OVER PARIJS EN HOE SLIMMER DE FINANCIËN TE ORGANISEREN WORKSHOP STEDELIJKE RAIL 25 JUNI 2018 Tymon de Weger Erik van der Kooij 1
INHOUD 1. De inhoudelijke opgave 2. De financiële opgave 3. Parijs 4. Inhoudelijke oplossingen 5. Financiële oplossingen 2
DE INHOUDELIJKE OPGAVE (I) Woningbehoefte Randstad 2040 +550.000 woningen Vooral binnenstedelijk bouwen 3
DE INHOUDELIJKE OPGAVE (II) Economie floreert: files nemen toe 4
DE INHOUDELIJKE OPGAVE (III) Klimaatopgave ook mobiliteitsopgave 5
DE INHOUDELIJKE OPGAVE (1V) De steden en de stedelijke infrastructuur loopt vol Capaciteit weg en rail bereikt 6
DE INHOUDELIJKE OPGAVE (V) Problemen zitten niet meer tussen, maar in de stedelijke agglomeraties REOS-gebied 7
DE INHOUDELIJKE OPGAVE (VI) Inzetten op fiets + OV 8
DE INHOUDELIJKE OPGAVE (VII) Schaalsprong OV nodig. Plannen zijn beschikbaar: Den Haag Rotterdam Amsterdam Utrecht Eindhoven Nadruk op metropolitane infrastructuur 9
FINANCIËLE OPGAVE (I) BEPERKTE FINANCIËLE RUIMTE Reguliere middelen Rijk onvoldoende en laat beschikbaar Vrij besteedbare ruimte BDU onder druk 10
FINANCIËLE OPGAVE (II) AARDGASBATEN DROGEN OP Aardgasbaten en brandstofheffing drogen op Behoefte aan regionale financieringsbronnen neemt navenant toe 11
FINANCIËLE OPGAVE (III) ELDERS INVESTEREN STEDEN MASSAAL In Nederland geen geld, terwijl urgentie groot is! Wie neemt de regie? Bron: Jaap Bierman (HTM) 12
ONZE WIJZE VAN BEKOSTIGEN EN FINANCIEREN MOET ANDERS Drie dilemma s voor de bekostiging: 1. Te weinig middelen beschikbaar bij reguliere bekostiging 2. Reguliere middelen te laat beschikbaar 3. Brede/integrale en regionale benadering nodig 13 13
BEKOSTIGEN VS. FINANCIEREN Programma/ project Betaler Bekostiging: een partij neemt de kosten van de investering voor zijn rekening. Programma/ project Lening Financier Financiering: tijdelijk ter beschikking stellen financiële middelen tegen een rentevergoeding om na verloop van tijd te worden afgelost. Aflossing + rente Financiering is geen alternatief voor bekostiging. 100% van het project bekostigd worden. 14
IN PARIJS KAN HET WEL Parijs: 2 mln, Ile de France 10 mln inwoners Groot Parijs: omvang van de Randstad: 20 mrd tot 2030 nodig Grand Paris Expres Bovenop de Metro en de RER Vooral in de banlieu: dus in de stedelijke regio Metro: M14 M18 Lightrail: T1 T11, Sud en Ouest 15
GRAND PARIS EXPRESS 16
HOE BETAALT MEN DAT IN FRANKRIJK? VERSEMENT TRANSPORT 1975 Regionale heffing werkgevers (>25 werknemers) regionale werkgevers praten mee visionaire ondernemers grote betrokkenheid Bijdrage Staat ca. 15% Regio s werken met haalbare plannen Slim faseren, geleidelijke uitbouw 50 40 30 20 10 0 Steden met metro, tram 40 5 1975 2018 aantal steden 17
INHOUDELIJKE OPLOSSINGEN INVESTEER IN 4 INNOVATIES VOOR MASSA-VERVOERSTROMEN 1. Tussen steden: Tempo 200: Sneller, klokvaste knopen, Randstad Ruit 2. Regionaal: Lightrail regionaal spoor tot in de stad investering 10x lager dan ondergronds 18
INHOUDELIJKE OPLOSSINGEN INVESTEER IN 4 INNOVATIES VOOR MASSA-VERVOERSTROMEN 3. Digitalisering: apps voor plannen, boeken en betalen 4. Last mile: e-fiets, flexibel vervoer 19
INHOUDELIJKE OPLOSSINGEN INVESTEER NIET IN 1. Zelfrijdende auto s lopen vast in de stad 2. Kleinschalig vervoer lost capaciteitsvraag in steden niet op 20
FINANCIËLE OPLOSSING (1) SCHIJF VAN VIJF Overheden: Rijk, regionaal, lokaal (G4) Vervoerbedrijven Vanuit iedere schijf een bijdrage Financiers / pensioenfondsen Ontwikkelaars / bouwers Consumenten / inwoners / bedrijfsleven 21
Bijdragen in en beheren van regionaal mobiliteitsfonds Overheden: Rijk, regionaal, lokaal (G4) Vervoerbedrijven Efficiencywinsten Voorfinancieren / PPS Financiers / pensioenfondsen Ontwikkelaars / bouwers Per m3 bouwwerken FINANCIËLE OPLOSSING (II): REGIONALE MOBILITEITSFONDSEN Consumenten / inwoners / bedrijfsleven Werkgevers: heffing per werknemer Vrachtverkeer: Kilometerheffing Consumenten OV: tickets Automobilisten: km-beprijzing ipv opcenten / parkeergelden Lokale belastingbetaler: ozb 22
ELDERS IS DIT AL DE PRAKTIJK 23
GENERIC VALUE CAPTURE TARGETED VALUE CAPTURE PRIVATE-TO-PUBLIC TRANSFERS GENERIEKE WAARDEOVERDRACHT GERICHTE WAARDEOVERDRACHT OVERDRACHT PRIVÉ-NAAR-OPENBAAR 24
Generieke waarde overdracht 25
Gerichte waarde overdracht 26
Overdracht middelen privé-naar-openbaar 27
OPLOSSING (III) REGIO S NEEM DE REGIE! Regio s en regionale (plan)procedures leidend Rijk in meer bescheiden rol Systeemverantwoordelijke voor afstemming alle schaalniveau s: m.n. capaciteitsverdeling regionaal en (inter)nationaal en vanuit dat landelijke belang 1/3 bijdrage 28
CONCLUSIE EN OPDRACHT Grote inhoudelijke opgave m.n. in de REOS steden Bekostiging is het echte probleem: keuze uit veel opties. Deze kabinetsperiode regelen! De regio in zijn kracht zetten, dan komt versnelling tot stand Reiziger krijgt meer waar voor zijn geld Maakt de steden sterker en meer leefbaar Regio s zijn aan zet, mèt hun regionale stakeholders. 29
TWEE CASUSSEN 1. Doortrekken Noord-Zuidlijn Amsterdam <> Schiphol/Hfdorp 2. Koningscorridor Den Haag 30
VRAAG VOOR DE CASUSUITWERKINGEN Vragen: Wie zijn stakeholders volgens schijf van 5 op regionaal niveau? Welke bijdragen uit de schijf van vijf zijn realistisch? Wie is de regisseur? Wat zijn zijn eerste stappen? 31