd Telefoon 088-7982389 Projectcode Provincie_Utrecht_08_2 Datum 10 juli 2009 Status Definitief Versienummer 0,1 Pagina 2 van 22
Het Groene Golf Team helpt graag bij het realiseren van een snellere verkeersdoorstroming De doorstroming op de Nederlandse rijkswegen, belangrijke provinciale en stedelijke routes, is niet overal optimaal. Oorzaken zijn onder meer de groei van het verkeer, tekortschietende capaciteit van de infrastructuur en niet goed afgestelde verkeersregelinstallaties (VRI s). VRI s kunnen vaak beter afgestemd worden op de actuele verkeerspatronen. Een betere afstemming van VRI s bevordert, met name op doorgaande wegen, de verkeersdoorstroming en is goed voor de luchtkwaliteit en/of verkeersveiligheid. Bij een verbeterde doorstroming daalt het aantal voertuigverliesuren voor het verkeer. Het Groene Golf Team (GGT) helpt gemeenten, provincies en het Rijk om de VRI s beter af te stellen. Dit gebeurt door een analyse van de huidige installaties en het blootleggen van inefficiënte situaties die in de loop van de tijd zijn ontstaan. Waar mogelijk worden aan de hand van quick scans direct eenvoudige en snelle verbeteringen uitgevoerd. Zo is in kort tijdsbestek met een kleine ingreep grote winst te behalen. Uiteraard vindt hierover vooraf overleg met de opdrachtgever plaats. De bevindingen worden altijd in een rapport vastgelegd. De adviezen van het team zijn kosteloos. De (eventuele) uitvoeringskosten van de aanbevelingen zijn voor rekening van de wegbeheerder. Het GGT bestaat uit ruim 25 afgestudeerde HBO ers en academici met een verkeerskundige opleiding. Ze staan onder supervisie van ervaren verkeerskundigen en werken vanuit Delft en Den Bosch. Inmiddels heeft een groot aantal wegbeheerders advies gekregen van het GGT. Een deel van de adviezen is al gerealiseerd. Gemiddeld is per kruispunt een winst behaald van circa 8.500 voertuigverliesuren per jaar. De meeste aanpassingen kosten weinig of geen geld, zodat er in maatschappelijk opzicht sprake is van een aantrekkelijk rendement. Het GGT is begonnen als onderdeel van het project FileProof (fileaanpak op de korte termijn) van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Bij dit project staan bereikbaarheid en doorstroming centraal. Meer informatie over FileProof vindt u op: www.fileproof.nl. Het project FileProof was van tijdelijke aard en is eind 2008 geëindigd. Het GGT is nu een afdeling van de Dienst Verkeer en Scheepvaart (DVS). De website van DVS is www.rijkswaterstaat.nl/dvs. Meer informatie over het GGT en een overzicht van alle projecten is te vinden op www.fileproof.nl/groenegolfteam.
4
Inhoud Management samenvatting 7 Inleiding 9 1 Observaties, analyse en adviezen 11 1.1 Hiaattijden 11 1.2 Dubbele stops SG03 12 12 12 13 Lusconfiguratie 13 1.3 Ontruimingstijden 1.4 Geeltijden 1.5 Nalooptijd en inrijtijd 1.6 2 Kostenindicatie 15 3 Conclusie 17 Bijlage A: Hiaattijden, Optimax en geeltijden 19 Bijlage B: Topografische kaart en luchtfoto 20 Bijlage C: Kruispunttekening met signaalgroepnummers 21 Bijlage D: Ontruimingstijden 22 5
6
Management samenvatting In opdracht van de Provincie Utrecht doet het Groene Golf Team (GGT) onderzoek naar de verbetering van de doorstroming op het kruispunt Cuneraweg (N233) Veenendaalsestraatweg (N416) te Veenendaal. Tijdens de observaties is gekeken naar het functioneren van de regelinstallatie. Er is nadrukkelijk aandacht besteedt aan de invloed van de detectieconfiguratie op de afwikkeling van het verkeer. Uit de analyse is gebleken dat de verkeersregelinstallatie op een licht belast kruispunt staat waar weinig congestie optreedt. Verliestijd komt op dit moment voort uit de instelling van een aantal parameters in het regelprogramma van het verkeerslicht. Deze parameters kunnen op de korte termijn vanuit de verkeerscentrale worden aangepast zodat de verliestijd voor het verkeer afneemt. Op de langere termijn kan de verliestijd verder verlaagd worden door de ligging van de voertuigdetectie aan te passen. Het Groene Golf Team adviseert de provincie een zogenaamde IVER-lusconfiguratie 1 aan te leggen. Vanwege de hoge kosten die hieraan verbonden zijn, raadt het GGT aan de werkzaamheden pas uit te voeren op het moment dat andere (asfalterings)werkzaamheden plaatsvinden. De kosten voor het aanleggen van de IVER-lusconfiguratie liggen tussen de twintig en de vijfenveertigduizend euro. 1 IVER-lusconfiguratie: Door de Initiatiefgroep Verkeersregeltechnici Rijkswaterstaat en Provincies (IVER) is in 2000 een nieuwe signaalgroepafwikkeling opgesteld. 7
8
Inleiding In opdracht van de Provincie Utrecht doet het Groene Golf Team (GGT) onderzoek naar functioneren van diverse verkeersregelinstallaties (VRI s). Tussentijdse bevindingen zijn per kruispunt gecommuniceerd, zodat de aanpassingen op straat spoedig konden worden uitgevoerd. In dit rapport staan de aanpassingen voor zowel de korte termijn als voor de langere termijn. Dit rapport behandelt VRI 60 te Veenendaal die een dubbele T-splitsing regelt, namelijk de kruisingen Cuneraweg (N233) Veenendaalsestraatweg (N416) en Cuneraweg (N233) Kerkewijk. Tussen de twee kruispunten is een koppeling aangebracht voor het verkeer op de Cuneraweg. De Cuneraweg maakt deel uit van de Rondweg Veenendaal. Een overzichtstekening van het kruispunt is te vinden in bijlage 1. In dit document staan de observaties, gevolgd door de analyse en het advies. In het voorlaatste hoofdstuk wordt een indicatie gegeven van verwachte kosten die gemaakt moeten worden bij de uitvoering van de adviezen. 9
10
1 Observaties, analyse en adviezen 1.1 Hiaattijden Tijdens de observatie van de VRI is gebleken dat de verkeersinstallatie iedere groenfase aan verschillende richtingen enkele seconden onnodig groen geeft. In de volgende paragrafen wordt een analyse gegeven van de lussen waarvan de hiaattijden zijn verlaagd 2. In bijlage B is een overzicht te vinden van de parameterwijzigingen. Analyse TDH 021 en TDH 081 De hiaattijden op de koplussen TDH 021 en TDH 081 staan in de huidige regeling op vier seconden. Dit betekent dat het verkeerslicht nog 4 seconden groen toont nadat het laatste voertuig de lus is gepasseerd. Advies TDH 021 en TDH 081 De hiaattijd kan met één seconde verlaagd worden zodat het onnodig groen van het laatste voertuig dat de koplus passeert, beperkt wordt tot drie seconden. In de huidige lusconfiguratie zonder lange lussen is het niet mogelijk de hiaattijd op de koplussen verder te verlagen. De eventuele wachtrij tussen D 021 (koplus) en D 022 (verweglus) moet namelijk wel de mogelijkheid hebben om zonder hiaatval afgewikkeld te worden. Het aanleggen van een lange lus (volgens de standaard IVER-structuur) kan de onnodige verliestijd verder beperken. Analyse TDH 621 en TDH 681 De hiaattijden op de lussen TDH 621 en TDH 681 staan in de huidige regeling op drie seconden. Dit zorgt ervoor dat het verkeerslicht voor deze richting drie seconden onnodig op groen blijft nadat het laatste voertuig de lus is gepasseerd. Advies TDH 621 en TDH 681 De hiaattijden van de lussen bij de volglichten kunnen verlaagd worden naar nul seconden. Op deze manier gaat het verkeerslicht in principe onmiddellijk naar geel als het laatste voertuig de lus verlaat. Het hiaat van drie seconden op de lussen TDH 622 en TDH 682 zorgt ervoor dat het groen niet na elke auto afgekapt wordt. Analyse TDH 031 en TDH 091 De hiaattijden op de lussen TDH 031 en TDH 091 staan in de huidige regeling op drie seconden. Hierdoor blijft het verkeerslicht na het laatste voertuig nog drie seconden onnodig op groen. Advies TDH 031 en TDH 091 Het GGT adviseert de hiaattijden op de lussen TDH 031 en TDH 091 te verlagen naar één seconde. De lengte van de lussen is voldoende om ervoor te zorgen dat de eventuele wachtrij afgewikkeld wordt. Het lagere hiaat heeft dus geen invloed op de afwikkeling van de wachtrij. 2 Let op: lusnummers komen niet overéén met de nummers en de locatie op de kruispunttekening. TDH 021 en TDH 081 zijn de koplussen. TDH 621 en TDH 681 zijn de lussen die het dichtst bij de volglichten liggen. 11
1.2 Dubbele stops signaalgroep 3 (SG03) Tijdens de observatie werd de wachtrij op SG03 meerdere malen niet afgehandeld. Wanneer het opstelvak vol staat, worden de laatste auto s van de wachtrij niet in één groenfase afgewikkeld en maken een dubbele stop. Zie bijlage C voor een kruispuntoverzicht met signaalgroepnummers. Analyse Op het kruispunt wordt gebruik gemaakt van de regelmodule Optimax. Optimax berekent de maximum groentijden met behulp van gemeten intensiteiten. De intensiteit van SG03 wordt gemeten met een lange lus van circa 17 meter. Doordat er meerdere voertuigen tegelijk op deze lus aanwezig zijn, wordt een te lage intensiteit gemeten. Hierdoor krijgt SG03 in Optimax de minimale maximum groentijd van 10 seconden. Advies Het GGT adviseert de minimale maximum groentijd in Optimax (PRM OPTMINMG) te verhogen van 10 naar 15 seconden. Op deze manier krijgt de eventuele wachtrij op SG03 een vijftal seconden langer groen om af te rijden. Daarnaast adviseert het GGT de intensiteit van SG03 in Optimax bij te stellen van 50 naar 150 (PRM INT03). Deze intensiteit wordt gebruikt om het maxgroen te bepalen als de detectielus defect is. 1.3 Ontruimingstijden Het verkeer op het kruispunt staat regelmatig onnodig op de volgende groenfase te wachten zonder dat een conflicterende richting groen heeft. Uit de instellingen van de regeling blijkt dat de ontruimingstijden voor bepaalde richtingen niet volgens CROW-richtlijnen staan ingesteld. Advies De aanpassing van de ontruimingstijden heeft zowel invloed op de verwerkingscapaciteit van de VRI als de veiligheid op het kruispunt. De ontruimingstijden zijn volgens de laatste CROW-richtlijnen herberekend. In bijlage D is een overzicht te vinden van de huidige en de nieuw berekende ontruimingstijden. 1.4 Geeltijden Tijdens de observatie is gebleken dat de geeltijd van de afslaande richtingen SG10 en SG12 op 4 seconden staat. Gezien de geringe snelheid van het verkeer lijkt dit aan de lange kant. Analyse Uit het regelprogramma blijkt dat de geeltijd voor deze signaalgroepen inderdaad op 4 seconden staat. Nader onderzoek wijst uit dat de geeltijd van 4 seconden voldoet aan de theoretische norm voor afslaand verkeer op 80 km/u wegen. Echter is de snelheid die het verkeer hier in de praktijk rijdt beduidend lager. Advies Het GGT adviseert de waarde van de geeltijd op de signaalgroepen 10 en 12 te verlagen naar 3 seconden. 12
1.5 Nalooptijd en inrijtijd Tijdens de observatie is er nadrukkelijk aandacht besteedt aan de coördinatie van signaalgroep 02 en 08 met de volglichten 62 en 68. Uit het regelprogramma blijkt dat de minimale nalooptijd 8 seconden bedraagt van zowel SG02 naar SG62 als SG08 naar SG68. De inrijtijd staat tevens op 8 seconden. Analyse De minimale nalooptijden van zowel SG02 naar SG62 als SG08 naar SG68 zijn herberekent volgens de CROW-richtlijnen. De nalooptijd is berekend door de afstand die de voertuigen afleggen tussen de stopstrepen te delen door de afrijsnelheid van de voertuigen. De afstand tussen de stopstrepen wordt gecorrigeerd met de afstand die een voertuig aflegt tijdens de benutte geeltijd. De snelheid van een afrijdend voertuig is volgens de richtlijnen 15 meter per seconde. In formulevorm wordt dit: d - dg / s = tnl Voor SG02 naar SG62 betekent dit: 130 30 / 15 = 6,7 En voor SG08 naar SG68: 142 30 / 15 = 7,47 tnl = nalooptijd in seconden d = afstand tussen de stopstrepen in meters dg = afstand tijdens de benutte geeltijd in meters s = snelheid van het voertuig in meter per seconde Advies Het GGT adviseert de minimale nalooptijd van SG02 naar SG62 te verlagen naar 7 seconden. De nalooptijd van SG08 naar SG68 kan gelijk blijven op 8 seconden. De inrijtijd blijft voor beide richtingen 8 seconden in verband met de reactietijd van één seconde. 1.6 Lusconfiguratie De VRI op het kruispunt functioneert vanwege de lusconfiguratie niet optimaal. Een aantal belangrijke lussen ontbreekt waardoor onnodige verliestijd optreedt. Advies De verliestijd van het verkeer kan worden beperkt door de lusconfiguratie aan te passen. De aanpassing van de lusconfiguratie is een maatregel voor de langere termijn. Door het aanleggen van de standaard IVER-configuratie kunnen de hiaattijden van de koplussen zowel op de rechtdoor richtingen als op de afslaande richtingen (verder) omlaag. De verkeerslantaarns geven dan na het laatste voertuig van de wachtrij minder onnodig groen. Daarbij kan door de aanleg van verweglussen op verschillende signaalgroepen de verkeersafwikkeling verder worden verbeterd. 13
14
2 Kostenindicatie De voorgestelde maatregelen, besproken in het vorige hoofdstuk brengen kosten met zich mee. In tabel 6 wordt een samenvatting gegeven van deze kosten. Er wordt onderscheid gemaakt tussen kosten op de korte termijn en kosten op de lange termijn. De maatregelen op de korte termijn kunnen vanuit de verkeerscentrale worden uitgevoerd en zijn daarom nagenoeg nihil. De kosten op de lange termijn worden geschat op 20.000 tot 45.000 euro. Korte termijn maatregelen Aanpassen parameters - Hiaattijden - Ontruimingstijden - Parameters Optimax Lange termijn maatregelen Aanpassing lusconfiguratie - IVER-standaard 15
16
3 Conclusie De Provincie Utrecht heeft het Groene Golf Team (GGT) opdracht gegeven onderzoek te doen naar het functioneren van de verkeersregelinstallatie (VRI) op het kruispunt van de Cuneraweg met de Veenendaalsestraatweg te Veenendaal. Uit de analyse van de VRI is gebleken dat de installatie op een licht belast kruispunt staat waar weinig congestie optreedt. Verliestijd komt voort uit de instelling van een aantal parameters en de ligging van de detectielussen. Op de korte termijn kan de verliestijd verminderd worden door het aanpassen van een aantal parameters in de verkeersregeling. Deze aanpassingen kunnen vanuit de verkeerscentrale uitgevoerd worden. Na de aanpassingen zal de verliestijd afnemen en het afslaande verkeer vanuit Rhenen naar Elst meer tijd krijgen om door te rijden. Op de langere termijn is de verliestijd verder te verlagen door het aanleggen van een complete IVER-lusconfiguratie. Het GGT adviseert uit kostenoverwegingen deze werkzaamheden tegelijk uit de voeren met andere (asfalterings)werkzaamheden. De kosten voor de aanpassing van de lusconfiguratie worden geschat op 20.000 tot 45.000 euro. 17
18
Bijlage A: Hiaattijden, Optimax en geeltijden Aanpassen hiaattijden Detector Oude Waarde Nieuwe Waarde TDH 021* 4,0 3,0 TDH 031 3,0 1,0 TDH 081* 4,0 3,0 TDH 091 3,0 1,0 TDH 621* 3,0 0 TDH 681* 3,0 0 Aanpassen parameters Optimax Optimax Oude Waarde Nieuwe Waarde PRM OPTMINMG 10,0 15,0 PRM INT03 50 150 Aanpassen geeltijden Optimax Oude Waarde Nieuwe Waarde TGL 10 4 3 TGL 12 4 3 19
Bijlage B: Topografische kaart en luchtfoto 20
Bijlage C: Kruispunttekening met signaalgroepnummers Kerkewijk Veenendaalsestraatweg C U N E R A W E G 21
Bijlage D: Ontruimingstijden Huidige ontruimingstijden VRI 60 Cuneraweg/Veenendaalsestraatweg/Kerkewijk SG 2 3 4 6 8 9 10 12 21 22 51 61 62 67 68 2... 0.... 1...... 3... 2.... 0 6... 3 2 4........ 4 1.... 0 6 1 0....... 0.... 1 8....... 0.. 1.... 9....... 4.. 0 4 4.. 10.......... 4. 0.. 12.... 0 0...... 1.. 21 3 2 1........... 0 22. 0 4 3......... 2. 51.... 2 2 0..... 0.. 61..... 0......... 62..... 0 1 0.. 3.... 67. 0....... 3..... 68. 1 0 0.... 2...... Nieuwe ontruimingstijden VRI 60 Cuneraweg/Veenendaalsestraatweg/Kerkewijk SG 2 3 4 6 8 9 10 12 21 22 51 61 62 67 68 2... 0.... 1...... 3... 2.... 2 6... 3 1 4........ 4 1.... 0 6 0 0....... 0.... 0 8....... 0.. 1.... 9....... 4.. 1 4 4.. 10.......... 3. 0.. 12.... 0 0...... 1.. 21 3 3 2........... 0 22. 1 5 4......... 3. 51.... 1 2 0..... 0.. 61..... 0......... 62..... 0 1 1.. 3.... 67. 0....... 4..... 68. 0 0 0.... 4...... Ontruimingstijd omhoog Ontruimingstijd omlaag 22