Memo Aan: Wethouders Kuster en Van de Wardt Cc: Van: Programma-management sociaal domein Datum: 16 juli 2015 Kenmerk: 15ini01740 Onderwerp: Voorstellen beperking van de kosten in het sociaal domein Geachte wethouders, Het budget voor het sociaal domein is niet toereikend om het huidige beleid ongewijzigd voort te zetten. Momenteel zijn de uitgaven groter dan de inkomsten. Bovendien is er een groei aan kosten en een daling van de inkomsten. De raad heeft aan het college de opdracht gegeven om haar taken van het sociaal domein uit te voeren binnen het daarvoor gestelde budget. Dat betekent dat de uitgaven in balans moeten komen met het budget. Deze balans is te bereiken door te draaien aan de volgende knoppen: 1) Verhoging budget De gemeenteraad heeft het budget vastgesteld op de bijdrage die vanuit het rijk wordt overgedragen voor het sociaal domein (budgetneutraal). Deze bijdrage is onvoldoende om ondersteuning, hulp en zorg op de huidige wijze binnen het huidige niveau (2015) te blijven verlenen aan onze inwoners. Door het budget voor het sociaal domein te verhogen, kan de raad voorkomen dat zij op korte termijn expliciete keuzes moet maken ten aanzien van de verlening van ondersteuning, hulp en zorg. Wanneer de raad besluit om de budgetneutraliteit los te laten en extra middelen in te zetten voor het sociaal domein, zullen deze middelen elders moeten worden vrijgemaakt. Een dergelijke keuze heeft verstrekkende gevolgen voor andere domeinen binnen de gemeentelijke begroting. Een alternatief om het budget te verhogen, is te zoeken naar middelen buiten de huidige begroting. Te denken valt hierbij aan subsidies en het verhogen van OZB of eigen bijdrage. Ook het zoeken van externe financiering, bijvoorbeeld bij de zorgverzekeraar, is een mogelijkheid. 2) Verlaging volume Het volume (de hoeveelheid hulp en zorg die wordt ingezet) kan worden beïnvloed op de volgende manieren. 1. Voorkomen van de vraag. Inwoners lossen problemen zelf op, zonder individuele hulp of zorg die door de gemeente is verstrekt. Dit vraagt extra inzet op preventie, mantelzorg, vrijwilligers en dergelijke. 2. Het toewijzen van minder of geen voorzieningen door strengere normen.
3. Het vaker toewijzen van tijdelijke of aflopende voorzieningen. 3) Verlaging tarieven Door professionele inkoop, op lokaal niveau, is een lagere uurprijs voor een aantal producten mogelijk. We zien hiervan de eerste voorbeelden bij de inkoop van het jeugdteam en de sociaal werkers bij HelpGewoon. 4) Subsitutie Wanneer is geconstateerd dat hulp of zorg nodig is, heeft de gemeente invloed op de wijze waarop deze wordt ingezet. Verschillende vormen hebben verschillende kostprijzen. Door substitutie kan de gemeente van dure zorg naar goedkopere zorg. Of van langdurige zorg naar kortdurende zorg. Bijvoorbeeld door de inzet van groepsbegeleiding in plaats van individuele begeleiding. Of effectgerichte zorg ipv uurtje-factuurtje. 5) Voorzieningen met een beter effect/hoger rendement Van een aantal producten in het sociaal domein is niet duidelijk of het lange termijn effect voldoende aansluit bij de gewenste (maatschappelijke) effecten. De samenleving in haar huidige vorm vraagt andere oplossingen dan tien jaar geleden. Dat vraagt om ontwikkeling van nieuwe/innovatieve producten. Meer integraal en meer effectgericht. 6) Verlaging van de apparaatskosten Een deel van de uitgaven in het sociaal domein, gaat op aan de kosten van het eigen (ambtelijk) apparaat. Middelen die opgaan aan gemeentelijk personeel of gemeentelijke processen, kan niet worden ingezet voor ondersteuning, hulp of zorg. Hieronder zijn een aantal maatregelen genoemd, die uitgaven in balans kunnen brengen met het budget. In de regel zijn dit oplopende bezuinigingen. Een bezuiniging wordt niet ineens gehaald, maar wordt gerealiseerd in de loop van de tijd. Bijvoorbeeld door het implementeren en uitvoeren van nieuw beleid. De focus van dit memo ligt op het bereiken van budgetneutraliteit in 2017. De snelheid en mate waarin de verwachtte bezuinigingen kunnen worden gehaald, zijn sterk afhankelijk van de politieke besluitvorming. Verhoging budget Maatregel Opmerkingen Extra Acties en Mijlpalen budget Verhogen budget vanuit bestaande begroting. Ernstige gevolgen voor andere beleidsvelden. Op lange termijn onhoudbaar. - Geen actie ondernemen. Raad heeft besloten tot budgetneutraliteit. Verhoging OZB Geen onderdeel van deze memo.?? Verhogen eigen bijdrage zorg Verhogen van eigen bijdrage vergoot het budget. Verwacht neveneffect is dat mensen minder voorzieningen afnemen, 50.000 Augustus collegevoorstel en discussie in college, september in raad. Nav besluit raad verordening
Verhogen eigen bijdrage voorzieningen basisniveau Subsidies/co-financiering omdat zij het niet kunnen betalen (mogelijk boemerangeffect via Bijz. Bijstand) of willen betalen (en het dan zelf regelen). Voorzieningen in het basisniveau (sport, bibliotheek, muziek etc) zijn nu vaak goedkoop voor inwoners, omdat deze deels draaien op subsidies. Door de subsidies te verlagen, wordt een grotere eigen bijdrage voor deze voorzieningen gevraagd. De subsidiemogelijkheden (gemeente als ontvanger) zijn beperkt. Binnen proefsituaties wel mogelijkheden; er is inmiddels 100.000 ontvangen voor De Verenigers (voor de periode 2015-2017). Externe financiering Zorgverzekeraars staan nu niet open voor samenwerking. - - aanpassen eind 2015. Ingang 2016.? Vraagt geen actie van gemeente, maar kan een gevolg zijn van het nieuwe subsidiebeleid dat medio oktober door de raad zal worden vastgesteld. Extra budget (voor/door de voorzieningen) kan dan worden gevraagd/gegenereerd medio 2016-2017. 100.000 Alert blijven op subsidiemogelijkheden. Aanvraag andere proefsituaties moet nog worden bekeken. Verlaging volume Volumeverlaging hulp en zorg Aanspreekpunten fungeren als poortwachter. Verwijzing naar ondersteuning in het basisniveau, dan pas naar hulp en zorg. Bij AP s moet meer volumebewustheid worden gekweekt (rol BIA). Daarnaast moeten beleidsmatig (door de raad) keuzes worden gemaakt over de normen van het verstrekken van voorzieningen (mn HH) 1.000.000 T.a.v. poortwachter/volumebewustheid: sturen/coachen/opleiden van AP s en BO, middels teamoverleg en casusoverleg. Gaat om een cultuurverandering, reeds gestart, doorloop 2016/2017. Besparingen zullen een groeimodel laten zien, niet direct per 1-1 zijn gerealiseerd. Focus licht op budgetneutraliteit eind 2017. Scootmobielpool Inrichting basisniveau Oprichten van een scootmobielpool als voorliggende voorziening, incl beleid. Herindicatie bij bestaande scootmobiels op inzet (aantal km s). Waar zijn wij als gemeente van. Wat moet er onderdeel zijn van het basisniveau? Wat zijn de effecten van het stoppen met bepaalde onderdelen van het basisniveau (ervaringen 10.000-20.000 T.a.v. HH: Augustus collegevoorstel en discussie in college, september in raad. Nav besluit raad verordening aanpassen eind 2015. Ingang 2016. Collegevoorstel over opzetten scootmobielpool (kosten, baten, proces) in het college in september. Als akkoord, dan start uitvoer eind 2015. Herindicatie volledig bestand in 2016.? Augustus collegevoorstel en discussie in college, september in raad. Onderwerp heeft een koppeling met subsidiebeleid (oktober in raad). Nav besluit
Opschonen kaartenbak ISWI Verlaging tarieven andere gemeenten). Welk rendement levert welke voorziening in het basisniveau? Zeker gelet op onderzoeken waar uit blijkt dat inzet op preventie en vroegsignalering op langere termijn leidt tot verlaging van de kosten voor zorg. Externe analyse op huidige bestand. Moet leiden tot minder mensen in de kaartenbak en beter inzicht in wat mensen wél kunnen (tegenprestatie, vrijwilligerswerk etc.) Daardoor minder ISWI-consulenten nodig. raad de inrichting van het basisniveau meenemen in de afweging van subsidieaanvragen vanaf 2016.? AB ISWI moet hiervoor opdracht verstrekken Lagere tarieven, m.n. jeugdhulp en jeugdzorg. Korting tarieven HelpGewoon PGB voor ZIN Beëindigen overeenkomst MEE Coördinator SHM Het college heeft regionaal het standpunt ingenomen om de eenvoudige jeugdhulp en zorg zelf (lokaal) in te kopen. De tarieven van HelpGewoon ( 53,85 p.u.) worden daarbij gebruikt als breekijzer bij andere leveranciers ( 75-274 p.u.). Afspraak is een opslag vanwege opstartkosten gedurende het eerste jaar. Daarna zakt het tarief naar 50 p.u. (1 jan. Jeugdteam, 1 mei Sociaal Werkers). Het tarief ZIN-HH1 ligt ca. 7 hoger dan PGB-HH1. Door sterkere inzet op nieuwe instroom HH (sturen op PGB/beroep op solidariteit) kan hetzelfde aantal uren worden verleend, tegen lagere kosten. Bij lopende HH is dit moeilijk af te dwingen, vanwege de keuzevrijheid die klanten hebben. Op basis van landelijk opgelegde afspraken hebben we in 2015 verplichte afname bij MEE (1,47 fte AP, 1fte praktische gezinsondersteuning, MEE op weg, Doe MEE Award, Integrale vroeghulp, Kenniscommunity. MEE is door haar overhead een dure leverancier. Wordt nu door SHM ingekocht met een dure detacheringsconstructie. 1.000.000 Wordt meegenomen bij inkoop 2016. Dit is een groeiproces, naar inkoop 2017 toe. Rendement zal in de loop van de jaren worden gerealiseerd, niet volledig per 1-1-2016. 35.000 Is reeds afgesproken met HelpGewoon, wordt meegenomen inkoop 2016. Effect vanaf 2016 en groeiend. 10.000-50.000 75.000-100.000 Bij nieuwe klanten HH wijzen op mogelijkheid voor HH-PGB (actie AP, is reeds uitgezet). Naar aanleiding van besluit van de raad over HH, onderzoeken wat de kosten/baten zijn van herindicatie. Overeenkomst is opgezegd per 31-12-2015. Nieuwe leveranciers worden gezocht ihkv inkoop 2016. Voor PGO lopen al gesprekken. 10.000 Juli gesprekken met SHM bestuurlijk en ambtelijk. Ambtelijk voeling blijven houden in de zomer. Subsidieaanvraag wordt ingediend in september. Sturen op goede inkoop.
Substitutie Van individuele- naar groepsbegeleiding. Langdurend naar kortdurend. Duur naar goedkoop. Van permanent naar aflopend. Hier is een belangrijke rol weggelegd voor de Aanspreekpunten. Inzet van hulp wanneer dat nodig is (en niet langer). Focus op (terug)krijgen van regie van inwoner. Kostenbewustheid AP s moet worden versterkt (rol van BIA). 1.000.000 Sturen/coachen/opleiden van AP s en BO, middels teamoverleg en casusoverleg. Gaat om een cultuurverandering, reeds gestart, doorloop 2016/2017. Besparingen zullen een groeimodel laten zien, niet direct per 1-1 zijn gerealiseerd. Focus licht op budgetneutraliteit eind 2017. Invloed op derdeverwijzers. Huisartsen en jeugdartsen mogen verwijzen, buiten onze raamovereenkomsten om. Dat levert extra kosten op. Door het zoeken van verbinding/samenwerking (pilot praktijkondersteuning jeugd) kan dit mogelijk worden beperkt. 50.000 Wordt belegd in lijnorganisatie. Gaat om cultuurverandering bij externe doorverwijzers. Besparingen zullen in de periode 2015-2017 langzaam groeien. Voorzieningen met een beter effect/hoger rendement Nieuwe voorzieningen hulp en zorg. Inkoop van voorzieningen basisniveau op effect. Verlaging van de apparaatskosten In 2015 wordt een start gemaakt met het meten van kwaliteit en effectiviteit van voorzieningen (leveranciersmonitor). In de loop van 2016 zal daarmee duidelijk worden welke voorzieningen onvoldoende effectief zijn en zal (met het werkverld) worden gezocht naar nieuwe vormen van voorzieningen. De experimenten maken hier duidelijk onderdeel van. Uitvoering van nieuw subsidiebeleid. Vraag of dit tot veel besparing leidt. Versterken van het basisniveau/preventie is nodig om vermindering van vraag te realiseren. Zie ook hierboven (inrichting basisniveau). 500.000 (reeds ingeboekt)? Voorlopig uitgesteld. Bij inkoop 2016 al wel leveranciers bevragen naar vernieuwing, maar rendement kan pas medio 2016 (en verder) worden gemeten. Effecten zullen vanaf 2017 zichtbaar worden. 2016-2017 Verkleinen ambtelijk apparaat gemeente. Onderdeel van de organisatie-evaluatie en organisatiedoorontwikkeling is het bekijken van de huidige formatie.? Formatie-evaluatie eind 2015. Op basis daarvan besluit over formatie 2016 e.v. Eventuele effecten
Fusie ISWI-Wedeo-W&I D chem. Voor het experiment AP s in het bijzonder en het sociaal domein in het algemeen moet dit eind 2015 nog gebeuren. Herverdeling van taken bij beleid, sterke inzet op ontwikkeling kennis en competenties bij AP s. Zie ook hierboven voor de rol van AP. Fusie zou moeten leiden tot efficiency verbetering. In het PvA zijn besparingen opgenomen voor personeel ( 490.000) en huisvesting ( 75.000). zullen vanaf 2017 zichtbaar worden. 565.000 Effecten moeten zichtbaar worden in 2016. Gaat niet over besparing, maar beperking van de verwachte overschrijding van budget 2015