Spirometrie uitvoering

Transcriptie

1 Spirometrie uitvoering Daniël Schuermans Longfunctielaborant Biomedical research unit Vrije Universiteit Brussel

2 Z Het principe van longfunctie Non-invasive longstructuren meten conductive airways acinar airways Gas Aerodynamische & Fysiologische wetten

3 Wat willen we meten? Hoeveel lucht kan iemand in- en uitademen? Hoe verloopt het transport van de lucht? Hoe verdeelt de lucht zich in de longen? Hoeveel weerstand heeft die lucht? Hoe verloopt de gasuitwisseling? Wat is de diameter van de luchtwegen? Enz

4 FLOW-VOLUME LOOP IS EEN BASIS ONDERZOEK

5 De spirometer

6 LONGVOLUMES IC TLC VC VT ERV FRC RV

7 FLOW-VOLUME LOOP: Normaal TLC IC VC VT ERV FRC Flow RV Sec. 0 Volume

8 Z Bronchiale boom 25% 50% 75% 0 Volume conductive airways acinar airways

9 Hoe krijg je zo een curve? Flow 0 Volume

10 Het manoeuvre bestaat uit 3 delen 1.Een semi-trage volledige inademing tot TLC TLC IC VC Flow VT ERV FRC RV 0 Volume

11 Het manoeuvre bestaat uit 3 delen 2. Een krachtige, geforceerde,snelle en volledige uitademing tot RV TLC IC VC Flow VT ERV FRC RV 0 Volume

12 Het manoeuvre bestaat uit 3 delen 3. Een volledige, krachtige en snelle inademing tot TLC TLC IC VC VT Flow ERV FRC RV 0 Volume

13 FLOW-VOLUME LOOP: Normaal Flow MEFV FV 0 Volume MIFV

14 De uitvoerder De interpretatie

15 Het juist interpreteren van de resultaten is afhankelijk van het correct begeleiden en uitvoeren van het manoeuvre

16 Standaardisatie is van zeer groot belang In consensus afgesproken Longitudinale vergelijkingen European Respiratory Society American Thoracic Society Internationale vergelijkingen

17 Standardisatie Nieuwe richtlijnen ERS/ATS 2005 Aanvulling van The European Respiratory Journal (vol 6 sup 16 mar 1993) Standardized lung function testing

18 Richtlijnen ERS/ATS 2005 Voorbereiding van het personeel Voorbereiding van de toestellen Voorbereiding van de patiënt Correcte metingen Interpretatie van de resultaten Etc

19 Richtlijnen ERS/ATS 2005 Voorbereiding van het personeel Voorbereiding van de toestellen Voorbereiding van de patiënt Correcte metingen Interpretatie van de resultaten Etc

20 Voorbereiding van het personeel Fundamentele kennis van respiratoire fysiologie Basis kennis van het doel van de testen en ERS richtlijnen Paramedische opleiding is wenselijk (Belgische wetgeving) Praktijk opleiding is noodzakelijk Voorkennis van hygiënische maatregelingen Bevoegd voor reanimatietechnieken bij HBPT en CPX Geneesheer blijft verantwoordelijk voor die opleiding

21 Richtlijnen ERS/ATS 2005 Voorbereiding van het personeel Voorbereiding van de toestellen Voorbereiding van de patiënt Correcte metingen Interpretatie van de resultaten Etc

22 Voorbereiding toestellen Dagelijks ijken na opwarming van het meettoestel Dagelijks de Luchtdruk en Temperatuur (C ) aanpassen 3 Liter spuit is aangewezen op verschillende snelheden Lek controle op het systeem van toestel tot mondstuk Al dan niet ijken met een bacteriefilter

23 Waarom dagelijks ijken Lucht is een gas afhankelijk van Vochtigheid Luchtdruk Temperatuur Correctiefactor van ATPS naar BTPS

24 Richtlijnen ERS/ATS 2005 Voorbereiding van het personeel Voorbereiding van de toestellen Voorbereiding van de patiënt Correcte metingen Interpretatie van de resultaten Etc

25 Voorbereiding van de patiënt aandachtspunt voor verplegende Indicatie door de aanvragende arts voor een LFO niet vergeten Niet roken gedurende enkele uren vóór de test Geen respiratoire medicatie voor de test (melden op de aanvraag) LABA minimum 12 uur SABA minimum 4 uur Geen spannende kleren die een normale ademhaling hinderen Proberen op hetzelfde toestel en tijdstip de meting uit te voeren Geen inspanning vlak vòòr de test (bv. Kinesitherapie, spirometrie) Geen compromiterende onderzoeken voor LFO bv. Gastroscopie MRSA, HIV, TBC,. laatste van de voormiddag of namiddag

26 Voor men begint te meten Patient rechtop installeren Steeds in dezelfde houding Rustpauze van 5 min. Lippen rond het mondstuk en goed omsluiten: geen lekken Neusklem plaatsen

27 Juiste houding

28 Richtlijnen ERS/ATS 2005 Voorbereiding van het personeel Voorbereiding van de toestellen Voorbereiding van de patiënt Correcte metingen Interpretatie van de resultaten Etc

29 De grootste slaagkans voor een juiste meting Op voorhand zeer goed uitleggen wat de bedoeling is De patiënt overtuigend en zelfbewust aanspreken Body language is van zeer groot belang Zelf het manoeuver eens voordoen Tussen elke poging minimum 15 seconden wachten Aanzet van het manoeuver goed en krachtig aangeven

30 Altijd eerst zeggen heel goed gedaan, maar!!!!!!!!! Het is niet omdat men luider spreekt dat de patiënt het beter begrijpt

31 Aandachtspunten voor een goede curve Scherpe piekwaarde met snelle oploop Ononderbroken in- en uitademingscurve Drie op elkaar liggende curves Inademvolume = uitademvolume

32 FLOW-VOLUME LOOP: Normaal Flow Volume

33 Reproduceerbaarheid

34 Reproduceerbaarheid

35 Criteria binnen éénzelfde meetsessie Snelle start met een extrapolatie volume <5% FVC of 0.150L Minstens 6 seconden uitademen End of test: <0.025L eind expiratoir volume gedurende 1 sec. Langer als 15 sec uitademen is zelden verantwoord Tussen de hoogste en de tweede hoogste waarden voor de FVC en FEV 1 van de aanvaarde curves, mag er niet meer als 150ml verschil zijn FEF x% debiet op x % van de uitgeademde FVC

36

37 Wanneer is een Flow-volume test OK Als er drie reproduceerbare curves zijn Als je ziet dat de patiënt zijn uiterste best doet Kijken naar de morfologie van de curves Als alle curves op elkaar liggen

38 Wanneer mag je de Flow-volume test stoppen Als de patiënt volledig heeft uitgeademd Wanneer hij minimum 6 sec. heeft uitgeademd Als de patiënt het vraagt (pijn of duizeligheid) Minstens drie pogingen Na 8 correcte pogingen mag je stoppen

39 Kijken wat er is fout gelopen Mechanische fouten corrigeren Juiste terminologie zoeken Kleine korte correcties aangeven Desnoods heel het maoeuver terug uitleggen Patient blijven aanmoedigen van start tot einde

40 .

41 Iso-volume piek curve

42 Kwaliteitscontrole Accuraat: kan het resultaat klinisch kloppen Nauwkeurigheid: Herhaalbaarheid: hoeveel wijkt het resultaat af van de reëel gemeten waarde de mogelijkheid de resultaten te herhalen binnen éénzelfde meetsessie Reproduceerbaarheid: de mogelijkheid de resultaten te reproduceren door een andere methode of toestel te gebruiken

43 Richtlijnen ERS/ATS 2005 Voorbereiding van het personeel Voorbereiding van de toestellen Voorbereiding van de patiënt Correcte metingen Interpretatie van de resultaten Etc

44 Enkele parameters FVC Forced vital capacity: de totale hoeveelheid lucht die een patiënt kan uitademen na een volledige inademing gedurende een geforceerd manoeuvre en beginnend van TLC en eindigend op RV Flow 0 FVC Volume

45 Enkele parameters FEV 1 Forced expiratory volume in one second: De éénseconde waarde is de maximale hoeveelheid lucht in liters die een patiënt tijdens een geforceerd manoeuvre kan uit ademen in de éérste sec. van zijn uitademnig gestart vanaf TLC Flow 0 Volume 1 seconde

46 Enkele parameters FEF 25% FEF 50% FEF 75% Forced Expiratory Flow x%: het maximale debiet dat de patiënt bereikt op het moment dat hij respectievelijk % van het volume heeft uitgeademd van zijn volledige FVC 25% 50% 75%

47 Tiffeneaux index Flow FEV 1 FVC = 70% 0 Volume

48 FLOW-VOLUME LOOP Flow PEF FEF 25 FEF 50 R Bovenste luchtwegen (intrathoracaal) Expiratoire spierkracht FEV 0.5 R Kleine luchtwegen Longelasticiteit (1/CL) Expiratoire curve FEF 75 0 FEV 1 FEV 3 FEV 6 Thorax elasticiteit Expiratoire spierkracht Volume FIF 50 PIF TLC VC FRC RV R Bovenste luchtwegen (extrathoracaal) Inspiratoire spierkracht Inspiratoire curve

49 Welke waarden gaat men weerhouden MEN WEERHOUDT DE HOOGSTE FVC EN FEV 1 VAN DE DRIE WEERHOUDEN POGINGEN, ALS BESTE WAARDE

50 Welke waarden gaat men weerhouden VOOR DE OVERIGE DEBIETEN KIEST MEN DIE POGING WAAR DE SOM VAN FVC EN FEV 1 HET HOOGST IS

51 Welke waarden gaat men weerhouden Trial 1 Trial 2 Trial 3 Best FVC (L) FEV 1 (L) Som PEF(L/sec) FEF 25-75% (L/s) FEF 75% (L/s)

52 De bekomen resultaten gaat men vergelijken met normaalwaarden of predicted values (pred.) Ze zijn voornamelijk bepaald door het geslacht de leeftijd de lengte

53 Welke waarden gaat men weerhouden FVC (L) FEV 1 (L) FEV1/ FVC Pred Best PEF(L/sec) FEF 25-75% (L/s) FEF 75% (L/s)

54 Normaalwaarden of predicted values zijn berekend uit een normale bevolkingsgroep Men berekent een percentage t.o.v. de norm % pred.

55 Welke waarden gaat men weerhouden Pred Best %Pred FVC (L) FEV 1 (L) FEV1/ FVC PEF(L/sec) FEF 25-75% (L/s) FEF 75% (L/s)

56 MEN ZIET ZEER SPECIFIEKE AFWIJKINGEN VOOR VERSCHILLENDE ZIEKTEBEELDEN

57 FLOW-VOLUME LOOP : Restrictief Flow FEV 1 = Tiffeneaux-index = + 85% FVC FEV 1 0 FVC Volume

58 Welke waarden gaat men weerhouden Pred Best %Pred FVC (L) FEV 1 (L) FEV1/ FVC PEF(L/sec) FEF 25-75% (L/s) FEF 75% (L/s)

59 FLOW-VOLUME LOOP : Obstructief Flow FEV 1 = Tiffeneaux-index = + 50% FVC FEV 1 0 FVC Volume

60 Welke waarden gaat men weerhouden Pred Best %Pred FVC (L) FEV 1 (L) FEV1/ FVC PEF(L/sec) FEF 25-75% (L/s) FEF 75% (L/s)

61 Schematische voorstellingen van veel voorkomende flow volume curves

62 Normaal patroon PEF Flow Bovenste luchtwegen 1. Steile opwaartse lijn 2. Afgeronde scherpe piek waarde 3. Rechte dalende lijn (driehoekvormig) 4. Goede inspiratoire debieten( half cirkelvormig) FEF25% Middel grote luchtwegen FEF50% MEFV FEF75% Kleine luchtwegen F-V Loop 0 Volume TLC VC RV MIFV PIF

63 Obstructief patroon Flow 1. Steile opwaartse lijn 2. Scherpe piek hoek 3. Geen rechte maar convexe dalende lijn 4. Goed bewaarde inspiratoire debieten PEF FEF25% MEFV FEF50% F-V Loop FEF75% 0 Volume TLC VC RV MIFV PIF

64 Restrictief patroon PEF FEF25% Flow 1. Steile opwaartse lijn 2. Afgeronde scherpe piek waarde 3. Rechte dalende lijn (driehoekvormig) 4. Goede inspiratoire debieten( half cirkelvormig) 5. VC is duidelijk afgenomen bv. longfibrose, pneumectomie FEF50% MEFV FEF75% F-V Loop 0 Volume TLC VC RV MIFV PIF

65 Onvoldoende medewerking of zwakke ademhalingsspieren Flow 1. Geen steile opwaartse lijn 2. Geen echte scherpe piek 3. Lage inspiratoire debieten 4. Bij spierzwakte is er reproduceerbaarheid PEF FEF25% MEFV FEF50% FEF75% F-V Loop 0 Volume PIF TLC VC RV MIFV

66 Extrathoracale BLWO (bovenste luchtwegobstructie ) variabel Flow 1. Normaal tot quasi normale expiratie 2. Duidelijk reproduceerbaar inspiratoir plateau bv. stembandparalyse PEF FEF25% FEF50% MEFV FEF75% F-V Loop 0 Volume PIF TLC VC RV MIFV

67 Intrathoracale BLWO (bovenste luchtwegobstructie ) variabel 1. Steile opwaartse lijn Flow 2. Geen echte piek 3. Duidelijk reproduceerbaar expiratoir plateau 4. Normaal tot quasi normale inspiratie bv. lage tracheale tumor PEF FEF25% FEF50% MEFV FEF75% F-V Loop 0 Volume TLC VC RV MIFV PIF

68 Gefixeerde BLWO (bovenste luchtwegobstructie ) Flow PEF FEF25% FEF50% MEFV FEF75% F-V Loop 0 Volume TLC VC RV MIFV PIF

69 Flutter zaagtand patroon Flow Duidt op bovenste luchtweg dysfunctie PEF FEF25% FEF50% MEFV FEF75% F-V Loop 0 Volume TLC VC RV MIFV PIF

70 LAY OUT voor het protocol

71 LAY OUT tijdens het manoeuver

72 LAY OUT tijdens de test

73 Praktijk gericht: spirometrie

74 Vroegtijdig stoppen F V

75 Vroegtijdig stoppen V (L) t (s)

76 Aarzelende start F V

77 Hoesten F V

78 Submaximale inspanning F V

79 Glottis sluiten F V

80 FE gestart onder TLC F V

81 Lek V (L) t (s)

82 Extra inhalaties F V

83 Within-manoeuvre acceptability criteria (2) Avoid artefacts from: Coughing Hesitations Closure of the glottis (Valsalva) Leak at the mouth Obstruction of mouthpiece (e.g. tongue, teeth, biting on mouthpiece) Extra inhalations