Emotieregulatie en mindfulness bij adolescenten met ASS. Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven

Transcriptie

1 Emotieregulatie en mindfulness bij adolescenten met ASS Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven

2 Structuur 1. Autisme 2. Emotieregulatie 3. Emotieregulatie en autisme 4. Mindfulness en emotieregulatie 5. Mindfulness bij (adolescenten met) autisme

3 1. Autisme DSM-IV 1. Sociaal 2. Communicatie 3. Stereotype patronen 1. Vroeger dacht ik dat het erg belangrijk was om vrienden te hebben. Maar bij een cursus leerde ik dat echte vriendschap zeldzaam is. Had ik dat maar eerder geweten, dat had me veel moeite gescheeld. 2. Mijn lerares doet telkens twee haasjes na.. 3. Mijn hoofd zit helemaal vol. Als er nu nog iets bij komt dan valt er aan de andere kant iets uit.

4 2. Emotieregulatie Strategieën om met emoties om te gaan Monitoren, evalueren en sturen van emotionele reacties Als Nederland verliest.. Vermijden Binnen houden Groter maken

5 Nodig voor emotieregulatie: Bewust zijn van emoties, emotieherkenning Coping strategieën hebben en deze gebruiken

6 3. Autisme en emotieregulatie Moeite met: Herkennen emoties Differentiëren tussen emoties Verbaliseren emoties Oorzaak herkennen Oorzaak niet in het sociale

7 Emotieregulatie bij autisme (Rieffe e.a., 2011) 184 kinderen met en zonder ASS Gemiddelde leeftijd: 11 jaar Ouders: ASS meer emotionele problemen Piekeren, angst, somberheid Meer negatief affect, minder positief affect Kinderen met ASS: niet meer emotionele problemen

8 Emotieregulatie bij autisme (Mazefsky e.a., 2012) Op basis van iets kleins escaleert het In de emotie blijven hangen

9 Blijven hangen/persevereren Overmatige focus op het probleem Moeite met schakelen van de aandacht Schakelprobleem vs probleem in de emotieregulatie

10 Adaptieve coping strategieën (Rieffe e.a., 2011) Autisme en controlegroep Differentiëren tussen emoties Bewust zijn van lichamelijke gevoelens Alleen controlegroep: Niet weglopen Analyseren van emoties Verbaal delen: Controle: Ja, ASS: beetje

11 Gezonde coping (omgaan met problemen) Contact zoeken / praten Afleiding / ontspanning / vakantie Maar: Voor mensen met ASS soms juist meer stress Geeft nog meer prikkels / belasting Minder soorten coping Mindfulness zou goede vorm kunnen zijn

12 4. Mindfulness en emotieregulatie (Hill & Updegraff, 2012) Mindfulness verbetert emotieregulatie door: Meer bewust van wat je voelt Emoties kunnen differentiëren Niet reageren/oordelen (nonreactivity) Effect mindfulness: Minder emotioneel reageren op stressoren Vermindering rumineren

13 Twee elementen mindfulness (Anicha e.a., 2012) 1. Observeren Luisteren, je lichaam voelen, etc. Meer horen, proeven.. Meer bewust, minder automatische piloot Voorspelt enhanced perceptual skills 2. Nonreactivity laat gedachten maar voorbij gaan Verbetert de flexibiliteit Niet: beter observeren minder reageren

14 5. Mindfulness bij autisme Observeren: Lichamelijke sensaties: Goed! Meer opmerken Beter reguleren Luisteren en proeven: Lastig Merken al teveel op Eerder extra overbelast Ademhaling, lichaam: Goed Afleiding van andere prikkels Geeft rust

15 Mindfulness bij autisme Nonreactivity Laat gedachten maar voorbij gaan Laat alles er maar even zijn, je hoeft er niks mee. Goed: afstand nemen van Gedachten Geluiden Andere prikkels Filmpje Harry

16 Mindfulness bij adolescenten met autisme 2 artikelen Singh e.a., kinderen autisme, 3 kinderen Asperger jaar oud Regulier onderwijs, thuis wonend Probleem: agressief gedrag Slaan, schoppen, bijten, krabben, vernielen Eerdere therapie onvoldoende helpend

17 Interventie: Meditation on the soles of the feet. Moeders: 1 dag getraind + 1 maand oefenen Moeder traint met kind: elke dag 30 min 5 dagen aaneen Zittend in de stoel, voeten op de grond

18 Meditatie: 1. Gewoon ademen, je hoeft niks te doen 2. Denk terug aan waardoor je zo boos werd 3. Blijf bij de boosheid 4. Ga met je aandacht naar je voetzolen 5. Beweeg je tenen, voel je sokken, je hielen in je schoenen 6. Blijf gefocust op je voeten tot je je weer rustig voelt

19 Procedure Na week training 2 keer per dag oefenen, alleen Gebruiken wanneer / na boosheid Ouders en brussen geven reminders. Geen verdere instructies of aansturing

20 Onderzoeksresultaten 3 pubers met Asperger Resultaten

21 Onderzoeksresultaten 3 pubers met Autisme

22 Adolescenten zelf: Would you advice it to anyone else? Yes, without hesitation Why? Because it works man, no question about it.

23 Wat doen we in Nederland? GGZ Eindhoven Training voor 17+ (jong)volwassenen 9 weken 14 meditaties aanleren Ademhaling Lichaam Gedachten Geluiden Beweging

24 Helpt bij reguleren van stress Evenwicht prikkels opdoen en ontprikkelen Meditatie-oefening geeft hersenen even rust Geeft ruimte voor nieuwe prikkels Even mijn hoofd resetten Filmpje Roderick

25 Helpt bij proces van acceptatie, afstand nemen, nonreactivity Accepteer dat je afgeleid bent Het is zoals het is Stoppen met vechten Gedachten gaan vanzelf weer voorbij

26 Training herschreven samen met ervaringsdeskundigen Mij zegt de uitdrukking van de vrouw niets. Verder begrijp ik niet waar dat haar vandaan komt, waarom het daar zit.

27 Letterlijk nemen van taal

28 Voorbeelden Laat je armen los Gat in je hoofd zoals een dolfijn Ga met je aandacht door je linkerarm naar je linkerhand.. Kijk of je kunt voelen waar Luister naar de stilte Focus op de ruimte tussen je tenen. Voel je adem naar beneden gaan, naar je tenen

29 Onderzoek: participanten zelf Gemakkelijker in te slapen Bij piekeren in bed: aandacht verleggen Makkelijker gedachten loslaten Bijvoorbeeld ook op het werk Minder last van geluiden Luisteren naar geluiden zonder erop door te denken

30 Beter grenzen aanvoelen Korte oefening op het werk Lichaam scannen Met name de vrouwen Minder overgeleverd aan stress Korte meditatie In elke groep 1 à 2 deelnemers die geen baat hebben Geen contact met lichaam?

31 Randomized controlled trial 20 clienten interventie 21 clienten wachtlijst: controlegroep Klachtenlijsten Global mood scale Rumineren

32 45 Depression 24 Anxiety Intervention group Control group Intervention group Control group 20 T1 T2 10 T1 T2 Rumination Positive affect Intervention group Control group Intervention group Control group T1 T T1 T2

33 Training pubers met autisme UvA-Virenze Ongeveer zelfde oefeningen Uitleg iets anders Aangepast aan pubers Parallel oudertraining Net gestart, op basis van ervaring aanpassen

34 Bedankt voor uw aandacht