Verslag Informatieavond Koningin Julianaplein, Den Haag

Transcriptie

1 Verslag Informatieavond Koningin Julianaplein, Den Haag Gespreksleider: Annemiek Meinen, De Beuk Organisatieadvies Verslag: Joost Zonneveld Datum: 7 juni 2016 Locatie: New Babylon Impressie van het winnende ontwerp voor de nieuwbouw op het KJ plein De informatieavond van 7 juni 2016 is bedoeld om het voorlopige ontwerp en de gebiedsvisie door ontwikkelaar Synchroon in samenwerking met architectenbureau Powerhouse Company toe te lichten aan de directe omgeving. Ten geleide De gemeente Den Haag wil het Koningin Julianaplein opnieuw inrichten. Op dit moment bestaat het stationsplein uit een grote open ruimte met een bovengrondse fietsenstalling. Het eerdere plan om het zogenoemde M-gebouw naar ontwerp van Rem Koolhaas te realiseren heeft het vanwege het grote aantal kantooroppervlakte niet gehaald. De gemeente zoekt nu een nieuwe invulling met een kleinere schaal en met een ander programma. Uitgangspunt is een woongebouw met voorzieningen in de plint, een ondergrondse fietsenkelder en een aantrekkelijk maaiveld, waarbij aansluiting gezocht wordt bij de groene Koekamp. Het Programma van Eisen is op 3 november 2015 door het college van B&W vastgesteld, en op 18 november 2015 in de raadscommissie besproken. In het Programma van eisen staat onder meer het bouwoppervlak, de hoogte en invulling van het gebouw. Voorafgaand zijn er in 2015 verschillende bijeenkomsten en gesprekken met diverse belanghebbenden geweest. Op basis van deze gesprekken en input zijn er een aantal wijzigingen opgenomen in het definitieve Programma van Eisen. Belangrijkste is dat van het U-vormige bouwvlak, dat aanvankelijk bebouwd zou mogen worden, het deel voor New Babylon geschrapt is. Daardoor blijft een L-vormig bouwvlak over waarbinnen een ontwikkelaar mag bouwen. De ontwikkelaar mag die grenzen alleen op aangegeven locaties overschrijden door middel van overkappende bebouwing. Het maaiveld is daar dan wel openbaar toegankelijk. Een andere belangrijke wijziging is de beperking van het aantal vierkante meters voor horeca en detailhandel in de beoogde nieuwbouw van 4000 naar 2500 vierkante meter. Een andere verandering is dat de afstand tussen New Babylon en de beoogde nieuwbouw vergroot is van 14 naar 21 meter. Tender Op basis van het Programma van Eisen heeft de gemeente een tender uitgeschreven en daar drie 1

2 ontwikkelcombinaties voor gevraagd om met een plan te komen. Het was daarbij uitdrukkelijk de bedoeling een visie op het hoogstedelijke gebied (aansluiting op de Koekamp, visie op verkeersstromen, het plein als entree én ontmoetingsplek) te combineren met een ontwerp voor een gebouw. Een speciaal ingestelde beoordelingscommissie van deskundigen heeft op basis van de van tevoren gestelde criteria bepaald dat het consortium van projectontwikkelaar Synchroon het beste plan heeft ingediend, en het College van B&W geadviseerd het plan van Synchroon als winnend ontwerp aan te wijzen. Het College van B & W heeft dat advies overgenomen. De raadscommissie Ruimte toetst nog of het ontwerp van het gebouw voldoet aan de vooraf gestelde criteria, zoals die op 18 november 2015 in de raadscommissie besproken zijn. De informatieavond van 7 juni 2016 is bedoeld om het voorlopige ontwerp en de gebiedsvisie door ontwikkelaar Synchroon, architectenbureau Powerhouse Company, Amvest dat de woningen overneemt en gaat verhuren en landschapsarchitect Steven Delva, toe te lichten. Het ontwerp van het gebouw ligt vast, de verdere uitwerking van het ontwerp voor de buitenruimte zal door de gemeente in overleg met omwonenden en andere betrokkenen plaatsvinden. Tijdens de bouw van zowel de fietsenstalling als de bovenbouw zal met de omwonenden overleg gevoerd worden over het beperken van overlast tijdens de bouw. Fietsenstalling Onder het gebouw komt een grote fietsenstalling. Dit met de bedoeling het plein vrij te maken van de vele fietsen én meer ruimte te creëren voor het veilig stallen van fietsen. De bouw van de fietsenstalling valt onder een aparte procedure. Start bouw is voorzien voor dit jaar. In de constructie van de fietsenstalling wordt vanzelfsprekend wel rekening gehouden met de belasting van het nieuwe gebouw dat er bovenop komt te staan. De fietsenflat Rijnstraat kan pas weggehaald worden als de fietsenkelder gereed is, ook al begint dan de bouw van het woongebouw op het plein. De fietsenkelder moet tijdens de bouw van de bovenbouw open blijven. Grondopbrengsten De gemeente maakt niet bekend hoeveel ontwikkelaar Synchroon betaalt voor de bouwgrond op het Koningin Julianaplein. Wel is duidelijk dat met de opbrengsten de ondergrondse fietsenstalling en de inrichting van de buitenruimte (plein en Koekamp) gefinancierd kan worden. De erfpacht wordt eeuwigdurend afgekocht. Toelichting van de beoordelingscommissie: Marc Ibelings Architect Marc Ibelings, onafhankelijk lid van de beoordelingscommissie, licht de procedure toe die de commissie gevolgd heeft. Naast het bod op de bouwgrond, het aantal (sociale huur)woningen zijn vanzelfsprekend het ontwerp en de gebiedsvisie van belang. Zeker op een dergelijk belangrijke plek als het KJ plein. Omdat de beoordeling van het grondbod en het aantal sociale huurwoningen volledig objectief plaats kan vinden, is de beoordelingscommissie hierover vooraf niet geïnformeerd. Zodoende kon de beoordelingscommissie zich onbevooroordeeld richten op het ontwerp van het gebouw en de gebiedsvisie. De drie ingediende plannen zijn eerst geanonimiseerd beoordeeld, gevolgd door presentaties van de drie partijen. De commissie vond het ontwerp en de gebiedsvisie van Synchroon en partners duidelijk de beste, laat Ibelings weten. Het College van B&W heeft dat advies overgenomen. Ibelings gaf tijdens zijn presentatie aan dat de marktpartijen zich aan een flink pakket eisen en wensen moesten houden. Het bestemmingsplan staat 60 procent bebouwing van het plein toe, 45 procent van het plein mag met een maximale bouwhoogte van 90 meter bebouwd worden. In het in november 2015 vastgestelde aanvullende PvE is de bebouwing tot 90 meter beperkt tot circa 30 procent van het plein. Verdere aanvullende eisen hebben onder meer betrekking op doorgangen van 2

3 en naar het station en de ruimte ten opzichte van bestaande gebouwen. Daarnaast speelden aspecten als groen, ontmoeting, een herkenbare stadsentree en duurzaamheid een belangrijke rol. Andere belangrijke elementen waren: de bezonning van het plein, zichtlijnen en vervoersstromen, het creëren van een ontmoetingsplek, de bouwmassa in relatie tot de omgeving, materiaalgebruik en het creëren van een aantrekkelijk daklandschap. In de uiteindelijke beoordeling van de plannen waren 110 punten te vergeven: 20 voor het grondbod, 40 voor het gebouw, 40 voor de gebiedsvisie en 10 voor het toevoegen van sociale huurwoningen in het gebouw. Presentatie ontwerp en gebiedsvisie Tobias Verhoeven van Synchroon geeft aan dat het Koningin Julianaplein een bijzondere plek in Den Haag is en dat daarom een uitgekiend plan nodig is. De kern van het plan bestaat uit het toevoegen van een bijzonder woonmilieu op een bijzonder vervoersknooppunt en dichtbij het groen van de Koekamp. Dat Den Haag de stad van vrede en recht is, moet zichtbaar worden in de entree tussen het stationsgebouw en het plein. In de nieuwbouw komt ook horeca en winkels, retail liefste met Haagse ondernemers die iets toevoegen aan het bestaande aanbod in New Babylon en het station. Voor de nieuwbouw en de inpassing daarvan in dit bijzondere stukje Den Haag is een team van specialisten gevormd dat per onderdeel een toelichting geeft. Visie op het gebied Landschapsarchitect Steven Delva geeft aan dat het Koningin Julianaplein onderdeel moet worden van de groene loper. Dat moet direct duidelijk zijn vanuit de 'stadshal' die voor het station komt. Delva geeft aan het plein en de Koekamp (dat meer dan nu een verblijfsplek zou moeten worden) meer te willen verbinden. Met groene parels op het plein, die ook in de Koekamp en in de Rijnstraat te vinden zijn, waardoor eenheid ontstaat. Om dat effect te versterken heeft het 'uitstekende' deel van de nieuwbouw groen om zich heen. Op de kop van het gebouw komt ook de ingang van de ondergrondse fietsenstalling. Naast de verbinding tussen plein en het groen zijn logische verbindingen van belang. Voor voetgangers, fietsers en auto's (Kiss&Ride aan de Bezuidenhoutseweg). Het beeld van de koningin aan de Bezuidenhoutseweg en een nieuw paviljoen op het plein moeten oriëntatiepunten in de openbare ruimte worden. Om verschillende sferen in de openbare ruimte duidelijk te maken (verblijven of juist verbindingen) kunnen verschillende soorten verhardingen gebruikt worden. Voor de avond stelt Delva een lichtplan voor dat voor een feeërieke sfeer zorgt. Opgemerkt dient te worden dat het hier om een visie gaat. De gemeente, en niet de ontwikkelcombinatie, gaat over de invulling van de buitenruimte, het plein. Bovendien worden omwonenden en andere belanghebbenden betrokken bij de invulling ervan. De ontwikkelaar is echter wel gevraagd een samenhangende visie voor het gebied en het gebouw te geven. De visie dient als inspiratiebron. Het ontwerp van het gebouw Architect Nanne de Ru van Powerhouse Company geeft aan dat voor het ontwerp naar de context is gekeken. Veel elementen spelen een rol. Het landschap, de stedenbouwkundige context, de eisen voor het gebouw zelf. Het ontwerp past volgens hem zowel bij de Haagse elegantie als bij de nieuwe skyline van de stad en de nieuwe royale stadshal. Het gebouw, dat op de hoogste punten negentig meter hoog wordt, gaat een interactie aan met het landschap en met het gebouw Stichthage dat nu nog het front van het station aan het Koningin Julianaplein vormt. Hij benoemt daarbij enkele belangrijke elementen. De entree van de fietsenstalling is voorzien op de kop van het L-vormige gebouw, waardoor het gevoel moet ontstaan dat fietsers de stadshal daar al binnenrijden. De open ruimte van de stationshal loopt over in het plein. Bovendien omarmt het nieuwe gebouw op poten het Koningin Julianaplein. Voorts wordt het groen óp het plein doorgezet op het gelaagde dak van het gebouw in de gemeenschappelijke daktuinen die daar zijn voorzien. 3

4 Door de gelaagde vorm van het duurzame gebouw ontstaan appartementen met steeds afwijkende vormen. Een ander belangrijk punt is de bezonning van het plein. Hoe zorgen we er voor dat het plein zon heeft op momenten dat je dat wil? Met deze vorm schijnt de zon in de (na)middag op het plein. Daarnaast is goed gekeken naar de invloed van wind als gevolg van de nieuwe hoogbouw op het plein en onder het gebouw. Aan de Rijnstraat is een klassieke stedelijke ruimte voorzien waarbinnen de entree van de stationshal zich duidelijk manifesteert. Het materiaalgebruik is afgestemd op de omgeving. Volgens De Ru is gekozen voor een tussenvorm tussen de 'high tech' uitstraling van New Baylon en het meer klassieke ministeriekwartier. Woonmilieu Maarten Janssen van Amvest, dat de woningen in de nieuwbouw in portefeuille neemt, licht toe wat voor woningen in het nieuwe gebouw komen en op welke doelgroep gemikt wordt. Amvest verhuurt ook 176 appartementen in New Babylon. Het is de bedoeling dat de nieuwbouw op het Koningin Julianaplein op het gebied van wonen en horeca/retail aanvullend zijn op New Babylon. De woningen in de nieuwbouw variëren tussen 45 en 80 vierkante meter. Daarnaast komt er ook een aantal grotere appartementen, waaronder penthouses, in. De doelgroep bestaat uit jonge mensen met een internationale achtergrond. Schiphol is vanaf deze plek net zo ver als Kijkduin. Het gaat om moderne stedelingen die liever klein maar wel midden in de stad wonen, liever betalen voor diensten dan alles in eigen bezit hebben (auto, wasmachine, keuken). Onder meer vanwege de nabijheid het vervoersknooppunt Den Haag CS en veranderende samenleving en gebruikerswensen, heeft de gemeente Den Haag de parkeernorm op nul gesteld. Voor mensen die af en toe toch een auto willen gebruiken wil Janssen een deelautoconcept aanbieden, en de mogelijkheid om de overcapaciteit van parkeerplekken in de (privé) parkeergarage onder New Babylon benutten voor bewoners van de nieuwbouw. In het gebouw komt een huismeester met een service desk, een wasserette en een door bewoners af te huren appartement met kookstudio waar men grotere groepen vrienden kan ontvangen en/of gezamenlijk koken. Ieder appartement krijgt een balkon en er komen gezamenlijke dakterrassen. In totaal gaat het om 350 appartementen waarvan 50 in de sociale huur. Meer dan de helft wordt verhuurd in de vrije sector. Voor Janssen is het verder van belang dat de plinten van de nieuwbouw levendig zijn en voorzieningen bieden voor langer verblijf of aanvullend op de woningen; het plein moet uitnodigen om te verblijven als 'een tweede huiskamer'. Het paviljoen op plein wordt wat hem betreft een bijzondere plek. Met horeca maar bijvoorbeeld ook een ruimte voor debat of exposities. Op het plein is ruimte voor terrassen en kan bijvoorbeeld een waterelement komen waar kinderen kunnen spelen. In de stadshal moeten bezoekers aan de stad direct een beeld krijgen van hetgeen Den Haag onder meer op cultureel gebied te bieden heeft. Vragen en opmerkingen naar aanleiding van de presentaties Overlast omwonenden Een vertegenwoordiger van de VvE van New Babylon wil meer weten over de concrete uitwerking van het gebouw en de consequenties voor omwonenden. Er komt een toren van 90 meter hoog met airco er op naast onze slaapkamers en met lampen die 's nachts omhoog schijnen. En gelooft u echt dat de bewoners daar geen wasmachine en auto zullen gebruiken? Aansluitend vraagt iemand zich af hoe het met verhuizingen moet als er geen auto's op het plein mogen komen. Ook zijn er vragen over de reflectie van het vele glas in het ontwerp van de nieuwbouw en het effect daarop voor de omwonenden. Architect Nanne de Ru geeft aan dat in overleg met omwonenden een lichtplan opgesteld kan worden. Dat moet nog uitgewerkt worden. Ook is nog geen keuze gemaakt in het soort airconditioning. De verwachting volgens De Ru is dat die hoe dan ook een stuk stiller zal zijn dan 4

5 de oude systemen die bovenop kantoorgebouw Stichthage staan. Er zal onderzocht worden of deze voorzieningen meer in de vallei opgenomen worden. Het is sowieso nog helemaal niet zeker of het gebouw van airconditioning voorzien wordt, aangezien het een woongebouw betreft. In de uitwerking van het ontwerp zal ook gekeken worden naar de effecten van reflectie van de nieuwbouw op de bestaande bebouwing. Voordat de bouw begint, moet het ontwerp verder uitgewerkt worden en moet de gemeente een omgevingsvergunning afgeven. Daarvoor wordt het ontwerp getoetst aan de juridisch planologisch vastgestelde kaders (bestemmingsplan) en overige van toepassing zijnde regelgeving (bv Bouwbesluit). Uitzicht omwonenden Gevraagd wordt of er een analyse gedaan is van het uitzicht vanuit de bestaande bebouwing rond het Koningin Julianaplein. En of de belangen van de zittende bewoners, van de Park Tower en de City Tower, als criterium voor het ontwerp zijn meegenomen. De Ru antwoordt daarop dat binnen de bouwenvelop gekeken is om het volume zo goed mogelijk in te passen in de bestaande omgeving. Door een aanwezige wordt opgemerkt wordt dat onduidelijk is wat het uitzicht vanuit bijvoorbeeld de City Tower is als het nieuwe gebouw er in de beoogde vorm staat. Diverse aanwezigen zijn verbaasd dat er nog geen analyse van de bezonning op de bestaande gebouwen is gemaakt. Procedure Diverse aanwezigen hebben vragen over de procedure. Zo wordt betwijfeld of deze manier van aanbesteden is toegestaan. Wethouder Boudewijn Revis (Stadsontwikkeling kerngebieden) geeft aan dat dat volgens juristen van de gemeente het geval is. Een ander vraagt of Stichthage, het gebouw van de Nederlandse Spoorwegen, dat door velen als weinig aantrekkelijk wordt beschouwd niet onteigend had kunnen worden waardoor meer ruimte zou ontstaan voor de bouw van een gebouw op die locatie. Volgens Revis is onteigenen niet zomaar mogelijk. Daar zouden zwaarwegende redenen voor moeten zijn, die er volgens Revis niet zijn. Wel is er goed overleg geweest met de Nederlandse Spoorwegen om de verbinding tussen oudbouw en nieuwbouw goed te maken. Een andere aanwezige vraagt zich af of het ontwerp nog aangepast kan worden. Dat is niet het geval. Of geen van de ontwerpen voldoet, of het winnende ontwerp wordt uitgevoerd, aldus Revis. Dat betekent echter niet dat in de uitwerking aanpassingen op detailniveau niet mogelijk zijn. Ook is er een vraag over het gunningsproces. Iemand wil weten welke informatie openbaar is, zoals het Programma van Eisen en de ontwerpen die door de andere twee projectontwikkelaars zijn ingediend. Revis laat weten dat het PvE openbaar is en terug te vinden bij de raadsinformatie op de website van de gemeente Den Haag. Van andere informatie weet hij niet precies wat wel en niet openbaar is. De andere ontwerpen mag de gemeente Den Haag niet openbaar maken vanwege het intellectueel eigendom van die partijen. Hoe dan ook is het volgens de wethouder niet de bedoeling, en ook niet mogelijk, de beoordeling nog een keer over te doen. Vervolg en planning Het college heeft het advies van de beoordelingscommissie overgenomen. Nu mag de raadscommissie Ruimte nog toetsen of het ontwerp van het gebouw voldoet aan de vooraf gestelde criteria uit het Programma van Eisen. Als de Commissie Ruimte concludeert dat het ontwerp binnen de kaders is uitgewerkt, komt er een definitieve gunning voor het gebouw. Synchroon en partners gaan dan het ontwerp verder uitwerken en de bouw verder voorbereiden. Als de ondergrondse fietsenstalling gereed is, kan begonnen worden met de bouw van de nieuwbouw op het Koningin Julianaplein. De verwachting is dat dat in de zomer van 2017 het geval is en dan is een bouwtijd van twee jaar nodig voor de nieuwbouw. Halverwege 2019 moet dan de bouw klaar zijn en de inrichting van het plein afgerond worden. 5

6 Vervolg De komende tijd worden omwonenden en andere betrokkenen uitgenodigd mee te denken over de uitwerking van het plein en de aansluiting op de Koekamp. Dat geldt ook voor het bouwproces en bijbehorende overlast. In overleg met de omwonenden zal steeds bekeken worden hoe de overlast zoveel mogelijk beperkt kan blijven. 6