Huisarts 3.0: het vak van huisarts in transitie Jan Rotmans 9 november 2012 www.twitter.com/janrotmans
We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken
Kantelperiode periode waarin heel veel tegelijk verandert is zeldzaamheid in de geschiedenis voorbeeld: eind 19 de eeuw moderniseringsproces fundament Nederland onderwijs, kiesrecht, zorg, sociale opbouw
Kantelperiode macro-niveau crises financiële crisis, energie-, grondstoffen-, klimaatcrisis meso-niveau politieke regime kraakt vertrouwenscrisis, gebrek aan daadkracht, leiderschap micro-niveau krachtige onderstroom burgers & organisatie organiseren zich zelf van onderop
Kantelperiode = Crisis crisis = zegen signaal dat het wezenlijk anders moet nodig voor radicale systeemvernieuwing
Kantelperiode chaos, instabiliteit, turbulentie = dé kans om het anders te doen
Wat verandert er dan? paradigma van reductionistisch naar holistisch organiseren van centraal naar decentraal sturen van top-down naar bottom-up
Transitie naar duurzame samenleving Opbouw van duurzame samenleving Voorontwikkelingsfase 25 jaar Oud Paradigma Oude Instituties Kantelperiode Doorontwikkelingsfase 25 jaar Nieuw Paradigma Nieuwe Instituties Oude Sturing Nieuwe Sturing Tijd We zitten hier
Transitie van roken naar niet-roken in 1958: rookt 90% van volwassen mannen in 2012: rookt 27% van volwassen mannen (10% van jongeren) in 1950: verband tussen roken en longkanker (Doll) steeds explicietere waarschuwingen reclame steeds verder teruggedrongen in 1990: rookverbod in vliegtuigen, daarna in openbaar vervoer in 2004: rookvrije werkplek in 2008: horeca rookvrij
Transitie van roken naar niet-roken transitie duurde twee generaties was vooral een cultuuromslag begon bij elite, later volksbeweging beleid volgde later, wel belangrijk
Parallel rookgedrag vs onduurzaamheidsgedrag integrale analyse van rooktransitie culturele, demografische, medische, sociale, juridische determinanten analagon met duurzaamheidsgedrag? transitie van dierlijke naar plantaardige eiwitten culturele omslag in 40-50 jaar Dutch Research Institute For Transitions
Samenleving kantelt van: verticaal naar horizontaal centraal naar decentraal top-down naar bottom-up
Kantelperiode = Machtswisseling heftige strijd tussen gevestigde orde en opkomende orde tussen vernieuwers en afremmers
Kernprobleem in de Zorg Systeemwaarden Menswaarden doelmatigheid efficiency controle, beheersing regelzucht kosten / baten aandacht / tijd vertrouwen ruimte keuzevrijheid kwaliteit
Verbroken Verbinding relatie tussen zorgverlener en zorgvrager vertrouwen, intimiteit, passie, aandacht, bezieling is verworden tot relatie tussen leverancier en cliënt kosten, doelmatigheid, budget, efficiency, afrekening
Verbroken Verbinding Systeem is belangrijker geworden dan Mens vandaag is belangrijker morgen cijfers belangrijker dan mensen
Wat betekent dit nu voor de toekomstige rol van de huisarts?
Zekerheden complexiteit globalisering diversiteit netwerksamenleving horizontalisering vergrijzing ontgroening krimp virtuele wereld fysieke wereld
Kiemen van Verandering glocalisering gemeenschapsvorming samenredzaamheid kleinschaligheid slow movement
Huisarts 2.0 poortwachter regisseur protocollen / standaarden 10 minuten consult al 40 jaar hetzelfde
Huisarts 3.0 scenario 1: mensen leven veel gezonder in toekomst niet-roken, meer bewegen, betere voeding hebben minder vaak huisarts nodig veel minder consulten, meer tijd n.b. 40 jaar geleden start fitness rage en gezondheidscultus
Huisarts 3.0 scenario 2: mensen organiseren zorg in gemeenschap huisarts komt naar de gemeenschap faciliteren van behoeften op maat dokter komt naar je toe i.p.v. burger naar de dokter
Huisarts 3.0 scenario 3: diversiteit aan wensen van burgers vraagt om flexibele attitude en behandeling passend bij de aard van de klacht consult van 1 uur 1 à 2 keer per jaar flexibiliteit, diversiteit, maatwerk
Huisarts 3.0 scenario 4: van poortwachter naar coach virtuele relatie coach en burger faciliteren van keuzes van burgers facilitator en coach op afstand
Huisarts 3.0 rol huisarts in de toekomst zal wezenlijk veranderen diversiteit van wensen en klachten zal sterk toenemen faciliterende en coachende rol op, maar ligt in verschiet
Wat betekent dit voor u morgen? reflectie spiegel eigen aanpak en niet op basis van tevredenheid patiënten reflexiviteit waarom doen we de dingen zoals we ze altijd gedaan hebben? experiment start eens met een experiment van ander type consult
Conclusie we leven in een verandering van tijdperken samenleving bevindt zich op een kantelpunt heeft ingrijpende gevolgen voor rol van huisarts rol van poortwachter niet meer vanzelfsprekend experimenten zijn nuttig voor verkennen toekomst