Depot antipsychotica

Transcriptie

1 Depot antipsychotica Rikus Knegtering Lentis Groningen Rob Giel onderzoekscentrum, Neuroimaging centrum, UMCG Groningen-Maastricht 9 april 2014 Dank aan Dr. Stefan Heres, Prof Dr. Prakash Masand, Andrea van der Moolen Groningen

2 Disclosure belangen spreker belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk spreker Zie hieronder Bedrijfsnamen Unconditional grants: Astra Zeneca, BMS, Lilly, Stichting Roos, ZonMW Geen (opbrengsten lezingen en boeken naar stichtingen (St. Lentis, RGOc/UMCG voor research en educatie Stichting Julia)). Pensioen: Zorg en Welzijn en ABP. Lid NVvP Spreker voor Janssen, BMS, Lilly, Astra Zeneca, Lundbeck. Publicatie boek 2013 depot antipsychotica van Gorkum,

3 Vrijdag voorjaarscongres: uur; W8 Van Loss-naar Goal-Framing bij psychoeducatie, om de motivatie voor medicatiegebruik te vergroten Knegtering et al 2011: depot antipsychotica anno 2011, Tijdschrift v Psychiatrie

4 Compliance, Adherence, Concordance Therapietrouw

5 Compliance, hoe te meten Zelf rapportage Rapportage behandelaar Anderen Status onderzoek Pillen natellen Electronisch bewaking Bloed, urine, haar lab

6 Compliance, hoe te meten Zelf rapportage Rapportage behandelaar Anderen Status onderzoek Pillen natellen Electronisch bewaking Bloed, urine, haar lab 0 % Compliant Self rating Pill count Plasma levels Target Lam et al Schizophren Res 2003

7 Compliance, hoe te meten Hoe kan ik onthouden wanneer ik mijn medicatie vergeten ben? Zelf rapportage Rapportage behandelaar Anderen Status onderzoek Pillen natellen Electronisch bewaking Bloed, urine, haar lab % Compliant Self rating Pill count Plasma levels Target Lam et al Schizophren Res 2003

8 Compliance Absolute compliant Partial compliant Absolute non-compliant Valestein et al 2002

9 Compliance Compliance varieert vaak per jaar Valestein et al 2007 Absolute compliant Partial compliant Absolute non-compliant Valestein et al 2007

10 Therapietrouw bij schizofrenie en behandelduur Na 10 dagen 25% beperkt adherent Na 1 jaar 50% beperkt adherent Na 2 jaar 75% beperkt adherent Lam et al Schizophr Res 2003;60:313. Weiden and Zygmunt J Prac Psych Behav Health 1997;3;

11 Non adherence en behandelduur in de somatiek

12 Geloof van behandelaars over therapietrouw 21 patienten, 3 maand Non adherence: Byerly 2002 In: Leucht 2006

13 Geloof van behandelaars over therapietrouw 21 patienten, 3 maand Non adherence: 5,3% Non adherent Byerly 2002 In: Leucht 2006

14 Geloof van behandelaars over therapietrouw 21 patienten, 3 maand Non adherence: 5,3% Non adherent 61,9% Non adherent Byerly 2002 In: Leucht 2006

15 Is depot medicatie de oplossing voor therapietrouw

16 Percent of Patients Prospective 6-month follow-up of patients prescribed risperidone long-acting injection Olanzapine LAI 1 year 18 months 2 years percentage of patients still receiving risperidone long-acting injection (RLAI) vs. time (n = 250). Taylor et al Int J of Neuropsychopharmcolgy 2006

17 Terugval (therapietrouw?); depot versus oral medication Schooler; J Clin Psychiatry 2003;64(suppl 16):14-17

18 Terugval (therapietrouw?); depot versus oral medication Depot (Flufenazine enantate/decanoate) Relapse rate after 1 year 27% Rando mization 6 studies Oral (Flufenazine, pimozide, trifluoperazine) 42% Schooler; J Clin Psychiatry 2003;64(suppl 16):14-17

19 Terugval (therapietrouw?); depot versus oral medication Hogarty et al Arch Gen Psychiatry, :

20 Terugval (therapietrouw?); depot versus oral medication Fluphenazine decanoate N=55 Fluphenazine Hydrochloride N= Hogarty et al Arch Gen Psychiatry, :

21 Cumulative proportion surviving Relapse bij patiënten in remissie na discontinuering antipsychotica Na 24 maanden continue RLAI behandeling n= Survival function Complete Censored Gemiddelde tijd tot relapse=15 weken Terugkerens ymptomen (%) Survival time (weken) 12 maanden 24 maanden 36 maanden RLAI, risperidone long-acting injectable Emsley et al. J Clin Psychiatry 2012; 73(4): e541-7

22 Factoren die samenhangen met niet navolgen van behandeladviezen:

23 Factoren die samenhangen met niet navolgen van behandeladviezen: Weinig ziekte besef (inzicht?) (68,4% variance explained Tsang 2009) Negatieve attitude ten aanzien van medicatie (Zelf-)stigmatisering Middelen misbruik Inadequate planning in de zorg (ontslagplanning) Geen goede behandelrelatie Hogere dosis frequentie Bijwerkingen (ongewenste behandeleffecten) Lagere leeftijd (PE) (PE) (PE) (PE) (PE) PE: factoren deels beinvloedbaar via voorlichting/psychoeducatie Pfeiffer et al 2008 Psychiatric Services59(10), pp Valestein et al 2004, Schiz Bull. 30(20) pp Lacro et al 2002, J. Clin. Psychiatry 63 (10) pp Tsang et al 2009, J of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry 40(1), pp Knegtering et al 2011 TvP. Van der Moolen & Knegtering 2013

24 Redenen voor patienten om depot antipsychotica te nemen Jacobsson et al 1980, Hoencamp et al 1985, Pereira et al 1997, Anderson et al 1989 et al 1995, Masand 2007

25 Redenen voor patienten om depot antipsychotica te nemen Geregeld contact met verpleging (88%) De medicatie is meer effectief dan tabletten (82-62%) Geen kans op vergeten (77-75%) Makkelijker (67-52%) Sociale contacten in de kliniek (63%) Graag naar de kliniek gaan (60%) Minder bijwerkingen (47%) Jacobsson et al 1980, Hoencamp et al 1985, Pereira et al 1997, Anderson et al 1989 et al 1995, Masand 2007

26 Is depot medicatie de oplossing voor therapietrouw? Patel et al 2008, 2009, Davis Am J Psychiatry 2010, Knegtering et al 2011, van der Moolen en Knegtering 2013

27 Is depot medicatie de oplossing voor therapietrouw? Depot is een deeloplossing voor therapietrouw en werkt afhankelijk van: De behandelcontext (bejegening, stigma) Voorlichtingstraat Zorgstraat Comfort protocol (bereid zijn medicatie en dosis steeds bij te stellen) Patel et al 2008, 2009, Davis Am J Psychiatry 2010, Knegtering et al 2011, van der Moolen & Knegtering 2013

28 Depot medicatie, farmacologie Galloway et all BMC Psychiatry 2005, 5:18doi: / X-5-18

29 Depot medicatie, farmacologie Acetaat Enantaat Decanoaat Palmitaat Pamoaat Galloway et all BMC Psychiatry 2005, 5:18doi: / X-5-18

30 Heptaanzuur of enathaan zuur C7H14O2 depot antipsychotica: enantaten Decanaanzuur of caprinezuur CH3(CH2)8COOH depot antipsychotica: decanoaten Palmitinezuur of hexadecaanzuur CH3(CH2)14COOH depot antipsychotica: palmitaten

31 Fluphenazine Fluphenazine enanthate Fluphenazine decanoate

32 Olanzapine Pamoic Acid Olanzapine pamoate Pamoic acid Pamoate: any of various salts or esters of an acid C23H16O6

33 Risperidone

34 Micropheres PLGA or poly(lactic-co-glycolic acid) is a copolymer, approved therapeutic in devices, owing to its biodegradability and biocompatibility.

35 Paliperidone Paliperidone Palmitaat

36 Selected Particle Size Leads to Desired In Vivo Release Profile Pharmaceutical Wet Grinding of Paliperidone Palmitate Increase in surface area Increased solubility Enhanced rate of absorption Increased bio-availability no release Wet Grinding Slow, sustained release Data on file. J&JPRD, LLC. Document IDs: N and N

37 De weg van een (depot) I.M. antipsychoticum

38

39

40

41

42 Concentration C max in % Plasma levels evolution from Depot and Long acting injectable Neuroleptics (Simulation) days Haloperidol Decanoat Fluphenazin Decanoat Flupentixol Decanoat Risperdon Microspheres Paliperidon ((9-OH) risperidon) LAI Olanzapine LAI Knegtering en van der Moolen 2011, van der Moolen & Knegtering 2013

43 Veiligheidsprofielen van Olanzapine oraal versus LAI: 24 Weken, N=1000 Treatment Emergent Adverse Events >1% Olanzapine LAI % Oral % Patienten met 1 TEAE Gewichtstoename Slapeloosheid Nasopharyngitis Angst Hoofdpijn Slaperigheid Griepachtige klachten Vermoeidheid Duiziligheid None of these events were statistically significantly different FDA website (accessed ): 43

44 Veiligheidsprofielen van Olanzapine oraal versus LAI: 24 Weken, N=1000 Treatment Emergent Adverse Events >1% Olanzapine LAI % Oral % Patienten met 1 TEAE Gewichtstoename Slapeloosheid Nasopharyngitis Post Injection Syndrome Angst Pijn bij injectie Hoofdpijn Slaperigheid Griepachtige klachten Vermoeidheid Duiziligheid None of these events were statistically significantly different FDA website (accessed ): 44

45 Aripiprazole LAI

46 Belangrijkste take home aripiprazole LAI Aripiprazole LAI is zuivere stof via een vriesdroog proces tot partikels gemaakt, i.m. Een keer maand 400 mg im. onderzocht, Start oraal en geef 14 dagen oraal naast i.m. Gewenste en ongewenste effecten aripiprazole LAI = oraal Injectieplaats pijn 5,1% na 2 4 dagen Interacties via cytochroom 3A4 of 2D6 ->dosis aanpassen (verlagen naar 300 mg/maand).

47

48 Change in Mean PANSS Total Score From Baseline Mean PANSS Total Score Over the Course of Treatment Oral Stabilization Phase on aripiprazole 68 Stabilization Phase on aripiprazole once monthly 400 mg* Double-Blind, Placebo-Controlled Randomized-Withdrawal Phase Oral aripiprazole Placebo IM-depot (n=134) Aripiprazole once monthly: stabilization Aripiprazole once monthly: randomization (n=269) Weeks P<0.05 vs placebo. P<0.001 vs placebo. P< vs placebo. Oral aripiprazole (10 mg/day-20 mg/day) was continued for the first 2 weeks following the initial aripiprazole once monthly dose. Kane JM et al. J Clin Psychiatry. 2012;73(5):

49 Proportion of Participants Free of Relapse in Study Primary End Point: Time to Impending Relapse 1.0 Aripiprazole once monthly Placebo IM-depot 400mg/4 week 50mg/4 week Log-rank test: P HR= Days from Randomization HR=hazard ratio; IM=intramuscular. Kane JM et al. J Clin Psychiatry. 2012;73(5):

50 Proportion of Patients Free From Relapse Kaplan-Meier product limit-curve voor de tijd tot exacerbatie van psychotische symptomen/ dreigende terugval Log-rank test Aripiprazole once monthly 400 mg vs oral aripiprazole mg; P=0.99 Aripiprazole once monthly 400 mg vs aripiprazole once monthly 50 mg; P< Aripiprazole once monthly 400 mg Oral aripiprazole mg Aripiprazole once monthly 50 mg 0 Number of subjects at risk: Aripiprazole once monthly 400 mg: Oral aripiprazole mg: Aripiprazole once monthly 50 mg: Days From Randomization SmPC Abilify Maintena,

51 Grunder et al Am J Psychiatry 2008

52 Mallikaarjun S et al., Schizophrenia Research 150 (2013)

53 Gem. Aripiprazol Concentratie, ng/ml Farmacokinetiek Aripiprazole LAI (depot) Overlap van 10 mg oraal aripiprazol per dag, 14 days mg (n=12) 300 mg (n=8) Aripiprazole 200 mg (n=4) once monthly injections Time, weeks Ongeveer 80% D2 bezetting Mallikaarjun S et al., Schizophrenia Research 150 (2013)

54 Instellen op aripiprazole Elke injectieflacon bevat 400 mg aripiprazol. Na reconstitutie 1 ml suspensie = 200 mg aripiprazol 10-20mg/dag aripiprazol >14 dagen/stabiel Oraal 14 dagen 10-20mg/dag aripiprazol Aripiprazol LAI 400mg/maand i.m. Aripiprazol LAI 400mg/maand i.m. Weken

55 Belangrijkste take home aripiprazole LAI Aripiprazole LAI is zuivere stof via een vriesdroog proces tot partikels gemaakt, i.m. Een keer maand 400 mg im. onderzocht, Start oraal en geef 14 oraal naast i.m. Gewenste en ongewenste effecten aripiprazole LAI = oraal Injectieplaatspijn 5,1% na 2 4 dagen Interacties via cytochroom 3A4 of 2D6 ->dosis aanpassen (verlagen naar 300 mg/maand).

56 Conclusies 1

57 Conclusies 1 Redenen om medicatie niet of onvoldoende te gebruiken Ziektegerelateerd (onvoldoende ziekte besef) Medicatie gerelateerd (ongewenste effecten, onvoldoende gewenste effecten, drugsgebruik) Familie/omstanders gerelateerd (andere visies, stigma) Behandelaar gerelateerd (problemen in therapeutische relatie)

58 Conclusies 2 Verbeter mogelijkheden Psychoeducatie: patient, omstanders en maatschappij Systematische evaluatie van medicatie gerelateerde gewenste en ongewenste effecten (SRA?) Interventies t.a.v. van stigma, binnen en buiten de GGz Investeren in contact (therapeutische relatie) Kennis van nieuwe behandelopties inclusief de (on) mogelijkheden in depot (klassiek, risperidon, olanzapine) Patienten rond behandelmogelijkheden onbevooroordeeld keuzes aanbieden (oraal/depot CGT/IPS/IRB.) Luister naar de patient met kennis van de farmacologie als basis van geven van adviezen Er is wat te kiezen tussen LAI s

59 Vrijdag voorjaarscongres: uur; W8 Van Loss-naar Goal-Framing bij psychoeducatie, om de motivatie voor medicatiegebruik te vergroten Knegtering et al 2011: depot antipsychotica anno 2011, Tijdschrift v Psychiatrie

60 Depot antipsychotica Rikus Knegtering Lentis Groningen Rob Giel onderzoekscentrum, Neuroimaging Centrum, UMCG. Groningen-Maastricht 9 april 2014 Dank aan Dr. Stefan Heres, Prof Dr. Prakash Masand, Andrea van der Moolen Groningen

61

62

63 Voor- en nadelen van langwerkende antipsychotica Voordelen 1,2 Nadelen 1-3 Zekerheid ononderbroken medicatie Lager risico op relapse (?) Lager risico op opname Zekerheid dat relapse het niet gevolg is van inadequate medicatie Therapie-ontrouw wordt onmiddellijk gesignaleerd Frequent contact tussen patiënt en behandelteam Gemak voor patiënt en familie Minder controle over bijwerkingen Langzame dosis-titratie Mogelijke pijn bij de injectieplaats Mogelijk irritaties/laesies bij de injectieplaats Patiënten voelen zich overgecontroleerd en ervaren een verlies van autonomie 1. Kane et al. Br J Psychiatry Suppl Nov;52:S Nasrallah HA. Acta Psychiatr Scand Apr;115(4): Agid et al. Exp Opin Pharmacother 2010;11: