Ontwikkelingen. DGT bij ASS. Esther Leuning Michelle Teluij. Tropische regenbui

Transcriptie

1 Ontwikkelingen DGT bij ASS Esther Leuning Michelle Teluij Mindfulness oefening Tropische regenbui 1

2 Mindfulness oefeningen 1 Speciaal voor ASS - Voorwerpen waarnemen, beschrijven, onthouden - Plaatje, foto en complex plaatje observeren - Waarneming per zintuig: horen, zien, proeven, ruiken, voelen - Deuren tellen, wie gezien?, terugtellen in stappen, letters tellen in tekst Dus hiermee beginnen! Mindfulness oefeningen 2 Moeilijk voor ASS - Stoorzenders uitschakelen - Ademhalingsoefeningen en ontspanningsoefeningen - Spelvormen/participatieoefeningen - Visualisatieoefeningen/geleide fantasie Dus deze oefeningen vaker oefenen! 2

3 Aanleiding onderzoek Klinische praktijk: relatief groot aantal meisjes met ASS die borderline gedrag ontwikkelen Geen bewezen effectieve behandeling voor emotieregulatieproblemen bij ASS Wel DGT In praktijk DGT al toegepast bij ASS met veelbelovend resultaat 3

4 Emotieregulatieproblemen bij ASS Kinderen met ASS meer moeite met regulatie van aandacht, gedrag en stemming (Garon 2009 et al) Groter risico op comorbide angst en stemmingsstoornissen Geen betrouwbare prevalentiecijfers over emotieregulatieproblemen en suïcidaliteit bij ASS! Meer disfunctionele coping bij ASS (Mazefsky et al 2014) - Focus houden op stressor (rumineren, emotionele arousal) - Vermijden en blokkeren Geldt ook voor patiënten met borderline diagnose Emotieregulatie Onderliggende beperkingen ASS Borderline Beperkte ToM Beperkte emotieherkenning Verstoorde prikkelverwerking Rigiditeit Beperking in mentaliseren Uitval op complexere sociale cognitie taken 4

5 Relatie ASS en BPS Geen onderzoeken naar relatie tussen ASS en borderline Relatie ASS/ADHD en persoonlijkheidsproblematiek (Anckarsater et al 2006/2013) ASS/ADHD Omgevings factoren Neurocognitieve stoornissen Persoonlijkheidspathologie ASS vs borderline Overlap Verschil, bij ASS: Emotieregulatieproblemen Suicidepogingen Automutilatie Impulsiviteit Dichotoom denken Minder aantrekken/afstoten Rigiditeit meer op de voorgrond Beperkt voorstellingsvermogen Functioneel contact 5

6 DGT bij ASS Geen wetenschappelijke publicaties over toepassing van DGT bij ASS! Boekpublicatie: DGT klinische praktijk - Klinische ervaringen met DGT binnen forensische psychiatrie bij volwassenen met ASS - Goed toepasbaar met enkele aanpassingen - kwaliteiten: oordeelsvrij beschrijven, één ding tegelijk, oog voor detail, therapietrouw - effect: uitbreiding vaardigheden, meer zelfvertrouwen Echter onduidelijk of er alleen sprake is van ASS diagnose of ook BPS kenmerken Cijfers DGT database 9 van de 32 BPS patiënten met ook ASS diagnose - alleen meisjes - diagnose ASS laat gesteld (13-15 jaar) - (boven)gemiddeld intelligent Zijn er wat betreft emotieregulatie verschillen tussen de ASS groep en de borderline groep? -gemeten volgens BPDSI -gemeten volgens LPI 6

7 BPDSI BPDSI impulsiviteit subschaal 7

8 LPI Aanpassen Veel overlap in emotieregulatieproblemen tussen ASS en borderline DGT grijpt aan op emotieregulatieproblematiek Borderline ASS 8

9 Drie cases casus leeftijd diagnose voorgeschiedenis 1 Patient 14 1 : 15 jaar, Asperger, BPS, disharmonisch Vanaf jonge IQ leeftijd (VIQ 142 PIQ 107) BPS stemmingsklachten Meerdere (crisis)opnames Bij 13 jaar diagnose ASS 2 Patient 17 2: 17 jaar; PDD-NOS PDD-NOS, anorexia, pers stoornis CGT ivm NAO depressie Anorexia nervosa 2012 opname: diagnose ASS Pers. stoornis NAO Patient 3: 17 jaar, McDD met borderline trekken 3 15 PDD-NOS, type McDD Pers. stoornis NAO : CGT, systeemtherapie 2010 start DGT : diagnose ASS BPDSI totaalscore 9

10 LPI score Coping (UCL) Actieve coping Passieve coping voor na voor na 10

11 Aanpassingen Geen grote aanpassingen nodig voor jongeren met ASS Rekening houden met beperkingen maak het concreet vraag naar beleving en emoties, help deze te verwoorden gebruik van doen alsof en gedachte-experimenten is moeilijk reduceer het aantal prikkels maak gebruik van pictogrammen, schema s of beelden schenk extra aandacht aan generalisatie/trainen van nieuw gedrag Overweeg of groepsvaardigheidstraining mogelijk is Effecten Houden zich aan afspraken en zijn gemotiveerd Commitment probleem beter te beïnvloeden Leren toepassen nieuwe vaardigheden vraagt meer investering Consolideert beter: blijven toepassen wat ze geleerd hebben Mogelijk wel beter effect dan bij borderline groep! 11

12 Sigmund In de praktijk lmpje 12

13 Commitment Niet willen heeft verschillende onderliggende betekenissen: Niet weten Niet kunnen Niet durven Niet weten Kern Naïviteit en wereldvreemdheid Accent Informatie zoeken, begrijpen en leren plaatsen in breder verband Doen Veel uitleggen, zelf dingen laten uitzoeken of samen uitzoeken, psycho-educatie, visualiseren en ervaringen aanbieden 13

14 Niet kunnen Kern Sociaal emotionele onrijpheid en gebrek aan vaardigheden Accent Aansluiten bij mogelijkheden en aanleren van vaardigheden Doen Lage doelen stellen, vaardigheden aanleren in deelstappen, succeservaringen laten opdoen, belonen, constant stimulatie en uitlokken (PRT) Niet durven Kern Angst, faalangst en negatief zelfbeeld Accent Vergroten zelfvertrouwen, verminderen angst Doen Tempo aanpassen, kleine stapjes, controle mogelijkheden inbouwen, steun en veiligheid bieden, vertrouwen geven, schakeltijd geven, samen doen 14

15 Dialectische dilemma s 1 Conflict tussen Handicapmodel (ASS) Dialectisch model (DGT) - Acceptatie van de stoornis - Acceptatie en verandering - Omgeving moet aanpassen - Client moet veranderen en effectief zijn - Evenwicht bewaren - Uit evenwicht brengen en (niet te veel verstoring) eigen evenwicht weer vinden Wijze geest Hebben mensen met ASS een wijze geest? Hebben ze een hoger angstniveau waardoor deze moeilijker te bereiken is? Kunnen we er op vertrouwen dat ze die kunnen aanboren? 15

16 Dialectische dilemma s 2 Bij ASS meer Emotionele dan Zelfinvalidatie kwetsbaarheid Actieve passiviteit dan Schijnbare competentie Onverminderde crises dan Geremde rouw (learned helplessness) Dialectische dilemma s 3 Dus doen ze een appèl op Acceptatie Mededogend flexibel Zorgend 16

17 Dialectische dilemma s 4 Maar hebben ze nodig Gericht op verandering (wat ga jij doen?) Welwillend blijven eisen (wat kun je wel? en vaardigheden leren) Onbeweeglijk gecentreerd (doel vasthouden en geloven in wijze ik) In beeld 17

18 Maar Teveel gericht op verandering, welwillend eisen en onbeweeglijk gecentreerd leidt tot overvraging bij ASS Dus blijf zoeken naar balans en wees ook gericht op acceptatie, mededogend flexibel en zorgend Conclusie DGT veelbelovend voor ASS Wat heeft een autist nodig? Wat biedt DGT? Structuur Voorspelbaarheid Vaardigheden Gedragstherapeutische leerprincipes Generalisatie bevorderen Duidelijke kaders en vaste structuur in sessie en training Concrete vaardigheden Gedragstherapeutische leerprincipes Aandacht voor generalisatie (combinatie individuele therapie, VT, TC, NT) 18

19 Wetenschappelijk onderzoek 1 Werkt DGT bij BPS/ASS diagnose ook? - verbetering op BPDSI score, LPF score en actieve coping op UCL? Werkt DGT bij BPS/ASS diagnose beter dan bij BPS alleen? - meer verbetering bij ASS op BPDSI score, LPF score en actieve coping op UCL? omdat: - concrete vaardigheden geleerd worden - er minder interactiedynamiek is Wetenschappelijk onderzoek 2 Werkt DGT + serious game bij BPS beter dan DGT alleen? omdat: er meer geoefend kan worden er meer aangesloten wordt bij de leefwereld van jongeren Werkt DGT + serious game bij BPS/ASS beter dan bij BPS alleen? omdat: - er meer visualisatie is en voorbeelden gegeven worden - er meer aandacht voor generalisatie is 19

20 Take home Laat behandelindicatie bepalen door symptoomcomplex dat op voorgrond staat en NIET door classificatie DGT niet alleen effectief bij borderline, maar ook bij ASS met emotieregulatieproblemen goed toepasbaar! Let daarbij nog nadrukkelijker op de balans tussen verandering en acceptatie om overvraging te voorkomen Verder onderzoek is gewenst Vragen/discussie 20

21 21