P. de Beurs, psychiater en adviseur voor de IGZ

Transcriptie

1 P. de Beurs, psychiater en adviseur voor de IGZ

2 Dilemma s bij risicotaxatie Risicotaxatie is een nieuw en modieus thema in de GGZ Veilige zorg is een illusie Hoe veiliger de zorg, hoe minder vrijheid voor de patiënt De GGZ is niet verantwoordelijk voor de agressie van bekende psychiatrische patiënten buiten de instelling Er bestaat een onterecht stigma ten aanzien van agressie door psychiatrisch patiënten. 2

3 Wat verwacht de burger van elke zorgaanbieder? Intern kwaliteitsysteem gericht op leren en verbeteren Streefniveau: state of the art functioneren Cyclisch proces: normen vaststellen, meten, verbeteren, borgen, verantwoording afleggen (intern/extern) 3

4 Wat verwacht de burger van elke zorgaanbieder? Externe verantwoording Maatschappelijke verantwoordelijkheid: publieke taak (toezicht IGZ) Keuze patiënt, zorgverzekeraar (marktgericht stelsel) Basis voor: Gerechtvaardigd vertrouwen in verantwoorde zorg Meerjaren strategisch beleidsplan IGZ

5 MJB IGZ-toezichtsmethoden (in samenhang) 5

6 Definitie calamiteit (Kwaliteitswet) Niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis, die betrekking heeft op de kwaliteit van de zorg en die tot de dood van of een ernstig schadelijk gevolg voor een patiënt heeft geleid 6

7 MJB IGZ-maatregelenpiramide passende interventies o.b.v. omvang risico en ernst schade 7

8 Beeld incidenten Jeugd- en kindermishandeling PGB-fraude Medicatieveiligheid Brandincidenten Agressie-, schiet- en steekincidenten Somatische zorg Nieuwe toetreders Disfunctionerende beroepsbeoefenaren Overig Seksueel grensoverschrijdend gedrag Forensische zorg Suïcide 8

9 Agressie Psychiatrische patiënten vertonen in de maatschappij meer gewelddadig gedrag, dan mensen zonder psychiatrische stoornis Delicten door psychiatrische patiënten bestaan vaak uit dreigen met geweld of poging tot levensdelict Epidemiologisch onderzoek toont significante relatie aan 9

10 Agressie Beperkte relatie As-I stoornissen en gewelddadig gedrag Meeste psychiatrische patiënten zijn niet gewelddadig Geweldsrisico is groter bij acute symptomen Middelenmisbruik verhoogt het risico sterk (factor 10) Slachtoffers zijn zelden vreemden wel familie, hulpverleners Vaak geplande delicten met gebruik van wapen MCARTHUR RISC ASSESSMENT STUDY; Monahan e.a. (1996, 2001): 10

11 Risicofactoren Acute psychotische symptomen Tevens verslaving Tevens persoonlijkheidsstoornis Lage begaafdheid Aanhouding door politie Opleggen van beperkingen Plaatsing in isoleer/dwangmedicatie 11

12 Wanen Risicofactoren bij wanen veel groter risico dan bij hallucinaties toenemend risico bij > waan dat de geest wordt overgenomen door onbeheersbare krachten (toename angst) waan dat er mensen zijn die kwaad willen (paranoïde waan) waan die zich richt op één persoon beschikken over een wapen en maken van plannen toenemend gebrek aan realiteitstoetsing actief zoeken naar of komen met bewijs voor waan 12

13 COMORBIDE VERSLAVING Risicofactoren 40% bij patiënten met schizofrenie 80 % bij patiënten met antisociale persoonlijkheidsstoornis Risico van geweld wordt sterk verhoogd wanneer er sprake is van alcohol- en drugsgebruik In combinatie met weigeren van medicatie neemt risico op geweld sterk toe 13

14 Risicofactoren Psychiatrische patiënten met een persoonlijkheidsstoornis hebben zes keer meer contacten met justitie dan patiënten zonder persoonlijkheidsstoornis Prevalentie van comorbiditeit is hoog Antisociale persoonlijkheidsstoornis 51% chronisch depressief Borderline persoonlijkheidsstoornis 61 % chronisch depressief 14

15 Brandstichting Breed scala van complexe en multicausale problematiek Antisociale persoonlijkheidstoornis Pyromanie: stoornis in de impulsbeheersing (DSM IV TR) (Schizofrene) Psychotische stoornissen ( Zweden 2009) Zwakbegaafdheid Communicatieve brandstichting Middelenafhankelijkheid 15

16 Brandstichting Psychotische stoornissen (Schizofrenia Bulletin 2009) Hogere kans op veroordeling voor brandstichting Hoger percentage vrouwen Meer psychose bij eerste brandstichting dan bij recidiverende brandstichters Standaard vragen naar (neiging tot) brandstichting Maar komt ook voor bij andere psychiatrische stoonissen en comorbiditeit verhoogt het risico op brandstichting! 16

17 Brandstichting Communicatieve brandstichting (J.L. Geller, USA) Gebrekkige sociale/communicatieve vaardigheden Onmacht om wensen en verlangens kenbaar te maken Over de drempel gedrag ( bijv. bij separatie, ontslag) Vaak recidief gedrag 17

18 Risicotaxatie Weinig specifieke instrumenten onderzocht (Fire Interest Scale; Fire Attitude Scale) Weinig onderzoek naar recidieven Meerdere bronnen van belang (voorgeschiedenis, psychopathologisch onderzoek, aard en motieven van brandstichting, middelenafhankelijkheid, heteroanamnese) 18

19 Risicotaxatie Risicotaxatie geeft geen zekerheid Hoe minder frequent het delictgedrag, hoe moeilijker te voorspellen Risico s zijn sterk contextgebonden (en daarmee niet persoonsgebonden) Risicotaxatie heeft beperkte geldigheidsduur Kwaliteit van risicotaxatie is afhankelijk van de kwaliteit van de informatie over een persoon: onderzoek van patiënt/dossieronderzoek met voorgeschiedenis! /heteroanamnese! 19

20 Risicotaxatie Risicotaxatie betreft alle aspecten van de psychiatrische praktijk, niet alleen suïcide of homicide en dient steeds plaats te vinden Gestructureerde risicotaxatie is van belang bij o.a. suïcidaliteit, agressie en brandstichting Gestructureerde risicotaxatie behoort de combinatie te zijn van gebruik van instrumenten én klinisch oordeel. (zie Tijdschrift voor Psychiatrie ( 2010) en Tijdschrift voor Criminologie (2010)) 20

21 Risicotaxatie Gestructureerde klinische risicotaxatie in teamverband Meer aandacht voor dynamische factoren waaronder beschermende factoren Instrumenten zijn meer een checklist 21

22 GEMEENSCHAPPELIJK DOEL GERECHTVAARDIGD VERTROUWEN IN VERANTWOORDE ZORG 22