Onderwerp : Financiele verkenning bestuursakkoord met betrekking tot de Wet Werken Naar Vermogen

Transcriptie

1 MEMO Datum : 16 mei 2011 Aan : Gemeenteraad Van : college B&W Onderwerp : Financiele verkenning bestuursakkoord met betrekking tot de Wet Werken Naar Vermogen In de raadsvergadering van 28 april 2011 is toegezegd aan de gemeenteraad om een financiële verkenning te geven over de plannen over de Wet Werken Naar Vermogen zoals die in het bestuursakkoord staan. Voor de wethouders sociale zaken en werk van de gemeenten Bedum, De Marne, Eemsmond en Winsum is een financieel verkenning gemaakt van de verwachte Wet Werken naar Vermogen (WWNV). Hieronder vindt u een samenvatting van deze plannen gericht op de gemeente Eemsmond. In de bijlage vindt u de volledige analyse. Inleiding Op 21 april 2011 heeft top van de VNG met het kabinet een bestuursakkoord uitonderhandeld. In het bestuursakkoord wordt onder andere gesproken over de Wet Werken naar vermogen (WWNV). Deze omvat de hervorming van de Wet werk en bijstand, de Wet investeren in Jongeren, de Wet Sociale Werkvoorzieining en de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening Jong Gehandicapten. Daarnaast heeft het bestuursakkoord grote gevolgen voor de uitvoering van maatschappelijke ondersteuning zoals Jeugdbeleid, ABWZ en WMO. Bestuursakkoord Het bestuursakkoord gaat uit van de invoering van de Wet werken naar vermogen (WWNV) met ingang van Quote De WWNV wordt een brede voorziening met zoveel mogelijk gelijke rechten, plichten en arbeidsmarktkansen voor mensen met een arbeidsvermogen die nu nog gebruik maken van verschillende regimes van de Wsw, Wet Wajong, WWB en de WIJ. De uitkeringsvoorwaarden, financiering, ondersteuning en uitvoering van de huidige regelingen worden met de nieuwe wet zoveel mogelijk gelijk getrokken. De inhoud van de WWNV is nog niet bekend gemaakt. Wel is duidelijk, dat met ingang van er een grote verandering plaatsvindt in de uitvoering van de regelingen aan de onderkant van de samenleving. De gemeenten worden hiervoor zowel uitvoeringstechnisch als financieel verantwoordelijk. Uiteraard op voorwaarde dat de WWNV als wet wordt aangenomen. In het bestuursakkoord wordt zwaar bezuinigd op de middelen voor de sociale voorzieningen. Ten aanzien van de bekostiging van de uitvoering bestaat nog weinig inzicht. Zo wordt loondispensatie expliciet benoemd als instrument om de toegang tot de arbeidsmarkt te vergroten. De financiën hiervoor worden uit het inkomensdeel bekostigd, echter of hierbij bij de berekening van het inkomensdeel rekening mee wordt gehouden wordt niet genoemd. Dit is essentieel voor het bepalen van de risico s voor gemeenten.

2 2 Duidelijk is, dat voorgenomen wetgeving gemeenten dwingt tot samenwerking. Het bestuursakkoord spreekt hierbij over een gemeenschappelijke regeling of een centrumgemeenteconstructie. Gemeenten verliezen hiermee een deel van hun autonomie. Belangrijk is ook, dat in het bestuursakkoord naast de sociale voorzieningen vele regelingen op maatschappelijke ondersteuning naar de gemeente worden overgeheveld. Ook hierbij is de noodzaak tot regionale samenwerking aanwezig. Financiën Het financieren van de regelingen WWB/WIJ, Wsw en Wajong binnen de WWNV zal dezelfde componenten kennen als de huidige situatie. Dit zijn:? Budget voor de bekostiging van uitkeringen? Budget voor het re-integreren van uitkeringsgerechtigden en de loonkosten sw? Uitvoeringskosten ambtelijk apparaat. Hoe de berekening en toekenning per gemeente plaats zal vinden is nog niet bekend. Om toch een indicatie te kunnen geven over de financiële toekomst gaan we van de volgende berekeningen. Inkomensdeel Voor het inkomensdeel (bekostiging uitkeringen) gaan we uit van de huidige situatie, waarbij het budget met name berekend wordt op basis van het aantal uitkeringen van twee jaar geleden. Hierbij is het overschrijdingsrisico voor de gemeenten. Aangaande de uitkeringen voor de nieuwe Wajong gevallen is niet bekend op welke wijze de bekostiging hiervoor wordt berekend. Aanvullende uitkeringen in verband met de nieuwe loondispensatie regeling worden betaald uit het budget inkomensdeel. Onduidelijk is op dit moment wat de financiële risico s hiervan zijn. Re-integratiedeel Voor het re-integratiedeel van de Wwb/Wij is uitgegaan van de huidige verdeel systematiek. Hierbij zijn de voorlopige cijfers bekend voor de jaren 2011 tot en met 2015 en verder. JAAR e.v Eemsmond Regio Landelijk Bron : VNG Financien, Werken naar vermogen / Bestuursakkoord van 25 april Zoals bekend is er op het werkdeel vanaf 2009 al fors gekort. In bovenstaande tabel is te lezen dat het budget van 2012 ten opzichte van het budget 2011 bijna wordt gehalveerd. Re-integratie budget Wajong Om een financiële aanname te kunnen doen hebben we de volgende verdeelsystematiek gehanteerd:? De stijging van de aantallen Wajongers tussen en (zie tabel)? Het percentage stijging per gemeente ten opzichte van de landelijke stijging? Dit percentage maal het landelijk budget. Toename aantal Wajongers Toename Procentueel

3 3 Eemsmond ,086 % Regio NWG ,432 % Landelijk ,000 % Bron : UWV De middelen zijn bestemd voor de re-integratie van nieuwe toekenningen in het kader van de Wajong. De procentuele verdeling toegepast op het landelijk budget voor nieuwe gevallen Wajong geeft het volgende resultaat e.v. JAAR Eemsmond Regio Landelijk Bron landelijke cijfers : Bestuursakkoord Ter illustratie: hiermee ontvangt de gemeente jaarlijks een gemiddeld re-integratiebudget per Wajonger van ongeveer 1.200,--. Bovenstaande berekening is gebaseerd op een aantal aannames. Hierbij is de aanname van de toename per jaar gebaseerd op slechts één jaar. Er ligt een verzoek bij het UWV de toename over een langere periode te leveren. Voor de budgetten van de Wsw staan er in het bestuursakkoord cijfers. Voor de vertaalslag naar de volgende jaren hanteren we ook de huidige systematiek. Ervan uitgaande, dat de landelijke taakstelling representatief is voor de regio. Macrobudget WSW JAAR Vanaf 2018 structureel , , ,00 Rijksbijdrage per SE , , ,00 Macro taakstelling WSW , , ,00 Percentage o.b.v % 93% 33% Aantal SE Ability 396,00 369,83 130,84 Totale Rijksbijdrage Ability , , ,95 Taakstelling per gemeente Eemsmond ,8 66,1 Bron : VNG Financiën, Werken naar vermogen / Bestuursakkoord van 25 april In bovenstaande tabel is te lezen dat er voor de gemeente Eemsmond een afname van 134 se de doelstelling is. Het kabinet heeft toegezegd dat er niets veranderd voor de huidige doelgroep. Daarbij wordt door de regering wel al rekening gehouden met een afbouw tot 2030 terwijl het ingeboekte budget al in 2018 gebaseerd is op volledige afbouw. Als er vanaf 2018 budget is voor 130 SE, dan valt er dus een groot 'gat' van 160 SE. Onduidelijk is of gemeenten dit vanuit het re-integratiedeel WWVN-budget moeten financieren of dat dit gat in de periode nog door het Rijk gedicht wordt.

4 4 Herstructurering Wsw Daarnaast is er een budget voor herstructureringsplannen beschikbaar. Deze middelen kunnen uitsluitend worden aangewend voor de herstructurering van de SW-sector (maatregelen gericht op kostenreductie en transformatie van productie naar mensontwikkelbedrijf). Dit budget maakt daarmee geen deel uit van de drie genoemde budgetten. Voor de periode is hiervoor 400 miljoen euro beschikbaar. Gemeenten dienen uiterlijk op hiervoor hun plannen in te dienen. Hier is dus geen sprake van een verdeelmodel. Concreet betekent dit voor onze regio, dat de plannen er op gericht moeten zijn de omvang van de huidige taakstelling van 396 SE terug te brengen naar structureel 130 SE vanaf (SE = de formatie eenheid voor sw-medewerkers) Uitvoeringskosten ambtelijk apparaat Om de WWNV in te voeren zijn er landelijk middelen beschikbaar gesteld. Net als in de huidige situatie worden deze middel via het gemeentefonds ter beschikking gesteld. Er is geen concreet verdeelmodel bekend. Uitgaande van een reëel model gebaseerd op het aantal uitkeringen per gemeente leidt tot de volgende aanname. Hierbij zijn we uitgegaan van de meest actuele cijfers van het CBS van 30 november Aantal WWB/WIJ Percentage Vanaf 2015 Eemsmond 290 0,0962% 3.846, , ,68 Landelijk ,0000% , , ,00 In 2013 is er voor de gemeente Eemsmond 3846,= beschikbaar om de Wet Werken Naar Vermogen in te voeren. Deze bijdrage wordt in de loop van de jaren hoger tot een bedrag van structureel van Samenvatting financieel risico WWNV Inkomensdeel Er is in het bestuursakkoord geen financiële inzage te geven over:? De berekening van de bekostiging van de uitkeringen WWB/WIJ? Of de uitkeringsverstrekking van nieuwe Wajong gevallen bij de gemeenten komt te liggen en hoe dan de berekening plaatsvindt.? Compensatie loondispensatie is onduidelijk Re-integratiegelden In de Wet werken naar vermogen worden de genoemde re-integratie budgetten en het wsw budget samengevoegd. Deze samenvoeging laat voor onze gemeente het volgende resultaat zien. JAAR Structureel WAJONG , , ,12 WSW , , , ,95 Re-integratie WWB/WIJ , , , ,00 NOORDWEST GRONINGEN , , , ,79 Per gemeente

5 5 Eemsmond , , , ,18 De genoemde bedragen per gemeente behelst het WWB/WIJ re-integratiebudget, het WAJONG re-integratiebudget en de rijksbijdrage Wsw exclusief buitengebied Wsw. Geconcludeerd moet worden, dat de Wet Werken Naar Vermogen op korter termijn voor onze regio per jaar een bezuiniging van bijna euro met zich meebrengt. Hierbij moet worden opgemerkt, dat het re-integratiebudget WWB/WIJ 2011 al aanzienlijk lager is dan in voorafgaande jaren. Uiteindelijk blijft er voor de gemeenten structureel slechts een derde van de beschikbare middelen over, terwijl aan de andere kant de doelgroep met de verbreding naar de Wajong aanzienlijk groter wordt. Met deze middelen is het niet meer mogelijk het ingezette participatiebeleid op de huidige wijze voort te zetten. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden ten aanzien van de inzet van middelen voor bepaalde doelgroepen. Extra risico voor het sw-deel is, dat de daling van de taakstelling niet correspondeert met het natuurlijk verloop binnen de GR Ability. Ability verwacht bij natuurlijk verloop in 2019 op 80% van het huidig personeelsbestand te zitten in plaats van de genoemde taakstelling van 33%. Indien de taakstelling onverkort wordt doorgevoerd zullen er bij Ability (zonder gedwongen ontslagen) een groot aantal medewerkers bovenformatief in dienst zijn. Hiervoor zal dan geen rijksbijdrage worden ontvangen waardoor het exploitatietekort van Ability explosief zal stijgen. Uitvoeringskosten De WWNV brengt een geheel andere ondersteuning van cliënten, financiële en klantadministratie met zich mee. Tevens dienen er voor de nieuwe wetgeving nieuwe verordeningen en nieuw beleid ontwikkeld te worden. De doelgroep van de gemeente wordt naar verwachting in vijf jaar tijd verdubbeld. Dit heeft aanzienlijke gevolgen voor de caselaod van medewerkers. Bovendien moeten deze worden geschoold ten behoeve van de nieuwe wet. Nog meer dan in de huidige situatie zijn gemeenten beleidsverantwoordelijk voor hetgeen binnen de wsw-populatie gebeurt. Op dit moment hebben onze vier gemeenten hiervoor weinig beleidskracht vrijgemaakt, terwijl de huidige wetgeving dit expliciet voorschrijft. Hierboven genoemde ontwikkelingen vergen meer financiële dekking dan de bijdrage Uitvoerings- en transitiekosten als genoemd in het bestuursakkoord. Als gevolg op de WWNV ligt er een relatie met het onderdeel van het conceptakkoord met betrekking tot de decentralisatie van de jeugdzorg en de overdracht van gedeelten van de ABWZ naar de gemeenten, zoals bijvoorbeeld dagbesteding naar de WMO. Door het bundelen van de in te zetten middelen kan een efficiëntie slag worden gemaakt. Conclusie De financiële risico s zoals die hierboven zijn geschetst bij akkoord van het bestuursakkoord voor onze gemeente zijn groot te noemen. De verwachting is dat de voorgenomen bezuiniging op het re-integratiedeel van het participatiebudget voor 2012 door zal gaan. Om in te spelen op deze bezuiniging zal er een plan van aanpak komen voor wat betreft het re-integratiebudget wwb/wij. Dit plan zal voor het vaststellen van de begroting 2012 aan u worden gepresenteerd.

6 Daarnaast zal er bij invoering van de WWNV een nieuw beleidskader moeten worden geschetst om te komen tot de gevraagde bezuinigen. Dit beleidskader kan pas worden uitgewerkt als er meer duidelijkheid is over de inhoud van de wet, de vast gestelde financiële kaders en de verdelingssystematiek. 6