De fiscale aspecten van het pensioenakkoord: het is lastiger dan het lijkt. Workshop 9 mei 2012

Transcriptie

1 De fiscale aspecten van het pensioenakkoord: het is lastiger dan het lijkt Workshop 9 mei 2012

2 Programma De aanleiding en het pensioenakkoord op hoofdlijnen Aanpassingsmechanismes Fiscale pensioenkader Discussie Kernboodschappen 2

3 De aanleiding en het pensioenakkoord op hoofdlijnen

4 De pensioenwereld is veranderd Oude wereld- mythe Pensioen 70% van laatst verdiende loon op 65 Jaarlijkse indexatie Pensioen gegarandeerd Werkgever draagt de kosten Sterke rentedaling Stijgende levensverwachting Meer focus op risico en besturing Kosten stijging en volatiliteit Het pensioenakkoord de nieuwe wereld? Flexibele pensioenleeftijd Pensioenniveau onzeker Meer beleggingsrisico s in pensioenfondsen Gefixeerde kosten voor de werkgever Financiële crisis slaat toe Geen indexatie, korting dreigt 4

5 Het pensioenakkoord Uitgangspunten en afspraken Toekomstbestendig: - bestand tegen verandering in levensverwachting en ontwikkelingen op financiële markten; - betere indexatiekwaliteit Nieuwe balans tussen ambitie, zekerheid, solidariteit en kosten Collectiviteit, solidariteit en verplichtstelling moeten worden behouden Geen stijging premies voor werkgever en werknemer: - ambitie moet passend worden gemaakt bij de huidige premieruimte; - mogelijkheid om te schuiven met kosten tussen arbeidsvoorwaarden op decentraal niveau Pensioencontracten moeten volledig, consistent en transparant zijn 5

6 Het pensioenakkoord Nieuw pensioencontract Premiestabilisatie Tweetal aanpassingsmechanismes: 1. Aanpassingsmechanisme levensverwachting 2. Aanpassingsmechanisme voor het opvangen van financiële schokken Aanpassingsmechanismes vinden weerslag niet in hogere of lagere pensioenpremie maar in hogere of lagere pensioenopbouw en/of indexatie Nieuwe pensioencontract for better and for worse 6

7 Aanpassingsmechanismes

8 Aanpassingen in de pensioenleeftijd Formule voor aanpassen AOW-leeftijd Formule voor aanpassen AOW-leeftijd aan gemiddelde resterende levensverwachting: V = (L 18,26) (P 65) V: het aantal jaren waarmee de pensioengerechtigde leeftijd respectievelijk aanvangsleeftijd wordt verhoogd; L: de geraamde macro gemiddelde resterende levensverwachting op 65- jarige leeftijd in het kalenderjaar van verhoging; 18,26: door CBS geraamde macro gemiddelde resterende levensverwachting op 65-jarige leeftijd in de referentie periode P: geldende AOW-leeftijd in het aanpassingsjaar vóór de verhoging 65: geldende AOW-leeftijd in de referentieperiode

9 Aanpassingen in de pensioenleeftijd Pensioenleeftijd wordt afhankelijk van levensverwachting Vaststelling en aankondiging in: ,4 20,8 21,1 Verwachte resterende levensduur op 65 jaar 18, ? AOW leeftijd ? Pensioenrichtleeftijd Witteveen-kader

10 Aanpassingen in de pensioenleeftijd Aanpassingsmechanisme levensverwachting 2 e pijler pensioen Een wijziging in de levensverwachting leidt in het nieuwe contract tot - Een aanpassing in de pensioenopbouw - Een aanpassing in de opgebouwde aanspraken (die vallen onder het nieuwe contract) Aanpassing in de toekomstige pensioenopbouw bij stijging levensverwachting Om de premie stabiel te houden wordt de pensioenopbouw bij een stijging van de levensverwachting zodanig aangepast dat de totale kosten gelijk blijven (zie voorbeeld); een kostenvoordeel kan ook aan egalisatiereserve worden toegevoegd. Aandachtspunt: hoogte kostenniveau in de startsituatie + 5% + 2% - 7% Kosten pensioenopbouw voor aanpassing (pensoenleeftijd 67) Toegenomen levensverwachting Verhoging pensioenleeftijd (van 67 naar 68) Aanpassing opbouwpercentage Kosten pensioenopbouw na aanpassing (pensioenleeftijd 68) 10

11 Aanpassingen in de pensioenleeftijd Aanpassingsmechanisme levensverwachting 2 e pijler pensioen Aanpassing in de opgebouwde pensioenaanspraken in het nieuwe contract De kostenverhoging door de hogere levensverwachting voor opgebouwde aanspraken wordt in maximaal 10 jaar ingelopen door de indexatie neerwaarts bij te stellen met een correctiepost (zie voorbeeld hieronder). Pensioenleeftijd voor opgebouwde aanspraken blijft in principe ongewijzigd; Het is echter mogelijk deze actuarieel neutraal om te zetten naar de nieuwe pensioenleeftijd. De eerste aanpassing voor levensverwachting vindt plaats per en corrigeert de opbouw in het nieuwe contract tussen en (en eventueel ingevaren aanspraken). Reguliere indexatie Correctie levensverwachting 1,9% 1,2% 1,5% 0,2% (0,5%) (0,5%) (0,5%) (0,5%)

12 Aanpassingen in de pensioenleeftijd Aanpassingsmechanisme levensverwachting 2 e pijler pensioen 1. Verhoging pensioenrekenleeftijd Koppeling aan AOW-leeftijd (zij het niet parallel verhoogd) In 2014 naar leeftijd 67 Kostenbesparing 2. Aanpassingsmechanisme aan gewijzigde overlevingstafels Kostenverhoging (bij stijgende levensverwachting) 3. Premieneutraliteitsregel Kostensaldo van 1 en 2 Kostenbesparing? verhoging opbouwpercentage en/of indexatie of toevoeging egalisatiereserve Kostenverhoging? korting op opbouwpercentage en/of indexatie 12

13 Aanpassingen in de pensioenleeftijd Aanpassingsmechanisme levensverwachting 2 e pijler pensioen Voorbeeld 1. Pensioenrekenleeftijd in 2014 van 65 naar 67 Stel kostenbesparing van 14% 2. Aanpassingsmechanisme aan gewijzigde overlevingstafels Er van uitgaande dat reeds meest recente overlevingstafels worden gebruikt geen kostenverhoging 3. Premieneutraliteitsregel Kostenbesparing van 14% ten goede aan verhoging opbouwpercentage en/of indexatie of toevoeging egalisatiereserve 13

14 Risico-rendement afweging nieuw contract Aanpassingsmechanisme financiële schokken Reëel kader Reële dekkingsgraad dient binnen 10 jaar terug te zijn op 100% Mogelijkheid vorming van egalisatiereserve Aandachtspunten: - mogelijke vrijval solvabiliteitsbuffer bij start - waardeoverdrachten Nieuwe nominale kader Nominale dekkingsgraad dient binnen 5 jaar terug te zijn op 100% en binnen 10 jaar op het benodigde eigen vermogen 14

15 Rendement- en sterfteaanpassing Aanpassing van aanspraken in het reële kader (voorbeeld) Voorbeeld van de ontwikkeling van aanspraken opgebouwd in 2014 in een fonds zonder egalisatiebuffer Leeftijdsaanpassing per In beide gevallen negatieve aanpassing verondersteld Rendementsaanpassing: negatief verondersteld in 2015, 2018, 2020, 2022 Rendementsaanpassing: positief verondersteld in 2016, 2017, 2019, % 100% 101% 102% 103% 104% 104% % 107% Totaal Rendementsaanpassing (+) Rendementsaanpassing (-) Correctie levensverwachting Reguliere Indexatie 15

16 Fiscale pensioenkader

17 Fiscale pensioenkader Wetgeving Wet inkomstenbelasting 2001, Wet op de loonbelasting 1964 Omkeerregel aftrek voor premie rendement van het pensioenkapitaal onbelast bij uitvoerder pensioenuitkering belast Hoogte inleg gemaximeerd Uitgangspunt opbouw: in 35 (of 37) jaar 70% van het laatst verdiende salaris 17

18 Fiscale pensioenkader Pensioensystemen Eindloonsysteem Opbouw maximaal 2% van PG per jaar (laatst verdiende salaris) Middelloonsysteem Opbouw maximaal 2,25% van PG per jaar (gemiddelde salaris) Beschikbare premieregeling Ingelegde premies worden belegd, opbrengsten/uiteindelijke pensioen onzeker Uitgangspunt opbouw: in 35 (of 37) jaar 70% van het laatst verdiende salaris Beschikbare premiestaffels Beschikbare premie wordt actuarieel vastgesteld per leeftijdsklasse Loopbaanontwikkeling/ loonstijging Rekenrente ten minste 4% (of 3% onder strikte voorwaarden) Inflatie nihil 18

19 Fiscale pensioenkader Wijzigingen in het Witteveen-kader Het Pensioenakkoord en het Begrotingsakkoord Verhoging pensioenrichtleeftijd in 2014 naar leeftijd 67 Verlagen fiscaal maximale opbouwpercentages Witteveen-kader momenteel niet toegesneden op nieuwe pensioencontract: Opbouwpercentages kunnen stijgen en hoge indexaties op basis van overrendement kunnen het pensioen bovenmatig maken Kabinet zal onderzoeken hoe dit kan worden aangepast 19

20 Fiscale pensioenkader biedt onvoldoende ruimte voor nieuw pensioencontract Uitgangspunten: We accepteren het Pensioenakkoord en het Begrotingsakkoord zoals die er liggen Fiscaal maximale middelloonregeling met opbouwpercentage van 2,25 Minimale franchise Maximale pensioengrondslag Voorwaardelijke indexatie, in verleden altijd volledige verhoging met het hoogste van de loon- of prijsinflatie. Fiscaal dus geen ruimte voor inhaalindexatie Premie blijft stabiel, pensioenopbouw variabel Kostenverhoging of verlaging als gevolg van LAM wordt direct en volledig in het penisoenresultaat verwerkt via een (negatieve) indexatie Geen egalisatiereserve, RAM wordt verwerkt in pensioenresultaat Pensioenpremie reeds sinds 2011 gebaseerd op meest recente overlevingstafels van het AG, de prognosetafel

21 Fiscaal maximale opbouw Voorbeeld Middelloonregeling 2,25% (=fiscaal maximaal) In 2014 verhoging pensioenleeftijd van 65 naar 67 kostenverlaging 14% Reeds meest recente overlevingstafels geen kostenverhoging Premieneutraliteit Verhoging pensioenopbouw 2,25 * 1,14 = 2,57% Fiscaal bovenmatig pensioen onzuiver belastingheffing 21

22 Indexatie Voorbeeld Pensioencontract: rendement wordt direct en volledig in pensioenresultaat verwerkt Rendement pensioenfonds 10%-punt hoger Loon- en prijsinflatie 2,5% (= fiscaal maximaal) Premieneutraliteit Verhoging indexatie Fiscaal bovenmatig pensioen onzuiver belastingheffing 22

23 Discussie 23

24 Stellingen I. Pensioenakkoord is for better and for worse dus moet het fiscale pensioenkader dit ook zijn. Het Witteveen-kader zou moeten toestaan dat het opbouwpercentage (tijdelijk) boven de huidige grenzen uitkomt. II. Pensioenopbouw moet fiscaal zijn gelimiteerd en niet worden verruimd naar aanleiding van het pensioenakkoord. 24

25 Kernboodschappen 25

26 Kernboodschappen Nieuwe pensioencontract wordt gekenmerkt door stabiele premie en een variabele pensioenopbouw Pensioenopbouw is afhankelijk van de levensverwachting, de beleggingsresultaten en de rekenrente Pensioenakkoord is for better and for worse, maar fiscale pensioenkader is dat niet Fiscale pensioenwetgeving kent maximale opbouw en indexatie Op naar Witteveen 2.0! 26

27 Vragen? Bedankt voor uw aandacht 27

28 Meer informatie Bastiaan Starink Charlotte Straatman