Zomernota Gemeente Enschede

Transcriptie

1 Zomernota 2015 Gemeente Enschede

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave Duurzaam, Samen, Sterker: Versnellen op de economische golf Prioriteiten in deze coalitieperiode Het stadsdeel als invalshoek: resultaten Stadsconsultatie Leeswijzer Stand van zaken Inleiding Maatschappelijke ondersteuning Versterken economie Duurzame leefomgeving Dienstverlening en financieel beleid Financieel middelenkader Totale financiële opgave Structureel middelenkader Incidenteel middelenkader Opgave en bezuinigingsrichtingen Sociaal Domein Opgave en bezuinigingsrichtingen Fysiek Domein Opgave Onderwijshuisvesting en Vastgoed en bezuinigingsrichtingen Overige ontwikkelingen Samenvatting financieel middelenkader Bijlage 1A Beslispunten Raad Bijlage 1B Beslispunten College Bijlage 2 Technische wijzigingen Bijlage 3 Begrotingswijzigingen Bijlage 4 Facts & Figures nieuwe taken Jeugd en Begeleiding blz. 2 (van 83)

3 1. Duurzaam, Samen, Sterker: Versnellen op de economische golf Zowel landelijk als lokaal kruipen we, dankzij de inzet van velen, langzamerhand uit het dal van de crisis. De economie groeit weer licht en wij willen er klaar voor zijn om dat optimaal te benutten. Enschede komt uit woelige tijden: door de structuur van de gemeente is het moeilijk om op hetzelfde moment de problemen van vandaag op te lossen en te investeren in morgen. Toch is dat wel waar we naartoe willen. Dat betekent dat we verder bezuinigen om te kunnen investeren. Vanuit het realisme van weinig geld en hoge werkloosheid zetten we creativiteit en innovatie in om onze doelen te bereiken: het krappe kader waarbinnen we werken daagt uit: we lossen knelpunten op zodat we ambities kunnen verwezenlijken. Economische groei als motor Voorwaarde voor economische groei is onder meer een aantrekkelijk vestigingsklimaat en een zeer dienstverlenende overheid. Behalve goed onderwijs, prettig wonen & werken en een internationale school, dragen ook onze top-culturele instellingen op het terrein van muziek en kunsten in belangrijke mate bij aan een gezond en vitaal economisch vestigingsklimaat. De gemeente maakt de economie niet. Dat doen bedrijven en partners in Enschede. Onze rol is de ontwikkelingen te faciliteren en belemmeringen weg te nemen. Naast het aanpakken van onze werkloosheid en de structurele problemen in onze grondportefeuille, investeren we in projecten die de structuur van de stad ten goede komen. Voorbeelden daarvan zijn het Kennispark en het gebied rond de voormalige luchthaven Twente. We zetten onder meer apps in om mensen aan werk te helpen en werken via cocreatie aan inhoudelijke onderwerpen, bijvoorbeeld bij de transities in het sociaal domein. Deze manier van werken leidt tot nieuwe oplossingen en draagt bij aan een van onze belangrijkste uitgangspunten: we doen het samen. We transformeren als gemeente van bepaler naar facilitator. Bijvoorbeeld door het geven van ruimte aan innovatieve oplossingen die in de Enschedese samenleving opborrelen. Eigen verantwoordelijkheid is leidend. De gemeente is transparant in wat zij wel en niet tot haar rol rekent. Tegelijk is het een kwestie van én het een én het ander. Om de stad gezond te maken gaan we investeren en bezuinigen. Om de stad gezond te houden gaan we ook preventief te werk. De arbeidsparticipatie in Enschede is nog steeds een aandachtspunt, zeker in combinatie met de hoge werkloosheid. De werkloosheid is in Enschede in 2014 met 0,6% gedaald, dit in tegenspraak met de landelijke trend (een stijging van 0,2% in 2014). We willen toekomstbestendig zijn en investeren in preventie. Dat betekent dat we oog hebben voor het risico dat we lopen op het gebied van (arbeids)participatie. Naast volle inzet op economische ontwikkeling, willen we mensen mogelijkheden bieden om onbetaald te werken en zo te participeren. Investeren in de toekomst Wij zijn ons ervan bewust dat de komende periode bezuinigingsmaatregelen moeten worden genomen, die pijn doen. We zijn er echter van overtuigd dat het nodig is om te komen tot duurzame financiële soliditeit, terugdringing van de hoge werkloosheid en economische versterking van onze gemeente en regio voor de langere termijn. Wij blijven oog houden voor blz. 3 (van 83)

4 mensen die steun echt nodig hebben. Deze coalitie wil daarnaast ruimte voor nieuw beleid waarvoor wij verandergeld hebben gereserveerd. (Citaat Coalitieakkoord, 15 mei 2014) Dit citaat uit het coalitieakkoord is nu ruim een jaar oud, maar heeft aan kracht niets verloren. Daarmee vormt het de leidraad voor de Zomernota. De conclusie na 1 jaar luidt dat wij in het afgelopen jaar een basis gelegd hebben (aanpak sociaal domein, verbeterd MPG en realisatie taakstellingen), maar dat het tempo omhoog moet. We blijven kwetsbaar voor bijstelling van het gemeentefonds of eventuele bijstelling van het macrobudget BUIG. Onze begroting kent een geschiedenis van steeds opnieuw meer middelen dan toegewezen vanuit het gemeentefonds, te bestemmen voor thema s als werkloosheid, armoede, cultuur, zorg, welzijn. In het coalitieakkoord is de balans daarvan opgemaakt en de conclusie getrokken dat het roer om moet. De strategie verandert: We zetten meer in op eigen kracht, beroep op zelfstandigheid en het nemen van eigen verantwoordelijkheid. Daardoor worden we een faciliterende gemeente die initiatieven van inwoners en ondernemers ondersteunt en belemmeringen wegneemt. Nieuwe ruimte voor de samenleving Deze opstelling heeft ook gevolgen voor de verhoudingen in de driehoek samenleving-marktoverheid. De rol van informatisering en digitalisering is groot en biedt steeds meer kansen voor mensen om zelfstandig te leven of actie te ondernemen. We zijn steeds meer onderdeel van een levend netwerk dat bepalend is voor waar het naartoe moet. Ons antwoord op de ontwikkelingen is enerzijds het verder ontwikkelen van het stadsdeelgewijs werken en de dialoog met inwoners. Anderzijds maken we onze dienstverlening toegankelijker, eenvoudiger en communicatiever. Het is van belang dat inwoners weten wat onze rol wel en niet is. Financieel middelenkader en stand van zaken 2015 Begin juni hebben wij de meicirculaire ontvangen en doorgerekend voor Enschede. Het financiële beeld voor 2015 is verslechtert met 2,9 miljoen euro. Daarmee komt het verwachte tekort voor 2015 op 3,2 miljoen euro. Dat is meer dan de in het coalitieakkoord genoemde 1 miljoen euro. Het is niet mogelijk om op deze korte termijn in de zomernota al bijsturingsmaatregelen voor te leggen. Uiteraard gaat het college al wel maatregelen nemen om binnen haar bevoegdheid het tekort terug te brengen. blz. 4 (van 83)

5 In de tabel hieronder staan de opgaven voor de komende 4 jaar overzichtelijk weergegeven: in mln Structurele harde opgave 0,8-2,4-2,7-3,6 Structurele bezuinigingen 2,5 1,9 2,3 3,9 Saldo structureel middelenkader 3,3-0,5-0,4 0,3 Incidentele harde opgave -6,5-3,8-1,0 0 Incidentele dekking 3,1 2,2 0 0 Saldo incidenteel middelenkader -3,3-1,6-1,0 0 Opgave Sociaal Domein -4,2-12,0-16,1-16,9 Bezuinigingsrichtingen sociaal domein 4,2 12,0 16,1 16,9 Saldo Sociaal Domein Opgave Fysiek domein -0,3-0,5-0,5 Bestuurlijke prioriteit extra ruimte sted. ontwikkeling 0-2,0-2,0 Bezuinigingsrichtingen fysiek domein 0,2 0,5 2,5 Saldo Fysiek Domein -0,1-2,0 0 Opgave Onderwijshuisvesting en Vastgoed -5,1-5,1-5,1 Bezuinigingsrichtingen Dienstverlening en Financieel Beleid 2,8 3,7 5,1 Saldo Dienstverlening en Financieel Beleid -2,3-1,4 0 Totaal Financieel middelenkader 0-4,4-4,7 0,3 Een positief getal (+) verbertert het saldo. Een negatief getal (-) verslechtert het saldo. Om te voldoen aan de richtilijnen voor het financieel toezicht, moeten we een sluitend structureel middelenkader indienen voor Datzelfde geldt ook voor het beeld tot 2019: daarmee laten we op lange termijn zien dat we onze financien op orde hebben. Het middelenkader is in 2016 sluitend en sluit ook meerjarig op een positief saldo van 0,3 miljoen euro in 2019: Voor de resterende incidentele opgave van 4,4 miljoen euro in 2017 worden bij de begroting voorstellen gedaan voor aanvullende dekking. Voor de opgave binnen het sociaal domein van 16,9 miljoen euro vanaf 2019, is een strategie- en maatregelenpakket opgesteld. Daarmee kan de opgave naar verwachting binnen het sociaal domein opgelost worden. Binnen het fysiek domein wordt binnen 4 jaar structurele ruimte gecreerd om verwachte knelpunten op te vangen en extra ruimte voor stedelijke ontwikkeling mogelijk te maken Binnen het begrotingsprogramma Dienstverlening en Financieel worden besparingen doorgevoerd. Daarmee wordt de opgave van Onderwijshuisvesting en Vastgoed blz. 5 (van 83)

6 uiteindelijk binnen de termijn van het middelenkader structureel opgevangen Prioriteiten in deze coalitieperiode In de vierjarenbegroting zijn prioriteiten opgenomen voor de komende vier jaar. In het afgelopen jaar is de nadruk steeds meer komen liggen op integrale sturing op de beschreven ambities. Dit proces vraagt continue aandacht en scherpte. In elk planning en control product dat het college de raad aanbiedt, wordt gerefereerd aan de voortgang op de thema s in het schema. Het schema uit de begroting is hieronder opnieuw weergegeven. op de kolomkoppen: In voorbereiding: Dit zijn alle onderwerpen die nog niet voor besluitvorming aan het college zijn voorgelegd. In de voorbereidende fase is altijd een rol weggelegd voor de stad. Soms prominent, soms minder. B&W: Onderwerpen die ter besluitvorming aan het college van B&W zijn voorgelegd. Raad: onderwerpen die ter besluitvorming aan de gemeenteraad zijn voorgelegd Uitvoering: het beleid of de afspraken die over het onderwerp zijn gemaakt met raad en college, worden uitgevoerd. De arcering verwijst naar de plek van dit thema in het oorspronkelijke schema uit de vierjarenbegroting In sommige gevallen verandert een onderwerp gedurende het proces van naam of wordt vervangen door iets anders (bijvoorbeeld: Actieplan Banen wordt vervangen door Twente blz. 6 (van 83)

7 Werkt ). De naamswijziging is terug te vinden in de vakjes in het schema. In volgende versies van het schema zal alleen de nieuwe terminologie worden gebruikt. Hierna volgt per thema de toelichting op het onderwerp in de linker kolom van het schema. Werk: Een zinvolle invulling van het leven is de basis Door de decentralisaties ontstaan steeds meer mogelijkheden voor een samenhangende aanpak op gebied van meedoen, opgroeien, leren, wonen en zorg. Nieuwe, meer integrale arrangementen zijn mogelijk en noodzakelijk om de krachten in de samenleving de ruimte te geven en anderen te helpen. We zetten volledig in op zoveel mogelijk mensen naar werk of een zinvolle dagbesteding. De ambitie om geen beroep meer te hoeven doen op de vangnetregeling (voormalige MAU) van het rijk, staat fier overeind. Dat betekent dat we de uitstroom uit de bijstand en beperking van de instroom, voortdurend in de gaten houden. We hebben de ambitie om geen gemeentelijke middelen meer in te zetten voor uitgaven in de algemene bijstand. Dat doen we via het Deltaplan 'bijstandsuitgaven binnen rijksbudget'. We zetten extra in op het binden van (nieuwe) bedrijven aan Enschede. De concrete doelstelling die daaraan hangt is dat dit in 3 jaar tijd minstens 150 arbeidsplaatsen moet opleveren. En dat dit leidt tot vermindering van het aantal uitkeringen doordat mensen aan het werk gaan. Behalve op het inzetten van nieuwe bedrijven, zetten we ook in op de uitstroom naar werk. We willen de uitstroom verhogen met circa 100 werkzoekenden per jaar. In lijn met het Arbeidsmarktoffensief zetten we er op in om in 2016 en 2017 jaarlijks ongeveer 3000 uitkeringsgerechtigden per jaar te herbeoordelen. Bij die herbeoordeling kijken we zowel naar de rechtmatigheid (klopt het nog met uw uitkering?) als naar de doelmatigheid (wat doet u en wat zou u kunnen doen?). Op deze manier verwachten we de uitkeringslasten met circa 1,8 miljoen euro per jaar te kunnen verlagen. In de begroting werd nog gesproken over een actieplan banen; inmiddels is het instrument Twente Werkt! opgesteld door de Twenteboard, in samenwerking met de provincie. In het kader van Twente Werkt! is een start gemaakt met een sector aanpak en er wordt zaken gedaan met partners zoals Kennispark en port of Twente om de acquisitie te verbeteren. Hierin speelt de provincie een actieve rol. Binnen Twente Werkt! ligt een duidelijke verbinding naar de Techbase op de voormalige luchthaven Twente. Een belangrijk onderdeel van Twente Werkt! is de actieve benadering van de Duitse banenmarkt. Hiervoor is in regionaal verband een ambitie neergelegd, waar met grote inzet aan gewerkt wordt. We verwachten de doelstellingen die hiervoor in 2015 liggen ook dit jaar te behalen. Het stadsdeel als invalshoek Werken vanuit de behoefte van de inwoners en partners, betekent voor Enschede dat de rol van het stadsdeel belangrijker wordt. Daarom hebben we in deze zomernota een aparte paragraaf gewijd aan het stadsdeelgewijs werken. Decentralisaties van vangnet naar springplank Inmiddels zijn een groot aantal taken binnen het sociaal domein overgedragen aan de gemeente. Met ingang van 1 januari 2015 zijn de nieuwe WMO én de Jeugdwet een verantwoordelijkheid van de gemeente. Omdat de wijkcoaches al in wijkteams werkten vóórdat de transities werden geëffectueerd, verliep de overgang soepel. Tegelijkertijd zetten we de verdere stappen in de noodzakelijke transformatie. Daarbij zetten we in steeds meer in op preventie, eigen kracht en het ontwikkelen en realiseren van algemene voorzieningen. Zoals in de armoedenota al aangegeven, hebben we onderzocht of we één regeling blz. 7 (van 83)

8 aanvullend inkomen kunnen vormen. Dit vanuit het idee dat dit tot besparing leidt. Uit het onderzoek blijkt dat ongewenste dubbelingen niet aantoonbaar zijn. Vanuit dit perspectief kiezen we er op dit moment niet voor om verder te werken aan deze mogelijkheid. We richten onze acties op het ontwerpen van een nieuwe (uitvoerings)aanpak in het sociaal domein. We werken dit de komende periode verder uit. Dit gebeurt in het bredere project innovatie van het sociaal domein. Wie ondersteuning nodig heeft, helpen we. Dat doen we op maat en in overleg met mensen zelf, mantelzorg en familie. Waar maatwerkvoorzieningen nodig zijn zetten we die in. We gaan daarbij uit van het resultaat dat we bereiken; niet van het aantal uren dat wordt besteed. Dit beleid is nu in uitvoering en evalueren we voor 1 oktober Gerichte stedelijke ontwikkeling We zetten in op faciliterend grondbeleid en organische stedelijke ontwikkeling. Dat betekent een andere houding en werkwijze dan we tot voor kort gewend waren. Bovendien zijn wij volgend in initiatieven van anderen; met een focus op het binnensingelgebied en de verdere economische ontwikkeling. Onder de naam Richting aan Ruimte (RAR) treffen we voorbereidingen om een quickscan te ontwikkelen die gaat helpen een inschatting te maken van de meerwaarde die een nieuw initiatief kan toevoegen aan Enschede. Deze wordt in het najaar aan de gemeenteraad aangeboden. Randvoorwaarden voor deze ontwikkeling is dat er middelen beschikbaar zijn en komen die het mogelijk maken om deze transformatie vorm te geven. De unieke kwaliteit van de voormalige luchthaven Twente wordt gebruikt voor het aantrekken van innovatieve bedrijven. Inmiddels zijn een Topteam en een Kwaliteitsteam in het leven geroepen. De provincie speelt een belangrijke rol in dit proces. Het Topteam heeft als opdracht om het bedrijven- en kenniscluster Advanced Materials en Advanced Manufacturing (AMM) te versterken. Het Kwaliteitsteam zet zich in om de kwaliteit, richting en ambitie van het gebied te benutten als drager voor de nieuwe ontwikkeling. Op cultureel gebied leggen we meer en meer de verantwoordelijkheid bij de betrokken partijen. Dat levert soms een worsteling op: een goed cultureel klimaat is in het belang van een stad als Enschede. Cultuur maakt onderdeel uit van het brede palet aan taken en verantwoordelijkheden van de gemeente. Het maken van keuzes is onvermijdelijk. Bruisende binnenstad Op 2 april 2015 vonden in Enschede de opnames van The Passion plaats. Het evenement heeft meer dan bezoekers naar de binnenstad getrokken. Bovendien zagen meer dan 3 miljoen kijkers de live-uitzending op TV. Hiermee is een belangrijke doelstelling uit het coalitieakkoord -het binnenhalen van een toonaangevend binnenstadsevenementgerealiseerd. Als bevestiging van de ingezette lijn, werden we genomineerd als Binnenstad van het jaar Ondanks dat het geen vervolg heeft gekregen is het een compliment dat recht doet aan de inzet van alle betrokkenen voor een bruisende binnenstad. Niet alleen vanwege het winkelaanbod, maar ook vanwege de evenementen, zoals de Proefeet die dit jaar voor de 30 e keer wordt georganiseerd. In samenwerking met alle partijen in de stad is, in concept, een agenda centrum opgesteld. Deze geeft de visie op de binnenstad weer, in alle integraliteit die daar bij past. blz. 8 (van 83)

9 De jeugd heeft de toekomst Begin 2015 heeft de raad de Lokaal Educatieve Agenda (LEA) vastgesteld. In deze agenda staan doelstellingen voor onderwijsvernieuwing. Daarbij ligt de nadruk op jongerenparticipatie, ouders als partner en techniek. Scholen en bedrijven kunnen initiatieven indienen die kans maken op subsidie van de gemeente. Op deze manier sluit de gemeente aan bij wat er in Enschede gebeurt, en geeft een impuls wanneer een initiatief aansluit bij onze ambities. Duurzaamheid: de toekomst is nu! De Co2 ambitie blijft onverminderd van kracht. Het accent op gezamenlijke actie, zoals benoemd in de begroting, is omgezet in duurzame daden. Tijdens de eerste bijeenkomst op 12 maart is samen met inwoners en partners een start gemaakt met het uitvoeren van de opgaven waar Enschede op het gebied van duurzaamheid voor staat. Via concrete deals zoeken de verschillende partijen naar optimale samenwerking. De resultaten die we behalen, maken we scherper en duidelijker. Deze hebben een plek gekregen in het Actieplan Duurzaamheid. Compacte overheid met focus Enschede is een brandpunt van dynamiek, waar ruimte is voor ondernemerschap en burgerschap. De verwachtingen die de samenleving heeft bij de rol van de overheid is aan voortdurende verandering onderhevig. De omvorming van een uitvoerende naar een vooral faciliterende compacte gemeente vullen we concreter in. Dit vraagt ook verandering van het gedrag van onze mensen. We hebben aandacht voor die verandering en geven ruimte aan goede voorbeelden. Immers: alleen als we allemaal meebewegen komen we waar we willen zijn. Daarom intensiveren we op de strategische eenheid en gebruiken we analyses op big data om beleidseffectiviteit te vergroten. De ambities rond outsourcing blijven. Bijvoorbeeld met betrekking tot het Sportbedrijf en Onderhoud Enschede. Maar ook binnen andere clusters van werkzaamheden kijken we kritisch naar de mogelijkheden en willen we waar mogelijk versnellen. Solide financieel beleid In het coalitieakkoord is de duidelijke doelstelling opgenomen om de financiële situatie van Enschede te verbeteren en daarnaast minder financiële documenten op te leveren. Deze Zomernota is daar een concreet voorbeeld van: hierin komen de voormalige Kadernota en de Concernrapportage samen. Bij de bespreking van de jaarrekening 2014 is 10 miljoen euro toegevoegd aan het weerstandsvermogen. Daarmee is de ratio op 1,1 uitgekomen. Uit de jaarrekening 2014 blijkt dat de schuldquote is gedaald naar 81%. Het streven is om in de huidige collegeperiode onder de 80% uit te komen. Veiligheid Wij zien dat de aanpak van radicalisering steeds meer inzet vraagt. Enschede is hierbij de trekker in regionaal verband. Onze focus ligt daarnaast op preventieve maatregelen gericht op dialoog en integratie. We werken actief samen met stadsdeelmanagement, onderwijs en politie om zo deskundigheid te bevorderen en eerder te signaleren en reageren. blz. 9 (van 83)

10 Het aantal High impact misdrijven, vooral op het gebied van woninginbraken, daalt steeds verder. De nadruk ligt in de komende tijd op het verminderen van criminaliteit door veelplegers. Onder meer via de Top X in samenwerking met het veiligheidshuis Twente en de wijkteams. Daarbij is het van cruciaal belang dan deze doelgroep de benodigde maatschappelijke begeleiding krijgt en dat deze door de ketenpartners wordt geborgd. Met betrekking tot het onveiligheidsgevoel richten we ons op een verdere verbetering van monitoring en beïnvloeding op buurt- en wijkniveau. Dit doen we niet alleen maar in samenwerking met twente safety & security (TS&S). TS&S biedt ons de kans gezamenlijk met onderwijsinstellingen, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en bewoners te investeren in veiligheid en het realiseren van nieuwe (innovatieve) oplossingen. Dit biedt kansen op zowel maatschappelijk rendement (het behouden van een veilig Enschede zonder groei in de kosten en ondanks nieuwe risico s die ontstaan) en een economisch rendement (groei werkgelegenheid). In de komende periode kijken wij in het kader van onze speerpunten uit het integraal veiligheidsplan naar vernieuwende oplossingen om de veiligheid te vergroten en het anders en effectiever inzetten van handhavingsmogelijkheden in wijken, buurten en binnenstad. Bijvoorbeeld door het inzetten van pleinbeheerders zoals succesvol is gebleken bij de integrale aanpak Noorderhagen. Om dit structureel te kunnen blijven doen, zal er een herschikking van middelen moeten plaatsvinden. In 2014 hebben wij een succesvolle pilot jeugdgroepenaanpak uitgevoerd in stadsdeel Zuid. Deze aanpak gebruiken we nu ook in de overige stadsdelen. Hierbij sluiten we aan bij de ontwikkelingen binnen het sociale domein. Onze evenementen verlopen goed en veilig. De voor ons bruikbare aanbevelingen uit het rapport van de onderzoeksraad voor veiligheid m.b.t. evenementen d zullen wij mede in regionaal verband oppakken. Bestuur dicht bij mensen Dichtbij mensen staan, kansen pakken en ruimte geven, vraagt een verandering van onze opstelling als gemeente. We faciliteren steeds meer en nemen een houding aan van samen mogelijk maken. De klachtencommissaris, die op 1 april in zijn functie is begonnen, houdt ons scherp; bedienen en bejegenen wij onze inwoners op de goede manier? Met de aanstelling van de klachtencommissaris geven we invulling aan de ombudsfunctie zoals we die in het coalitieakkoord en de vierjarenbegroting hebben beschreven. Zoals in het coalitieakkoord benoemd, hebben we ook dit jaar de inwoners geraadpleegd. Het doel uit de vierjarenbegroting , om de methode van stadsdeelgesprekken verder uit te werken, hebben we uitgevoerd. De stadsdeelgesprekken zijn de kern van de impuls stadsdeelgewijs werken, die in het voorjaar van 2015 door de gemeenteraad is vastgesteld Het stadsdeel als invalshoek: resultaten Stadsconsultatie 2015 De voorstellen die het college in deze zomernota aan de raad voorlegt, zijn voor een belangrijk deel gebaseerd op de stadsconsultatie. Deze consultatie bestaat uit een prioritering door het Enschede Panel en door de uitkomsten van de stadsdeelgesprekken Die laatste worden ook gebruikt voor de wijkprogramma s die in de week van de wijken in de verschillende stadsdelen worden opgesteld. De resultaten hiervan worden in de begroting verwerkt. blz. 10 (van 83)

11 Het college hecht waarde aan de stadsconsultatie. Het geeft een beeld van de manier waarop inwoners tegen taken of een taakverdeling aankijken. Bovendien brengt het ons in contact met groepen inwoners die we niet met enige regelmaat ontmoeten. Uit de gesprekken die we in voeren en ook uit de peiling in het Enschede Panel, blijkt dat niet altijd duidelijk is waar de gemeente een leidende rol heeft. We zien een duidelijke opdracht om de rol van de gemeente op de onderwerpen scherper te maken. Daarbij geven we uiteraard ook aan welke partij dan wel een leidende rol heeft. In april 2015 zijn inwoners op twee manieren bevraagd, waarbij is aangesloten bij het landelijke onderzoek Gewoon dichtbij, gedeelde verantwoordelijkheid voor lokale kwaliteiten van de Denktank Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Via een enquête is het Enschede Panel gevraagd welke aspecten zij belangrijk vinden voor lokale kwaliteit. Daarbij gaven zij aan wie wat hen betreft verantwoordelijk is voor de thema s. De verantwoordelijkheid werd gegeven aan bewoners, partners of de gemeente. De enquête is door 1757 leden van het Enschede Panel ingevuld. In de vijf stadsdelen zijn stadsdeelgesprekken georganiseerd. Hiervoor is een aselecte steekproef getrokken van inwoners van Enschede, waarbij het aantal deelnemers in verhouding is met het aantal inwoners in het stadsdeel. De inwoners hebben tijdens het stadsdeelgesprek dezelfde vraag gekregen als de deelnemers aan het Enschede Panel. Ook hebben de bewoners aangegeven per onderwerp wie verantwoordelijk is voor het onderwerp, bewoners, partners of gemeente. Aan de stadsdeelgesprekken hebben ongeveer 300 bewoners deelgenomen. Belangrijk om te vermelden is dat het thema Werk geen vast onderdeel was van de enquête en de stadsdeelgesprekken. Voor het college staat als een paal boven water dat dit nog steeds de belangrijkste opgave voor Enschede is. Daar zetten we hoe dan ook op in. Opvallend is dat zowel het Enschede Panel als de deelnemers aan de stadsdeelgesprekken in hun top 3 dezelfde thema s als relevant aanmerken: blz. 11 (van 83)

12 Beeld van inwoners over verantwoordelijkheidsverdeling Deelnemers aan beide raadplegingen (zowel Enschede Panel als tijdens de stadsdeelgesprekken) is gevraagd naar de verantwoordelijkheidsverdeling binnen een thema. Met andere woorden: wie zou er wat u betreft een rol hebben in de realisatie van een onderwerp? Opvallend is dat inwoners soms een rol zien voor de gemeente op onderwerpen waar dit in niet op die manier aan de orde is. Bij het thema Jeugd & Onderwijs heeft een gemeente bijvoorbeeld wel een kaderstellende maar geen uitvoerende taak. In de week van de wijken worden de thema s per wijk en stadsdeel verder uitgewerkt in wijkprogramma s. Deze programma s worden voor vier jaar opgesteld, waarbij duidelijke afspraken worden gemaakt over de rolverdeling tussen inwoners, partijen in de wijk en de gemeente. Bij het opstellen van deze programma s wordt ook gekeken op welke manier een eventuele bezuiniging op een voor inwoners belangrijk thema, op gepaste wijze kan worden ingevuld. Effecten stadsconsultatie op de prioritering Prioriteiten van inwoners voor de kwaliteit van hun leefomgeving en onze eigen belangrijkste thema s liggen voor een groot deel in elkaars verlengde. Wel blijven er op een abstracter niveau onderwerpen belangrijk, die te maken hebben met de kerntaak van een gemeente. We willen de volgorde van onze prioritering aanpassen aan de volgorde zoals inwoners van onze gemeente die zien: dat betekent dat we vanaf de begroting gaan werken met een herschikt prioriteitenschema. Dat ziet er dan als volgt uit: blz. 12 (van 83)

13 1.3. Leeswijzer Dit is de eerste Zomernota volgens de in mei 2014 door de raad vastgestelde nieuwe P&C rapportagestructuur. Via de Zomernota rapporteert het college aan de raad wat de stand van zaken is rond de in de vierjarenbegroting benoemde thema s. Als er grote wijzigingen zijn opgetreden in de manier waarop een taak wordt uitgevoerd, is dat in deze Zomernota te lezen. Met de Zomernota stelt de raad het financieel middelenkader voor de begroting vast. Uitgangspunt is om besluiten die bij behandeling van de zomernota worden genomen, te verwerken in de programmabegroting. In hoofdstuk 2 van deze Zomernota wordt nader ingegaan op de stand van zaken Dit is de voormalige concernrapportage. In dit deel van de Zomernota wordt zowel financieel als beleidsmatig uitsluitend op afwijkingen gerapporteerd. Dit betekent dat groene bullets niet worden toegelicht. Uitzondering hierop is als het onderwerp zeer politiek relevant is. Tot slot bevat hoofdstuk 3 het middelenkader, de informatie uit de voormalige Concernrapportage. blz. 13 (van 83)

14 2. Stand van zaken Inleiding In de begroting hebben wij de plannen gepresenteerd voor de korte en de lange termijn, met daarbij een toelichting met de gevolgen voor de financiën van de gemeente. Bij behandeling van de zomernota zijn we halverwege de begroting voor In dit hoofdstuk geven we aan wat de stand van zaken is. Per programma wordt hier duidelijk wat de voortgang is op: de actiepunten 2015 zoals deze zijn opgenomen in de begroting de financiën Hier gaan we in op verwachte jaarafwijkingen en risico's. Bij het bepalen van de voortgang hebben we ons gebaseerd op de peildatum 31 maart 2015.Verder zijn met betrekking tot 2015 een aantal bijlagen bij deze Zomernota relevant: Bijlage 1 Beslispunten, met daarin een opsomming van alle beslispunten binnen de bevoegdheid van de raad. Bijlage 2 Technische wijzigingen. Deze begrotingswijzigingen zijn administratieftechnisch van aard. De wijzigingen betreffen veelal een verschuiving van budget of een verhoging van het budget (door bijvoorbeeld toevoeging van rijksmiddelen) maar hebben geen effect op de aard van de output zoals opgenomen in de programmabegroting Of de wijzigingen betreffen een administratieve verwerking van een al eerder genomen besluit. Bijlage 3 Begrotingswijzigingen, waarin we inzicht geven in de financiële consequenties van de beslispunten op de doelenboom. Verwacht gemeente resultaat 2015 Het verwachte resultaat bedraagt ca 0,3 miljoen euro negatief. Het blijft daarmee binnen de in het coalitieakkoord aangegeven 1 miljoen euro als maximaal toegestaan tekort op het lopende jaar. Dit betekent dat er geen bijsturingsmaatregelen zijn getroffen voor Uiteraard worden de resterende tekorten wel teruggedrongen door de betreffende programma's. Per programma zijn er zowel tegenvallers, maar ook meevallers te melden. Zo verwachten we binnen Maatschappelijke ondersteuning een overschrijding van bijna 0,9 miljoen euro op inkomensondersteuning en 1,6 miljoen euro minder uitgaven door aanbestedings-voordeel collectief vervoer en een eenmalige positieve eindafrekening PGB-adminstratie door Menzis. Binnen Versterken economie is er sprake van (reguliere) volume- en prijs effecten. Daarnaast zijn er in 2015 al kosten gemaakt voor 'Implementatie Advies Commissie van Wijzen Luchthaven Twente'. Per saldo resteert er een voordeel van 0,5 miljoen euro positief (BUIG budget). blz. 14 (van 83)

15 Duurzame leefomgeving verwacht een tekort van ruim 0,6 miljoen euro. Hiervan is ruim 0,4 miljoen het gevolg van bovenformativiteit in combinatie met terugloop in investeringen / projecten. Het programma Dienstverlening en financieel beleid verwacht per saldo geen afwijking, maar kent wel mee- en tegenvallers. De meevallers van bijna 0,9 miljoen euro bestaan uit een treasury voordeel en structurele inverdieneffecten binnen het GBT. Hiertegenover staan tegenvallers waarvan onderwijshuisvesting en sportvoorziening het grootste deel vormen (0,6 miljoen). Het College heeft besloten om: de verwachte tekorten in 2015 zoveel mogelijk te beperken. En de resterende tekorten en overige verwachte voordelen te betrekken bij de Gemeenterekening Effect meicirculaire: -2,9 miljoen euro Net voor het vaststellen van de Zomernota hebben wij op 2 juni de meicirculaire ontvangen en doorgerekend voor Enschede. Het financiële beeld voor 2015 verslechtert met 2,9 miljoen euro. Daarmee komt het verwachte tekort voor 2015 op 3,2 miljoen euro en dat is meer dan de in het coalitieakkoord genoemde 1 miljoen euro. Het is niet mogelijk om op deze korte termijn al bijsturingsmaatregelen aan u voor te leggen in de Zomernota. Uiteraard gaat het college al wel maatregelen nemen om binnen haar bevoegdheid het tekort terug te brengen Maatschappelijke ondersteuning Klik hier voor een uitgebreide beschrijving van de politieke speerpunten zoals opgenomen in de begroting Doelstelling A: versterken van de zelf- en samenredzaamheid en de gezondheid van inwoners. Actiepunt Thema 1: bevorderen gezondheid en actieve sportdeelname 1. In de vernieuwde sportnota is aangegeven welke doelstellingen we in 2018 gerealiseerd willen hebben. 2. Het sportbedrijf is op 1 januari 2016 operationeel. Het sportbedrijf krijgt een belangrijke rol in het ondersteunen en faciliteren van sportpartners bij hun maatschappelijke inzet voor buurt of wijk. 3. Er zijn voorlichtingsprogramma s ingezet voor kinderen en jongeren waar de risico's op verslaving het grootst zijn. 4. De schakelfunctie wijkverpleegkundige is ingekocht, functioneert in de wijken en de positie ten opzichte van de wijkteams is in overleg met de zorgaanbieders bepaald. Thema 2: aanbieden van algemene voorzieningen 5. Er is een vastgesteld actieplan Vrijwilligersondersteuning. Status 6. De dienstverlening van het vrijwilligersservicepunt en inzet van vrijwilligerseducatie is voortgezet en waar mogelijk uitgebreid. 7. Het niveau van algemene voorzieningen is in kaart gebracht en waar nodig, binnen de beschikbare financiële middelen, op peil gebracht. blz. 15 (van 83)

16 Thema 3: jongerenwerk en opvoedondersteuning 8. De werkwijze van de weegtafel van stadsdeel Zuid voor sturing op onder andere jongerenproblematiek is, voor zover noodzakelijk, ingevoerd in andere stadsdelen. 9. Er is een regionaal expertisecentrum opgezet om signalen over problemen met de ontwikkeling van een kind waar nodig integraal te bespreken om ouders vroegtijdig te ondersteunen. Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk; = conform verwachting; = boven verwachting; = neutrale wijziging. Ad8: Met name de ondersteunende functie moet nog verder worden ingevuld. Doelstelling B: een kwalitatief goede en toegankelijke ondersteuning (op maat) op het gebied van participatie, maatschappelijke ondersteuning en inkomen. Actiepunt Thema 4: jeugdhulp (ondersteuning jeugd en gezin) 10. In 2015 vindt de transitie van de jeugdhulp plaats. Status 11. De regionale taken zijn ingevuld en geborgd. 12. Er is een monitor op kwaliteit, klanttevredenheid en kosten. 13. Het inkoopproces van na 2015 is voorbereid. 14. De tussenevaluatie op het nieuwe jeugdstelsel in het eerste kwartaal van 2016 is voorbereid. 15. Er is een start gemaakt met vernieuwende werkwijzen: preventie, vroegsignalering. Thema 5: ondersteuning cliënten en mantelzorgers 16. De cliëntondersteuning is vormgegeven. 17. In het ondersteuningsplan van de cliënt is opgenomen hoe de mantelzorger, ter voorkoming van overbelasting, kan worden geholpen. 18. De mantelzorgondersteuning is naar de grote groep professionals in de wijk overgedragen. Er is een proef uitgevoerd met WeHelpen ( ) en een besluit over het vervolg genomen. 19. Er is een pool van onafhankelijke (externe) cliëntondersteuning met specifieke deskundigheden (eigen ervaringen) vanuit bestaande cliënten- en/of belangenorganisaties. Thema 6: WMO-maatwerkvoorzieningen 20. Er is een overgangstraject voor de (circa ) cliënten met een AWBZ indicatie die overkomen naar de gemeente (per 1 januari 2015). 21. We hebben, waar mogelijk en met inachtneming van het overgangsjaar, nieuwe vormen van algemene voorzieningen gerealiseerd. 22. Het experiment populatiemanagement in de wijken Wesselerbrink, Pathmos- Stevenfenne-Stadsveld en Glanerbrug is gestart. Thema 7: woonbegeleiding 23. In 2015 zijn er contracten met de plaatselijke corporaties om jaarlijks 25 woningen te leveren conform de opdracht om te komen tot spreiding over de stad. blz. 16 (van 83)

17 Thema 8: maatschappelijke- en vrouwenopvang 24. Een aantal plaatsen in de opvang, in instellingen, is benoemd als bed-bad-enbroodopvang. Thema 9: inkomensondersteuning 25. Het product inkomensondersteuning blijft binnen de financiële kaders. Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk; = conform verwachting; = boven verwachting; = neutrale wijziging. Ad13: Het vervolgproces van doorontwikkeling en innovatie; de 'Transformatieagenda' wordt met cliënten, aanbieders en gemeenten Samen14/OZJT gevormd. Ad15: Een eerste stap in deze omvangrijke ontwikkeling is gemaakt door de verbinding tussen wijkteams, onderwijs, huisartsen en overige partners. Een daadwerkelijke verschuiving naar preventie wordt komend jaar mbv het vastgestelde transformatieagenda vorm gegeven. Ad18: Er komt een besluit in 2015 over het vervolg in Er zal een actiedag na de zomer georganiseerd worden, het is niet zeker of de gehele proef kan worden uitgevoerd. Ad22: Er is in 2014 een intentieovereenkomst gesloten. Het experiment is nog niet gestart omdat er nog geen overeenkomst is tussen de gemeente en de zorgaanbieders over de organisatie van de toegang. Ad25: In verband met oplopende kosten zijn er ombuigingsmaatregelen genomen op de onderdelen bewindvoering (strenger toetsen op de kosten voor meerderjarigen beschermingsbewind) en kosten voor huurschulden (eerste twee maanden geen bijzondere bijstand voor huurschulden). De financiële effecten hiervan zijn (nog) niet zichtbaar. Wel zien we een daling in het aantal aanvragen voor bewindvoering. We zijn in gesprek met de Stadsbank Oost Nederland over de taakstellende bezuiniging van euro op de bedrijfsvoering. Wij komen in de armoedenota met voorstellen hoe wij willen omgaan met deze taakstellende bezuiniging. Thema Status Afwijking (x euro) Doelstelling A: versterken van de zelf- en samenredzaamheid en de gezondheid van inwoners. 1. Bevorderen gezondheid en actieve sportdeelname. 2. Aanbieden van Algemene voorzieningen. 3. Jongerenwerk en opvoedondersteuning Versterken burgerkracht Doelstelling B: een kwalitatief goed en toegankelijke ondersteuning (op maat) op het gebied van participatie, maatschappelijke ondersteuning en inkomen. 4. Jeugdhulp (ondersteuning jeugd en gezin) Specialistische jeugdhulp Jeugdhulp gedwongen kader 5. Ondersteuning cliënten en mantelzorgers Lichte ondersteuning en regie blz. 17 (van 83)

18 6. WMO-maatwerkvoorzieningen WMO begeleiding WMO individuele voorzieningen Woonbegeleiding Beschermd wonen 8. Maatschappelijke en vrouwenopvang Opvangvoorzieningen 9. Inkomensondersteuning Inkomensondersteuning -860 Subtotaal Bestemmingsvoorstel Inkomensondersteuning -500 Totaal 240 Legenda: = tegenvaller; = risico; = conform begroting; = meevaller; = neutrale wijziging. : Versterken burgerkracht (vluchtelingenwerk) Alifa ontvangt een subsidie voor vluchtelingenwerk, waarvan ze 0,5 fte kan inzetten. In de lijn met de wensen van de Raad is uitbreiding naar 1,0 fte voor de ondersteuning van asielzoekers en uitgeprocedeerden noodzakelijk om de volgende activiteiten het hoofd te kunnen beiden: extra instroom in Nederland van asielzoekers, extra werk als gevolg van het beëindigen van het project Perspectief, extra instroom van statushouders, werkzaamheden die samenhangen met gezinshereniging, actieve deelname aan het ketenoverleg en afhandeling van lopende procedures door rechtbanken en de Dienst Terugkeer en Vertrek. De extra kosten bedragen in 2015 in totaal euro. De omvang van de uitbreiding en de kosten daarvan zijn in goed overleg met Alifa tot stand gekomen. Het College heeft besloten om: om aan Alifa in 2015 een aanvullende subsidie te verlenen van euro voor de uitbreiding van inzet op vluchtelingenwerk en de kosten hiervan te dekken binnen het (begrotings)product Versterken Burgerkracht. NB: Dekking vanuit het product versterken Burgerkracht niet verwarren met het vrij beschikbare (flexibele) budget Burgerkracht stadsdelen ad 0,6 mln. euro in 2016 oplopend naar 1,2 mln. euro in Jeugdhulp De overdracht van cliëntgegevens is nog onvolledig en loopt achter. Van de circa cliënten is op 1 april 2015 voor ongeveer cliënten in beeld wat de ondersteuningsvraag is. Een goede prognose op de verwachte kosten Jeugdhulp (specialistische jeugdhulp, Jeugdhulp gedwongen kader) is daarom, bij het opmaken van deze zomernota, nog niet te maken. Als er een afwijking wordt verwacht, kan dit zowel positief als negatief zijn. Er zijn nog veel onzekerheden ten aanzien van onze cliënten; we leren ze net kennen inclusief de ondersteuningsvraag die ze hebben; welke financiële middelen daarvoor nodig zijn is daarvan een afgeleide. Dit beeld zien we ook bij andere gemeenten. Ondanks bovenstaande kan in kwalitatieve zin wel geconcludeerd worden dat zorg wordt geleverd. We blijven de Raad middels de kwartaalrapportage (voortgangsbrief transities Sociaal Domein) informeren over de voortgang en bij substantiële afwijkingen rapporteren. In Bijlage 4 zijn enkele inzichten opgenomen naar aanleiding van de gegevensoverdracht Jeugd per april blz. 18 (van 83)

19 Lichte ondersteuning en regie (ondersteuning cliënten en mantelzorgers) Ophoging subsidie Stichting Maatschappelijke Dienstverlening (SMD) Er moet voor 2,25 fte aan middelen ( euro) worden verschoven tussen gemeente en SMD. In de begroting is voor de subsidieverlening aan de SMD E-H een bedrag opgenomen van euro, het geschatte aandeel van de SMD in de begroting Wijkcoaches Enschede in Intussen heeft het aantal benodigde fte s voor ondersteuning, frontoffice, backoffice en wijkcoaches zich verder uitgekristalliseerd. Er is nu nog meer duidelijkheid over het onderscheid in gemeentelijke taken en taken die belegd zijn bij de SMD. De SMD geeft aan dat de financiële situatie van de inrichting voor de organisatie van de wijkcoaches niet toereikend is. Binnen de begroting van de wijkteams (Lichte ondersteuning en regie) is rekening gehouden met de financiering van additioneel 2,25 fte wijkcoaches (ad euro). Deze middelen zijn noodzakelijk voor een adequate bezetting van de wijkteams en backoffice. Dit leidt tot een verschuiving van kosten voor een bedrag van euro. Met dit bedrag wordt de subsidie voor de SMD opgehoogd. Het College heeft besloten om: om de subsidie aan de Stichting Maatschappelijke Dienstverlening op te hogen met euro en de kosten hiervan te dekken binnen het product Lichte ondersteuning en regie. Lichte ondersteuning en regie (wijkteams) Per 1 januari 2015 zijn de wijkteams in hun nieuwe rol terecht gekomen. Het feit dat vanuit verschillende organisaties medewerkers zijn aangetrokken, heeft ertoe geleid dat wat expertise betreft de wijkteams goed hebben kunnen inspringen op alle vragen die op hen af kwamen. De eerste maanden zijn wel hectisch geweest, omdat in een nieuwe organisatorische setting met nieuwe cliënten gewerkt werd en bovendien ook met nieuwe systemen die nog niet volledig uitontwikkeld waren. Daarnaast heeft de moeizame overdracht van gegevens met betrekking tot alle jeugdzorgcliënten op 31 december 2014 parten gespeeld en is er veel energie gestoken in het verkrijgen van de benodigde informatie om de taken met betrekking tot die cliënten adequaat uit te kunnen voeren. Hoewel de werkdruk groot is, is het tot nog toe gelukt om aanvragen snel na aanmelding op te kunnen te pakken. De werkdruk komt wel op twee manieren tot uitdrukking. Het ziekteverzuim binnen de wijkteams ligt op ruim 7,5% en de tijd die er beschikbaar is om te besteden aan preventieve acties staat onder druk. Met scholen en huisartsen zijn afspraken gemaakt om elkaar snel en makkelijk te vinden wanneer dat nodig is. De wijkteams zijn opgebouwd en bemenst door de gemeente Enschede en de Stichting Maatschappelijke Dienstverlening (SMD) gezamenlijk. Nu in de uitvoeringsfase vindt gezamenlijke aansturing van de teams plaats. Deze samenwerking met de SMD verloopt uitstekend. WMO begeleiding (maatwerkvoorzieningen) De prognose van de WMO maatwerkvoorzieningen is met onzekerheden omgeven. Deze komen voort uit het overgangsrecht van cliënten. Het gaat hierbij om hoogte en duur van de lopende ondersteuning in relatie tot het effect van de uit te voeren herindicaties. Daarnaast zijn er bijstellingen te verwachten uit de inzet van algemene voorzieningen die op dit moment nog onduidelijk zijn en is de inschatting van nieuwe zorgaanvragen nog lastig te maken. Wel zijn enkele tot op heden bekende cliëntkenmerken overzichtelijk in beeld gebracht in bijlage 4. WMO individuele voorzieningen (maatwerkvoorzieningen) De aanbesteding collectief vervoer levert een voordeel op van circa 0,6 miljoen euro voor Daarnaast verwachten we voor een bedrag van 0,5 miljoen euro minder aanspraak op WMO individuele voorzieningen en een voordeel van 0,5 miljoen euro als gevolg van een eindafrekening van de PGB-administratie door Menzis. Dat levert een verwacht voordeel op van 1,6 miljoen euro. Hierna volgt een toelichting blz. 19 (van 83)

20 Ad Wmo Individuele Voorzieningen Los van de transitieopgave, zien wij al een aantal jaren dat het beroep op Wmovoorzieningen (woonvoorzieningen, huishoudelijke ondersteuning, vervoersvoorzieningen) afneemt en het aantal aanvragen terugloopt. Ook ten opzichte van de meeste recente raming zien wij een daling in het aantal aanvragen en toekenningen. Deze afname wordt deels verklaard door de afschaffing van de Wtcg (Wet tegemoetkoming chronisch zieken & gehandicapten), de regeling eigen bijdrage en de gewijzigde Wmo en daarop gebaseerde uitvoeringsregelingen. Ook de gekantelde werkwijze waarbij we meer kijken naar eigen kracht, inzet van sociaal netwerk en algemene voorzieningen speelt een rol. Voor 2015 levert dit een aanvullend voordeel op van 0,5 miljoen euro. De verwachting is dat dit voordeel structureel is en zal daarom betrokken worden bij de gemeentebrede bezuinigingsopgave voor 2016 en verder. Ad Incidenteel voordeel Menzis Daarnaast is er een incidenteel voordeel ontstaan van 0,5 miljoen euro door de afrekening van de PGB-administratie individuele voorzieningen van Menzis. Dit is de finale afrekening over periode t/m 2014, omdat Menzis stopt met de uitvoering van deze administratie voor de gemeente Enschede. Bij het product inkomensondersteuning (zie hieronder) wordt een voorstel gedaan voor de bestemming van dit voordeel. Daarnaast is er een incidenteel voordeel van 1,7 miljoen euro (incidentele bijdrage VWS ten behoeve van zachte landing transitie individuele voorzieningen). Dit voordeel wordt ingezet ten behoeve van de transformatieagenda Maatschappelijke Ondersteuning Hierin worden ook de restantmiddelen CJG (0,6 miljoen euro), GIDS-gelden (1,4 miljoen euro), middelen Gezond Meedoen (0,5 miljoen euro) en Provinciale middelen Jeugd (0,4 miljoen euro) ingezet. Het raadsvoorstel hierover zal naar verwachting op 8 juni behandeld worden in de Raad. Beschermd Wonen (Woonbegeleiding) Enschede functioneert voor Beschermd Wonen als centrum gemeente voor 8 Twentse gemeenten. De cliëntgegevens met betrekking tot het overgangsrecht zijn nog niet volledig aangeleverd, daarom is er nog geen compleet beeld van de financiële verplichtingen die hieruit voortvloeien. De verwachting is dat dit zal leiden tot een overschrijding van het beschikbare budget. Via de VNG loopt een overleg met ministerie van VWS over een verhoging van decentralisatie uitkering, omdat over het geheel van de uitvoering van Beschermd Wonen in Nederland een substantieel tekort ontstaat bij de centrum gemeenten. Opvangvoorzieningen Door de recentelijke kabinetsplannen om de opvang voor uitgeprocedeerde asielzoekers te concentreren in 6 steden is er onduidelijkheid ontstaan over een meer permanente opvangregeling. Gemeenten gaan binnenkort met het Rijk in overleg over hoe de opvang eruit moet komen te zien en de financiering daarvoor. Enschede behoort deze opvang te bieden en maakt in de tussentijd kosten voor de tijdelijke opvang van de uitgeprocedeerde asielzoekers in de Bed-Bad-Brood-Begeleiding regeling. Afhankelijk van de landelijke ontwikkelingen en onderhandelingen, komt er de komende maanden meer duidelijkheid over de invulling van de definitieve regeling en de financiering daarvan. De totale kosten voor Enschede variëren van minimaal euro tot maximaal euro (uitgaande van 10 personen voor de duur van 2 tot 6 maanden). Indien Enschede geen vergoeding krijgt van het Rijk dan zal het verwachte voordeel voor het programma MO naar beneden moeten worden bijgesteld. Onttrekking Reserve WMO (restant invoeringskosten Decentralisaties) Per 1 januari zijn de taken op het gebied van Jeugdhulp, AWBZ-begeleiding en Beschermd blz. 20 (van 83)

21 Wonen overgedragen aan gemeenten. In 2015 moet, met name op het gebied van bedrijfsvoering, nog veel werk verzet worden, zoals: opzet, inrichting en doorontwikkeling van noodzakelijke management en stuurinformatie; borging, inclusief audit door de accountant, van een goede beschrijving en werking van de nieuwe werkprocessen nieuwe en bijbehorende software met betrekking tot de rechtmatigheid; goede communicatie naar cliënten en burgers. Door het Rijk zijn voor deze invoeringskosten middelen beschikbaar gesteld. Door de Raad is hiervoor eerder de reserve WMO ingesteld, welke voorziet in de dekking van deze kosten (1,4 miljoen euro). Formeel moet de onttrekking aan deze reserve nog bekrachtigd worden. We stellen voor: 1. de invoeringskosten voor de Decentralisatie, ad euro, te onttrekken aan de reserve WMO. Inkomensondersteuning Schuldhulpverlening De overschrijding op Schuldhulpverlening bedraagt circa 0,5 miljoen euro. Voor 0,2 miljoen euro is dit het gevolg van een uit 2013 ingeboekte taakstelling bedrijfsvoering Stadsbank Oost Nederland, waarover we op dit moment in gesprek zijn met de Stadsbank. De overige 0,3 miljoen euro moet voor het overgrote deel worden gerealiseerd door een vermindering van het aantal verstrekte producten. Deze versobering moet de komende maanden nog haar beslag krijgen. Bijzondere bijstand De kosten van Bijzondere bijstand 0,5 miljoen euro hoger dan begroot. De ombuigingseffecten op de bewindvoering (drempelbedrag en van 110% naar 100%) en de kosten voor huurschulden zijn (nog) niet zichtbaar. De overschrijding bij Bijzondere bijstand is mede het gevolg van het open einde karakter van de regeling. Pilot en Fonds bijzondere noden Op de 'pilot vermindering schulden' en bij Fonds bijzondere noden is sprake van een meevaller van ruim 0,1 miljoen euro. Bestemmmingsvoorstel De overschrijding op dit product heeft naar verwachting een doorwerking in 2016 van ca. 0,7 miljoen euro. In de Raad van 22 juni heeft de behandeling van de Kadernota Armoedebeleid plaatsgevonden. Daarin is een nieuw kader en meerjarenperspectief geschetst. Er is besloten tot een versobering van 0,2 miljoen euro door het aanpassen van de werkwijze van de Formulierenbrigade. Daarmee resteert nog een dekkingsopgave van 0,5 miljoen euro. Wij stellen voor om het hiervoor genoemde eenmalige voordeel op het product WMO Individuele voorzieningen van 0,5 miljoen euro als gevolg van de afrekening door Menzis in te zetten als financiering voor die opgave in De financiële opgave loopt in 2017 op naar 0,7 miljoen euro en vanaf 2018 naar 0,8 miljoen euro. De benodigde financiering voor 2017 en verder dient nader te worden verkend binnen het totaal van het Sociale Domein. Uiterlijk in de Zomernota 2016 zal dit concreet ingevuld zijn. Wij stellen voor: 2. Het incidentele voordeel van 0,5 miljoen euro als gevolg van de afrekening van de PGB voorzieningen 2014 door Menzis te storten in de Reserve WMO en deze in 2016 te onttrekken ten gunste van het product Inkomensondersteuning. blz. 21 (van 83)

22 2.3. Versterken economie Klik hier voor een uitgebreide beschrijving van de politieke speerpunten zoals opgenomen in de begroting Doelstelling A: economische groei in Enschede en Twente (meer bedrijven en groei van bedrijven). Actiepunt Thema 1 en 2: versterken (internationaal) ondernemersklimaat & brancheaanpak en acquisitie 1. Knelpunten in het vestigingsklimaat benoemen en aanpakken (waar mogelijk/passend in regionaal verband). 2. Versterken van de regionale samenwerking op het gebied van economische zaken. Status 3. Invoeren specifieke focus bij de inzet van onze internationale allianties. 4. Het in regionaal verband oppakken van acquisitieleads van de Twente Board, Kennispark en Port of Twente. 5. Acquisitie op sectorniveau. Er wordt per branche een acquisitie top vijf bepaald. Per bedrijf wordt bekeken hoe de acquisitie het beste vorm kan krijgen en met wie. Thema 3: versterken groene groei 6. In 2015 zetten wij vooral in op uitvoering van de landelijke Green deal Smart Energy Cities. Onderdeel hiervan is de pilot op het gebied van smartgrids in de Bothoven. 7. Daarnaast kan energiebesparing het bedrijfsleven een duurzame impuls geven. We gaan met hen in overleg om tot afspraken, in de vorm van bijvoorbeeld een convenant, te komen. Dit als onderdeel van het Actieplan Duurzaamheid (zie Duurzame Leefomgeving). Thema 4: faciliteren kansrijke economische projecten 8. Kennispark: we gaan ons inzetten om het midden- en kleinbedrijf beter te verbinden met het onderwijs en onderzoek (UT, Saxion en Kennispark). Op fysiek vlak zetten we samen met de Provincie in op realisatie van fase 2 van het masterplan Kennispark. Met deze middelen willen we de transformatie inzetten van een moderne, gemengde werklocatie naar een innovatieve campusomgeving met internationale allure. We willen de kwaliteit van de openbare ruimte in het gebied verhogen en een innovatiepad en parkeergarage aanleggen. Doel is om het vestigingsklimaat in het gebied dusdanig te maken dat de ondernemers verleid worden om daarna zelf het parkmanagement op te pakken. 9. Herstructurering Havengebied: in de eerste helft van 2015 wordt het project afgerond. Per 2015 gaan we starten met een gezamenlijk havenbeheer Twentekanalen. Een havenmanager gaat het havenbeheer uitvoeren en verder uitwerken samen met de partners vanuit overheden en bedrijfsleven. 10. XL Businesspark: de kade zal naar verwachting in 2015 in gebruik worden genomen, onder andere door Eurol en de Combi Terminal Twente. Acquisitie blijft het grootste speerpunt in de uitvoering. 11. Luchthaven: in 2015 zal worden ingezet op uitwerking van de aanbevelingen van de commissie onder leiding van de heer Wientjes. We gaan de bestemmingsplantechnische mogelijkheden verkennen voor nieuwe ontwikkelingen op het terrein. 12. Usseler Es: dit project is tot 2018 stilgelegd in verband met de uitkomsten van de regionale bedrijventerreinenvisie. Thema 5: bereikbaarheid (fysiek en digitaal) 13. Start aanleg van het laatste deel van het 'hoogwaardig openbaar vervoer' (HOV) (tussen Goolkatenweg en Uranusstraat). 14. Afronden van de verbreding van de Auke Vleerstraat. blz. 22 (van 83)

23 15. Lobby op een verbreding van de verbinding naar Münster (RW35-B54) en een betere verbinding per trein richting de Randstad. Voor de realisatie van projecten zijn we sterk afhankelijk van subsidies van Rijk, provincie en Regio Twente. Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk; = conform verwachting; = boven verwachting; = neutrale wijziging. Ad1: We willen via een gestructureerde aanpak de meest belemmerende knelpunten voor vestiging van (nieuwe) bedrijven in Enschede analyseren en een benchmark uitvoeren t.o.v. andere gemeenten. Op basis van de analyse ontwikkelen we vervolgens gerichte voorstellen voor een aanpak om het succes van onze acquisitie te vergroten. Extra personele inzet op Tech Base Twente is ten koste gegaan van de inzet op dit actiepunt. Ad10: Het in gebruik nemen van de kade ligt op koers. We zijn regionaal in gesprek over de acquisitie. Door vertraging in planologische procedures wordt de uitgifte vertraagd. Doelstelling B: een groter deel van de potentiële beroepsbevolking is aan het werk. Actiepunt Thema 6: vergroten zelfredzaamheid bij het vinden van werk binnen en buiten Enschede 16. We geven marktpartijen, zoals uitzendbureaus, inzicht in het bemiddelbare deel van ons werkzoekendenbestand en onderzoeken op welke wijze marktpartijen betrokken kunnen of moeten zijn bij de bemiddeling van werkzoekenden. 17. We gaan de werkzoekenden nog meer digitaal ondersteunen. Daarbij zal meer uitgegaan worden van hun eigen kracht en vaardigheden bij het vinden van werk. 18. We stappen over op de CBS registratie voor het bepalen van het werkloosheidspercentage. 19. Werken vanuit één regionale werkgeversbenadering en garantiebanen creëren voor werkzoekenden die niet in staat zijn het wettelijk minimumloon te verdienen. Daarbij is sprake van een gezamenlijk regionaal aanbod van werkgerichte arbeidsmarktinstrumenten. 20. Uitvoering van de Enschedese arbeidsmarktaanpak (EAA) 2015 en de bijbehorende verordeningen. 21. Minder mensen die afhankelijk zijn van een uitkering en daarmee een reductie van de uitgaven van algemene bijstand voor levensonderhoud. 22. Een pakket met maatregelen dat aanvullend is op het eerdere Ontwikkelplan MAU. Status 23. Vanaf 2015 is er geen nieuwe instroom in het kader van de 'Wet sociale werkvoorziening' (WSW) meer mogelijk. Daarmee zal via natuurlijk verloop de komende tientallen jaren de WSW worden afgebouwd. Thema 7: investeren in werkgelegenheid 24. Wij zullen met regionale collega's follow-up geven aan de leads die de Twente Board krijgt. 25. Regiobreed zetten we een gezamenlijk lobbytraject op om met een eenduidig verhaal richting Provincie, Rijk en Europa te kunnen acteren. 26. We zetten in op de kansen op de arbeidsmarkt die buiten Enschede en Twente liggen. Daarbij kijken we ook naar de mogelijkheden die Duitsland en de ons omliggende regio s bieden. We gaan in Duitsland actief op zoek naar werk en leerwerkplekken voor onze blz. 23 (van 83)

24 werkzoekenden. 27. We verwachten van onze werkzoekenden dat zij de beschikbare banen accepteren. Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk; = conform verwachting; = boven verwachting; = neutrale wijziging. Ad18: We gaan het CBS werkloosheidcijfer gebruiken voor vergelijking op landelijk en internationaal niveau. We blijven het 'niet werkende werkzoekende' (NWW) percentage hanteren op lokaal en regionaal niveau omdat dit percentage de omvang van de problematiek het beste inzichtelijk maakt. Dit is besproken in het randprogramma van 28 april. Ad20: De focus ligt op uitstroom en het opvangen van de nieuwe doelgroep (voorheen Wajong). Op dit moment heeft het Werkplein acht jongeren in beeld die in aanmerking zouden kunnen komen voor een P-wet uitkering. De verwachting is dat dit aantal groter zal worden na afloop van het schooljaar Ad21: Het bestand bijstandsgerechtigden fluctueert. Er is een aantal maatregelen genomen, onder andere in het kader van de meerjarige aanvullende uitkering (MAU), die de bestandsontwikkeling moeten bijsturen. We focussen hierbij op maatregelen voor de uitstroom naar werk. We verwachten dat de uitstroom naar werk, net zoals in 2014, verder zal toenemen in Het streven is uiteindelijk uit te komen met het rijksbudget voor bijstandsuitgaven. Dit doel is nog niet bereikt. Ad22: Dit pakket is in december 2014 vastgesteld en in uitvoering gebracht. Inzet is om met intensivering van de bestaande maatregelen uit te komen. Doelstelling C: meer jongeren met een opleiding die aansluit bij de arbeidsmarkt. Actiepunt Thema 8: onderwijs en talentontwikkeling 28. We gaan verder met het verhogen van de kwaliteit van de Vroeg- en Voorschoolse Educatie (VVE) in Enschede. Als de voor dit doel beschikbare middelen ook na 2015 beschikbaar blijven, maken we daarover nieuwe afspraken met het Rijk en de stedelijke partners binnen de 30 Integrale Kindcentra (IKC's). 29. We gaan de innovatiekracht en de kwaliteit van het onderwijs vergroten, door initiatieven van scholen op dit punt te belonen. Hiervoor zetten we de middelen voor Brede Talentontwikkeling in. 30. De verordening Leerlingenvervoer wordt, direct na afloop van het schooljaar , geëvalueerd, zoals afgesproken met de raad bij de vaststelling ervan. Daarbij betrekken we ook de aanpassing van de kilometergrens. Status Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk; = conform verwachting; = boven verwachting; = neutrale wijziging. blz. 24 (van 83)

25 Ad28: De uitvoering in 2015 verloopt grotendeels volgens plan. Met ingang van 2016 dreigt een forse budgetdaling. In het najaar van 2015 maken we op basis van de definitief beschikbare middelen en bestedingsvoorwaarden van het Rijk een plan voor de VVE-periode Thema Status Afwijking (x euro) Doelstelling A: economische groei in Enschede en Twente (meer bedrijven en groei van bedrijven). 1. Versterken (internationaal) ondernemersklimaat Bedrijfsverzamelgebouwen 2. Versterken groene groei Geen Versterken economische structuur Innovatie en ondernemerschap 3. Brancheaanpak en acquisitie Dienstverlening aan ondernemers 4. Faciliteren kansrijke economische projecten Projecten economische ontwikkelingen Bereikbaarheid (fysiek en digitaal) Verkeersinfrastructuur en beleid Doelstelling B: een groter deel van de potentiële beroepsbevolking is aan het werk. 6. Investeren in werkgelegenheid Geen 7. Vergroten zelfredzaamheid bij het vinden van werk binnen en buiten Enschede Algemene bijstand levensonderhoud Arbeidsmarktparticipatie 500 Uitvoering WSW -300 Doelstelling C: meer jongeren met een opleiding die aansluit bij de arbeidsmarkt. 8. Onderwijs en talentontwikkeling Brede talentontwikkeling Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt Kinderopvang Leerlingenvervoer 300 Leerplicht / RMC Totaal 100 Legenda: = tegenvaller; = risico; = conform begroting; = meevaller; = neutrale wijziging. Innovatie en ondernemerschap De gemeente dient een bijdrage van euro te leveren aan de stichting Kennispark ten behoeve van het Innovatieloket. Hiervoor is geen dekking beschikbaar. Onderzocht wordt of blz. 25 (van 83)

26 deze bijdrage gedekt kan worden uit de reserve Innovatiefonds. Dit is nog niet duidelijk en zodoende een risico. Zinnergy Ten behoeve van het project "actieprogramma Innovatie" (Zinnergy) dient de gemeente een bijdrage van euro te leveren aan de Stichting Kennispark. Wij stellen voor: 3. om euro te onttrekken aan de reserve Innovatiebuget. Het betreft een bijdrage aan de Stichting Kennispark voor business development activiteiten. Projecten economische ontwikkeling Op 16 februari jl. heeft de Raad ingestemd met het Plan van Aanpak Implementatie Advies Commissie van Wijzen Luchthaven Twente. Voor de werkzaamheden die in 2015 al worden uitgevoerd is geen dekking beschikbaar. De verwachting is dat het om circa euro zal gaan ten behoeve van het Topteam, Q-team, communicatie en kosten luchthavenbesluit. Algemene bijstand levensonderhoud De bijstandsuitgaven zijn in 2015 hoger dan het door het Rijk toegekende BUIGbudget. In de begroting 2015 is rekening gehouden met een tekort van 4,7 miljoen euro. Wij verwachten in 2015 een tekort op de BUIG (mede als gevolg van het effect van de maatregelen) van 4,2 miljoen euro. Hierdoor is met de huidige inzichten in 2015 sprake van een eenmalige meevaller van 0,5 miljoen euro. In deze prognose is het nader voorlopig budget d.d meegenomen. Uitvoering WSW Op basis van de eerste 3 maanden wordt voor de SW een tekort verwacht van euro. Dit tekort bestaat uit lagere opbrengsten uit detacheringen. Leerlingenvervoer Door een combinatie van goedkopere vormen van vervoer, minder aanvragen en lagere contractprijzen is sprake van een meevaller van euro Duurzame leefomgeving Klik hier voor een uitgebreide beschrijving van de politieke speerpunten zoals opgenomen in de begroting Doelstelling A: samen met partners behouden en versterken van de dynamische en vitale stad. Actiepunt Thema 1: stedelijke ontwikkeling 1. Actualisatie van de Stedelijke Koers (programmering en strategie). Status 2. Voorstellen voor het verkleinen van de risico s en de omvang van grondportefeuille voor projecten die niet bijdragen aan de doelen. 3. Adequate stedelijke instrumenten voor het begeleiden van initiatieven (waaronder een niet project gefinancierde projectorganisatie). 4. Eén verkooporganisatie voor grond en vastgoed met een gezamenlijke verkoopstrategie. 5. Opschonen van bestaand ruimtelijk beleid; minder en globaler, wat leidt tot minder en een globaler bestemmingsplan. blz. 26 (van 83)

27 6. Nieuwe omgevingsvisie voor het Binnensingelgebied. 7. Afspraken voor vier jaar met de corporaties over de (ver)bouw, verduurzaming en verkoop van huurwoningen in de vijf stadsdelen. 8. Bestemmingsplanproces wijzigen door iedere bestemmingsplanprocedure te beginnen met de participatie van inwoners, ondernemers en partners. Per plan kan de vorm van participatie verschillen. Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk; = conform verwachting; = boven verwachting; = neutrale wijziging. Ad1: Onder de gezamenlijke titel gebiedsontwikkeling nieuwe stijl wordt gewerkt aan programmering, ruimtelijke strategie en grondbeleid. In de tweede helft van dit jaar worden resultaten aan de raad voorgelegd. Ad2: Wordt ook in het kader van gebiedsontwikkeling nieuwe stijl en in regionale afstemming onderzocht. Dit leidt tot raadsvoorstellen in het najaar. Ad3: Het college de raad z.s.m. informeren over een nieuw afwegingskader voor nieuwe initiatieven. Andere instrumenten worden ontwikkeld en in het najaar of begin 2016 aan de raad voorgelegd. Doelstelling B: stimuleren van de bruisende stad. Actiepunt Thema 2: beleving in de (binnen)stad 9. Regionale afstemming van het bovenlokale cultuuraanbod en de marketing daarvan. Te beginnen met het uitwerken van samenwerking tussen cultuurinstellingen in Hengelo en Enschede. 10. Invoeren van "Cultuureducatie met Kwaliteit" in het primair onderwijs. Status 11. Actualiseren van het Cultuurplan Enschede, Culturele hotspot van het Oosten. De actualisatie geeft richting aan de bezuinigingen van 1,5 miljoen euro die neer zal slaan in de begroting Samenhangende aanpak van citymarketing, toerisme, recreatie en evenementen. 13. Verdere verduurzaming van de Enschedese evenementen. Thema 3: binnenstad (centrum) 14. Verbeteren van gevels en pleinen alsmede enkele nieuwbouwprojecten op basis van het Actieprogramma Binnenstad en Netwerkstad project spontane binnensteden. 15. Plan van aanpak verduurzamen Centrum. 16. Oplevering van het Medisch Spectrum Twente (MST) met het Koningsplein met de verbinding naar de van Heekgarage. 17. Oplevering van het Wilminkplein met omliggend hotel en woningen. 18. Bouw van de Stadscampus. 19. Vervolg woningbouw in middengebied Spoorzone, Boddenkamp en Laares. 20. Nieuwbouw Schuttersveld. blz. 27 (van 83)

28 21. Afronden renovatie Vitensterrein. 22. Uitvoeren wijkverkeerscirculatieplan Hogeland / Getfert. Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk; = conform verwachting; = boven verwachting; = neutrale wijziging. Doelstelling C: burgers wonen in leefbare en veilige wijken en leveren daar een bijdrage aan. Actiepunt Thema 4: burger- en overheidsparticipatie 23. Een basismodel stadsdeelgewijs werken, om gebiedsgerichte samenwerking voor en met bewoners, wijken en stadsdelen ten behoeve van zelf- en samenredzaamheid te bevorderen (implementatie burgerkracht). 24. De ontwikkeling en invoering van de gebiedsagenda s. Status 25. De ontwikkeling en invoering van de wijkbegroting. 26. We starten een project, waarbij we het onderhoud van een buurt of wijk zo veel als mogelijk bij bewoners leggen. Dit project moet leiden tot gezamenlijk vastgestelde randvoorwaarden voor succesvol zelfbeheer. 27. Overzicht van activiteiten in de wijk maken. 28. Het college zal de raad in juli 2015 een voorstel voorleggen voor een hernieuwd beheerssysteem en herziene spelregels voor toekennen van wijkbudgetten. Thema 5: openbare orde en veiligheid 29. Het terugdringen van de misdrijven met een hoge impact op slachtoffers ( high impact crimes ). 30. Het vergroten van het veiligheidsgevoel van (en met) burgers in Enschede. 31. Het terugdringen van jeugdoverlast en jeugdcriminaliteit. 32. Heroriëntatie (uitvoering) camerabeleid. 33. Verdere uitbouw regionale samenwerking en in het verlengde daarvan het Veiligheidshuis Twente. 34. Het bevorderen van de inzet van ondersteunende en vernieuwende middelen voor veiligheid in het publieke domein. 35. Het verbeteren van de informatieverwerking, informatievoorziening en monitoring (Big data). 36. Het versterken van de ketensamenwerking met veiligheidspartners, burgers en ondernemers en het vergroten van de (interne) uitvoeringskracht. Thema 6: beheer en onderhoud openbare ruimte 37. We starten met de verkoop van reststroken openbaar groen aan bewoners, naast tijdelijk gebruik van reststroken groen door bewoners en partners. 38. Onder voorbehoud van positieve besluitvorming eind 2014 starten we in 2015 in de wijken Pathmos en Stadsveld met de aanleg van het eerste tracé van de Stadsbeek. 39. Een nieuw rioleringsplan (GRP) voor de periode In 2015 wordt op basis van de evaluatie over 2014 van onkruidbeheersing op verharding (zonder gebruik te maken van chemische bestrijdingsmiddelen) een nieuwe afweging gemaakt tussen het beeld buiten en de gemaakte kosten. blz. 28 (van 83)

29 41. Samen met bewoners en partners wordt invulling geven aan de voorbereiding en uitvoering van de noodzakelijke bezuinigingsmaatregelen uit het traject Veranderen en bezuinigen in het beheer en onderhoud van de openbare ruimte. Thema 7: stadsdeelgewijs werken aan lokale duurzame initiatieven (Weconomy) 42. Een nadere uitwerking van het thema, inclusief de meest geschikte rol voor de gemeente, vindt plaats in het nieuw op te stellen Actieplan Duurzaamheid (zie ook thema 9). Thema 8: wettelijke taken en deregulering 43. Na besluitvorming eind 2014 over het verminderen van de regeldruk bij een eerste tranche van gemeentelijke, autonome, vergunningstelsels, wordt in 2015 gestart met de uitvoering. 44. We beginnen met het doorlichten van de overige gemeentelijke vergunningstelsels. Hierbij kijken we ook naar welstand, bestemmingsplannen, subsidieregels etc. Dit alles doen wij in een open en transparante discussie met de maatschappij. Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk; = conform verwachting; = boven verwachting; = neutrale wijziging. Ad24: Het proces loopt maar vraagt veel inzet op regie vanuit de programma's en de stadsdelen. Hierdoor is er kans op vertraging. Ad25: Het proces loopt, de financiële paragraaf wordt meegenomen in de wijkprogramma's maar loopt minder snel dan verwacht. Ad28: Conform raadsvoorstel van 8 juni 2015 komt er geen nieuw beheerssysteem. De spelregels worden geoptimaliseerd. Daarvoor zullen wij u voor 1 november concrete voorstellen voorleggen. Ad29: Mede met gebruikmaking van subsidiegeld wordt het project preventie woninginbraken uitgevoerd. Wij informeren per wijk huiseigenaren over de mogelijkheden die zij hebben om maatregelen te treffen om woninginbraak tegen te gaan. Ad32: Wij willen bij de uitvoering van camerabeleid dit in samenwerking met partners zoals de VRT en omliggende gemeenten doen. De afstemming met deze partners en de politie Oost Nederland kost meer tijd dan gepland. Ad36: Naast de samenwerking op het gebied van veiligheid met het RIEC-Oost Nederland, en het Veiligheidshuis Twente, is ook de samenwerking met Twente Safety en Security verstevigd. Ad38: Besluitvorming vindt plaats in het vierde kwartaal van De voorbereidingsfase heeft meer tijd gekost dan verwacht door de complexe technische achtergrond en de uitgebreide ontwerpaanpak samen met bewoners. De oplossingsmogelijkheid voor de problemen in Pathmos/Stadsveld start wel in 2015 met het aanleggen van drainage. Ad40: Verwachting is dat er in 2015 een positief resultaat van euro zal zijn op onkruidbestrijding op verharding. Ad43: De concept algemene plaatselijke verordening (APV) wijzigingen en beleid zijn opgesteld en op 23 maart jl. heeft het College hierop een positief besluit genomen. Dit alles is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met de stakeholders in de stad. Om een brede mening op te halen liggen alle stukken van 3 april t/m 1 mei voor inspraak ter inzage. Voor blz. 29 (van 83)

30 het zomerreces zal de gewijzigde APV aan de Raad worden aangeboden. Streefdatum van inwerkingtreding is 1 oktober as. Doelstelling D: stimuleren van een duurzame leefomgeving. Actiepunt Thema 9: duurzame energievoorziening 45. Een in gezamenlijkheid met de stad opgesteld Actieplan Duurzaamheid met bijbehorend uitvoeringsprogramma. 46. Verdere invulling van de gemeentelijke rol, waaronder een makelaarsfunctie rondom kennis over energiebesparing (onder meer voor bedrijven en woningeigenaren), een inventarisatie van de ruimte voor (grootschalige) opwekking van duurzame energie en het ondersteunen van initiatieven van partners door ruimte te scheppen op het gebied van vergunningen, regels en leges. 47. Op het terrein van bewustwording van kinderen focussen we de natuur- en milieueducatie op duurzaamheid, zodat kinderen op een verantwoorde manier met energie, grondstoffen en hun (natuurlijke) omgeving omgaan. Thema 10: afvalstoffen: afvalloos Twente 48. Doorontwikkeling van de Afvalvisie. Dit bereiden we met Twente Milieu en in regionaal verband voor, onder het motto beter scheiden loont. 49. Maatregelen gericht op het aanpassen van de inzamelfrequentie van het restafval (met een prikkel op service en/of een prikkel op prijs). 50. Maatregelen gericht op optimalisatie van de afvalbrengpunten. Status Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk; = conform verwachting; = boven verwachting; = neutrale wijziging. Ad47: Zowel in het kader van de Lokale Educatie Agenda als van het Actieplan duurzaamheid ontwikkelt het team Talentontwikkeling het concept Mijn duurzame school. Dit voorziet in uitvoering van educatie op dat gebied en het daadwerkelijk verduurzamen van de scholen/gebouwen. Thema Status Afwijking (x euro) Doelstelling A: behouden en versterken van de dynamische en vitale stad. 1. Stedelijke ontwikkeling Ruimtelijke ontwikkeling -100 Bestemmingsplannen Grondbedrijf Locatieontwikkeling Doelstelling B: stimuleren van de bruisende stad. 2. Beleving in de (binnen)stad Cultuur Evenementen en blz. 30 (van 83)

31 3. Binnenstad (centrum) n.v.t. citymarketing Doelstelling C: burgers wonen in leefbare en veilige wijken en leveren daar een bijdrage aan. 4. Burger- en overheidsparticipatie Stadsdeelsgewijs werken 5. Openbare orde en veiligheid Openbare orde en veiligheid Stadsdeelgewijs werken aan duurzame initiatieven (Weconomy) n.v.t. 7. Wettelijke taken en deregulering Vergunningen leefomgeving Handhaving bouwwerken en bedrijven Handhaving openbare ruimte 8. Beheer en onderhoud openbare ruimte Parkeerbeheer Doelstelling D: stimuleren van een duurzame leefomgeving. Begraafplaatsen Beheer wegen Gladheidsbestrijding -135 Havens en markten Openbare verlichting Stadsdeelbeheer 100 Beleid leefomgeving 60 Riolering 9. Duurzame energievoorziening Duurzaamheid 10. Afvalstoffen: afvalloos Twente Afvalstoffen -75 Resultaat bedrijfsvoering Stedelijke Ontwikkeling -430 Resultaat bedrijfsvoering Leefomgeving Totaal -630 Legenda: = tegenvaller; = risico; = conform begroting; = meevaller; = neutrale wijziging. Ruimtelijke ontwikkeling De geraamde opbrengstverhoging door invoering van betaald parkeren bij de Grolsch Veste kan niet worden gerealiseerd als gevolg van gewijzigd beleid t.a.v. betaald parkeren op dit terrein. blz. 31 (van 83)

32 Stadsdeelgewijs werken De uitwerking van de verschillende initiatieven op het gebied van stadsdeelsgewijswerken vragen om extra inzet, hierdoor ontstaat een tekort van ca euro. Openbare orde en veiligheid Het rekeningresultaat van de Veiligheidsregio Twente (VRT) kent een positief resultaat. Hiervan vloeit circa euro terug naar de gemeente Enschede. Gladheidsbestrijding In de eerste maanden van dit jaar is er bovengemiddeld vaak gestrooid. Met de winter in de laatste maanden van dit jaar nog voor de boeg, wordt er een overschrijding van het budget verwacht van ca euro. Stadsdeelbeheer In 2015 is het budget voor onkruidbestrijding met euro opgehoogd naar euro. De offertes laten zien dat een budget van euro voldoende is voor Beleid leefomgeving Extra opbrengsten op basis van afgesloten contracten. Afvalstoffen Bezuiniging op dierplaagbestrijding kan niet volledig worden behaald. In 2016 zal dit tekort teruggebracht worden naar euro. Resultaat bedrijfsvoering Het resultaat op de bedrijfsvoering wordt o.a. veroorzaakt door resultaten op personeelskosten (ouderschapsverlof, inschaling boven normsalarissen). Daarnaast zijn er salarislasten van daadwerkelijk aangewezen bovenformatieve medewerkers die nog niet zijn herplaatst buiten SO of begeleidt naar een andere werkomgeving. Grondbedrijf Regionaal bedrijventerrein Twente (RBT) en Area development Twente (ADT) In de financiën is geen rekening gehouden met eventuele negatieve effecten bij het Grondbedrijf, RBT en ADT. Gezien de ontwikkelingen ten aanzien van RBT en ADT is het te vroeg om een uitspraak te doen over de hoogte van de aanpassing van de voorziening. Voor de bommendetectie geldt dat de afwikkeling van de subsidie en kosten gedurende 2015 zal plaatsvinden, maar een mogelijk effect kan nog niet worden gekwantificeerd Dienstverlening en financieel beleid Klik hier voor een uitgebreide beschrijving van de politieke speerpunten zoals opgenomen in de begroting Doelstelling A: goede kwaliteit van de gemeentebrede dienstverlening. Actiepunt Thema 1: ontwikkelen (Stedelijke) Dienstverlening 1. De dienstverlening is op verschillende terreinen standaard ingericht volgens dezelfde principes met een snelle en beveiligde toegang via DigiD, e-herkenning (voor bedrijven) en spraak-/vraagherkenning. 2. We verlenen de stedelijke dienstverlening vanuit het Stadskantoor. Status 3. We werken voor 100% op afspraak. 4. We plaatsen servicezuilen voor relatief eenvoudige handelingen. Dit willen we uitbreiden blz. 32 (van 83)

33 met onder andere diensten van partners. 5. We gebruiken de gegevens die we hebben en vragen er niet meerdere malen om. 6. Wij zijn nu nog de eigenaar van vele dossiers, in de toekomst willen we dit veranderen: inwoners en bedrijven zijn eigenaar van het eigen dossier en houden het zelf bij. Thema 2: regie voeren op de kwaliteit van dienstverlening 7. Transparantie naar inwoners waar het gaat om de gegevens die over hen zijn vastgelegd en wat ermee gebeurt. 8. Het gebruik van big data. We willen leren van gegevens én informatie die beschikbaar zijn via open data, social media en websites. 9. Een voorstel voor een onafhankelijke ombudsman zodat burgers hier met hun klachten terecht kunnen. In 2016 evalueren we de werking. 10. Het stimuleren van de zelfredzaamheid van inwoners bij digitale vaardigheden; door het geven van de cursus digisterker. Thema 3: communicatie 11. We richten in 2015 in nauwe samenspraak met de stadsdelen een Kennispunt Participatie op om opgedane kennis en ervaring te delen. 12. We trainen vanaf 2015 onze ambtenaren in participatiekennis en -competenties. 13. We maken het politieke proces, ook op stadsdeelniveau, transparanter voor inwoners en raad. Enschede.nl/koers053 en de stadsdeel- en partnergesprekken zijn hier voorbeelden van. Tenminste twee keer per jaar zoeken we onze inwoners op om hun mening te vragen over actuele onderwerpen. 14. In 2015 hebben we een nieuwe vraaggerichte en meer interactieve website. In 2018 is deze site gericht op het alles digitaal tenzij en het klik, bel, kom principe. 15. Voor online participatie zetten we sterk in op social media onder andere gebaseerd op de werkwijze van Henk Ontwerpt. 16. In 2015 bouwen we ook een nieuw intranet. Dit maakt kennisuitwisseling, samenwerking, leren en inspireren samen met onze partners mogelijk. Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk; = conform verwachting; = boven verwachting; = neutrale wijziging. Ad4: Conform landelijke ontwikkelingen maar ook afstemming met partners is het concept van "zelfservice" nog steeds goed maar staat de vorm waarin dit wordt toegepast nog ter discussie. Dat betekent dat we niet per definitie servicezuilen plaatsen maar ook andere (eenvoudigere) oplossingen onderzoeken. Invoering van zelfservice in 2015 blijft het streven. Ad6: Voorwaarde voor het digitaal beschikbaar stellen van het "eigen dossier" is de invoering van het Zaak Gewijs Werken (ZGW). Hiervoor zijn nog niet alle randvoorwaarden en middelen op orde waardoor we achter liggen op de oorspronkelijke planning. Bijsturing in 2015 is mogelijk maar leidt er wel toe dat nog niet alle dienstverlenende processen ultimo 2015 volledig digitaal zijn. Ad16: Een sociaal intranet zorgt er voor dat er efficiënter en effectiever samengewerkt kan worden. Daarnaast is het een randvoorwaarde voor een goed werkende lerende organisatie én faciliteert het tijd- en plaatsonafhankelijk werken. De invoering van zo n intranet vereist aanpassingen van een aantal IT systemen. Om dit zorgvuldig te doen is er meer tijd en meer capaciteit nodig om een voorspoedige implementatie mogelijk te maken. Het opleveren van het sociaal intranet zal daarmee later dan verwacht plaats vinden. blz. 33 (van 83)

34 Doelstelling B: het bevorderen van een betrouwbare en voor de lange termijn houdbare financiële huishouding. Actiepunt Thema 4: verbeteren van de financiële positie en verminderen van de financiële risico's 17. De trend om van actief naar faciliterend/passief grondbeleid te gaan wordt doorgezet. Status 18. De aanbeveling van de rekenkamer Maak een realistische risico-inventarisatie van de vastgoedportefeuille wordt uitgevoerd. 19. Met de overheveling van taken in het sociale domein zijn de risico s voor de gemeente toegenomen. Door het ontbreken van exacte gegevens over aantallen, bedragen en zorgbehoefte zijn de risico s nog niet goed in te schatten. In 2015 worden deze gegevens zorgvuldig gemonitord en geëvalueerd. 20. Met de vast te stellen nota Evaluatie verbonden partijen worden de doelstellingen en risico s van de verbonden partijen geëvalueerd en heroverwogen. 21. Wij kiezen voor het geleidelijk verminderen van de schuld door het voeren van een strakke liquiditeitsplanning, het slim herfinancieren van aflopende leningen en terughoudendheid bij het verstrekken van nieuwe leningen aan derden. Thema 5: werking sociaal deelfonds 22. In de komende periode onderzoeken of een Enschedees Sociaal Deelfonds nog langer wenselijk is. Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk; = conform verwachting; = boven verwachting; = neutrale wijziging. Doelstelling C: het versterken van het onderlinge vertrouwen tussen inwoners en stadsbestuur en het versterken van de governance op organisaties die gemeentelijke doelstellingen realiseren. Actiepunt Thema 6: versterken samenwerking 23. Met ander gemeenten en (overheids)instanties willen wij vanwege inhoud en kosten in de komende jaren vergaande samenwerking aangaan. 24. De samenwerking binnen de Regio Twente krijgt vanwege de afschaffing van de WGR plus status en de het veranderen van samenwerkingsafspraken in 2015 een andere vorm. Thema 7: versterken governance 25. Verzelfstandiging: onderhoud Enschede, het Sportbedrijf en het Ingenieursbureau, de oprichting van de intergemeentelijke bedrijfsvoerings organisatie (IBO). 26. De ontwikkelingen in het takenpakket en de positionering van de Regio Twente, in het kader van de WGR Implementeren aanbevelingen rekenkamerrapport "(voor) goed verbonden" bij verbonden partijen zoals onder meer de Stadsbank Oost-Nederland, - Veiligheidsregio Twente en Twente Milieu. 28. Het monitoren van de decentralisatiebeweging waarbij wellicht meer verbonden partijen ontstaan bij de uitvoering van zorgtaken. Status Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk; = conform verwachting; = boven verwachting; = neutrale wijziging. blz. 34 (van 83)

35 Doelstelling D: het zo efficiënt mogelijk faciliteren van gemeentelijke taken. Actiepunt Thema 8: vastgoed 29. De effecten van de motie Haersma Buma; dit betekent voor Enschede een structurele korting van 2,5 miljoen euro zonder dat het werk vervalt. 30. Het overhevelen van onderhoudstaken (1,6 miljoen euro); vanaf 2015 worden scholen verantwoordelijk voor het buitenonderhoud en krijgen het bijbehorend budget. Dit geld zit bij de gemeente vast in investeringen en we zijn niet in 1 jaar van de lasten af. 31. In totaal betekent dit 4,1 miljoen euro minder. In overleg met alle besturen proberen we in 2015 een oplossing te vinden Thema 9: bedrijfsvoering 32. Vanaf 2015 voeren wij de strategische IT visie uit. Status 33. In de periode gaan we de bedrijfsvoering samen met andere Twentse gemeenten uitvoeren. 34. In 2015 verlaten we de Noordmolen en verhuren we deze aan partners. De huisvesting van bestuur en ambtenaren willen wij centraliseren op een beperkter aantal locaties. Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk; = conform verwachting; = boven verwachting; = neutrale wijziging. Ad31: Het knelpunt kan met een aantal maatregelen teruggebracht worden. Voorbeelden van maatregelen zijn het afstoten van schoolgebouwen en het hanteren van een nullijn voor het investeringsplafond. Met de voorgestelde maatregelen is het echter niet mogelijk het gehele tekort binnen het product Onderwijshuisvesting op te lossen. Vanuit het intensieve overleg met de schoolbesturen wordt actief gekeken naar verdere oplossingsmogelijkheden, er loopt hiervoor een "herschikkingstraject" en er wordt gekeken naar lange termijn oplossingen zoals het instellen van een gezamenlijke corporatie. Dit vergt echter wel de nodige onderzoektijd en eventueel de nodige voorbereiding(sjaren). Ad33: Op 9 februari 2015 heeft het college besloten af te zien van een samenwerking in de vorm van de IBO. Nu wordt ingestoken om samen met Almelo, Borne en Losser (ABEL) kansrijke initiatieven door te ontwikkelen en waar mogelijk onder te brengen in Twents verband (Twentebedrijf). Vanaf dat moment kunnen andere regiogemeenten aanhaken. Thema Status Afwijking (x euro) Doelstelling A: goede kwaliteit van de gemeentebrede dienstverlening 1. Ontwikkelen (Stedelijke) Dienstverlening Publieksdienstverlening 2. Regie voeren op de kwaliteit van dienstverlening Gemeentearchief 3. Communicatie n.v.t. Verkiezingen Basisregistratie Bezwaar en beroep -50 blz. 35 (van 83)

36 Doelstelling B: het bevorderen van een betrouwbare en voor de lange termijn houdbare financiële huishouding 4. Verminderen financiële risico s en verbeteren financiële positie Algemene inkomsten Algemene uitkering 5. Werking sociaal deelfonds n.v.t. Algemene belastingen 370 Rente & treasury 500 Doelstelling C: het versterken van het onderlinge vertrouwen tussen inwoners en stadsbestuur en het versterken van de governance op organisaties die gemeentelijke doelstellingen realiseren 6. Versterken samenwerking College van B&W Versterken governance n.v.t. Regionale samenwerking Ondersteuning College van B&W en directie Doelstelling D: het zo efficiënt mogelijk faciliteren van gemeentelijke taken Raad en commissies Vastgoed Onderwijsvoorzieningen: onderwijshuisvesting Sport- en wijkaccommodaties Vastgoedbedrijf 9. Bedrijfsvoering Stelposten bedrijfsvoering Resultaat bedrijfsvoering Interne dienstverlening -100 Regionale dienstverlening Totaal 5 Legenda: = tegenvaller; = risico; = conform begroting; = meevaller; = neutrale wijziging. Bezwaar en beroep Het verwachte nadeel van euro wordt veroorzaakt door meer ambtelijke inzet en hogere gerechtskosten. Algemene belastingen De lagere inningskosten ( euro) van het Gemeentelijk Belastingkantoor (GBT) en het positieve jaarrekeningresultaat (ca euro) van het GBT zorgen voor een voordeel op algemene belastingen. Rente en treasury Door aanhoudend lage rentestand wordt een voordeel verwacht van ca euro. blz. 36 (van 83)

37 College van B&W Het verwachte nadeel van euro wordt veroorzaakt door de hogere wachtgelden dan begroot. Raad en commissies Het verwachte nadeel van euro wordt veroorzaakt door de kosten van de benoemingsprocedure van de burgemeester (zie ook raadsvoorstel). Onderwijsvoorzieningen: onderwijshuisvesting Het verwachte nadeel van euro betreft een lagere opbrengst vanuit overheveling leegstaande objecten naar vastgoedbedrijf Enschede (VBE). Feitelijk is dit veroorzaakt door het niet geheel sluitend krijgen van de financiële gevolgen van de motie Haersma Buma en de decentralisatie van het buitenonderhoud. Sport- en wijkaccommodaties De geraamde taakstelling van euro op Sport wordt niet gehaald. Daarnaast is er een nadeel door minder verhuur van euro. De knelpunten maken onderdeel uit van de lopende inventarisatie voor de opzet van het Sportbedrijf. Het exploitatieresultaat van de wijkaccommodaties maakt, door de concentratie van Vastgoed, onderdeel uit van het product Vastgoed. Interne dienstverlening Op verzekeringen wordt een voordeel verwacht van euro als gevolg van lagere premie en lager eigen risico. Personele lasten laten per saldo een nadeel van euro zien. Dit als gevolg van frictie vanuit het verleden (bovenformatief personeel), maar ook deels als gevolg van nog niet ingevulde taakstellingen op personeel. Flankerend beleid personeel Voor Flankerend beleid personeel is in de jaren in eerste instantie 5 miljoen euro beschikbaar gesteld, 1 miljoen in 2013 en in 2014 en 2015 telkens 2 miljoen. In de begroting 2014 is dit eenmalig met euro verhoogd. In de begroting 2015 heeft er een verhoging met 1,5 miljoen euro plaatsgevonden. Deze budgetten zijn voor een groot deel bedoeld om vertrekregelingen te dekken, welke gespreid over de jaren zouden worden uitgekeerd. Als gevolg van aangescherpte fiscale regels is echter een groot deel van die regelingen naar voren gehaald, hetgeen er met name in 2013 toe heeft geleid dat er meer is uitgegeven dan geraamd. Dit tekort is onttrokken aan de algemene reserve met de afspraak dat dit in een volgend jaar zou worden teruggestort. In de berekening van de in 2015 extra toegevoegde middelen is met deze terugstorting rekening gehouden. Bij de programmabegroting wordt jaarlijks een nieuwe inschatting gemaakt van het benodigde bedrag. Er wordt voorgesteld om het bedrag van 9 ton beschikbaar te houden voor Flankerend Beleid als remweg voor bezuinigingen. Het Flankerend Beleid personeel beslaat een periode van meerdere jaren en een exacte verdeling per jaar van het totale budget is vooraf niet aan te geven. Tevens wordt voorgesteld om een eventueel in 2015 niet uitgegeven budget toe te voegen aan de reserve Flankerend Beleid en deze werkwijze meerjarig toe te passen, waardoor deze middelen beschikbaar blijven voor Flankerend Beleid personeel. In het kader van de reductie en bezuinigingen op personeel is naast het budget Flankerend Beleid personeel de laatste jaren ook de reserve incidenteel middelenkader (onderdeel IZA) beschikbaar. Lasten die gemoeid zijn met deze reductie en bezuiniging in de vorm van onder anderen begeleiding, mobiliteitsacties en vertrekregelingen worden uit deze budgetten gedekt. Deze acties nemen een termijn van vele jaren in beslag. De in voorgaande jaren niet ingezette middelen van de reserve incidenteel middelenkader (onderdeel IZA), zijn samen met het in 2015 beschikbaar gestelde budget Flankerend Beleid het benodigde budget voor deze acties. blz. 37 (van 83)

38 We stellen voor: 4. het in 2013/2014 per saldo meer uitgegeven bedrag Flankerend Beleid personeel ad euro in 2015 terug te storten in de algemene reserve. 5. de niet ingezette middelen van de reserve incidenteel middelenkader (onderdeel IZA) ad euro in 2015 beschikbaar te stellen voor het bevorderen van de personele mobiliteit euro Flankerend Beleid te labelen als remwegbudget en in 2015 toe te voegen aan de reserve Flankerend Beleid als remweg voor bezuinigingen vanaf Met ingang van 2015 niet bestede budgetten Flankerend Beleid personeel bij het opstellen van de gemeenterekening toe te voegen aan de reserve Flankerend Beleid. Flankerend beleid ICT In 2014 was een budget ten laste van de reserve Flankerend beleid van 1 miljoen euro beschikbaar gesteld. Er zijn wel veel trajecten in 2014 in gang gezet, maar de kosten bedroegen slechts euro en dat is ten laste van deze reserve gebracht. Het resterende deel van de in 2014 in gang gezette projecten wordt naar verwachting in 2015 besteed. Daarnaast is in het weerstandsvermogen rekening gehouden met een budget van 1 miljoen euro voor Flankerend Beleid ICT, maar in 2015 is dit bedrag niet op begroting gebracht. Naar verwachting zal dat in 2015 niet nodig zijn en zal pas in 2016 hierop een beroep worden gedaan. We stellen voor: 8. het in 2014 niet bestede deel Flankerend beleid ICT ad euro in 2015 te onttrekken uit de reserve Flankerend beleid ICT ter dekking van de in 2014 gestarte ICT projecten. Investeringen IT bedrijf Om de beschikbaarheid en performance van de bestaande IT infrastructuur te borgen en voldoende toegerust te zijn voor de toekomstige ontwikkelingen zijn in 2015 aanvullende investeringen nodig. Met deze investeringen kan het IT bedrijf garant staan voor een goede performance in de komende jaren en moet down-time van de systemen en meer onderhoudsinspanning worden voorkomen. De noodzaak om te investeren is onder andere aangetoond met een doorlichting van de huidige ICT-Infrastructuur door een gerenommeerd adviesbureau. Het IT bedrijf van de Gemeente Enschede is werkzaam voor de Gemeente Enschede en voor negen externe verbonden partijen onder de noemer van SSC Twente. Eventuele gebreken in de dienstverlening werken door naar alle partijen. Om de noodzakelijke vernieuwing te kunnen realiseren moeten 36 samenhangende projecten worden uitgevoerd. Het plan wordt uitgevoerd met een doorlooptijd van 5 kwartalen: de verwachte start is 1 april 2015, de verwachte afronding is 1 mei Enkele projecten zijn reeds gestart met eigen personeel. De verhoging van de kapitaallasten die voortkomen uit de investeringen kan worden gedekt uit de middelen die beschikbaar zijn in de bestaande IT reserves. We stellen voor: 9. Voor 2015 het krediet voor het IT bedrijf te verhogen met euro voor 0 jaars krediet, euro voor 3 jaars krediet en euro voor 5 jaars krediet. De hieruit voortvloeiende kapitaallasten te dekken uit de hiervoor bestaande IT reserves. Regionale dienstverlening Binnen vastgoedinformatie zijn drie dienstauto's aan vervanging toe. Verder worden er werkzaamheden binnen vastgoedinformatie verricht ten behoeve van derden. We stellen voor: 10. een krediet beschikbaar te stellen van euro voor de vervanging van drie dienstauto's voor vastgoedinformatie. De hieruit voorvloeiende kapitaallasten worden deels gedekt uit de bijdrage werkzaamheden derden en deels uit de binnen Regionale dienstverlening beschikbare budgetten. blz. 38 (van 83)

39 3. Financieel middelenkader In hoofdstuk 1 van deze Zomernota is beschreven binnen welke context het College werkt. Daarnaast staat in hoofdstuk 2 de stand van zaken ten opzichte van de ambities en plannen uit de begroting De 'optelsom' van deze twee hoofdstukken is de basis voor het middelenkader: in dit hoofdstuk kijken we voor 2016 en de jaren daarna hoeveel geld er is en hoe we dat willen verdelen over de verschillende onderwerpen waar de gemeente mee bezig is Totale financiële opgave In het financieel middelenkader maken we een onderscheid tussen de harde opgave (onontkoombare en onuitstelbare knelpunten) die meteen in de begroting verwerkt moet worden en taakstellende opgaven die voornamelijk pas vanaf 2017 aangepakt moet worden. De harde opgave is 5,6 miljoen euro in De taakstellende opgaven zijn knelpunten die in principe binnen het eigen begrotingsprogramma opgevangen moeten worden en waarvan de omvang en eventueel beslag op de algemene middelen nog niet precies is vast te stellen. Binnen het sociaal domein neemt deze opgave toe naar 16,9 miljoen euro in Het fysiek domein heeft een opgave van 0,5 miljoen euro. Daarnaast is er in het fysiek domein de bestuurlijke prioriteit om vanaf miljoen euro ruimte te creëren voor stedelijke ontwikkeling. Voor onderwijshuisvesting en vastgoed is de opgave 5,1 miljoen euro. Middelenkader in miljoen euro Harde opgave structureel 0,8-2,4-2,7-3,6 Harde opgave incidenteel -6,5-3,8-1,0 0 Harde opgave totaal -5,6-6,1-3,7-3,6 Sociaal domein -4,2-12,0-16,1-16,9 Fysiek domein -0,3-0,5-0,5 Bestuurlijke prioriteit extra ruimte stedelijke ontwikkeling -2,0-2,0 Onderwijshuisvesting en vastgoed -5,1-5,1-5,1 Totale opgave -9,8-23,4-27,3-28,1 Een positief getal (+) verbetert het saldo, een negatief getal (-) verslechtert het saldo. Deze tabel en enkele andere tabellen in dit hoofdstuk kennen afrondingsverschillen tot max 0,1 miljoen. op hoofdlijnen De harde structurele opgave begint weliswaar met een voordeel van 0,8 miljoen euro, maar verslechtert vanaf 2017 van 2,4 miljoen euro nadeel naar 3,6 miljoen euro nadeel vanaf De structurele opgave wordt voornamelijk bepaald door het verloop van het Gemeentefonds. De incidentele opgave voor 2016 komt voort uit de kosten voor het Deltaplan voor minder afhankelijkheid van bijstand in 2016, een knelpunt op Onderwijshuisvesting en het Enschedese aandeel in de projectkosten voor Technology Base Twente in Deze laatste kosten maken ook deel uit van de incidentele opgave in blz. 39 (van 83)

40 Daarnaast is er voor 2017 een budget voor Flankerend Beleid opgenomen om de realisatie van de bezuinigingen mogelijk te maken. De taakstellende opgave in het Sociaal Domein is om de bijdrage van de algemene middelen aan de Sociale Werkvoorziening en de BUIG terug te brengen. Daarnaast is er in het budget voor Jeugdzorg nog een resterende taakstelling van de decentralisatie naar gemeenten en een nadelig herverdeeleffect van de landelijke Jeugdzorgbudgetten. De opgave voor het Fysiek Domein bestaat uit onderhoudsbudgetten voor de uitbreiding van het areaal openbare ruimte vanaf 2017 en het onderhoud aan de havens vanaf De bestuurlijke prioriteit om 2 miljoen extra ruimte voor stedelijke ontwikkeling te creëren, komt voort vanuit de bestuurlijke keuze om de fysieke projecten in de stad te gaan herijken en toekomstbestendig te maken. Deze is nauw verbonden met het Deltaplan bijstandsuitgaven binnen rijksbudget (zie paragraaf 3.4). Het creëren van 2 miljoen euro ruimte leidt ertoe dat er aanvullend 2 miljoen euro bezuinigingen gevonden moeten worden, waardoor er een reeks van 2 miljoen opgave bij komt. De opgave voor Onderwijshuisvesting en vastgoed komt voort uit een budgetkorting in het Gemeentefonds (gelieerd aan onderwijshuisvesting) en door de concentratie van vastgoed (met waarderings- en exploitatieproblematiek) binnen het vastgoedbedrijf. We stellen voor om bij deze Zomernota duidelijke bezuinigingsrichtingen voor alle drie opgaven (hard vanaf 2016, taakstellend in de diverse domeinen vanaf 2017 en extra ruimte voor grondbeleid) aan te wijzen. Door nu duidelijke bezuinigingsrichtingen aan te wijzen voorkomen we in de volgende jaren forse knelpunten en we creëren investeringsruimte om te werken aan sociale, economische en fysieke opgaven van onze stad. Tot aan 2017 hebben we dan voldoende tijd om de benodigde hervormingen uit te werken Structureel middelenkader Om te voldoen aan de richtlijnen voor het financieel toezicht moet Enschede een sluitend structureel middelenkader indienen voor 2016 en bij voorkeur ook voor Het structureel middelenkader heeft in 2016 een structureel voordelig saldo van 3,3 miljoen euro en sluit ook meerjarig met een voordelig saldo van 0,3 miljoen euro vanaf Structureel middelenkader (in miljoen euro) Structurele harde opgave 0,8-2,4-2,7-3,6 Structurele bezuinigingen 2,5 1,9 2,3 3,9 Structureel saldo 3,3-0,5-0,4 0,3 Een positief getal (+) verbetert het saldo, een negatief getal (-) verslechtert het saldo. De structurele harde opgave is opgebouwd uit de volgende vier onderdelen: Harde opgave (in miljoen euro) Gemeentefonds 0,6-2,6-2,9-3,8 2 Loon-prijscompensatie Inflatiecorrectie Ozb 0,3 0,3 0,3 0,3 4 Areaaluitbreiding -0,1-0,1-0,1-0,1 Structurele harde opgave 0,8-2,4-2,7-3,6 blz. 40 (van 83)

41 Nadere toelichting structurele harde opgave 1 Gemeentefonds De ontwikkeling van het Gemeentefonds heeft voor de gemeenten in Nederland een positief effect voor 2016 en voor de jaren daarna negatief effect. Er is sprake van een licht positief accres voor 2016 en negatief accres vanaf Het negatieve accres vanaf 2017 komt doordat de uitgaven van het Rijk lager worden ingeschat dan aanvankelijk geraamd. Bij de tweede fase van het groot onderhoud van het gemeentefonds zijn de clusters werk & inkomen, openbare orde en veiligheid en VHRSOV (Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing) onderzocht. Hieruit bleek Enschede een fors nadeel te hebben. Enschede heeft zich verzet tegen deze verschuiving van middelen. Na overleg van BZK met de VNG is besloten om de herziening van het cluster VHRSOV voor een deel in te voeren en een vervolgonderzoek te doen voor een verdeelsleutel. Daardoor valt het negatieve effect van de herverdeling minder groot uit. In maart 2015 werd uitgegaan van een nadeel van -2,3 miljoen euro. Dit nadeel is nu verkleind tot -1,2 miljoen euro. Er komt echter nog een vervolgonderzoek dat een jaar later in de meicirculaire 2016 wordt meegenomen. dat onderzoek kan tot een aanvullend negatief herverdeeleffect voor Enschede leiden. Per saldo leidt de ontwikkeling van het Gemeentefonds en de herverdeeleffecten tussen gemeenten tot een reeks die een voordeel van 0,6 miljoen euro heeft in 2016 en een nadeel van -2,6 miljoen euro in 2017, oplopend naar -3,8 miljoen euro vanaf Er wordt daarnaast nog gewerkt aan de gevolgen van de aanpassing van de Basisadministratie Adressen en Gebouwen (BAG) voor gemeenten met veel studentenwoningen. Deze woningen tellen niet langer mee bij de maatstaf zelfstandige woonruimten. In de septembercirculaire 2015 volgt nadere informatie naar aanleiding van onderzoek dat nu wordt verricht. 2 Loon-prijscompensatie De gemeente hanteert de inflatiecijfers van het CPB om de prijscompensatie vast te stellen. Uitgaande van een voorspelde prijsstijging van 0,8% in 2016 kent de gemeente ongeveer 0,7 miljoen euro aan prijsstijging toe. Dit bedrag kan gedekt worden uit de stelpost loonprijscompensatie. De huidige CAO loopt eind 2015 af. Onzeker is nog hoe de lonen zich vanaf 2016 gaan ontwikkelen. De verwachting is dat de resterende ruimte binnen de stelpost loonprijscompensatie voldoende is om extra kosten van een eventuele loonontwikkeling op te vangen. Aangezien de loon-prijscompensatie binnen de daarvoor bedoelde stelpost opgevangen kan worden, hoeft er geen beroep gedaan te worden op het middelenkader en sluit deze regel op 0. 3 Inflatiecorrectie Ozb Conform de afspraken uit het coalitieakkoord wordt de opbrengst van de Ozb geïndexeerd tegen het geldende inflatiepercentage van 0,8%. Hierdoor neemt de opbrengst met 0,3 miljoen euro toe. 4 Areaaluitbreiding Vanaf 2016 is er sprake van een reguliere uitbreiding van het areaal openbare ruimte. Dit leidt tot euro extra structurele kosten (in de tabel afgerond op -0,1 miljoen euro). blz. 41 (van 83)

42 De structurele bezuinigingen bestaan uit de volgende maatregelen: Structurele bezuinigingen in mln Aanbestedingsvoordelen speciaal vervoer 0,7 0,3 0,0 0,0 2 Individuele voorzieningen WMO 0,5 0,5 0,5 0,5 3 Evenementen financieren met toeristenbelasting 0,2 0,2 0,2 0,2 4 Bedrijfsvoeringsbudgetten 0,0 0,2 0,2 0,2 5 Efficiency GBT 0,4 0,4 0,4 0,4 6 Voordeel lage rentestand (incl verlaging omslagrente) 0,5 0,1 0,7 0,0 7 Overig (vrijval kapitaallasten, reclame openbaar) 0,1 0,1 0,1 0,1 8 Vrijval dekking tijdelijke intensiveringen 2,3 9 Heroverwegen intensivering Communicatie 0,2 0,2 0,2 0,2 Structurele dekking totaal 2,5 1,9 2,3 3,9 Nadere toelichting structurele bezuinigingen 1 Aanbestedingsvoordelen Speciaal Vervoer Er zijn twee aanbestedingsvoordelen: in het leerlingenvervoer en in het maatschappelijk (Wmo) vervoer. Het aanbestedingsvoordeel van euro voor het leerlingenvervoer is gebaseerd op het contract dat nog loopt t/m augustus 2016 met optie tot 2 jaar verlenging. Risico's hierbij zijn dat een nieuwe aanbesteding ongunstiger kan uitvallen en dat brandstofprijzen en gebruikersaantallen in de toekomst kunnen gaan stijgen. Recent is het Wmo vervoer aanbesteed. Dat heeft geresulteerd in een aanbestedingsvoordeel. De aanbestedingsperiode loopt tot aan de zomer van Daarna start een nieuwe aanbesteding. Wat het financiële effect hiervan is, kan nu niet exact aangegeven worden. Wij gaan ervan uit dat deze nieuwe aanbesteding het voordeel bestendigt. Wij schatten hiervoor een bedrag in van euro, waarbij vooral ingezet wordt op het realiseren van efficiencyvoordelen door de aanbieder. Dit aanbestedingsvoordeel zal, samen met het hiervoor genoemde aanbestedingsvoordeel op leerlingenvervoer, ingezet worden om de bestaande taakstelling op vervoer vanaf 2017 in te vullen. Deze taakstelling is in de begroting opgenomen en loopt vanaf Ten overvloede moet wel opgemerkt worden dat het risico bestaat dat de volgende aanbesteding niet het verwachte voordeel oplevert. 2 Individuele voorzieningen WMO Wij zien al een aantal jaren dat het beroep op Wmo-voorzieningen afneemt. Dat geldt zowel voor het aantal aanvragen als de toekenningen en afwijzingen. Deze terugloop zien we bij de woonvoorzieningen, huishoudelijke ondersteuning en vervoersvoorzieningen. Ook ten opzichte van de laatste raming zien wij een daling in het aantal aanvragen en toekenningen. Deze afname wordt deels verklaard door de invoering van de eigen bijdrage en wijziging van beleid waarvoor men bij de gemeente terecht kan. Ook de gekantelde werkwijze waarbij we conform het door de raad ingezette beleid en de insteek van de wetgever - meer kijken naar eigen kracht, inzet van sociaal netwerk en algemene voorzieningen speelt hierin een rol. Voor 2015 zien wij in het eerste kwartaal een verdere daling van het aantal aanvragen. Op basis daarvan schatten wij in dat dit een aanvullend voordeel oplevert van 0,5 miljoen euro voor dit blz. 42 (van 83)

43 jaar. De verwachting is dat dit voordeel structureel is en daarom betrokken kan worden bij de gemeentebrede bezuinigingsopgave voor 2016 en verder. 3 Evenementen financieren met toeristenbelasting Ongeveer driekwart van de Nederlandse gemeenten kent toeristenbelasting. Gemiddeld gaat het om een bedrag van 1,67 euro per (hotel)overnachting. Voorstel is een invoering van de toeristenbelasting in Enschede te koppelen aan het evenementenbeleid. Het totale budget voor evenementen en citymarketing bedraagt de komende jaren ongeveer 2,5 miljoen euro per jaar. Voorwaarde voor invoering van een toeristenbelasting is dat deze administratief zo eenvoudig mogelijk is. De ervaringen van andere gemeenten en het Gemeentelijk Belastingkantoor Twente zijn, dat de perceptiekosten lager uitvallen dan structureel euro. Dit is het gevolg van het feit dat de gegevens die nodig zijn voor het opleggen van toeristenbelasting, eenvoudig verkrijgbaar zijn. De netto opbrengst zou ongeveer uitkomen op structureel euro. In de tariefstelling is het mogelijk om een onderscheid te maken tussen overnachtingen op campings, bed & breakfasts en hotels. De eenmalige kosten voor invoering bedragen ongeveer euro. 4 Bedrijfsvoeringsbudgetten Verlaging van materiële budgetten bedrijfsvoering zoals Enschedese school, lagere verzekeringspremies, kantoorbenodigdheden, vervanging smartphones, etc. zorgt voor een besparing van euro. Bij deze besparing is inbegrepen dat nog een aantal eerdere taakstellingen structureel moet worden opgelost. 5 Efficiency Gemeentelijk Belastingkantoor Twente (GBT) Voordeel van euro op de bedrijfsvoering GBT, binnen het onderdeel afhandeling belastingen (aanvullend is er nog een voordeel van euro in de afhandeling van gesloten systemen afval en riool). Daarnaast is er een voordeel van euro vanwege een toename van het aantal aan te slagen panden (areaaluitbreiding). 6 Voordeel lagere rentestand (inclusief verlaging omslagrente) De huidige lage rentestand levert bij herfinanciering van leningen rentevoordelen op. Daarnaast geeft de lage rentestand de mogelijkheid om de omslagrente te verlagen van 4,5% naar 4,25% in 2016 en naar 4,0% vanaf Een voordelig effect daarvan is dat de financiële positie van het Grondbedrijf en het Vastgoedbedrijf hiermee verbetert. 7 Overig: Kapitaallasten Auke Vleerstraat, Reclame openbare terreinen Geraamde kapitaallasten voor de Auke Vleerstraat vallen vrij. Daardoor ontstaat er euro structurele ruimte, die ingezet kan worden tbv de opgave vanaf Daarnaast genereren de afgesloten reclamecontracten een euro hogere opbrengst dan begroot. 8 Vrijval dekking tijdelijke intensiveringen Bij het coalitieakkoord is structurele ruimte vrijgemaakt voor intensiveringen, die in principe als tijdelijke impuls zijn bedoeld. Vanaf 2019 kan de structurele ruimte, waarmee tijdelijke intensiveringen van het College gedekt worden, van ongeveer 2,3 miljoen euro vrijvallen. Het voorstel is om deze structurele ruimte vanaf 2019 in te zetten als dekking in het middelenkader Heroverwegen intensivering Communicatie In de coalitieperiode wordt over 4 jaar 1,7 miljoen euro geïntensiveerd op het versterken van de communicatie met de bewoners. Een deel van deze intensivering is nog niet vastgelegd in bestedingsplannen. Door scherper te prioriteren kan euro vrijvallen in 2016 en voor de volgende jaren euro. Er blijft dan nog euro beschikbaar voor 2016 en euro in 2017 en blz. 43 (van 83)

44 3.3. Incidenteel middelenkader De incidentele harde opgave komt uit op 6,5 miljoen euro in 2016, 3,8 miljoen euro in 2017 en 1,0 miljoen euro in Daar tegenover staat 3,1 miljoen euro dekking voor 2016 en 2,2 miljoen in Incidenteel middelenkader (in miljoen euro) Incidentele opgave -6,5-3,8-1,0 0 incidentele bezuinigingen 3,1 2,2 0 0 Saldo incidenteel middelenkader -3,3-1,6-1,0 0 De incidentele opgave bestaat uit de volgende zes knelpunten. Incidentele opgave in miljoen euro Onderwijshuisvesting -3,2 2 Deltaplan 'bijstandsuitgaven binnen Rijksbudget' -2,55 PM 3 Technology Base Twente -0,6-0,6 4 Bijdrage Kennispark -0,1-0,1 5 Flankerend Beleid -3,0 6 Dotatie aan reserve mobiliteit -1,0 Totaalsaldo -6,5-3,8-1,0 0 Nadere toelichting incidentele harde opgave 1 Onderwijshuisvesting Het product Onderwijshuisvesting heeft als gevolg van de motie Haersma-Buma en de doordecentralisatie van het groot onderhoud een financieel knelpunt van ongeveer 4,4 miljoen euro in Tezamen met het onderwijsveld zoeken we naar oplossingen om dit tekort structureel terug te brengen. Deze sorteren vanaf 2017 hun effect. In 2016 lossen we het tekort deels op en resteert een incidenteel probleem voor dat jaar van 3,2 miljoen euro. 2 Deltaplan bijstandsuitgaven binnen rijksbudget De geraamde kosten die gemoeid zijn met de uitvoering van de drie actielijnen uit dit Deltaplan (voor nadere toelichting zie paragraaf 3.4) bedragen 2,55 miljoen euro in 2016 en naar schatting 2,5 miljoen euro in Voor de financiering van het Deltaplan is het voorstel om 2,5 miljoen euro te dekken uit de bestemmingsreserve Meeneemregeling besluit Participatiebudget 2014 (besluitvorming jaarrekening 2014). Voor het overige bedrag gaan we actief onderzoeken hoe we de investeringen in de actielijnen kunnen voorzien van aanvullende financiering, zoals bijdragen vanuit Provincie, Rijk en/of Brussel (ESF), het participatiebudget of algemene middelen. Aangezien de omvang van de mogelijke dekking voor 2017 nog onbekend is, staat het knelpunt in het middelenkader daarom nog op PM. 3 Technology Base Twente In de vergadering van respectievelijk 8 en 10 december 2014 hebben de Raad en GS ingestemd met het Advies Technology Base Twente van de commissie van Wijzen Luchthaven Twente. Als vervolg daarop heeft u aan onze colleges gevraagd zo snel mogelijk een plan van aanpak voor de verdere uitwerking van het advies aan Raad en Staten voor te leggen. Het plan van aanpak implementatie Advies Commissie van Wijzen Luchthaven blz. 44 (van 83)

45 Twente is aangeboden aan de Raad. Parallel aan het opstellen van het plan van aanpak zijn beide voorzitters inmiddels aan de slag gegaan met de samenstelling van het topteam. De geplande uitgaven (aandeel voor de gemeente) zijn jaarlijks euro in 2016 en Bijdrage Kennispark Het huidige Convenant Kennispark-Innovatieplatform loopt tot en met Voor de jaren 2016 en 2017 ontbreekt er voor euro (afgerond 0,1 miljoen euro) dekking. 5 Flankerend Beleid Bij de begroting is voor de jaren 2014, 2015 en 2016 een budget voor flankerend beleid ingesteld voor het realiseren van bezuinigingen. Hiermee heeft de organisatie meer armslag om bij het doorvoeren van bezuinigingen flankerende maatregelen te nemen. Denk daarbij aan het treffen van regelingen voor bovenformatief personeel, investeringen in ict om efficiënter te kunnen werken, frictiekosten en desintegratiekosten. Aangezien de gemeente vanaf 2017 een volgende stap zet in het realiseren van bezuinigingen is een budget van 3 miljoen euro noodzakelijk voor aanvullende flankerende maatregelen en eventuele remwegmiddelen bij de invulling van de bezuinigingen. Op basis van de ervaring uit de bezuinigingen van voorgaande jaren is een bedrag van 3 miljoen euro geraamd. 6 Dotatie aan reserve mobiliteit In 2018 voegen we 1 miljoen euro aan de reserve mobiliteit toe. Hiermee wordt het mogelijk om structurele bezuinigingen van 1 miljoen euro op mobiliteitsprojecten een jaar eerder te realiseren, namelijk vanaf 2019 in plaats van in De incidentele bezuinigingen. Deze tellen op tot 3,1 miljoen euro in 2016 en 2,2 miljoen euro in 2017 en bestaan uit de volgende maatregelen. De kolom "beschikbaar 2015" is een weergave van het totaal beschikbare bedrag in de betreffende reserve of voorziening in Ontrekking uit reserve of voorziening in miljoen euro Beschik baar 2015 Inzet in Meeneemregeling besluit Participatiebudget ,47 2,47 Inzet in MSI 5,5 1,45 3 Incidenteel middelenkader 2,09 0,090 4 Landinrichting 0,475 0,1 5 Egalisatie exploitatieresultaat bouwvergunningen 0,225 0,225 6 Parkeergarage 5,485 0,64 7 Voorziening BOS-kom in beweging voor jezelf 0,445 0,155 8 Voorziening BOS-gezond bewegen door de jeugd 0,065 0,065 9 Voorziening personeel 0,745 0,1 TOTAAL (afgerond bedrag) 3,1 2,2 In totaal wordt er in 2016 afgerond 3,1 miljoen euro onttrokken uit reserves en voorzieningen voor inzet als incidentele dekking in het middelenkader. In 2017 een totaal bedrag van afgerond 2,2 miljoen euro. blz. 45 (van 83)

46 Nadere toelichting incidentele bezuinigingen 1 Meeneemregeling besluit Participatiebudget 2014 Voor de financiering van het Deltaplan "bijstandsuitgaven binnen rijksbudget, doet het College een voorstel om 2,47 miljoen euro te dekken uit de bestemmingsreserve Meeneemregeling besluit Participatiebudget 2014 (besluitvorming jaarrekening 2014). 2 Reserve MSI In de reserve MSI is 1,6 miljoen euro gereserveerd voor het project haven. Hiervan is bij de programmabegroting ,6 ton ingezet op de incidentele opgave. Voor het project haven is de eindstatus nog niet opgemaakt, maar de verwachting is dat dit project met een positief financieel resultaat afgesloten wordt. Er komt een voorstel om het overschot van het project op te nemen in een nieuw te vormen voorziening voor het structurele onderhoud van de haven. De inschatting op dit moment is dat er van de resterende gereserveerde middelen van 1 miljoen euro euro ingezet kan worden op de incidentele opgave Tevens is in de reserve MSI een reeks bedragen gereserveerd vanuit het spaarprogramma (begroting ) voor activering kademuren en fietsenstalling station. Voor de fietsenstalling is dmv een raadsvoorstel 0,2 miljoen euro toegekend. De kademuren worden niet meer geactiveerd. Het restant van de afgelopen jaren t/m 2016 en het restant van de rente (die niet doorberekend is aan de MSI-projecten) kan vrijvallen (totaal 1,2 miljoen euro). Vanaf 2017 wordt het spaarprogramma weer aan de algemene reserve toegevoegd en wordt er geen rente meer toegevoegd aan de reserve MSI (de reserve is dan nagenoeg leeg). 3 Reserve Incidenteel middelenkader Restant reserve ( euro) kan vrijvallen. Het nog gereserveerde bedrag is voor IZA en duurzaamheid. In 2015 en 2016 worden de laatste bedragen opgehaald. 4 Reserve Landinrichting Er kan 0,1 miljoen euro vrijvallen. De rest van het saldo is benodigd voor de afwikkeling van de definitieve afrekening van gronden en proceskosten. 5 Reserve egalisatie exploitatieresultaat bouwvergunningen Deze egalisatiereserve is bedoeld om het exploitatieresultaat WABO leges boven begroting (tot maximaal euro) toe te voegen of tekorten op te vangen. In 2014 is er een overschot geweest van euro mede doordat er in verband met nieuwe regelgeving extra vergunningen zijn aangevraagd in Exploitatietekorten in toekomstige jaren worden uit deze reserve gedekt. Voorstel is om het bedrag van euro vrij te laten vallen. Dit levert wel een risico op. Bij de programmabegroting maken we een inschatting van het risico dat hiervoor opgenomen moet worden in het weerstandsvermogen. 6 Reserve parkeergarage De reserve parkeergarage staat tegenover de negatieve reserve Egalisatie Risico parkeergarage. Het saldo tussen deze twee reserves kan vrijvallen ( euro minus een rentenadeel van euro is euro). In 2015 wordt er rente toegevoegd aan de reserve parkeren van euro. Deze kan ook vrijvallen (totaal dus euro). Eventueel kan er een extra bedrag uit de reserve Egalisatie Risico parkeergarage vrijvallen, als het resultaat 2015 bekend is. 7 Voorziening BOS-kom in beweging voor jezelf Uit de voorziening zijn uitgaven gepland voor de pilot Arbeidsreïntegratie via sport (t/m 2016), projecten bij Sportboulevard, Actieplan Vitale sportverenigingen (overgaand in de nieuwe sportnota), Opstellen Sportnota en EK damesvoetbal 2017 (samen met evenementenbeleid). blz. 46 (van 83)

47 De dekking voor de onderdelen Projecten Sportboulevard, Opstellen Sportnota en EK damesvoetbal worden op een andere manier binnen het programma gevonden. Voor 2016 kan daardoor een bedrag ( euro) ingezet worden in het incidentele middelenkader. Het restant van de voorziening zal bij de jaarrekening opgenomen moeten worden in een reserve of moeten vrijvallen ten gunste van het resultaat. 8 Voorziening BOS-gezond bewegen door jeugd Betreft het tweede en laatste jaar dat een beroep kan worden gedaan op de overgangsregeling van de aangepaste subsidieverordening Sport (2014). Dit is een open einde regeling. Het programma gebruikt deze middelen ter dekking hiervan (risicovoorziening). Voor hoeveel er in 2015 een aanspraak op gedaan wordt is niet bekend. Deze voorziening kan vrijvallen ten gunste van de incidentele opgave 2016 ( euro). Dit levert wel een risico op dat bij beroep op deze middelen het programma alternatieve dekking moet vinden. Bij de programmabegroting maken we een inschatting of hiervoor een risico moet worden opgenomen in het weerstandsvermogen. 9 Voorziening personeel De voorziening wordt o.a. ingezet voor medewerkers die zijn gedetacheerd tegen een lager tarief dan het salaris dat ze bij de gemeente ontvangen. Voor het verschil tussen de salariskosten en het tarief dat wordt ontvangen is de voorziening gewaardeerd. Een gedeelte van deze voorziening ad euro kan vrijvallen Opgave en bezuinigingsrichtingen Sociaal Domein De opgave binnen het Sociaal Domein neemt toe naar -16,9 miljoen euro vanaf Daar tegenover staat een pakket van maatregelen, waarvan het verwachte effect is dat de opgave binnen het Sociaal Domein zelf opgelost kan worden. In deze paragraaf volgt een toelichting op de strategie die Enschede volgt in het Sociaal Domein, de opbouw van de opgave en de verschillende maatregelen. Opgave en bezuinigingsrichtingen Sociaal Domein (in miljoen euro) Sociale werkvoorziening -2,0-4,8-5,6 2 Budget BUIG -4,2-5,5-6,9-6,9 3 Korting budget Jeugdhulp -4,4-4,4-4,4 Subtotaal opgave Sociaal Domein -4,2-12,0-16,1-16,9 Maatregelen Sociale werkvoorziening 2,0 3,0 3,0 Inzet bestaande dekking algemene middelen 2,8 2,8 2,8 2,8 Deltaplan 'bijstandsuitgaven binnen Rijksbudget' 1,4 2,8 5,9 6,7 Maatregelen Jeughulp 4,4 4,4 4,4 Subtotaal bezuinigingsrichtingen Sociaal Domein 4,2 12,0 16,1 16,9 Saldo Sociaal Domein Binnen het sociaal domein willen we bouwen aan een duurzaam stelsel, waarin werk, werk, werk voorop staat, de kracht van bewoners en hun sociale omgeving maximaal wordt benut, maar ook ondersteuning vanuit het wijkteam beschikbaar is als dat echt nodig is. We willen er tegelijkertijd naar toe dat we uitkomen met de middelen die we van het Rijk krijgen: sociaal én financieel duurzaam. blz. 47 (van 83)

48 Dit betekent dat we de huidige trend moeten keren. Het is een feit dat we op het gebied van inkomen al jarenlang meer uitgeven dan we van het Rijk krijgen. Dit vindt zijn oorzaak onder andere in de historisch gegroeide sociaal-economische positie van de stad en in de gebrekkige wijze waarop de verdeelmodellen vanuit het Rijk hier rekening mee houden. Een zelfde scenario dreigt voor onze nieuwe taken op het gebied van de Jeugdzorg, Wmo en Beschermd Wonen. Dit maakt het des te urgenter om het roer om te gooien, nieuwe arrangementen te maken, de bureaucratie te verminderen en te investeren in activering, werkgelegenheid en preventie. Gelukkig liggen er met onze brede verantwoordelijkheden op het sociaal domein ook kansen om dat te doen. Om uit te komen met de budgetten binnen het sociaal domein, moeten we ongeveer 12,0 miljoen euro besparen vanaf 2017, oplopend tot 16,9 miljoen euro structureel in Dit komt vooral door de tekorten op de BUIG en de sociale werkvoorziening en de oplopende Rijksbezuinigingen op de jeugdzorg. De opgave op het terrein van het armoedebeleid is aan de orde gekomen in de Kadernota Armoede , die geagendeerd is voor de raadsvergadering van 22 juni Belangrijk kenmerk voor het sociaal domein is de grote mate van onzekerheid die er is binnen de budgetten en volumes van onze nieuwe taken op het gebied van de Jeugdhulp en de Wmo. We hebben nog te weinig informatie om een goede prognose te kunnen maken, zowel qua budget als qua resultaat. En we moeten voorkomen dat we te snel snijden in voorzieningen die juist preventief werken, en daarmee gevolgschade veroorzaken. Dit vereist flexibiliteit in het proces. We kiezen daarom voor een lange termijn strategie, langs twee sporen: 1) bijsturen binnen de betreffende budgetten en 2) innovatie binnen het sociaal domein. Het voorstel is om vervolgens begin 2016 de balans op te maken en te kijken of aanvullende bijsturing nodig is. Nadere toelichting opgave Sociaal Domein: 1 Sociale Werkvoorziening (SW) In Enschede werken ongeveer mensen in de Sociale Werkvoorziening (SW). Daarnaast zijn er momenteel rond de honderd SW-medewerkers die een arbeidsverhouding met een extern bedrijf hebben in een begeleid-werken constructie. De gemeente wil nu en in de toekomst SW medewerkers een goede plek in de Enschedese samenleving bieden. De kosten voor de SW nemen, ondanks eerdere bezuinigingen, echter snel toe. Dat komt vooral door kortingen vanuit Den Haag op de vergoeding op de rijkssubsidie voor de SW. Als de gemeente niets doet, legt de gemeente structureel 8,1 miljoen euro toe op de SW in De meerjarenexploitatie van de SW is doorgerekend aan de hand van de laatste inzichten met betrekking tot subsidie, SW loonkosten, omzet en apparaatskosten. Voor 2016 is er vanwege de compensatiemiddelen uit het coalitieakkoord geen knelpunt. Het financiële meerjarenbeeld verslechtert vanaf 2017 vanwege teruglopende subsidie per SW plek, kosten die niet rechtevenredig kunnen dalen en de wegvallende bijdrage uit het coalitieakkoord. Bij de berekening van het knelpunt is rekening gehouden met een bijdrage uit Participatiemiddelen van 2,4 miljoen euro die voorheen uit algemene middelen werd gedekt ter verlichting van de gemeentebegroting. Rekening houdend met de bijdrage van 2,4 miljoen euro uit het participatiebudget, komt de gemeente in ,0 miljoen euro tekort voor het dekken van de kosten van de SW. Dit loopt op naar 5,6 miljoen euro in Budget BUIG Het ontoereikend zijn van het Budget Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorziening Gemeenten (BUIG) vormt een financieel risico. Een hard knelpunt is het nu nog niet. Vanaf 2017 halveert de historische component in het verdeelmodel. Dat verlaagt het budget met blz. 48 (van 83)

49 1,35 miljoen euro. Dat gebeurt in 2018 wederom met 1,35 miljoen euro (structureel 2,7 miljoen euro). We hebben de ambitie om geen gemeentelijke middelen meer in te zetten voor uitgaven in de algemene bijstand. Dat doen we via een Deltaplan bijstandsuitgaven binnen rijksbudget". De ambitie is om vanaf ,2 miljoen euro te besparen op de bijstandsuitgaven. Voor 2017 bedraagt deze ambitie 6,9 miljoen euro en vanaf ,0 miljoen euro. Dit is hoger dan de geraamde opgave van structureel 6,9 miljoen. Gelet op de onzekerheden rondom het Verdeelmodel van de BUIG, de hoogte van het macrobudget en effecten van de maatregelen achten we dit noodzakelijk. 3 Jeugdhulp Binnen het landelijke macrobudget Jeugdhulp is in 2015 een eerste korting doorgevoerd. In 2016 en 2017 volgen nog twee kortingen. In 2016 wordt 2 miljoen euro gekort en in 2017 aanvullend nog 1 miljoen euro. In totaal moet nog een korting van 3 miljoen euro opgevangen worden. Daarnaast heeft Enschede een nadeel van 1,4 miljoen euro uit een herverdeling van het landelijke macrobudget Jeugdhulp. De verwachting is dat de gemeente in 2016 binnen het budget voor Jeugdhulp blijft. Vanaf 2017 zijn er meer onzekerheden. In totaal bedraagt de besparingsopgave structureel 4,4 miljoen euro. Nadere toelichting bezuinigingsrichtingen Sociaal Domein: Spoor 1: Terugdringen van knelpunten binnen de betreffende budgetten (cf. coalitieakkoord) Sociale werkvoorziening (SW) Een extern bureau heeft inmiddels verschillende besparingsscenario s in kaart gebracht. De voorkeur van het College gaat uit naar het scenario dat uitgaat van continuering van de SW voor Enschede. In dit scenario zal door bezuinigingen binnen de bedrijfsvoering van de SW en omzetverhoging een structurele besparing van naar raming 3,0 miljoen euro plaatsvinden. Belangrijk om op te merken is dat om dit scenario succesvol te laten zijn de commerciële slagkracht zal moeten vergroot, in ieder geval voor enkele jaren. Hiervoor zijn (tijdelijke) investeringen nodig, die in eerste instantie uit het participatiebudget worden gefinancierd. Daarnaast stellen we voor om ook na 2016 uit het Participatiebudget (p-budget) een bedrag van 2,4 miljoen euro van het tekort te dekken. Voorstel is om het restant van het tekort van 2,7 miljoen euro te dekken uit de opbrengsten van het deltaplan bijstandsuitgaven binnen rijksbudget". Zie hierna. Het College wil de tijd tot de zomervakantie benutten om dit voorstel zorgvuldig met de verschillende stakeholders (waaronder de OR van de DCW) te bespreken, om vervolgens na de zomervakantie met een definitief voorstel te komen. Budget BUIG: Deltaplan bijstandsuitgaven binnen rijksbudget" We kiezen op het gebied van werk voor een offensieve strategie. Er is een doorbraak nodig, een Deltaplan. Door gelijktijdig in te zetten op meer banen (rode loper budget, versterken acquisitie, communicatie-offensief), aan het werk (intensiveren branche-aanpak, inzet op Duitsland) en op rechtmatigheid en activering (vervolg arbeidsmarktoffensief, hercontroles) streven we er met dit deltaplan naar op termijn het aantal bijstandsuitkeringen met ruim 500 te verminderen. De incidentele kosten voor de uitvoering van de 3 genoemde aktielijnen en de voorgestelde dekking zijn terug te lezen in paragraaf 3.3. Dit komt naast wat we ons al hebben voorgenomen in het kader van het verbeterplan MAU. Ook die verbetermaatregelen willen we na 2015 doorzetten. Het gaat dan om: blz. 49 (van 83)

50 Beperking doorstroom WW WWB Zoektijd voor iedereen Aanpak voortijdig schoolverlaten Vereenvoudigde aanvraagprocedure tijdelijk werk Vergroten deeltijdwerk Jobcarving en functiecreatie Intensiveren werken met loonwaarde Gespecialiseerde incassomedewerker Intensiveren themaonderzoeken Als we er in slagen om uiteindelijk uit te komen met het geld dat we van het Rijk krijgen, betekent dat dat we 2,8 miljoen euro overhouden in de algemene middelen (jaarlijkse bijdrage aan tekort BUIG). Deze besparing kan vervolgens worden ingezet om het jaarlijkse tekort op de sociale werkvoorziening (zie hiervoor) structureel te dekken. Kanttekening hierbij is dat we zelfs met deze ambitieuze maatregelen slechts een beperkte invloed hebben op het aantal banen en de uitstroom uit de uitkering. De economische ontwikkeling en conjunctuur, én de prestaties van andere gemeenten zijn factoren die we niet kunnen beïnvloeden. Tegelijkertijd hebben we vertrouwen. Er ligt een stevige redenering onder de maatregelen. En al nam het totale aantal uitkeringen niet af, in de afgelopen jaren groeide de uitstroom naar werk wel (van 365 in 2012, via 437 in 2013 naar 642 in 2014), tegen het economische tij in. Wel is het zaak om de vinger aan de pols te houden en begin 2016 de tussenbalans op te maken. Innovatie en kostenreductie in de uitvoering: digitale innovatie arbeidsmarkt Ook nu al constateren we dat een aanzienlijk deel van de werkzoekenden op eigen kracht een baan vindt. Door digitale mogelijkheden te benutten kunnen we nog beter aansluiten bij de zelfredzaamheid van mensen bij het vinden van een baan. Overheid (UWV en gemeente), wetenschap en het bedrijfsleven slaan komende tijd de handen ineen en gaan, via twee pilots, van mei t/m oktober 2015 onderzoeken of moderne digitale technieken en online marketingstrategie kunnen bijdragen aan het vergroten van het welzijn en de regie op het eigen leven van werkzoekenden en een betere match met werkgevers. Deze ontwikkeling kan op termijn vermindering van de gemeentelijke dienstverlening tot gevolg hebben, dus ook tot besparingen leiden. De omvang hiervan is nu nog niet aan te geven. Innovatie en kostenreductie in de uitvoering: gezamenlijk back office inkomen Tevens is onlangs de opdracht gegeven om een marktverkenning te doen voor een gezamenlijke back office voor inkomensverstrekking van 13 gemeenten die gezamenlijk 50% van het landelijk aantal bijstandsontvangers heeft. Deze vergaande beweging heeft in potentie efficiency voordelen. In het najaar 2015 zijn de resultaten van deze verkenning bekend. Maatregelen Jeugdhulp Voor het domein Jeugdhulp geldt dat we inmiddels een half jaar op weg zijn met de nieuwe taken. De bezuinigingen die vanaf 2017 op ons af komen zijn al langer bekend, en daar hebben we ook rekening mee gehouden bij de inrichting en organisatie van het stelsel. We verwachten deze opgave grotendeels te kunnen realiseren door de besparingen op de tarieven die we per 2015 al hebben gerealiseerd, door de huidige gekantelde werkwijze bij de wijkteams door te zetten (ook bij de herindicaties die er in 2016 aankomen), door screening van PGB-houders en door het vormgeven van en verschuiven naar algemene voorzieningen. Met deze maatregelen verwachten we de besparing van 4,4 miljoen euro te realiseren. Maar de belangrijkste innovatie ligt in onze optiek in de integrale aanpak binnen het sociaal domein (zie Spoor 2: Innovatie Sociaal Domein). blz. 50 (van 83)

51 Spoor 2: Innovatie Sociaal Domein Integrale arrangementen en financiering We zien kansen om het juist op het snijvlak van werk, inkomen, wonen, ondersteuning en (jeugd)zorg beter te doen. Onze wijkcoaches zien dagelijks hoe onlogisch het systeem soms nog steeds kan reageren op vragen van bewoners. Zeker wanneer er meerdere problemen spelen, is het huidige stelsel administratief voor bewoners nog steeds erg ingewikkeld, en voor ons erg arbeidsintensief. Daarnaast investeren we regelmatig in gevolgschade, bijv. van schulden of inkomensgebrek, door begeleiding vanuit de Wmo of Jeugdhulp in te zetten. Iets doen aan de oorzaken, het niet hebben (of willen hebben) van werk of inkomen is vanwege beperkte budgetten en beperkte regelruimte vaak beduidend moeilijker. Ook de verschillende financieringsstromen en contractvormen zijn nog niet altijd op de nieuwe realiteit aangepast. De vraag dient zich aan of we met dezelfde (of liefst minder) middelen niet veel meer kunnen bereiken, als we maar de ruimte hebben om tot slimmere oplossingen te komen. Kortom: kunnen we niet meer maatschappelijk en uiteindelijk ook financieel rendement halen uit onze investeringen? We willen daarom een diepgaande analyse maken van de werking van het ondersteuningssysteem, beginnend bij casuïstiek, samen met de wijkcoaches. Hoe werkt het nu in de praktijk? Welke onderliggende patronen zijn er? Waar zitten regels, financieringssystemen of bestaande manieren van werken (eventuele) betere alternatieve oplossingen in de weg? Van daaruit willen we stapje voor stapje werken aan verbeteringen op 4 niveaus: regelruimte, leren & professionaliteit, financiën en verantwoording. Onderdeel daarvan is in ieder geval het instellen van een sociaal fonds, dat ons helpt om geld over de grenzen van beleidsterreinen heen in te zetten, en dwingt om eventuele winsten weer te herinvesteren in preventie (van sociaal-economische problematiek). Zo versterken we duurzaam het sociaal domein. Ondertussen zetten we in op de lobby om de regelruimte te krijgen die we nodig denken te hebben. Dit doen we samen met andere steden, waaronder in ieder geval Leeuwarden, Zaanstad, Eindhoven en Utrecht. In deze gemeenten spelen dezelfde vragen en zij definiëren identieke opgaven. Inzetten op preventie en zelfredzaamheid: van curatief naar preventief De komende jaren willen we als gemeente verder meebouwen aan een samenleving met een klimaat (opvoeden, opleiden, sport, cultuur, etc.) waarin: Jongeren hun talenten leren ontdekken en optimaal benutten Betaald werk de norm is, participeren en noaberschap voorop staan. Ambitie wordt aangewakkerd, ondernemen er bij hoort De arbeidsmarkt niet op houdt bij de Duitse grens of bij de IJssel Enschede is hierbij de arrangerende gemeente die ouders, leerkrachten, werkgevers, professionals en vrijwilligers in de wereld van welzijn, sport en cultuur stimuleren dit klimaat samen te creëren. Ook voor het domein van werk, inkomen, ondersteuning en jeugdhulp geldt dat uiteindelijk de echte winst zit in het terugdringen van de vraag en niet in het efficiënter aanbieden van de gemeentelijke dienstverlening. Oftewel: het is belangrijk om de omslag te maken van piramide naar rugbybal, zoals ook staat beschreven in de transformatie-agenda sociaal domein. Dit is een uitdaging van de lange adem. blz. 51 (van 83)

52 Op termijn willen we dat het beroep op ondersteuning (inkomen, zorg, begeleiding etc.) op of onder landelijk niveau terecht komt en dat we meer aan de voorkant (preventie) sturen. De Enschedeër is meer gebaat bij een springplank dan bij een vangnet, zodat mensen met hulp van het sociaal netwerk weer snel voldoende eigen kracht hebben. In plaats van dure zorg wordt gezocht naar alternatieven, zoals andere vormen van voorliggende voorzieningen (minder gebruik van maatwerkvoorzieningen, naar meer gebruik van collectieve en algemene voorzieningen) en slimmere arrangementen voor signalering en ondersteuning. Dit betekent tegelijkertijd dat mensen met waar nodig inzet van deskundige begeleidingkansen krijgen om hun sociale netwerk te versterken, doordat de voorzieningen gekoppeld worden aan de reguliere voorzieningen in de wijk. Door de transformatie-agenda sociaal domein en het bijbehorende investeringsprogramma gericht op voorliggende voorzieningen, gezondheid, veilig opgroeien en ontwikkelen, langer thuis wonen en integraliteit en kwaliteit, kunnen we hier ook in investeren. Zoals eerder aangekondigd in een separaat raadsvoorstel, stelt het College voor om de middelen voor de transformatie-agenda te bundelen in een investeringsprogramma van 4,68 miljoen euro en hiervoor een bestemmingsreserve in te stellen. Tot slot: Begin 2016 willen we een tussenbalans opmaken, en kijken of er ondanks deze stevig onderbouwde strategische ontwikkelrichting nog bijsturing nodig is. We blijven ondertussen kritisch kijken naar wat we kunnen en misschien zelfs moeten stoppen om met het budget uit te komen. Daarbij willen we onze maatregelen meer toetsen op effectiviteit en op de vraag of ze wel passen bij het uitgangspunt van zelfredzaamheid. blz. 52 (van 83)