Raadsvoorstel gemeente Coevorden

Transcriptie

1 Raadsvoorstel gemeente Coevorden Raadsvergadering : 31 mei 2011 Agendapunt : Kamer 3, punt 6.3 Rv.nr. : 837 Portefeuillehouder : Burgemeester B.J. Bouwmeester Onderwerp : Bestuursakkoord Voorstel : In te stemmen met het bestuursakkoord, mits er tegemoet wordt gekomen in de financiële onzekerheid als gevolg van invoering van de Wet Werken naar Vermogen Aan de raad, Coevorden, 24 mei 2011 Inleiding Het Rijk en de VNG hebben een onderhandelaarsakkoord bereikt. Dit concept- bestuursakkoord is onderwerp van de diverse ledenraadplegingen die de afgelopen weken zijn gehouden. De finale besluitvorming zal plaatsvinden op het VNG-congres op 8 juni Dit raadsvoorstel beschrijft op hoofdlijnen de inhoud van het bestuursakkoord, zodat een standpunt ten behoeve van het VNG-congres bepaald kan worden. Argumenten Vanuit de VNG is aangegeven dat de onderhandelingen intensief en moeilijk waren. Uitgangspunt was te komen tot een akkoord dat gemeenten voldoende in staat stelt om de taken waarvoor zij staan op een ordentelijke wijze te kunnen uitvoeren. In dit voorstel komen de volgende onderwerpen aan de orde: 1. bestuurlijke verhoudingen; 2. vermindering regeldruk en controletoren; 3. perspectief ontwikkeling gemeentefonds; 4. decentralisatie taken; 5. reacties uit het land; 6. conclusies. 1. Bestuurlijke verhoudingen In het akkoord staan de afspraken uitgeschreven over interbestuurlijke verhoudingen, zoals beleidsvrijheid voor decentrale overheden, het terugdringen van interbestuurlijk toezicht, het vroegtijdig informeren van overheden en inzicht in de financiële consequenties van maatregelen. 1

2 Verder is afgesproken dat gemeenten de ruimte krijgen om zelf invulling te geven aan de bestuurlijke uitvoering van decentralisaties. Hiervoor hebben gemeenten een jaar de tijd na bekendwording van het wettelijk kader. Indien gemeenten geen passende invulling geven, bepaalt het Rijk hoe het georganiseerd zal worden. Tot slot zijn er afspraken gemaakt over arbeidsmobiliteit, veilige publieke taak en een monitoring van integriteit (beleving) in de organisaties. 2. Vermindering regeldruk en controletoren De regeldruk en de controletoren worden verminderd. Dat is afgesproken door middel van verplichte interbestuurlijke spelregels. Deze moeten er voor zorgen dat de interbestuurlijke informatie zich beperkt tot hetgeen strikt noodzakelijk is. Deze afspraken scheppen een kader voor ons als gemeente om de interbestuurlijke administratieve lasten terug te dringen en knelpunten in huidige wetgeving aan te pakken. Een interbestuurlijke denktank komt met aanbevelingen voor het oplossen van knelpunten in bestaande en toekomstige wetgeving. Het omgevingsrecht wordt met nauwe betrokkenheid van de decentrale overheden vernieuwd met als uitgangspunten: eenvoud, samenhang en snellere besluitvorming. 3. Perspectief ontwikkeling gemeentefonds De sombere financieel-economische omstandigheden vormden een beperking voor de financiële mogelijkheden. Dat geldt met name voor de nieuwe taken op het terrein van de arbeidsmarkt, maar ook voor het gemeentefonds in het algemeen. De normeringsystematiek van het gemeentefonds wordt in ere hersteld. Vanaf 2012 gaan we weer samen de trap op, samen de trap af, met 2011 als startpunt. Het instapniveau is lager dan het zou zijn uitgekomen zonder aanvullend bestuursakkoord van 2009, maar valt binnen de bandbreedte die in dit aanvullend bestuursakkoord is afgesproken. De ontwikkeling van het gemeentefonds vallen volgens huidige inzichten iets lager uit dan het niveau dat wij reeds hadden ingecalculeerd en hebben meegenomen. Per saldo zullen wij vast moeten houden aan de ingezette bezuinigingen en verder maatregelen moeten nemen om de reële kostenontwikkelingen te kunnen opvangen. 4. Decentralisatie taken Om tot een doelmatige taakverdeling en dus een compacte en slagvaardige overheid te komen, wordt een aantal taken gedecentraliseerd. De effecten van het akkoord zitten voor gemeenten met name in de decentralisatie van taken. Het Rijk delegeert voor ruim 8 miljard aan taken naar de lagere overheden en kort hierop meteen ongeveer 2 miljard. Alleen al de invoering van de Wet Werken Naar Vermogen (WWNV) zal in de komende jaren veel van onze gemeente vragen niet alleen in creatieve zin, maar zeker ook in financiële zin. Dit bestuursakkoord bevat richtinggevende proces- en principeafspraken voor deze decentralisaties. Er vinden decentralisaties plaats op ondermeer de volgende beleidsterreinen: 1. Wet Werken naar Vermogen; 2. Begeleiding AWBZ; 3. Jeugdzorg. Ad 1. Wet Werken naar Vermogen (WWNV) De WWNV wordt één jaar later ingevoerd, dus nu per 1 januari De WWNV wordt een brede voorziening met zoveel mogelijk gelijke rechten, plichten en arbeidsmarktkansen voor mensen met arbeidsvermogen die nu nog gebruikmaken van de verschillende regimes van de Wet sociale werkvoorziening (Wsw), Wet werk en arbeidsondersteuning jong-gehandicapten (Wet Wajong), Wet werk en bijstand (WWB)/Wet investeren in jongeren (WIJ). 2

3 De voorgenomen besparing, startend met 400 miljoen in 2012, op het re-integratiebudget wordt doorgevoerd. Ten aanzien van de re-integratiemiddelen Wajong wordt afgesproken dat structureel 122 miljoen ultimo 2018 wordt overgeheveld naar het gemeentefonds. Waar wij in 2010 een bedrag van ruim per Sw plek ontvingen gaat het Rijk deze bijdrage in de komende jaren afbouwen naar ongeveer per plek. Feitelijk is de afbouw groter omdat wij vanaf 2011 geen prijscompensatie meer ontvangen, de lonen wel stijgen en bestaande CAOafspraken zullen moeten worden gerespecteerd. Uitgaande van 220 deelnemers schatten wij de korting voor onze gemeente voorlopig op ruim structureel. Tevens gaat het Rijk er vanuit dat het aantal Wsw ers terugloopt van naar deelnemers in de toekomst. Ad 2. Begeleiding AWBZ De activiteiten die onder de extramurale AWBZ-functie begeleiding vallen, worden onder de Wmo gebracht. Dit is inclusief het vervoer dat aan de begeleidingsactiviteiten verbonden is. Het in 2013 (naar rato) en 2014 over te hevelen bedrag staat thans nog niet vast. Naar huidig inzicht gaat het bij de decentralisatie van Begeleiding om een bedrag van tussen de 2,1 en 3,3 miljard in Hierbij is nog geen rekening gehouden met de gevolgen van de PGBmaatregelen. De effecten hiervan zijn op dit moment nog niet goed in te schatten. De bestaande integratie-uitkering voor huishoudelijke hulp wordt voortgezet tot en met De omvang wordt vastgesteld op het niveau 2011 zoals vermeld in de septembercirculaire De middelen voor huishoudelijke hulp binnen deze integratie-uitkering ( mln) worden vanaf 2012 tot en met 2015 geïndexeerd met 2,38%. Dit komt overeen met de percentuele groei van het aantal thuiswonende 75-plussers. Eerder ging het Rijk nog uit van 1,5%. De integratieuitkering wordt voor 2012 en verder nominaal geïndexeerd volgens de thans gehanteerde systematiek voor de integratie-uitkering huishoudelijke hulp. Op de naar de gemeente toekomende bedragen wordt een doelmatigheidskorting toegepast van 5%. Ad 3. Jeugdzorg Als gemeente worden wij verantwoordelijk voor de uitvoering van de gehele zorg voor kinderen, jongeren en hun opvoeders. Doordat de verschillende onderdelen van de jeugdzorg bij elkaar worden gebracht op en rond plaatsen waar jeugdigen en gezinnen vaak komen, zal integrale ondersteuning en zorg dicht bij huis makkelijker tot stand komen. Het is een omvangrijk takenpakket dat richting gemeenten komt. Uiterlijk in 2016 moet de decentralisatie van alle onderdelen van de jeugdzorg gerealiseerd zijn. Conform het regeerakkoord is 2013 een overgangsjaar voor de begeleiding uit de AWBZ. In de periode van 2014 tot en met 2016 zal fasegewijs de ambulante hulp overgaan, de dag- en residentiele hulp, de overige onderdelen van de provinciale jeugdzorg (kindertelefoon, diagnostiek, indicatiestelling, casemanagement, advies en meldpunt kindermishandeling), de jeugd-ggz en jeugd-lvg en gesloten jeugdzorg. De jeugdreclassering en de jeugdbescherming zullen aan het einde van deze periode overgaan. De te realiseren besparing voor het jeugddomein kent volgens het regeerakkoord het volgende verloop netto 80 miljoen in 2015, oplopend tot 300 miljoen vanaf Bij de overdracht van de jeugdzorg van de provincies naar de gemeenten wordt in 2016 bruto 90 miljoen euro structureel overgeboekt van het provinciefonds naar het gemeentefonds. 5. Reacties uit het land Er wordt door gemeenten, politieke partijen en andere maatschappelijke organisaties veel gereageerd op het concept-bestuursakkoord. 3

4 Al is de VNG van mening dat zij in haar onderhandelingen over het Bestuursakkoord met het Rijk veel heeft binnengehaald; zo was decentralisatie van jeugdzorg, de AWBZ en de regelingen voor de onderkant van de arbeidsmarkt een lang gekoesterde wens van gemeenten. Toch zijn er ook gemeenten die niet tevreden zijn met het onderhandelaarsakkoord. Er heerst zorg omtrent de haalbaarheid van bepaalde elementen. Deze zorg is het grootst rondom de Wsw en de uitvoering van de Wet werken naar vermogen. In een eerder stadium heeft Coevorden op de reactie van het Platform Middelgrote Gemeenten aangegeven in te stemmen met de lijn van het akkoord, doch zorg te hebben bij de punten: a. de zeer krappe tijdsspanne waarbinnen de diverse maatregelen moeten worden gerealiseerd; b. de onduidelijkheden omtrent de financiële uitwerking van de diverse onderwerpen; c. de druk die komt te liggen op het sociale domein; d. de zeer beperkte wijze waarop rekening is gehouden met regionale verschillen. De gemeente Amersfoort (en inmiddels meerdere gemeenten) heeft een verfijning aangebracht op de PMG reactie. Amersfoort stelt in haar brief van 10 mei 2011: in te kunnen stemmen met het bestuursakkoord, mits er een adequate reservering in de rijksbegroting wordt opgenomen om de compensatie van de Wet Werken naar Vermogen snel en effectief uit te kunnen keren. Hiermee wordt een latere rijksbegrotingsdiscussie voorkomen, wordt de financiële onzekerheid voor gemeenten beperkt en kunnen we nu starten met de uitvoering. Wij dringen er bij u op aan met het kabinet in overleg te treden en ons voor 31 mei aanstaande te laten weten of deze reservering onderdeel kan uitmaken van het uit te werken deelakkoord op het dossier Werken naar Vermogen. Wij spreken ons vertrouwen uit in de inzet die u daarvoor in de richting van het kabinet zult plegen, zodat wij op 8 juni kunnen instemmen met het onderhandelaarsakkoord. Mocht het onverhoopt niet mogelijk blijken om voor 31 mei te komen tot deze -voor ons crucialenadere detaillering van het onderhandelaarsakkoord, dan ontstaan er te grote financiële onzekerheden voor Amersfoort. Wij achten het dan niet verantwoord om het onderhandelaarsakkoord op 8 juni te steunen. De brief van de gemeente Amersfoort is als bijlage bij dit voorstel gevoegd. 6. Conclusies Duidelijk is dat het bestuursakkoord voor gemeenten grote gevolgen heeft. Decentralisaties op het terrein van de jeugdzorg, de AWBZ en de Wet Werken naar Vermogen brengen nieuwe taken en verantwoordelijkheden met zich mee. Daarbij zal de uitvoering gepaard gaan met fikse kortingen op de bestaande budgetten, welke aanzienlijke risico s met zich meebrengen. Als wij kijken naar het akkoord dan hebben wij de volgende aandachtspunten cq. zorgen: e. de zeer krappe tijdsspanne waarbinnen de diverse maatregelen moeten worden gerealiseerd; f. de onduidelijkheden omtrent de financiële uitwerking van de diverse onderwerpen. g. de druk die komt te liggen op het sociale domein; h. de zeer beperkte wijze waarop rekening is gehouden met regionale verschillen. 4

5 Ondanks deze aandachtspunten staan wij positief tegenover het concept-bestuursakkoord. Met name ondersteunen wij de lijn van het Rijk dat er een regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt komt, waarbij gemeenten maximale beleidsvrijheid krijgen voor de uitvoering. De zorg over dit akkoord is verwoord in het standpunt van de gemeente Amersfoort. Ten aanzien van de standpuntbepaling voor het VNG-congres stellen wij voor, gehoord u als gemeenteraad, de lijn van de gemeente Amersfoort te volgen, zoals verwoord in de brief d.d. 10 mei Dat betekent dat wij in kunnen stemmen met het bestuursakkoord, mits er een adequate reservering in de rijksbegroting wordt opgenomen om de compensatie van de Wet Werken naar Vermogen snel en effectief uit te kunnen keren en ons positieve signalen bereiken staande het VNGcongres. Hiermee wordt een latere rijksbegrotingsdiscussie voorkomen, wordt de financiële onzekerheid voor gemeenten beperkt en kunnen we nu starten met de uitvoering. Daarbij zullen wij uitspraken en aanbevelingen ondersteunen welke tegemoet komen aan de regionale verschillen tussen gemeenten. Hoe het akkoord uiteindelijk ook zal worden uitgewerkt, betekent de overdracht van taken en bevoegdheden een behoorlijke taakverzwaring van ons als gemeente. Samenwerking met andere partners: de markt, overheden, maatschappelijke instellingen en burgers zal nog meer centraal komen te staan. Al met al zal de Coevorder opgave (nog) complexer worden. Tegenover deze taakverzwaring staan beperkte of vaak zelfs geen aanvullende middelen. Dit gegeven zet de bezuinigingsopgave en de haalbaarheid van met name het onderdeel bezuinigingen bedrijfsvoering onder stevige druk. In de perspectiefnota 2012 zullen wij nader op dit onderdeel terugkomen. Kosten, baten en dekking De uitvoering van de bestuursakkoord heeft financiële gevolgen, deze worden meegenomen in de reguliere producten van de planning en controlcyclus. Aanpak/uitvoering Het college zal met in achtneming van de in dit voorstel verwoorde kaders besluiten over instemming met het bestuursakkoord. Burgemeester en wethouders van Coevorden, de secretaris M.N.J. Broers de burgemeester B.J. Bouwmeester 5