MONITOR WERK Meting maart 2014. 34993 Maart 2014 Francette Broekman

MONITOR WERK Meting maart 2014 34993 Maart 2014 Francette Broekman GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 1

Inleiding GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 2

Inleiding Achtergrond en doelstelling De Achmea Volgens Nederland Monitor is een terugkerend onderzoek en heeft als doel de mening van Nederland over verschillende maatschappelijke onderwerpen uit te diepen. Dit rapport over de Achmea Volgens Nederland Monitor van maart 2014 geeft een beeld van de maatschappelijke opvattingen over werk in Nederland. Resultaten in PowerPoint rapport en uitsplitsingen naar doelgroepen beschikbaar Dit rapport bevat de resultaten van de metingen van maart 2014. Naast dit PowerPoint rapport, is een zeer uitgebreid tabellenboek beschikbaar met tal van uitsplitsingen naar doelgroepen, zoals geslacht, leeftijdsgroepen, opleidingsniveaus, provincies, et cetera. GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 3

Management summary GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 4

Belangrijkste bevindingen (1) Oudere werknemers zijn waardevol Volgens Nederland zijn oudere werknemers waardevol. Zij zouden moeten worden ingezet als mentoren van jongere werknemers (86%) en zouden volgens 8 op de 10 Nederlanders worden gemist vanwege kennis en ervaring als zij plaats zouden maken voor jongeren. Er is slechts een kwart die vindt dat ouderen wel plaats moeten maken voor jongere werknemers. Maar volgens het grootste deel is dit geen oplossing voor de jeugdwerkloosheid. Wel moeten ouderen hun (vak)kennis up-to-date houden (86%). Een ruime meerderheid (61%) is van mening dat jongeren hierin een rol zouden kunnen spelen. Als het gaat om 60- plussers is Nederland wel van mening (81%) dat zij gedeeltelijk kunnen stoppen met werken om de jongere generatie meer kans te geven. Tegelijkertijd vindt 88% dat de overheid het aantrekkelijker moet maken voor werkgevers om 45-plussers aan te nemen. Jeugdwerkloosheid: tekort aan banen en slechte aansluiting onderwijs op arbeidsmarkt Volgens een ruime meerderheid (67%) is de jeugdwerkloosheid te wijden aan het tekort aan banen en een slechte aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt (55%). Het is nu zelfs zo dat de helft van Nederland vindt dat jongeren zich verplicht moeten omscholen als zij langer dan een jaar zonder werk zitten. De overheid zou er volgens de ruime meerderheid voor moeten zorgen dat het onderwijs een betere aansluiting heeft op de arbeidsmarkt. Jongeren moeten zelf actiever moeten zijn Ruim een derde van Nederland vindt dat jongeren niet gemotiveerd genoeg zijn om een baan te vinden. Een ruime meerderheid van Nederland denkt zelfs dat criminaliteit het gevolg is van toenemende jeugdwerkloosheid. Driekwart van de bevolking is ook van mening dat jongeren zelf actiever moeten zijn om interessant te zijn op de arbeidsmarkt. Zij zouden een baan onder hun niveau ook moeten accepteren (82%). Een meerderheid vindt zelfs dat dit wettelijk verplicht zou moeten zijn (54%). GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 5

Belangrijkste bevindingen (2) Werknemer door werkgever onder druk vanwege crisis Volgens Nederland staat de werknemer onder druk vanwege de crisis. Ruim twee derde van Nederland wordt wel gelukkig van zijn werk. Toch moeten 8 op de 10 Nederlanders er niet aan denken om door te moeten werken na hun 70 ste. Er is die zegt liever een ander beroep uit te oefenen. Toch zegt de helft van Nederland dat de crisis hen belemmerd om te wisselen van baan. Een ruime meerderheid (69%) zou alleen van baan veranderen als ze een vast contract zouden krijgen. Slechts 19% zou ZZP er willen worden, maar een ruime meerderheid vindt dat dit teveel onzekerheid biedt (63%). Salarissen moeten stijgen De helft van de Nederlanders vindt dat de lonen weer omhoog kunnen omdat het beter gaat met de economie. Toch zegt 55% dat leeftijd geen reden hoeft te zijn voor een loonsverhoging. Een salarisstijging of daling moet gekoppeld zijn aan de geleverde prestaties, vindt 68%. Ook is een ruime meerderheid het ermee eens dat de lonen omhoog moeten om de economie te stimuleren. Weinig angst voor verlies van baan, ook weinig behoefte aan ander beroep Er heerst voor slechts een kwart van Nederland angst zijn baan te verliezen. Toch hebben Nederlanders er niet veel voor over om hun baan te behouden. Een kwart is bereid atv-dagen in te leveren, maar bijna de helft van Nederland zegt geen van deze maatregelen te willen treffen. Als we kijken binnen de provincies zien we niet veel verdeeldheid wat betreft maatregelen om het werk te behouden. We zien minimale verschillen in de top 3 meest genoemde arbeidsvoorwaarden. Economische crisis hoofdoorzaak werkloosheid De economische crisis wordt (net als in de meting van vorig jaar) nog steeds als hoofdoorzaak van de stijgende werkloosheid gezien. De open grenzen in Europa en het tekort aan banen worden daarna genoemd. De minst genoemde oorzaak is de duurder wordende kinderopvang. GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 6

Verschillen tussen provincies Weinig verschil in meningen tussen provincies Over het algemeen zijn er erg weinig verschillen tussen provincies wat betreft hun mening over werk(loosheid) in Nederland. We zien enkele verschillen als het gaat om 45-plussers en de kennis van oudere werknemers. Limburgers zijn het er het minst mee eens dat je na de 45 ste een ander beroep kunt uitoefenen of om daarin te investeren. Mensen uit Noord-Holland zijn negatiever over het up-to-date houden van (vak)kennis van oudere werknemers. Ook zijn zij negatiever over het inzetten van jongere werknemers om oudere werknemers hierin te helpen. Limburgers zijn meer uitgesproken positief over het feit dat de overheid ervoor moet zorgen dat onderwijs beter aansluit op de arbeidsmarkt. GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 7

Weergave significante resultaten In het rapport zijn significante verschillen tussen mannen en vrouwen aangegeven met het volgende symbool: 88% 84% GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 8

Resultaten special: Werk GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 9

Volgens Nederland zijn oudere werknemers waardevol. Zij hoeven geen plaats te maken voor jongeren. Toch moeten zij geen voorrang krijgen bij een sollicitatie. Jongeren moeten een baan onder hun niveau accepteren. Top 10 positief Top 10 negatief Overheid aantrekkelijker maken om 45+'ers aan te nemen 88% 69% Oudere werknemers moeten plaats maken voor jongere Oudere werknemers kennis upto-date om waardevol te blijven Oudere werknemers inzetten als mentoren jongere werknemers Werkgevers leggen meer druk op werknemers (economische crisis) Jongeren moeten bereid zijn baan onder hun niveau te nemen Ik moet er niet aan denken om nog te werken na mijn 70ste 86% 86% 85% 82% 82% 64% 62% 60% 58% 55% Ik wil best ZZP er worden, lekker veel vrijheid Oudere moeten voorrang krijgen bij sollicitatie op jongere Werkloosheidsuitkering moeten worden teruggebracht tot 1 jaar De aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is goed Ben niet bang veranderen baan, ook al is dat een tijdelijk contract Overheid moet zorgen onderwijs beter aansluit op arbeidsmarkt 81% 55% Ik zou liever een ander beroep uitoefenen 60+ ers gedeeltelijk stoppen met werken -> jongere meer kans 81% 52% De vakbond beschermt vooral belangen oudere werknemers Oudere plaatsmaken jongere dan verdwijnt teveel kennis/ervaring 80% 51% Jongeren zijn niet gemotiveerd genoeg om een baan te vinden Jongerenvakbond moet helpen verminderen jeugdwerkloosheid 77% 49% Ik leef voortdurend met de angst dat ik mijn baan kan verliezen % (Zeer) eens % (Zeer) oneens n= 1096 GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 10

Oudere werknemers zijn waardevol volgens Nederland vanwege kennis en ervaring. Hen plaats laten maken voor jongere werknemers is voor een ruime meerderheid geen oplossing voor de jeugdwerkloosheid Jongere en oudere werknemers % (Zeer) eens Oudere werknemers moeten worden ingezet als mentoren van jongere werknemers 17% 69% 8% 1% 6% 86% 88% 84% Als oudere werknemers plaatsmaken voor jongere werknemers verdwijnt teveel kennis en ervaring 25% 55% 15% 2% 4% 80% Jongeren moet zelf actiever zijn om interessant te zijn op de arbeidsmarkt 14% 62% 16% 1% 8% 75% 82% 69% Jeugdwerkloosheid komt vooral door het ontbreken van banen 13% 54% 22% 2% 9% 67% Oudere werknemers laten plaatsmaken voor jongere werknemers is geen oplossing voor jeugdwerkloosheid 13% 52% 22% 6% 8% 64% Jeugdwerkloosheid komt vooral doordat studenten een studie kiezen zonder veel kans op een baan 8% 39% 35% 5% 12% 47% 54% 42% Oudere werknemers moeten plaats maken voor jongere werknemers 4% 50% 19% 6% 25% Oudere werknemers moeten voorrang krijgen bij een sollicitatie op jongere werknemers 5% 19% 53% 9% 14% 24% 0% 40% 60% 80% 100% B1a t/m B4b: Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken? Zeer eens Eens Oneens Zeer oneens Geen mening n= 1096 GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 11

Nederlanders vinden dat jongeren bereid moeten zijn onder hun niveau te werken. De helft vindt zelfs dat dit een wettelijke verplichting zou moeten zijn. Jongere en oudere werknemers % (Zeer) eens Jongeren moeten bereid zijn om een baan onder hun opleidingsniveau aan te nemen 17% 65% 12% 1% 5% 82% 86% 78% De jongerenvakbond moet helpen om jeugdwerkloosheid te verminderen 10% 67% 9% 2% 12% 77% Jeugdwerkloosheid komt vooral doordat het onderwijs niet aansluit bij wat de arbeidsmarkt vraagt 9% 46% 29% 3% 13% 55% 63% 47% Jongeren moeten wettelijk verplicht worden om een baan onder hun opleidingsniveau aan te nemen 9% 44% 31% 7% 8% 54% 64% 44% Jeugdwerkloosheid is een groter probleem dan ouderenwerkloosheid 10% 33% 37% 8% 13% 42% 47% 38% Ouderenwerkloosheid is een groter probleem dan jeugdwerkloosheid 8% 34% 36% 7% 15% 42% 46% 39% Jongeren zijn niet gemotiveerd genoeg om een baan te vinden 6% 29% 40% 11% 13% 36% 40% 32% De vakbond beschermt vooral de belangen van oudere werknemers 3% 19% 44% 8% 26% 22% 0% 40% 60% 80% 100% B5a t/m B8b: Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken? Zeer eens Eens Oneens Zeer oneens Geen mening n= 1096 GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 12

Een ruime meerderheid van Nederland denkt dat criminaliteit het gevolg is van toenemende jeugdwerkloosheid Jongere en oudere werknemers % (Zeer) eens Oudere werknemers moeten hun (vak)kennis up to date houden om waardevol te blijven voor hun werkgever 13% 73% 8% 6% 86% 88% 84% 60+'ers gedeeltelijk stoppen met werken om de jongere generatie meer kans te geven op een baan 58% 12% 1% 6% 81% 83% 78% Toenemende jeugdwerkloosheid betekent meer criminaliteit 12% 49% 22% 2% 15% 61% 66% 57% Jongere werknemers worden ingezet om oudere werknemers te helpen vakkennis up to date te houden 5% 56% 3% 13% 61% Ik ben bereid om na mijn 45e te investeren in een opleiding om een ander beroep uit te kunnen oefenen 6% 46% 21% 5% 22% 53% Na je 45ste is het prima mogelijk om ander beroep uit te oefenen als de arbeidsmarkt dat van je vraagt 5% 45% 29% 12% 10% 49% 53% 46% Er moet arbeidsduurverkorting worden ingevoerd om de jeugdwerkloosheid te bestrijden 6% 34% 33% 7% 19% 40% 40 uur per week werken moet de norm worden 6% 29% 43% 12% 9% 36% 45% 26% 0% 40% 60% 80% 100% B9a t/m B12b: Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken? Zeer eens Eens Oneens Zeer oneens Geen mening n= 1096 GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 13

Nederlanders vinden dat de overheid ervoor moet zorgen dat onderwijs beter aansluit op de arbeidsmarkt. Het is nu zelfs zo dat de helft van Nederland vindt dat jongeren zich verplicht moeten omscholen als zij langer dan een jaar zonder werk zitten Jongere en oudere werknemers De overheid moet er voor zorgen dat het onderwijs beter aansluit op de arbeidsmarkt 61% 11% 1% 8% % (Zeer) eens 81% 85% 77% Ik vind dat de vut tijdelijk opnieuw moet worden ingevoerd voor 60+'ers 19% 51% 13% 2% 15% 71% 73% 68% Ik zou alleen van baan en werkgever veranderen als ik daar ook een vast contract krijg 19% 50% 18% 2% 11% 69% Jongeren die langer dan één jaar zonder werk zitten moeten zich verplicht laten omscholen 7% 42% 33% 5% 13% 49% 56% 42% Als ik werkloos zou zijn, zou ik actiever solliciteren als werkloosheidsuitkering wordt teruggebracht naar 1 jaar 8% 30% 33% 12% 18% 38% 41% 34% Ik ben niet bang om van baan te veranderen, ook al is dat op een tijdelijk contract 5% 35% 17% 28% 31% 24% De werkloosheidsuitkering moeten worden teruggebracht tot 1 jaar 4% 22% 39% 21% 14% 26% 29% Aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is goed 1% 19% 47% 12% 21% 18% 0% 40% 60% 80% 100% B13a t/m B16b: Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken? Zeer eens Eens Oneens Zeer oneens Geen mening n= 1096 GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 14

Ruim twee derde van Nederland wordt gelukkig van zijn werk. Slechts 19% zou ZZP er willen worden, maar een ruime meerderheid vindt dat dit teveel onzekerheid biedt. Jongere en oudere werknemers % (Zeer) eens De overheid moet het voor werkgevers aantrekkelijker maken om 45-plussers aan te nemen 68% 7% 1% 5% 88% Ik word gelukkig van mijn werk 14% 55% 9% 1% 69% Ik heb een goede privé-werk balans 10% 53% 12% 2% 63% Ik wil geen ZZP er worden; veel te onzeker 22% 41% 16% 4% 17% 63% De economische omstandigheden belemmeren mij om te wisselen van baan 12% 40% 21% 2% 25% 52% Ik vind het acceptabel dat ik naast kans op promotie ook kans heb op het omgekeerde (demotie) 3% 35% 36% 9% 17% 38% 44% 33% Ik zou liever een ander beroep uitoefenen 4% 16% 40% 14% 26% Ik wil best ZZP er worden; lekker veel vrijheid 3% 16% 41% 17% 19% 0% 40% 60% 80% 100% B17a t/m B20b: Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken? Zeer eens Eens Oneens Zeer oneens Geen mening n= 1096 GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 15

Volgens Nederland staat de werknemer onder druk vanwege de crisis. Ook moeten 8 op de 10 Nederlanders er niet aan denken om door te moeten werken na hun 70 ste. Werkgevers leggen door de economische crisis meer druk op werknemers Ik moet er niet aan denken om nog te werken na mijn 70ste Ik vind dat een salarisstijging of daling gekoppeld moet zijn aan de geleverde prestatie De lonen moeten omhoog om de groei van de economie te stimuleren Ik vind dat leeftijd geen reden mag zijn om automatisch meer te gaan verdienen Het gaat weer beter met de economie: de lonen kunnen weer omhoog Ik vind een nieuw vastgestelde maximum ontslagvergoeding van 75.000 euro voldoende Ik vind het logisch dat de pensioensgerechtigde leeftijd meestijgt met de levensverwachting Werknemers moeten een deel van hun ontslagvergoeding gebruiken voor (om)scholing Ik leef voortdurend met de angst dat ik mijn baan kan verliezen 11% 13% 7% 8% 5% 13% 4% 6% Tevredenheid over baan 25% 19% 53% 39% 37% 49% 43% 37% 57% 47% 36% 60% 17% 37% 35% 29% 30% 24% 31% 8% 12% 21% 6% 9% 10% 1% 7% 3% 8% 3% 14% 4% 9% 3% 16% 9% 25% 12% 26% 15% 7% 0% 40% 60% 80% 100% % (Zeer) eens 85% 82% 68% 60% 55% 51% 50% 44% 41% 26% 79% 85% 73% 63% 60% 51% 55% 47% 53% 46% 50% 37% 45% 38% B21a t/m B25b: Bent u het eens of oneens met onderstaande uitspraken? Zeer eens Eens Oneens Zeer oneens Geen mening n= 1096 GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 16

Nederlanders hebben er niet veel voor over om hun baan te behouden. Een kwart is bereid atv-dagen in te leveren, maar bijna de helft van Nederland zegt geen van deze maatregelen te willen treffen. Inleveren arbeidsvoorwaarden bij behouden werk Ik ben bereid atv-dagen in te leveren Ik ben bereid seniorendagen in te leveren ik ben bereid een aantal vakantiedagen in te leveren 17% 22% 26% 31% 21% 28% 17% ik ben bereid af te zien van toeslagen/feestdagen/uren buiten kantoortijd 17% 18% 15% Ik ben bereid minder salaris te krijgen, bij minder verantwoordelijkheden Ik ben bereid af te zien van de 13e maand of mijn winstuitkering 16% 15% 17% 13% Geen van deze 45% 42% 48% 0% 10% 30% 40% 50% B26: Kunt u aangeven welke arbeidsvoorwaarden u bereid bent in te leveren om uw werk te behouden? n= 2199 GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 17

Over het algemeen is Nederland niet erg verdeeld wat betreft maatregelen om werk te behouden. Toch zien we kleine verschillen in de top 3 meest genoemde arbeidsvoorwaarden. 45% 32% 22% 18% 46% 26% 18% 17% 45% 26% 25% 18% 43% 25% 18% 18% 50% 21% 15% 49% 21% 21% 25% 44% 25% inleveren 17% atv-dagen 46% inleveren seniorendagen25% 26% 25% minder salaris, minder 47% 18% verantwoordelijkheden 40% afzien van 13e maand/winstuitkering 16% 29% 21% 21% 39% 29% 16% 45% inleveren atv-dagen inleveren seniorendagen minder salaris, minder verantwoordelijkheden afzien van 13e maand/winstuitkering afzien van toeslagen inleveren vakantiedagen geen van deze afzien van toeslagen B26: Kunt u aangeven welke arbeidsvoorwaarden u bereid bent in te leveren om uw werk te behouden? n= 2200 GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens inleveren Nederland vakantiedagen Werk Maart 2014 18% 18

Nederlanders geven de economische crisis als hoofdoorzaak voor de stijgende werkloosheid. De hogere kosten voor kinderopvang zijn volgens Nederland de kleinste oorzaak. Oorzaken van stijgende werkeloosheid naar belang 7,0 Economische crisis 6,0 5,0 4,8 Open grenzen Europa Te weinig banen 4,0 3,0 3,7 3,3 2,8 2,7 Minder animo voor eenvoudig werk 2,0 2,0 1,7 Opleiding sluit niet goed aan op arbeidsmarkt 1,0 Vergrijzing 0,0 Gemiddelde per statement Duurdere kinderopvang 7 = grootste oorzaak 1 = kleinste oorzaak B27: Kunt u aangeven in hoeverre de volgende oorzaken een rol spelen in de stijging van de werkeloosheid door een rangschikking te maken? De stijging van de werkloosheid komt vooral door: n= 2200 GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 19

Onderzoeksverantwoording GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 20

Onderzoeksverantwoording externe meting Methode Het onderzoek is online uitgevoerd op het Online GfK panel. Respondenten uit het Online GfK panel ontvingen via een e-mail een uitnodiging met daarin een link naar de online vragenlijst. Veldwerkperiode Het veldwerk voor dit onderzoek werd uitgevoerd in maart 2014. De gemiddelde invulduur van de vragenlijst bedroeg 10 minuten. Doelgroep & steekproef De doelgroep voor dit onderzoek bestaat uit consumenten in de leeftijd 18 jaar en ouder, representatief voor Nederland. De representatieve steekproef bestaat uit n=2200 Nederlanders. Rapportage Naast deze PowerPoint rapportage is er eveneens een uitgebreid tabellenboek beschikbaar met uitsplitsingen van de resultaten naar relevante achtergrondkenmerken zoals geslacht, leeftijd, opleiding, sector, links-rechts zelfplaatsing, aantal uur betaalde arbeid, bedrijfsomvang, branche, gezinssamenstelling, levensfase en regio. Belangrijke verschillen tussen groepen worden ook in dit rapport aangestipt. Certificering Het onderzoek is uitgevoerd in overeenstemming met het kwaliteitssysteem van Intomart GfK dat is gecertificeerd volgens de normen van NEN-EN-ISO 9001, ISO 20252 en ISO 26362. Intomart GfK onderschrijft de gedragsregels van E.S.O.M.A.R. (European Society for Opinion and Market Research) en is lid van de brancheorganisatie MOA (zie http://www.moaweb.nl). Het is toegestaan de uitkomsten van onderzoek extern te publiceren. Wel dient in dat geval bij de onderzoeksresultaten als bron "Intomart GfK <opleveringsmaand en jaar onderzoek>" te worden vermeld. Exclusiviteit van verzamelde gegevens is gebaseerd op de Gedragscode van de MOA, art. 5 (zie http://www.moaweb.nl) GfK Intomart 2014 34993 Achmea Volgens Nederland Werk Maart 2014 21