VMC TRENDNIEUWSBRIEF MOBILITEIT EXTRA EDITIE MEI 2014 Deze maand brengen we een extra editie van de VMC TrendNieuwsbrief uit. De aanleiding hiervoor is de publicatie van het artikel Laat je niet verrassen: vertaal trends naar verkeer in het vaktijdschrift Verkeerskunde (2014, nr. 3). Naar aanleiding van het artikel ontvingen wij enkele vragen over de gedachtengang achter de vertaling van trends naar beleidsaspecten van verkeer. Graag geven wij in deze Trend- Nieuwsbrief een toelichting op onze werkwijze. Uit de reacties maken wij op dat de belangrijkste vraag is 'hoe doorzie je maatschappelijke trends naar relevantie voor verkeersbeleid?'. Hierna geven wij antwoord op deze vraag. Ik wens je veel leesplezier. Max van Kelegom Trendwatcher Mobiliteit en Strategisch adviseur juni 2014 Wil je je afmelden voor de verzending van de TrendNieuwsbrief of wil je reageren? Stuur dan een e-mail naar info@vmc-bv.nl VMC Beleids- en Procesmanagement 1
Trendwatching Om te beginnen is het relevant een goede databank op te bouwen. Informatie is onze belangrijkste bron. Het verzamelen hiervan is arbeidsintensief maar heel noodzakelijk en nuttig om inzicht te krijgen in wat er zoal speelt. Hiervoor raadplegen wij vele bronnen: op papier, op internet en fysiek in de buiten door rond te kijken, gesprekken te voeren en 'ogen en oren' open te houden. Door voortdurend te snuffelen in de informatie worden patronen en ontwikkelingen zichtbaar. Op deze manier 'leven' wij steeds meer in onze trendomgeving. Deze omgeving omvat allerlei informatie in wat wij onze DESTEP-'domeinen' noemen: Demografie, Economie, Sociaal-cultureel, Technologie, Ecologie-ruimte en Politiek. Trendanalyse De volgende stap is om trends te analyseren op mogelijke invloed op verkeersbeleidsaspecten. Dit kan enerzijds door vanuit de trends te kijken naar een bepaald beleidsaspect (topdownbenadering) of juist een bepaald beleidsaspect te beoordelen op relevantie aan de hand van trends. Voor een goede analyse is enerzijds inzicht in trends en verkeersbeleid nodig en anderzijds 'fingerspitzengefühl' om de relevantie van trends voor verkeersbeleid te kunnen duiden. Juist omdat het bij trends niet om kwantitatieve informatie gaat, maar om kwalitatieve. Dan is een goede afweging van de relevantie van doorslaggevende betekenis. In het artikel in Verkeerskunde hebben wij twee voorbeelden behandeld. Laten we eens kijken hoe we te werk zijn gegaan. Trendduiding Voorbeeld 1 de trend: 'De toename van webwinkelen en groei verkoop via internet' In dit (top-down) voorbeeld hebben we willen nagaan wat het effect is van de trend 'Toename van webwinkelen' op verkeer en mobiliteit. Hoewel deze trend eigenlijk al (goed) zichtbaar is, hebben we nog geen of onvoldoende cijfers om de effecten inzichtelijk te kunnen maken. Wel kunnen we door de trend nader te bestuderen effecten op verkeer en mobiliteit in kwalitatieve zin benoemen. Zo is bestellen via internet gemakkelijk: uitzoeken en bestellen, want de thuisbezorging is in de prijs begrepen alsmede retourzending. Consumenten laten daardoor meer producten op zicht komen (5 jurkjes in plaats van 1 of 2) en sturen de producten die niet bevallen retour. Dit betekent enerzijds dat er meer volume op de heenreis wordt vervoerd en anderzijds dat er meer retourvervoer is. Uiteindelijk wordt dit op de weg zichtbaar door meer bezorgverkeer. En dit bezorgverkeer heeft op verschillende verkeersbeleidsaspecten invloed: capaciteit, doorstroming, verkeersonveiligheid, luchtkwaliteit. Voorbeeld 2 'De realiteitswaarde van verkeersveiligheidsdoelstellingen aan de hand van trends' In dit (bottum-up) voorbeeld hebben we willen nagaan of er maatschappelijke trends zijn die de realiteitswaarde (kansen/bedreigingen) van een verkeersbeleidsaspect beïnvloeden en zo ja, in welke mate. Hier gaat het erom eerst inzichtelijk te krijgen hoe het speelveld er uit ziet. VMC Beleids- en Procesmanagement 2
Is het speelveld bekend, dan kunnen daar trends aan gekoppeld worden die (een mogelijke) invloed hebben op het speelveld. Zo hebben wij de ambitie 'Maak van de nul een punt' beschouwd op realiteitswaarde aan de hand van trends. Het speelveld hebben we ingevuld met actoren (rijk, gemeenten, burgers) en hun rollen. Voor dit speelveld hebben wij als relevante trends gezien 'Decentralisatie rijkstaken zet gemeenten onder druk', 'Toename van de ik-cultuur' en 'Meer burgerinitiatieven om de eigen wijk en buurt leefbaar te houden'. Geconstateerd kan worden dat gemeenten, die eigenlijk direct voor verkeersveiligheid verantwoordelijk zijn, de komende jaren een taakverzwaring krijgen. Daarmee kan beleidsuitvoering van verkeersveiligheid in de knel komen. Dit kan dus een bedreiging zijn voor een succesvolle uitwerking van de ambitie 'Maak van de nul een punt'. Van de andere kant maken de trends 'Toename van de ik-cultuur' en 'Meer burgerinitiatieven...' juist een positieve beweging zichtbaar waar de ambitie 'Maak van de nul een punt' gebruik van kan maken. Op deze manier zijn aangrijpingspunten in beeld gekomen die de realiteitswaarde van de ambitie kunnen vergroten. Slot Trends kunnen dus een functie hebben in het duiden van beleidsdoelstellingen of het uitvoerbaar maken van beleidsuitvoering. Zo kunnen trends een plaats krijgen in bijvoorbeeld provinciale en gemeentelijke verkeers- en vervoerplannen om beleidsdoelstellingen toekomstgerichter te kunnen duiden. Toetsing van beleidsuitvoering aan trends kan leiden tot meer draagvlak voor uitvoeringsmaatregelen of -voorzieningen. WERKWIJZE VAN VMC BELEIDS- EN PROCESMANAGMENT Trendwatching in het beleidsveld van verkeer en mobiliteit is een nog tamelijk onontgonnen terrein. Zeker als het gaat om de vertaalslag van trends naar visie, beleid en strategie. VMC Beleids- en Procesmanagement bericht frequent over trendwatching voor (politieke) bestuurders, beleidsmakers en beslissers op het gebied van verkeer, mobiliteit en automotive Die frequente trendwatching levert inzichten op voor beleidsmatige en strategische afwegingen. Het gaat dan niet meer om extrapolatie van het verleden naar de toekomst, maar om ontwikkelingen, nieuwigheden in het heden als inspirator, aandrijver voor de toekomst te zien en te waarderen. Daarvoor zet VMC zich in. Om trendwatching handen en voeten te geven heeft VMC de volgende denk- en werkstructuur ontwikkeld: tijdgeest: een onderstroom van maatschappelijke eigenheden door de jaren heen. Er blijkt een patroon van beweging en tegenbeweging te ontdekken die tijdsperioden omvat, zoals de jaren '50, gevolgd door de jaren '60, etc. Met dat patroon is ook in te voelen welke richting de samenleving de komende jaren op gaat. VMC Beleids- en Procesmanagement 3
databank trends: VMC volgt dagelijks ontwikkelingen aan de hand van nieuwsberichten, gesprekken, ervaringen buiten. Deze inventarisatie leggen wij vast in onze databank naar de categorie van de DESTEP. De DESTEP staat voor de domeinen Demografie, Economie, Sociaal-cultureel, Technologie, Ecologie-Ruimte en Politiek. TIJDGEEST Vrijheid / Verandering dynami sche vrije gevoels Jaren 90 Jaren 60/70 Jaren 10/20 Ik ego sociale Ik - Wij ratione le Jaren 80 zekere Jaren 00/10 Jaren 50 behoud ende Zekerheid / Behoud Bloom DATABANK Demografie Economie Sociaal - cultureel TRENDS - SCENARIO S Korte termijn Lange termijn Trend Nieuwsbrief (maandelijks) Technologie Ecologie - Ruimte Trendrapport (in opdracht van) Politiek ONZE PRODUKTEN VMC verstrekt regelmatig berichten en informatie. Daarvoor hebben wij twee middelen: de VMC TrendNieuwsbrief. Maandelijks rapporteren wij de meest interessante en relevante trends. Wij geven daarbij een korte analyse van deze trends en willen aan de hand daarvan een beleidslijn beschrijven. Deze TrendNieuwsbrief verspreiden wij via onze website. Tevens kunt u zich aanmelden voor toezending per e-mail. het VMC TrendRapport. Dit : is een verdiepende analyse voorzien van een duiding. Uw beleidsonderwerp en de relevante trends brengen we met elkaar in verband en we rapporteren hoe u deze trends kunt inzetten voor uw eigen toekomstontwikkeling. Dit is maatwerk. Heeft u hiervoor belangstelling, neem dan contact met ons op via. info@vmc-bv.nl. Zie ook onze website www.vmc-bv.nl voor wat we doen op het gebied van trends en scenarioplanning. VMC Beleids- en Procesmanagement 4
Met vriendelijke groet, Max van Kelegom e-mail max@vmc-bv.nl Op een andere manier naar je omgeving (leren) kijken : 1. Natuurlijk Sturen (zie ook www.verkeerzien.nl) 2. Trendwatching/Scenarioplanning Kijkt u hiervoor op onze website www.vmc-bv.nl Zin in een paar dagen er op uit? Boek hier mijn vakantiehuisje in Limburg! telefoon 0346-553 683 mobiel 0651-984 927 VMC Beleids- en Procesmanagement Postbus 1629 NL-3600 BP MAARSSEN KvK 30 15 82 44 onder de naam Verkeer & Milieu Consultancy B.V. VMC Beleids- en Procesmanagement 5