Agressie & geweld bij LVB: op weg naar een effectieve interventie binnen de kliniek

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Agressie & geweld bij LVB: op weg naar een effectieve interventie binnen de kliniek"

Nina Bakker
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Agressie & geweld bij LVB: op weg naar een effectieve interventie binnen de kliniek Robert Didden Trajectum

2 Agressie en geweld DOELGROEP LVB

3 Op het snijvlak justitie, VG en GGZ: J. (28 jr, LVB) Behandelkliniek (vrijwillig, voorheen RM): weinig resultaat, wil geen hulp (nu Forensisch FACT team) Rechtvaardigt steeds eigen daden, positief zelfbeeld, tekorten gevoelsexpressie, weinig empathie Verleden: diefstal, geweld, drugshandel Vijandig, verslaafd, dreigend, spant anderen voor zijn karretje Dreigt anderen of zichzelf wat aan te doen Vader gedetineerd, familie in crimineel circuit Antisociale PS?

Rechtvaardigt steeds eigen daden, positief zelfbeeld, tekorten gevoelsexpressie, weinig empathie Verleden:

4 LVB IQ Problemen met de sociale aanpassing Ontstaan voor 18 e Bij cliënten met agressie: Bijkomende psychosociale problemen (schulden, werkloosheid, etc.) Comorbiditeit aan (As-1 en As-2) stoornissen LVB-ers ervaren veel stressoren

psychosociale problemen (schulden, werkloosheid, etc.

5 LVG-specifieke kenmerken: INTELLIGENTIE IQ en bijkomende kenmerken / problematiek: LEERPROBLEMEN komen tot uiting in: BEPERKT SOCIAAL AANPASSINGS- VERMOGEN (SAV) PSYCHIATRISCHE STOORNIS MEDISCH- ORGANISCHE PROBLEMEN ERNSTIGE GEDRAGSPROBLEMEN PROBLEMEN IN GEZIN EN SOCIALE CONTEXT en leiden tot: CHRONICITEIT / LANGDURIGE BEHOEFTE AAN ONDERSTEUNING

PSYCHIATRISCHE STOORNIS MEDISCH- ORGANISCHE PROBLEMEN ERNSTIGE GEDRAGSPROBLEMEN

6 Kenmerken LVB Ongunstige levensgeschiedenis Gevolgen van eigen gedrag moeilijk overzien Moeite met zelfsturing (taal) Generaliseren Weinig probleembesef Beperkt werkgeheugen Zelfoverschatting of juist laag zelfbeeld Gemis sociale aansluiting (netwerken) Directe behoeftebevrediging Moeite met interpreteren van sociale situaties Impulsief Etc.

werkgeheugen Zelfoverschatting of juist laag zelfbeeld Gemis sociale aansluiting

7 Sociaal emotionele ontwikkeling erg weinig wetenschappelijke kennis Wat bedoelen we hiermee? moeite met uitstel van beloning, snel driftig, wantrouwen ( basic distrust ) en vermijding, snel (faal) angstig, egocentrisch, afhankelijk, geremdheid, etc.

moeite met uitstel van beloning, snel driftig, wantrouwen (

8 LVB en agressie AGRESSIE, RISICOFACTOREN, VERKLARINGSMODEL

9 Agressie: verzamelbegrip Agressie: tegen voorwerpen, mensen, dieren Delictgedrag: brandstichting, gewelddadig, afpersing Auto-agressie: zelfverwondend gedrag (snijden, krassen, bonken, etc.) Cyberpesten (Didden et al., 2009)

gewelddadig, afpersing Auto-agressie: zelfverwondend

10 Hoe noem je het? Afhankelijk van de sector, o.a.: Antisociaal, gewelddadig gedrag (Justitie) Oppositioneel, gedragsstoornis (GGZ) Communicatief gedrag, Moeilijk verstaanbaar gedrag, challenging behavior (VG)

11 Verhoogde kans op agressie bij LVB Waarom? Risicofactoren voor agressie komen veel voor (in combinatie met elkaar) bij LVB Syndromen, neuropsychiatrische factoren Niet eenvoudig te beantwoorden: Is laag IQ (dus een cognitief tekort) een risicofactor op zichzelf?

elkaar) bij LVB Syndromen, neuropsychiatrische factoren Niet

12 Een groot aantal risicofactoren Bio: syndromen, epilepsie, niet-aangeboren hersenletsel, emotieregulatie/arousalmodulatie, impulsiviteit, misbruik alcohol/drugs Psycho: cognitieve verstoringen, copingvaardigheden (omgaan met woede en stress en conflictsituaties), communicatieve vaardigheden, hechtingsproblemen, zich kunnen verplaatsen in een ander (TOM), problemen in sociale informatieverwerking Sociaal: systeeminvloeden (mishandeling, verwaarlozing), verstoorde interacties met anderen, normen/waarden, crimineel netwerk, schooluitval, werkeloosheid

communicatieve vaardigheden, hechtingsproblemen, zich kunnen verplaatsen in een ander (TOM), problemen in sociale informatieverwerking

13 Ontwikkelingstraject & risicofactoren (Hosman, 2005)

14 Markers van agressief gedrag (Tenneij, Didden, Stolker & Koot, 2009) N=108, gemiddelde leeftijd=26 jaar, 80% man SOAS-R, As-1 stoornis, ABCL SOAS gedurende 6 maanden Vergelijking tussen drie groepen cliënten: Geen agressie Milde agressie Ernstige agressieve incidenten

stoornis, ABCL SOAS gedurende 6 maanden Vergelijking tussen drie

15 Markers agressief gedrag 415 agressieve incidenten, door 55% van cliënten Ernstige agressie hing samen met zelfverwonding, hoge ABCL totaalscores, antisociaal gedrag, impulsiviteit, psychotische kenmerken, stemmingsproblemen Ernst van agressie hing niet samen met andere variabelen (o.a. geslacht, behandelduur, leeftijd, As-1 classificatie) High-risk groep cliënten: hoge co-morbiditeit tussen agressief gedrag en andere ernstige problematiek (o.a. Zelfverwonding)

16 Agressie als resultante van problematisch interacties Pilot studie Embregts, Didden, Huitink, & Schreuder (2009) - N=87 (met frequente agressie) - Geslacht: 71% mannen - Leeftijd: gem. 36 jaar - Psychiatrische problematiek: 65%

(2009) - N=87 (met frequente agressie) - Geslacht: 71%

17 overvragen activiteiten verplichten verbieden/ontzeggen onduidelijk zijn autoritair benaderen/controleren lichamelijk aanraken confronteren/aanspreken geen aandacht geven aanspreken in gezelschap van anderen overig Wat roept agressie op?

confronteren/aanspreken geen aandacht geven aanspreken in

18 Dynamische risicofactoren Cognitieve processen: interpretatie van gebeurtenissen/dreiging, normbesef, sociale scripts, attitude t.a.v. Agressie & geweld, automatische gedachten Emotionele processen: woede en stress (beheersing) Gedrag/context: uitlokkers/bekrachtigers, zelfcontrole/sociale vaardigheden

Agressie & geweld, automatische gedachten Emotionele processen: woede en

19 Theoretisch model: SIV en emotionele processen

20 Heuristisch model agressie

21 Agressie en LVB NAAR EEN EFFECTIEVE INTERVENTIE

22 Integrale benadering Gericht op: - Cliënt: via therapie (o.a. CGT), bejegening, medicatie én - Begeleiders/systeem: via coaching begeleiders/ouders, veel aandacht voor context

23 Behandeling agressie (LVB) Psychotherapie: cognitieve gedragstherapieën & anger management (Taylor, 2002) Psychofarmaca: evidentie voor effectiviteit van sommige medicijnen (zie reviews Deb e.a., ) Wat bepaalt effect interventie? Groepsleiding neemt (soms) deel aan therapie Gedragscomponenten effectiever dan cognitieve Taalvaardigheid cliënt??

24 Effectieve behandeling Cognitieve gedragstherapie & anger management: effectief in veranderen dynamische risicofactoren en agressie/woede Gericht op: Cognitieve processen: beïnvloeden van perceptie van gebeurtenissen, cognitieve herstructurering, zelfinstructie Emotionele processen: herkennen emoties, arousal reductie Gedrag/context: zelfmanagement bij cliënt en vergroten sociale en assertieve vaardigheden, aanpassing context

25 Grip op Agressie: gefaseerd/modules Module 1,2 en 3 Module 4 Module 5 Module 6 Module 7 1.Herkennen van gevoelens 2.Herkennen van gevoelens 2 3.Herkennen van gedachten Omgaan met boosheid en agressie 1 Delictscenario Omgaan met boosheid en agressie 2 Terugval preventie Parallelle training sociale vaardigheden

26 Herkennen van gevoelens 1&2 Herkennen van gedachten Omgaan met boosheid en agressie 1 & 2 Delictscenario Terugvalpreventie

27 Is het programma effectief?

Vergelijkbare documenten

Hilde Niehoff. Behandelaanbod Trajectum Hoeve Boschoord voor cliënten met agressie problematiek

Hilde Niehoff. Behandelaanbod Trajectum Hoeve Boschoord voor cliënten met agressie problematiek Hilde Niehoff Behandelaanbod Trajectum Hoeve Boschoord voor cliënten met agressie problematiek 1 Behandelprogramma agressie van wetenschap naar praktijk Specialisatie agressieproblematiek De specialisatie