(A)TYPISCH ZIJN IN REKENEN, WAAR HANGT HET MEE SAMEN?
|
|
- Elisabeth van der Linden
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 VAKGROEP EXPERIMENTEEL-KLINISCHE EN GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE ONDERZOEKSGROEP ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN (A)TYPISCH ZIJN IN REKENEN, WAAR HANGT HET MEE SAMEN? Elke Baten, Annemie Desoete, 02/06/2017
2 INLEIDING 2
3 (A)TYPISCH REKENEN Vanaf start 1 e leerjaar: individuele verschillen in rekenvaardigheden (Claessens, Duncan, & Engel, 2009; Janus & Offord, 2007) Verschillen blijven bestaan doorheen de schooltijd & tot in het latere leven (Deary, Whalley, Lemmon, Crawford, & Starr, 2000) TOCH: rekenvaardigheden één van de sterkste predictoren van later academisch succes (> lezen & zelfs na controle SES) (Duncan et al., 2007) Verklaring verschillen? 3
4 PREDICTOREN IN DE LITERATUUR Genetische predispositie: prevalentie siblings 40 64% (vs. 6%) (Shalev et al, 2001) Prenumerische vaardigheden/ basale rekenvaardigheden (e.g. Ceulemans et al., 2014; Stock, Desoete & Roeyers, 2010; Vanbinst, Ghesquière, & De Smedt, 2015) Cognitieve vaardigheden bv. intelligentie (Desoete, 2008; Dix & van der Meer, 2015), werkgeheugen (De Weerdt, Desoete, & Roeyers, 2013) Omgevingsfactoren bv. SES (e.g. Larson et al., 2015) Kindkenmerken bv. persoonlijkheid (e.g. Paropat, 2009), motivatie ( e.g. Froiland & Worell, 2016; Ryan & Deci, 2000) PROBLEEM: Gebrek aan model onduidelijk welke variabelen nu écht variantie in rekenen verklaren 4
5 OPPORTUNITY- PROPENSITY MODEL (BYRNES & MILLER, 2006) 5
6 OPPORTUNITY-PROPENSITY MODEL (BYRNES & MILLER, 2006) Model om leren te verklaren Opportunity factoren Distale factoren Leerprestatie Propensity factoren PROPENSITY SO KO & 1 e helft LO KO & Lage SES Steeds secundaire data; nooit in 2 e helft lagere school; nooit in klinische vs. controlegroep 6
7 HUIDIG ONDERZOEK 7
8 DOELSTELLINGEN Nagaan samenhang distale-, opportunity- & propensityfactoren met rekenvaardigheden Distale Factoren Opportunity ( kans ) Factoren Aantal uur rekenen per Ervaring week leerkracht Rekenvaardigheden Feitenrekenen Sociaal-economische Ouderlijke status verwachtingen Propensity ( spons ) Factoren Procedurele kennis Geboortegewicht Plaats in de kinderrij Intelligentie Motivatie Werkgeheugen Persoonlijkheid Temperament Subjectief welbevinden Competentiebeleving Algemene zelfwaardering Nagaan verschillen in klinische vs. controlegroep Nagaan stabiliteit in 2 e graad vs. 3 e graad 8
9 DESIGN Klinische groep Controlegroep < pc. 16 Aantal uit dezelfde klas % 2 e graad e graad e leerjaar 2 e graad 3 e graad 5 e leerjaar 4 e leerjaar 6 e leerjaar 9
10 STEEKPROEF EN MEETINSTRUMENTEN Steekproef Geslacht (n) M V totaal χ² p 2 e graad Klinische groep <.001 *** Controlegroep Totaal e graad Klinische groep Controlegroep Totaal Meetinstrumenten Distale factoren Opportunity factoren Propensity factoren Outcome Oudervragenlijst Leerkrachtvragenlijst Cognitief Kindkenmerken Rekenen Plaats kinderrij Geboortegewicht SES Ouderlijke verwachtingen #jaar ervaring lkr. #u rekenen/week IQ: WISC-III-NL (Grégoire, 2000) Werkgeheugen CELF-4-NL (Kort, Schittekatte, & Compaan, 2008) Motivatie: Zelfregulatievragenlijst-Leren (Ryan & Conell, 1989) Persoonlijkheid: Hiërarchische Persoonlijkheidsvragenlijst voor kinderen (Mervielde & De Fruyt, 1999) Temperament: Behavioral Inhibition (BIS) and Behavioral Activation (BAS) Vragenlijst (Carver & White, 1994) Algemene zelfwaardering: Rosenberg Zelfwaardeschaal (Rosenberg, 1979) Subjectief welbevinden: Positive & Negative Affect Schaal (Watson, Clark & Tellegen, 1988) Competentiebeleving: Competentiebelevingsschaal voor kinderen (Harter, 1982) Tempo Test Rekenen (de Vos, 1992) Cognitieve Deelvaardigheden 10 Rekenen (Desoete & Roeyers, 2002)
11 RESULTATEN: DESCRIPTIEF Automatisatie rekenfeiten/snelheid Tempo Test Rekenen (de Vos, 1992) M SD t p 2 e graad Klinische groep <.001 *** Controlegroep e graad Klinische groep <.001 *** Controlegroep Procedurele rekenvaardigheden/accuraatheid Cognitieve Deelvaardigheden Rekenen (Desoete & Roeyers, 2002) M SD t p 2 e graad Klinische groep <.001 *** Controlegroep e graad Klinische groep <.001 *** Controlegroep
12 RESULTATEN: SAMENHANG MET REKENEN 2 e graad 3 e graad Klinische groep TTR CDR r p r p P Amotivatie * O D O: GOK Rekenen * TTR CDR r p r p P Werkgeheugen * O D O: GOK Rekenen * Plaats kinderrij * Geboortegewicht * Controlegroep TTR CDR r p r p P Amotivatie * Welwillendheid * Intelligentie * Werkgeheugen * ** Schoolse competentiebeleving ** ** Positief Affect ** Totale zelfwaardering ** O Ervaring leerkracht (jaren) * D O: GOK Rekenen * O: Hoop afstuderen * TTR CDR r p r p P BIS * Openheid/Vindingrijkheid * ** Intelligentie ** Werkgeheugen ** Schoolse competentiebeleving **.62 <.001 *** O Ervaring leerkracht (jaren) ** ** D O: GOK Rekenen.68 <.001 *** ** O: WIL Rekenen.63 <.001 *** ** 12
13 RESULTATEN: GROEPSVERSCHILLEN 2 e graad (n = 48) 3 e graad (n = 66) Klinische groep Controlegroep Klinische groep Controlegroep M SD M SD F p η2 p M SD M SD F p η2 p BIS ** BAS * Emotionele stabiliteit *.07 Openheid ** **.11 Consciëntieusheid <.001 *** Autonome motivatie *.06 Gecontroleerde motivatie Positief affect Negatief affect *.06 Totale zelfwaardering *.10 Schoolse competentiebeleving <.001 *** <.001 ***.30 Noot: η p 2 interpretatie:.02 = klein effect;.13 = medium effect;.26 = groot effect Propensity factoren 13
14 RESULTATEN: GROEPSVERSCHILLEN Distale factoren 2 e graad (n = 48) 3 e graad (n = 66) Klinische groep Controlegroep Klinische groep Controlegroep M SD M SD F p η2 p M SD M SD F p η2 p Ouderlijke verwachtingen * <.001 *** <.001 ***.51 SES Plaats in kinderrij Geboortegewicht Noot: η p 2 interpretatie:.02 = klein effect;.13 = medium effect;.26 = groot effect Opportunity factoren Aantal uit dezelfde klas % 2 e graad e graad
15 CONCLUSIES: OPPORTUNITY FACTOREN Meer kansen om te leren of Opportunities geassocieerd met betere rekenvaardigheden in 2 e & 3 e graad Klinische kinderen blijven een hardnekkige achterstand vertonen, ondanks meer Opportunities = RTI-principe 15
16 CONCLUSIES: PROPENSITY FACTOREN Vooral van belang bij jonge kinderen Vooral van belang voor het automatiseren van rekenfeiten PROPENSITY Vanaf 3 e graad: kinderen in controlegroep rekenen veel meer voor zichzelf & vanuit intrinsieke motivatie dan klinische kinderen In 2 e graad zijn klinische kinderen gevoeliger voor straf (BIS) en beloning (BAS) dan kinderen in de controlegroep; in 3 e graad verdwijnt dit verschil Gevoelig zijn voor straf en negatieve gebeurtenissen (BIS) is geassocieerd met slechtere rekenvaardigheden (wiskundeangst?) Openheid/vindingrijkheid hangt samen met betere rekenvaardigheden Klinische kinderen zijn minder open/vindingrijk & consciëntieus Vanaf de 3 e graad zijn klinische kinderen minder emotioneel stabiel 16
17 CONCLUSIES: OVERIGE FACTOREN Klinische kinderen ervaren meer negatief affect op school dan kinderen in de controlegroep en dit zowel in 2 e als in 3 e graad Lagere zelfwaardering bij klinische kinderen maar dit enkel in de 3 e graad, nog niet merkbaar in 2 e graad Klinische kinderen schatten zichzelf veel lager in qua schoolse competenties dan andere kinderen, zowel in 2 e als in 3 e graad (= accuraat) 17
18 CONCLUSIES: DISTALE FACTOREN Ouderlijke verwachtingen belangrijk in zowel klinische als controlegroep & zowel in 2 e als in 3 e graad Geen of tegenstrijdige effecten gevonden voor SES, plaats in de kinderrij en geboortegewicht 18
19 IMPLICATIES VOOR DIAGNOSTIEK & BEHANDELING 19
20 IMPLICATIES VOOR DIAGNOSTIEK & BEHANDELING ALGEMEEN Bevindingen oudere kinderen niet veralgemenen naar jongere kinderen & omgekeerd Wat werkt bij kinderen zonder dyscalculie werkt niet noodzakelijk bij kinderen met dyscalculie Meet zowel de accuraatheid (CDR) als de snelheid (TTR) van rekenen als dingen fout gaan OPPORTUNITY FACTOREN Zorg voor bijscholing/ervaring van leerkrachten, dit is vooral van belang voor kinderen zonder rekenproblemen 20
21 IMPLICATIES VOOR DIAGNOSTIEK & BEHANDELING PROPENSITY FACTOREN Ga de motivatie na vooral van jongere kinderen en zet hierop in Hou rekening met werkgeheugen bij klinische kinderen (zeg niet teveel terzelfdertijd, ) Temperament (BIS/BAS) nagaan kan handelingsgerichte indicaties geven over belonings- en strafgevoeligheid Kinderen met dyscalculie kunnen een iets andere persoonlijkheid hebben dan kinderen zonder dyscalculie (openheid in beide groepen, consciëntieusheid bij jongere kinderen) OVERIGE FACTOREN Kinderen met dyscalculie zijn emotioneel minder stabiel dan kinderen zonder dyscalculie, voornamelijk in de 3 e graad! Kinderen met dyscalculie ervaren meer negatief affect, schatten hun eigen schoolse compententies minder hoog in en hun zelfwaardering ligt bij oudere kinderen lager dan bij kinderen zonder dyscalculie. Inzetten op bevestiging, ondersteuning van zelfbeeld (positieve feedback, psycho-educatie) lijkt dus van belang Vervolgonderzoek is nodig om dingen uit te klaren 21
22 STELLINGEN VOOR DISCUSSIE 22
23 STELLINGEN VOOR DISCUSSIE Inzetten op Propensity-factoren (zoals motivatie & persoonlijkheid) moet het hoofddoel worden van het onderwijs, pas daarna kan aan Opportunityfactoren (of kansen) gewerkt worden en ingezet worden op het verbeteren van de rekenvaardigheden/wiskunde? Leerproblemen veroorzaken een vermindering van het subjectief welbevinden of is het net omgekeerd? 23
24 Elke Baten VAKGROEP EXPERIMENTEEL-KLINISCHE & GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE ONDERZOEKSGROEP ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN Ghent Ghent University E Elke.Baten@UGent.be T
Wiskundeonderwijs : Is er een relatie met motoriek? En zijn er clusters binnen het rekenen? Ruth Vanderswalmen, Stefanie Pieters en Annemie Desoete
Wiskundeonderwijs : Is er een relatie met motoriek? En zijn er clusters binnen het rekenen? Ruth Vanderswalmen, Stefanie Pieters en Annemie Desoete Vakgroep Experimenteel-Klinische en Gezondheidspsychologie
Nadere informatieIN DE REKENLES ZEER ONZEKER: HET WELBEVINDEN VAN KINDEREN MET DYSCALCULIE (DERDE, VIERDE, VIJFDE EN ZESDE LEERJAAR)
IN DE REKENLES ZEER ONZEKER: HET WELBEVINDEN VAN KINDEREN MET DYSCALCULIE (DERDE, VIERDE, VIJFDE EN ZESDE LEERJAAR) Aantal woorden: 12.634 Katoo Defoort Stamnummer: 01407243 Promotor: Prof. Dr. Annemie
Nadere informatieDyslexie en dyscalculie in het hoger secundair onderwijs
Dyslexie en dyscalculie in het hoger secundair onderwijs Prof. dr. Wim Tops (Rijksuniversiteit Groningen) Dr. Frauke De Weerdt (IVV Sint-Vincentius Gent) Overzicht deel I 1. Definities dyslexie en dyscalculie
Nadere informatieOpvoedingsvragen, nood aan ondersteuning en preventieve gezinsondersteuning bij gezinnen met jonge kinderen
Opvoedingsvragen, nood aan ondersteuning en preventieve gezinsondersteuning bij gezinnen met jonge kinderen Prof. dr. Karla Van Leeuwen Dit onderzoek is uitgevoerd door: Karla Van Leeuwen (Promotor) Sofie
Nadere informatieDyscalculie. Tempo-test-rekenen
Dyscalculie Tempo-test-rekenen Tempo-test-rekenen ( TTR ) Teije de Vos 1992 Vaardigheidsniveau van elementaire rekenbewerkingen / automatisatie 1 lj tot en met 6 de lj Vlaamse normen vanaf 2 de leerjaar
Nadere informatieWELBEVINDEN, ACADEMISCH ZELFCONCEPT EN MOTIVATIE IN HET SECUNDAIR ONDERWIJS
WELBEVINDEN, ACADEMISCH ZELFCONCEPT EN MOTIVATIE IN HET SECUNDAIR ONDERWIJS Het effect van een jaar naar school gaan op niet-cognitieve uitkomsten van leerlingen Naomi Van den Branden naomi.vandenbranden@kuleuven.be
Nadere informatieOmgaan met hoeveelheden bij jonge kinderen en bij adolescenten met dyscalculie. Kwaliteitsvolle zorg voor kinderen en jongeren 14 december 2015
Omgaan met hoeveelheden bij jonge kinderen en bij adolescenten met dyscalculie Kwaliteitsvolle zorg voor kinderen en jongeren 14 december 2015 Omgaan met hoeveelheden bij jonge kinderen en bij adolescenten
Nadere informatieSymbolische numerieke vaardigheden zijn even belangrijk voor rekenen als fonologisch bewustzijn voor lezen
Symbolische numerieke vaardigheden zijn even belangrijk voor rekenen als fonologisch bewustzijn voor lezen Kiran Vanbinst, Daniel Ansari, Pol Ghesquière, & Bert De Smedt Situering Technisch lezen + elementair
Nadere informatieONDERZOEK NAAR DE MOTIVATIE BIJ KINDEREN MET EN ZONDER DYSCALCULIE IN HET BASISONDERWIJS
ONDERZOEK NAAR DE MOTIVATIE BIJ KINDEREN MET EN ZONDER DYSCALCULIE IN HET BASISONDERWIJS Aantal woorden: 9.896 Lore Heyse Studentennummer: 01506847 Promotor: Prof. dr. Annemie Desoete Begeleidster: Elke
Nadere informatieAdolescenten met een Middelenmisbruikstoornis Een onderzoek naar kwetsbaarheden
Adolescenten met een Middelenmisbruikstoornis Een onderzoek naar kwetsbaarheden Brenda Volkaert Doctoraatsbursaal Vakgroep Ontwikkelings-, Persoonlijkheids- en Sociale Psychologie Overzicht Deel 2 Onderzoek
Nadere informatieHandelingsgerichte diagnostiek van leerproblemen: een wetenschappelijk kader. Prof. Dr. Pol Ghesquière K.U. Leuven - Orthopedagogiek
Handelingsgerichte diagnostiek van leerproblemen: een wetenschappelijk kader Prof. Dr. Pol Ghesquière K.U. Leuven - Orthopedagogiek Handelingsgerichte diagnostiek een proces waarbij men onderwijs- en opvoedingsproblemen
Nadere informatieDE SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING VAN LEERLINGEN IN DE EERSTE GRAAD SECUNDAIR ONDERWIJS
DE SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING VAN LEERLINGEN IN DE EERSTE GRAAD SECUNDAIR ONDERWIJS Hoe evolueert het academisch zelfconcept, de motivatie, het schoolwelbevinden en de schoolse betrokkenheid van Vlaamse
Nadere informatieDyscalculie een diagnose alleen maar zinvol om leerlingen te helpen
Dyscalculie een diagnose alleen maar zinvol om leerlingen te helpen Annemie Desoete 2.12.2010 Ugent, Arteveldehogeschool & Sig Inhoud lezing Inleiding : DC, hoe vaak? Begrippen/ oorzaken Varianten DC -
Nadere informatieSPEELT EFFORTFUL CONTROL EEN ROL TER VERKLARING VAN HET VERBAND TUSSEN STRAF- EN BELONINGSGEVOELIGHEID EN EETSTIJLEN BIJ ADOLESCENTEN?
VAKGROEP ONTWIKKELINGS-, PERSOONLIJKHEID- EN SOCIALE PSYCHOLOGIE (PP07) ONDERZOEKSGROEP KLINISCHE ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE SPEELT EFFORTFUL CONTROL EEN ROL TER VERKLARING VAN HET VERBAND TUSSEN STRAF-
Nadere informatieDyscalculie een werkwoord
Dyscalculie een werkwoord Annemie Desoete 1.03.2010 Ugent, Arteveldehogeschool & Sig Inhoud lezing Inleiding : DC, hoe vaak? Begrippen/ oorzaken Varianten DC - angst : STICORDI Conclusies 3 perspectieven
Nadere informatieDr. Bert De Smedt - KULeuven 1
Kinderen met rekenproblemen of dyscalculie Dr. Bert De Smedt Overzicht Inleiding Definitie + Prevalentie Recente wetenschappelijke inzichten Cognitieve kenmerken van kinderen met dyscalculie Neurobiologische
Nadere informatieHeeft positieve affectregulatie invloed op emotionele problemen na ingrijpende gebeurtenissen?
Heeft positieve affectregulatie invloed op emotionele problemen na ingrijpende gebeurtenissen? Lonneke I.M. Lenferink Rijksuniversiteit Groningen, Universiteit Utrecht Paul A. Boelen Universiteit Utrecht,
Nadere informatieHet ABC van de leerstoornissen
Het ABC van de leerstoornissen 23 oktober 2012 K.A. Redingenhof Leuven Nadia Gielen Onderzoekseenheid Gezins- en Orthopedagogiek PraxisP Inhoud Leerstoornissen, dyslexie, dyscalculie een beknopt overzicht
Nadere informatieKlasbetrokkenheid bij jongens en meisjes bij de start van het secundair onderwijs: de cruciale rol van leerkrachtstijl
Klas bij jongens en meisjes bij de start van het secundair onderwijs: de cruciale rol van leerkrachtstijl Sofie Lietaert Debora Roorda Bieke De Fraine Karine Verschueren Ferre Laevers Centrum voor Onderwijseffectiviteit
Nadere informatieSiméa Nienke Lam de Waal, MA Dr. Annette Scheper
Vertelvaardigheid: Kleuters versus kinderen met SLI Siméa 11-04-2013 Nienke Lam de Waal, MA Dr. Annette Scheper Inhoud Waar hebben we het over? Achtergrond Onderzoeksvragen Methode Resultaten Discussie
Nadere informatieADOLESCENTEN MET CONTROLEVERLIES
VAKGROEP ONTWIKKELINGS-, PERSOONLIJKHEID- EN SOCIALE PSYCHOLOGIE (PP07) ONDERZOEKSGROEP KLINISCHE ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE ADOLESCENTEN MET CONTROLEVERLIES OVER ETEN: DE ROL VAN ZELFREGULATIE VLAAMS CONGRES
Nadere informatieCerebrale parese en de overgang naar de adolescentie. Beloop van het functioneren, zelfwaardering en kwaliteit van leven.
* Cerebrale parese en de overgang naar de adolescentie Beloop van het functioneren, zelfwaardering en kwaliteit van leven In dit proefschrift worden de resultaten van de PERRIN CP 9-16 jaar studie (Longitudinale
Nadere informatieHet verband tussen numerieke vaardigheden en de ontwikkeling van rekenfeiten Kiran Vanbinst, Pol Ghesquière & Bert De Smedt
Het verband tussen numerieke vaardigheden en de ontwikkeling van rekenfeiten Kiran Vanbinst, Pol Ghesquière & Bert De Smedt Kiran.Vanbinst@ppw.kuleuven.be Elementair rekenen Optellen & aftrekken Kern rekenonderwijs
Nadere informatieExperts in diagnostiek
Experts in diagnostiek Het beste in een kind naar boven halen Elk kind heeft zijn eigen talenten. Dit betekent niet dat alle kinderen even goed mee kunnen komen op school. Sommige kinderen hebben onvoldoende
Nadere informatieWETENSCHAP VANDAAG OVER DYSCALCULIE
DYSCALCULIE BIJ VOLWASSENEN Dr. Wim Tops Neurolinguïst Psycholoog De Kronkel Rijksuniversiteit Groningen WETENSCHAP VANDAAG OVER DYSCALCULIE één hardnekkige rekenstoornis 2 veel voorkomende stoornis drie
Nadere informatieGroeiend belang van naschoolse programma s ter aanvulling van de les LO
Groeiend belang van naschoolse programma s ter aanvulling van de les LO Schoolsport = alle sportactiviteiten georganiseerd door (of in samenwerking met) de school tijdens de middagpauze, na het laatste
Nadere informatieInhoud van de presentatie
De overgang van het basis- naar het secundair onderwijs vanuit ontwikkelingspsychologisch perspectief Annelies Somers i.s.m. Prof. Hilde Colpin Prof. Karine Verschueren ~ Centrum voor Schoolpsychologie
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) * 132 Baby s die te vroeg geboren worden (bij een zwangerschapsduur korter dan 37 weken) hebben een verhoogd risico op zowel ernstige ontwikkelingproblemen (zoals mentale
Nadere informatieTemperamentsprofielen bij verslaving
17 februari 2017 Temperamentsprofielen bij verslaving Dr Els Santens Psychiater Team Verslavingszorg Inhoud Kader doctoraatsonderzoek Verslaving Gray s Reinforcement Sensitivity Theory (RST) Temperamentsprofielen
Nadere informatieFollow up onderzoek naar een vernieuwde diagnostiek voor onderwijsloopbaanbegeleiding (OLB)
Welkom in de sessie: Follow up onderzoek naar een vernieuwde diagnostiek voor onderwijsloopbaanbegeleiding (OLB) Veerle Briers (KU Leuven) Johan David (VCLB-koepel) Mark Schittekatte (UGent) in samenwerking
Nadere informatieREKENPRESTATIES, MOTIVATIE EN ZELFVERTROUWEN IN HET BASISONDERWIJS
REKENPRESTATIES, MOTIVATIE EN ZELFVERTROUWEN IN HET BASISONDERWIJS Aantal woorden: 14120 Anneleen Byttebier Studentennummer: 01207006 Promotor: Prof. dr. Annemie Desoete Begeleider: Elke Baten Masterproef
Nadere informatieCognitieve flexibiliteitstaken bij autismespectrumstoornissen:
Cognitieve flexibiliteitstaken bij autismespectrumstoornissen: Kritische bespreking en klinische implicaties Lien Van Eylen VCKJPP 22 september 2011 Overzicht Neuropsychologische taken o Betrouwbaarheid
Nadere informatieDoorkleuteren of overvaren?
Doorkleuteren of overvaren? Effecten van zittenblijven in de derde kleuterklas Machteld Vandecandelaere Centrum voor onderwijseffectiviteit en evaluatie KU Leuven Achtergrond Zittenblijven in het Vlaams
Nadere informatieMINDFULNESS, ZELFASPECTEN EN WELZIJN 1. Bewust (wel)zijn? De mediërende rol van het zelf in de relatie tussen mindfulness en psychologisch welbevinden
MINDFULNESS, ZELFASPECTEN EN WELZIJN 1 Bewust (wel)zijn? De mediërende rol van het zelf in de relatie tussen mindfulness en psychologisch welbevinden Mindful (well)being? The mediating role of the self
Nadere informatieDe Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende. Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering
De Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering The relation between Mindfulness and Psychopathology: the Mediating Role of Global and Contingent
Nadere informatieVoorspellers van CGT behandelsucces bij angstige kinderen en jongeren:
Datum 18-11-2011 1 Voorspellers van CGT behandelsucces bij angstige kinderen en jongeren: een rol voor temperament en opvoedingsstijl? Helma Festen Klinische Psychologie Rijksuniversiteit Groningen h.festen@rug.nl
Nadere informatiePeiling burgerzin en burgerschapseducatie in de derde graad aso, bso, kso en tso + Vergelijking met ICCS 2016
Peiling burgerzin en burgerschapseducatie in de derde graad aso, bso, kso en tso + Vergelijking met ICCS 2016 Inspiratiedag PAV sessie 5 7 december 2017 Margo Vandenbroeck Overzicht DEEL 1 Peiling burgerzin
Nadere informatieVCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding www.vclbdewisselantwerpen.be
VCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding www.vclbdewisselantwerpen.be Campus Centrum Hallershofstraat 7 2100 Deurne Tel. (03) 285 34 50 Fax (03) 285 34 51 Campus Noord Markt 3 2180
Nadere informatieNiet geplaatst. 3. General Apitude test Battery ( GATB) veelheid aan functies om success te voorspellen. 4. Raven Progressive Matrices Niet-verbaal
Niet geplaatst 1. Binet-Simon Eerste versie in 1908 Herwerkt t.e.m. Standfor-Binet 1986 2. French Kit Factoranalyse - Vloeiende intelligentie - Gekristalliseerde intelligentie - Visuele intelligentie -
Nadere informatie21/11/2016. Is je diagnostiek van leerstoornissen nog futureproof? 1 LEERSTOORNISSEN. Inleefoefening
Is je diagnostiek van leerstoornissen nog futureproof? 1 LEERSTOORNISSEN 2 Inleefoefening 1 Inleefoefening: vervolg AUTOMATISEREN 6 2 > 1-3 % : Italiaans/Spaans/Chinees: 5 % : Nederlands kat paard/ web/
Nadere informatieNationale Dyslexie Conferentie 2010
Nationale Dyslexie Conferentie 2010 De samenhang tussen dyscalculie en dyslexie 13 oktober 2010 Sui Lin Goei Lector Onderwijs en Zorg Hogeschool Windesheim Universitair docent Onderwijscentrum VU Orthopedagoog/GZ-psycholoog
Nadere informatieNeurocognitieve ontwikkeling van kinderen en jongeren met 22q11.2 deletie syndroom
Neurocognitieve ontwikkeling van kinderen en jongeren met 22q11.2 deletie syndroom Dr. Sasja N. Duijff, GZ-psycholoog io tot IMH specialist Divisie Kinderen: Medische psychologie & Maatschappelijk Werk
Nadere informatieToename van leerlingen in het buitengewoon onderwijs en de vraag naar de effectiviteit ervan
Slotconferentie Brussel 3 december 2012 Toename van leerlingen in het buitengewoon onderwijs en de vraag naar de effectiviteit ervan Jan Van Damme, Georges Van Landeghem & Gudrun Vanlaar Centrum voor Onderwijseffectiviteit
Nadere informatieJongeren en Gezondheid 2010 : Socio-demografische gegevens
Jongeren en Gezondheid 2010 : Socio-demografische gegevens Steekproef De steekproef van de studie Jongeren en Gezondheid 2010 bestaat uit 10772 leerlingen van het vijfde leerjaar lager onderwijs tot het
Nadere informatieDe wisselwerking tussen wetenschap & de (klinische) praktijk. Maaltijdsalade. Disclosure belangen. Hilde M.
De wisselwerking tussen wetenschap & de (klinische) praktijk Hilde M. Geurts @dutcharc 1 Disclosure belangen Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring
Nadere informatie03.03.2010 Conferentie Studiesucces
03.03.2010 Conferentie Studiesucces Anita de Vries A.devries@noa-vu.nl A.de.vries@psy.vu.nl 1/40 03.03.2010 Conferentie Studiesucces Persoonlijkheid als voorspeller van Studieprestatie & Contraproductief
Nadere informatieHoe rekent ons brein?? Recente neurowetenschappelijke inzichten in de ontwikkeling van rekenen en dyscalculie
Overzicht Inleiding Hoe rekent ons brein?? Recente neurowetenschappelijke inzichten in de ontwikkeling van rekenen en dyscalculie Prof. Dr. Bert De Smedt (number sense) Bewerkingen Hersenstructuur en rekenen
Nadere informatieBijlage 9: Cognitieve deelvaardigheden rekenen (CDR) 1
Bijlage 9: Cognitieve deelvaardigheden rekenen (CDR) 1 Om vlot en accuraat te kunnen rekenen zijn er minstens negen cognitieve deelvaardigheden nodig. In onderstaande tekst worden de negen cognitieve deelvaardigheden
Nadere informatieDutch summary (Samenvatting van hoofdstukken)
Dutch summary (Samenvatting van hoofdstukken) 101 102 Hoofdstuk 1. Algemene introductie Het belangrijkste doel van dit proefschrift was het ontwikkelen van de Interactieve Tekentest (IDT), een nieuwe test
Nadere informatieDe kunst bevlogen te blijven
De kunst bevlogen te blijven De rol van persoonlijke hulpbronnen in het welbevinden van jonge veterinaire professionals Nederlandstalige samenvatting Het psychisch welzijn van dierenartsen en andere zorgprofessionals
Nadere informatieNARRATIEVE VAARDIGHEDEN VAN SUCCESSIEF MEERTALIGE ARABISCH-NEDERLANDSE KINDEREN IN VERGELIJKING MET EENTALIGE KINDEREN: EEN PILOOTSTUDIE
VAKGROEP SPRAAK-, TAAL- EN GEHOORWETENSCHAPPEN NARRATIEVE VAARDIGHEDEN VAN SUCCESSIEF MEERTALIGE ARABISCH-NEDERLANDSE KINDEREN IN VERGELIJKING MET EENTALIGE KINDEREN: EEN PILOOTSTUDIE drs. Daelman Julie,
Nadere informatiePeiling wereldoriëntatie: natuur en techniek in het basisonderwijs. dr. Eef Ameel Colloquium 16 juni 2016
Peiling wereldoriëntatie: natuur en techniek in het basisonderwijs dr. Eef Ameel Colloquium 16 juni 2016 Overzicht De peiling wereldoriëntatie natuur en techniek Achtergrondinformatie Resultaten van de
Nadere informatieSlim omgaan met intelligentie. Beatrijs Brand orthopedagoog
Slim omgaan met intelligentie Beatrijs Brand orthopedagoog Wat verstaat u onder intelligentie? Intelligentie Wat je al kunt Hoe snel je kunt leren Hoe snel je kunt analyseren en oplossen Hoe goed je doelgericht
Nadere informatieRe-integratie van langdurig bijstandsafhankelijke cliënten op de arbeidsmarkt. Van inzicht in cliënten naar het ontwikkelen van
Re-integratie van langdurig bijstandsafhankelijke cliënten op de arbeidsmarkt. Van inzicht in cliënten naar het ontwikkelen van re-integratietrajecten Inhoud Onderzoeksgroep Kernpunt onderzoek Theoretisch
Nadere informatieDE KRACHT VAN LEERKRACHTEN
DE KRACHT VAN LEERKRACHTEN DE ROL VAN NABIJHEID EN CONFLICT IN HET SECUNDAIR ONDERWIJS Dr. Maaike Engels Rijksuniversiteit Groningen, afdeling Sociologie Interuniversity Center for Social Science Theory
Nadere informatieFiguur 1. Intelligentiescores (numerieke, spatiale, verbale en algemene) per geslacht
Tweede luik "Het verschil in schools presteren tussen jongens en meisjes" (literatuurstudie en emprirsche studie) (Jan Van Damme & Agnes De Munter- K.U.Leuven) 1. Welke sekseverschillen in prestaties?
Nadere informatieHet executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk. gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen
Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen Executive and social cognitive functioning of mentally
Nadere informatieVoor leerlingen met een v erslag, zie Bijlage 12: Dy slexie Dyscalculie voor leerlingen met een verslag in BuO 4
januari 2017 SDP WISKUDE OVERZICHT DIAGOSTISCH MATERIAAL Gestandaardiseerd diagnostisch materiaal kan een beeld geven van het niveau en de evolutie van w iskundige competenties en de ernst van w iskundeproblemen.
Nadere informatieDe (mogelijke) rol van LO in het stimuleren van fysieke activiteit
De (mogelijke) rol van LO in het stimuleren van fysieke activiteit Een beknopt overzicht van studies Menno Slingerland Lars Borghouts Matthijs Hesselink Lichamelijke Opvoeding als aspirine? Claims voor
Nadere informatieWat zijn de neuropsychologische gevolgen van een hersentumor bij kinderen. Dr Femke Aarsen, klinisch neuropsycholoog
Wat zijn de neuropsychologische gevolgen van een hersentumor bij kinderen. Dr Femke Aarsen, klinisch neuropsycholoog Wat is neuropsychologie? Neuropsychologie is de psychologie die zich bezighoudt met
Nadere informatieExpressieve en receptieve taalvaardigheden van tweelingen: een vergelijkende studie met eenlingen
Logopedische en Audiologische Expressieve en receptieve taalvaardigheden van tweelingen: een vergelijkende studie met eenlingen, Eline Geenens, Sarah Parmentier, Kristiane Van Lierde Inleiding - Stelling:
Nadere informatieRID, daar kom je verder mee. Jelle wil net als zijn vriendjes naar de havo. Dyscalculie houdt hem niet tegen. Dyscalculiebehandeling
RID, daar kom je verder mee Jelle wil net als zijn vriendjes naar de havo. Dyscalculie houdt hem niet tegen. Dyscalculiebehandeling Waarom het RID? Wat is dyscalculie? Een gestructureerde aanpak Ruim 25
Nadere informatieEen onderzoek naar visuele en verbale denkvoorkeuren en vaardigheden bij leerlingen van groep 6 en 7
Beelddenken: Een onderzoek naar visuele en verbale denkvoorkeuren en vaardigheden bij leerlingen van groep 6 en 7 Een samenvatting van het wetenschappelijk onderzoek naar beelddenken Inhoudsopgave Inleiding
Nadere informatieDOET DE SCHOOL ERTOE? Jan Van Damme Marie-Christine Opdenakker
DOET DE SCHOOL ERTOE? Jan Van Damme Marie-Christine Opdenakker Leuven Februari 2003 Inhoud Probleemstelling Achtergrond Aanpak Resultaten Internationaal Vlaanderen Conclusies Doet de school ertoe? 2 Probleemstelling
Nadere informatieOmdat uit eerdere studies is gebleken dat de prevalentie, ontwikkeling en manifestatie van gedragsproblemen samenhangt met persoonskenmerken zoals
Gedragsproblemen komen veel voor onder kinderen en adolescenten. Als deze problemen ernstig zijn en zich herhaaldelijk voordoen, kunnen ze een negatieve invloed hebben op het dagelijks functioneren van
Nadere informatieEFFECTEN VAN ONDERWIJSVORMEN OP SCHOOLSE BETROKKENHEID. Dockx J, De Fraine B. & Van den Branden N.
EFFECTEN VAN ONDERWIJSVORMEN OP SCHOOLSE BETROKKENHEID Dockx J, De Fraine B. & Van den Branden N. EFFECTEN VAN ONDERWIJSVORMEN OP SCHOOLSE BETROKKENHEID Dockx J., De Fraine B. & Van den Branden N. Promotor:
Nadere informatieFinQ Monitor van financieel bewustzijn en financiële vaardigheden van Nederlanders. Auteurs Jorn Lingsma Lisa Jager
FinQ 2018 Monitor van financieel bewustzijn en financiële vaardigheden van Nederlanders Auteurs Jorn Lingsma Lisa Jager 14-1-2019 Projectnummer B3433 Achtergrond van de FinQ monitor Nederlanders in staat
Nadere informatieIntelligentie-onderzoek volgens het CHC-model. IB/directiedagen SWV Rijnstreek 21 en 23 november 2017 Judith de Vries
Intelligentie-onderzoek volgens het CHC-model IB/directiedagen SWV Rijnstreek 21 en 23 november 2017 Judith de Vries j.devries@onderwijsadvies.nl Waarom is OA het CHC-model gaan gebruiken? Huidige IQ testen
Nadere informatieSamenvatting (Dutch summary)
Parenting Support in Community Settings: Parental needs and effectiveness of the Home-Start program J.J. Asscher Samenvatting (Dutch summary) Ouders spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van kinderen.
Nadere informatieICCS-Vlaanderen 2016 Internationaal vergelijkend onderzoek burgerschapseducatie. Koninklijk Atheneum E. Hiel, Schaarbeek, 7 november 2017
ICCS-Vlaanderen 2016 Internationaal vergelijkend onderzoek burgerschapseducatie Koninklijk Atheneum E. Hiel, Schaarbeek, 7 november 2017 ICCS = internationaal vergelijkend onderzoek bij 2de jaar secundair
Nadere informatieEmotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD
Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Valerie Van Cauwenberghe en Prof. dr. Roeljan Wiersema Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Dit onderzoek werd uitgevoerd door: Prof. dr.
Nadere informatiepeiling burgerzin en burgerschapseducatie in de derde graad aso, bso, kso en tso
peiling burgerzin en burgerschapseducatie in de derde graad aso, bso, kso en tso colloquium 7 juni 2017 dr. Eef Ameel overzicht de peiling burgerzin en burgerschapseducatie beschrijving van de steekproef
Nadere informatieBinnenklasdifferentiatie en het M-decreet ieders leer-kracht aanspreken. Katrien Struyven Vrije Universiteit Brussel, Vakgroep Educatiewetenschappen
Binnenklasdifferentiatie en het M-decreet ieders leer-kracht aanspreken Katrien Struyven Vrije Universiteit Brussel, Vakgroep Educatiewetenschappen Mythes over BKD 1. Differentiatie is enkel voor zwakke
Nadere informatieWelke klaspraktijken bevorderen begrijpend lezen bij kansarme leerlingen?
Welke klaspraktijken bevorderen begrijpend lezen bij kansarme leerlingen? Gudrun Vanlaar, Machteld Vandecandelaere, Jan Van Damme en Bieke De Fraine 16-11-2012 Centrum voor onderwijseffectiviteit en -evaluatie
Nadere informatieR. Debbaut. W. Magez. Intelligentiemeting bij kinderen met dyslexie
R. Debbaut W. Magez Intelligentiemeting bij kinderen met dyslexie . 2 INTELLIGENTIEMETING BIJ KINDEREN MET DYSLEXIE R. Debbaut & W. Magez (2017) 1. INLEIDING Het samenspel van intelligentie en dyslexie
Nadere informatieAnalyse van de rekenfeiten: nieuw digitaal instrument
Analyse van de rekenfeiten: nieuw digitaal instrument Kinderen bij wie de ontwikkeling van tel en rekenprocedure naar geheugenfeit (G) vertraagd of anders verloopt, falen op temporekenen. In vergelijking
Nadere informatiePROTOCOL Ernstige Rekenwiskundeproblemen
PROTOCOL Ernstige Rekenwiskundeproblemen en dyscalculie Stichting Primair Onderwijs Achterhoek Lohmanlaan 23 7003 DJ Doetinchem INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 Visie en uitgangspunten... 3 Route... 4 Wat
Nadere informatieSamenwerken met ouders van zorgleerlingen in het primair onderwijs
ORD 2019 Heerlen, 27 juni Samenwerken met ouders van zorgleerlingen in het primair onderwijs Mélanie Monfrance (Maastricht University) & Hélène Leenders (Fontys Hogeschool Pedagogiek) Achtergrond van de
Nadere informatieNaar het secundair onderwijs: de rol van de eerdere schoolloopbaan
Jonas Dockx, Eef Stevens & Bieke De Fraine www.steunpuntssl.be Inleiding Nieuwe leerling SO onbeschreven blad? Schoolse kennis Studiekeuze Loopbaan LO Sociale achtergrond 2 Inleiding Uitdagingen nieuwe
Nadere informatieOver angst en chronische pijn
Over angst en chronische pijn Maurice Theunissen afdeling Anesthesiologie & Pijnbehandeling Maastricht UMC+ Ik ga naar huis.. Preoperatieve angst Angst Operatie Postoperatieve pijn Angst Acute pijn
Nadere informatieDe relatie tussen Stress Negatief Affect en Opvoedstijl. The relationship between Stress Negative Affect and Parenting Style
De relatie tussen Stress Negatief Affect en Opvoedstijl The relationship between Stress Negative Affect and Parenting Style Jenny Thielman 1 e begeleider: mw. dr. Esther Bakker 2 e begeleider: mw. dr.
Nadere informatieCOTAPP: Cognitieve Taak Applicatie Resultaten pilotonderzoek
W H I T E PA P E R COTAPP: Cognitieve Taak Applicatie Resultaten pilotonderzoek Nanda Rommelse, Marjolein Luman, Dorine Slaats, Catharina Hartman en Patrick de Zeeuw Over de COTAPP De Cognitieve Taak Applicatie
Nadere informatieDag van intelligentie
Dag van intelligentie 2018 Intelligetiemeting in het onderwijs Jeannette Rosbach Casus Thomas (9 jaar) Groep 5 regulier onderwijs Vanaf start basisschool zorgen. Komt moeilijk mee in de klas. Wisselende
Nadere informatieLemo-test voor de tweede graad.
Lemo-test voor de tweede graad www.plantijn.be Waarom de Lemo-test? Leerstijl- + motivatietest Leerstijl = de manier waarop je leert. Leerlingen leren hun eigen leerstijl kennen. Ze kennen hun sterke punten
Nadere informatieZELF-DETERMINATIE THEORIE EN PSYCHISCH WELZIJN
ZELF-DETERMINATIE THEORIE EN PSYCHISCH WELZIJN Prof. Dr. Inge Antrop Dr. Katrijn Brenning MSc. Lana De Clercq Prof. Dr. Sarah De Pauw Ph.D. Lisa Dieleman Prof. Dr. Patrick Luyten Ph.D. Elien Mabbe Dr.
Nadere informatieOver de rol die neurowetenschappelijk onderzoek kan betekenen voor het onderwijs
Over de rol die neurowetenschappelijk onderzoek kan betekenen voor het onderwijs VLOR-inspiratiedag School onderzoek, 14/02/2019 Pieter Tijtgat, PhD Waarom zitten jullie hier? Inspiratie opdoen Iets bijleren
Nadere informatieNeurocognitief functioneren bij electroconvulsietherapie
Neurocognitief functioneren bij electroconvulsietherapie Het belangrijkste doel van dit proefschrift was het bestuderen van de aard en de mate van veranderingen op meerdere domeinen van het neurocognitief
Nadere informatieWat kan ik verwachten bij mijn assessme nt?
Wat kan ik verwachten bij mijn assessme nt? Wat kan ik verwachten bij mijn assessment? U gaat binnenkort een testprogramma doorlopen in het kader van uw sollicitatie of opleiding. Dit is afgestemd op functie-
Nadere informatieSCHOOLFEEDBACKRAPPORT ONDERZOEK WELBEVINDEN Bevraging van de leerlingen van het lager onderwijs
SCHOOLFEEDBACKRAPPORT ONDERZOEK WELBEVINDEN Bevraging van de leerlingen van het lager onderwijs Aan de directeur, de leerkrachten en de leerlingen van het vierde, vijfde en zesde leerjaar van school 1
Nadere informatieDe invloed van de zomervakantie op het leren van jonge kinderen. Pieter Verachtert, Jan Van Damme, Patrick Onghena & Pol Ghesquière
De invloed van de zomervakantie op het leren van jonge kinderen Pieter Verachtert, Jan Van Damme, Patrick Onghena & Pol Ghesquière 1 Inhoud presentatie 1. Probleemstelling 2. Literatuur 3. Onderzoeksvragen
Nadere informatieDia 1. Dia 2. Dia 3. Aspecten van cognitief functioneren in Autisme Spectrum Stoornissen. Executieve functies en autisme (Hill, 2004)
Dia 1 Aspecten van cognitief functioneren in Autisme Spectrum Stoornissen Een reactie van Bibi Huskens Dia 2 Executieve functies en autisme (Hill, 2004) Problemen in: Planning Inhibitie Schakelvaardigheid
Nadere informatieDyslexie als algemeen magnocellulair deficit!? Resultaten van recent onderzoek
Dyslexie als algemeen magnocellulair!? Resultaten van recent onderzoek Prof. Dr. Pol Ghesquière & Dr. Bart Boets Centrum voor Orthopedagogiek i.s.m. Prof. Dr. Jan Wouters & Prof. Dr. Astrid Van Wieringen
Nadere informatieDyscalculiebehandeling
Dyscalculiebehandeling De weg vrij voor talent Wat is dyscalculie? Werken in je eigen tempo Dyscalculie komt voor bij ongeveer 3 tot 6% van de basisschoolleerlingen. Het kan erfelijk zijn, maar soms komt
Nadere informatieProdiaen het protocol Wiskundeproblemen en dyscalculie
Prodiaen het protocol Wiskundeproblemen en dyscalculie Het Project 2 Prodia doelstellingen Ontwikkeling van diagnostische protocollen - meer gestandaardiseerd en gelijklopend - wetenschappelijk onderbouwd
Nadere informatieSikkelcelziekte. Hersenschade: 30-60% silent infarct op MRI
Sikkelcelziekte 1000 kinderen in NL Erfelijke, chronische bloedarmoede Sikkelvormige rode bloedcellen Vernauwingen in bloedvaten Schade in alle organen Hersenschade: 30-60% silent infarct op MRI Gevolgen
Nadere informatieTestattitudes van Sollicitanten: Faalangst en Geloof in Tests als. Antecedenten van Rechtvaardigheidspercepties
Testattitudes van Sollicitanten: Faalangst en Geloof in Tests als Antecedenten van Rechtvaardigheidspercepties Test-taker Attitudes of Job Applicants: Test Anxiety and Belief in Tests as Antecedents of
Nadere informatie17/11/2017 EEN NIEUW GEVALIDEERD INSTRUMENT VOOR DE CLASSIFICATIE VAN INCONTINENTIE- GEASSOCIEERDE DERMATITIS (IAD) INHOUD INHOUD INTRODUCTIE
DEPARTMENT OF PUBLIC HEALTH UNIVERSITY CENTRE FOR NURSING AND MIDWIFERY EEN NIEUW GEVALIDEERD INSTRUMENT VOOR DE CLASSIFICATIE VAN INCONTINENTIE- GEASSOCIEERDE DERMATITIS (IAD) drs. Karen Van den Bussche
Nadere informatieEFFECTEN VAN VERANDERING VAN ONDERWIJSVORM OP SCHOOLSE PRESTATIES & ACADEMISCH ZELFCONCEPT
EFFECTEN VAN VERANDERING VAN ONDERWIJSVORM OP SCHOOLSE PRESTATIES & ACADEMISCH ZELFCONCEPT Dockx J, De Fraine B. & Vandecandelaere M. EFFECTEN VAN VERANDERING VAN ONDERWIJSVORM OP SCHOOLSE PRESTATIES &
Nadere informatieInspiratiedag exclusief-inclusief WWW.KOCA.BE
Inspiratiedag exclusief-inclusief wie of waar je ook bent, wij staan naast je, opdat je op eigen krachten verder kan Visie Expertisecentrum Binnen muren van KOCA indien nodig Inclusief waar mogelijk Ter
Nadere informatieA c. Dutch Summary 257
Samenvatting 256 Samenvatting Dit proefschrift beschrijft de resultaten van twee longitudinale en een cross-sectioneel onderzoek. Het eerste longitudinale onderzoek betrof de ontwikkeling van probleemgedrag
Nadere informatie