Verbreed Gemeentelijk

Transcriptie

1 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan

2 Inhoudsopgave Voorwoord Inleiding Waarom een Gemeentelijk Riolerings Plan? Gezamenlijk vgrp Inhoud Status/kader Terugblik GRP Dongeradeel vgrp Dantumadiel Doelen en speerpunten Doelen Speerpunten Stedelijk afvalwater Inleiding Visie en ambitie Waar staan we nu? Wat gaan we doen? Hemelwater Inleiding Visie en ambitie Waar staan we nu? Wat gaan we doen? Grondwater Inleiding Visie en ambitie Waar staan we nu? Wat gaan we doen? Beheer en onderhoud Organisatie van beheer en onderhoud Beheer en onderhoud vrijvervalriolering Beheer en onderhoud gemalen Beheer en onderhoud drukriolering Beheer en onderhoud grond- en hemelwatersystemen Databeheer en telemetrie Wat gaan we doen? Organisatie en communicatie Personele capaciteit Samenwerking Benchmark rioleringszorg Waterloket Vergunningverlening en handhaving Klachten en meldingen Communicatie Wat gaan we doen? Kosten en kostendekking Rioolheffing en BBV Voorzieningen Investeringen en kapitaallasten Exploitatielasten Btw Scenario s berekening rioolheffing Kostenbesparing FBWK Evaluatie...72 Bijlagenrapport B1- Functionele eisen, maatstaven en meetmethoden B2- Grond- en hemelwaterbeleid B3- Financiële onderbouwing Dongeradeel B4- Financiële onderbouwing Dantumadiel 1

3 Watersysteem en waterketen. Bron: IJsfontein/St. Rioned.

4 Voorwoord Tegenwoordig wordt bij riolering vaak gedacht aan maatregelen ter bescherming van het milieu. Toch heeft riolering van oorsprong een heel andere functie, namelijk volksgezondheid. Vroeger loosden mensen hun fecaliën en afvalwater in de vrije natuur. Naarmate mensen zich steeds meer in grotere gemeenschappen gingen vestigen werd dit echter een probleem in verband met de verspreiding van ziekten. De eerste primitieve vorm van riolering bestond uit open goten langs de wegen. Hiermee was het probleem echter nog niet opgelost, want deze goten waren besmettingshaarden van ziekten. Later werden de afvoeren ondergronds aangebracht, wat een aanzienlijke verbetering betekende ten aanzien van de hygiëne. Door de eeuwen heen hebben deze primitieve rioleringen zich ontwikkeld tot de rioolstelsels zoals we die nu kennen. Dat betekent echter niet dat het vakgebied riolering nu niet meer aan veranderingen onderhevig is. In de afgelopen decennia is de aandacht steeds meer verschoven van de afvoer van afvalwater naar de afvoer van hemelwater. Door klimaatveranderingen worden regenbuien heviger. Dit zorgt voor een grotere belasting van het rioolstelsel. Om wateroverlast en kostbare investeringen in bergingsvoorzieningen te voorkomen is het noodzakelijk om zo veel mogelijk hemelwater af te koppelen van het riool. Dit betekent dat het hemelwater niet meer met het vuilwater door dezelfde buis wordt afgevoerd naar de rioolwaterzuivering, maar dat het bij voorkeur ter plaatse wordt geïnfiltreerd of hergebruikt of dat het via een hemelwaterriool wordt afgevoerd naar oppervlaktewater. Door deze ontwikkelingen is de grens tussen riolering en water sterk vervaagd. Ook de wetgeving is hier op aangepast. Met de invoering van de Wet gemeentelijke watertaken (2008) en de Waterwet (2009) hebben gemeenten een bredere verantwoordelijkheid gekregen. Naast de zorgplicht voor afvalwater hebben zij nu ook een zorgplicht voor grondwater en hemelwater. Daarbij hebben zij ook de mogelijkheid gekregen om meer regels te stellen aan de lozing van hemelwater en grondwater. Bovendien hebben gemeenten door een wijziging van de Gemeentewet ook de mogelijkheid gekregen om de kosten voor de hele wateropgave te verhalen via de rioolheffing. Dit vraagt om een integrale aanpak: een verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (vgrp), oftewel een gemeentelijk beleidsplan voor water en riolering. Voor u ligt het verbrede Gemeentelijk Rioleringsplan van de gemeenten Dongeradeel en Dantumadiel. In dit plan staat hoe wij invulling geven aan onze taken ten aanzien van afvalwater, hemelwater en grondwater. Augustus

5 Doelmatig rioolbeheer vraagt om goed inzicht en een goede planning. Bron: Shutterstock.

6 1 Inleiding 1.1 Waarom een Gemeentelijk Riolerings Plan? Iedere gemeente heeft een wettelijke plicht voor aanleg en beheer van riolering op haar grondgebied. Sinds 1993 is iedere gemeente tevens verplicht periodiek een gemeentelijk rioleringsplan (GRP) op te stellen. Deze verplichtingen zijn vastgelegd in de Wet milieubeheer. Naast deze wettelijke verplichting is het ook wenselijk om het beheer en onderhoud van de riolering goed in beeld te hebben. De gemeenten Dongeradeel en Dantumadiel hebben gezamenlijk honderden kilometers riolering, vele inspectieputten, rioolgemalen, overstorten en randvoorzieningen, met een waarde van vele miljoenen euro s. In het GRP wordt aangegeven hoe met deze kostbare investering omgegaan zal worden. Tenslotte vormen de berekeningen in het GRP de onderbouwing voor de hoogte van de rioolheffing, en wordt inzicht gegeven in het verloop van de rioolheffing in de toekomst. 1.2 Gezamenlijk vgrp In het Fries Bestuursakkoord Waterketen (FBWK) is afgesproken om als Friese gemeenten meer met elkaar te gaan samenwerken op het gebied van water en riolering. Daarnaast nemen de gesprekken over een mogelijke fusie tussen de gemeenten Dongeradeel, Dantumadiel, Kollumerland en Ferwerderadiel steeds concretere vormen aan. Om deze reden achten deze gemeenten het wenselijk om het beleid nu reeds zo veel mogelijk op elkaar af te stemmen. Dat kan het beste door gezamenlijk één beleidsdocument op te stellen. Bijkomend voordeel is dat dit een besparing oplevert ten opzichte van het afzonderlijk op laten stellen van meerdere vgrp s. De gemeenten Dantumadiel en Dongeradeel waren beiden bezig met de voorbereiding voor een nieuw vgrp, en wilden graag samenwerken. De gemeenten Kollumerland en Ferwerderadiel hadden op dat moment een nieuw vgrp (bijna) afgerond, en konden daarom niet meer meedoen. Wel is er tijdens het opstellen van dit vgrp regelmatig contact geweest met deze gemeenten om te leren van elkaars ervaringen en om het beleid zo veel mogelijk op elkaar af te stemmen. 1.3 Inhoud In hoofdstuk 2 blikken we terug op de voorgaande GRP s van de gemeenten Dongeradeel en Dantumadiel. Wat waren de doelstellingen van de GRP s, en wat is hiervan uitgevoerd in de afgelopen jaren? Ook wordt gekeken naar extra inspanningen, naar de financiën en naar de uitkomsten van de Benchmark Riolering In hoofdstuk 3 worden de doelen voor dit GRP benoemd, evenals de speerpunten die als een rode draad door dit GRP lopen. In de hoofdstukken 4, 5 en 6 komen achtereenvolgens afvalwater, hemelwater en grondwater aan de orde. Ieder van deze hoofdstukken heeft dezelfde opbouw. In de inleiding wordt ingegaan op relevante wetgeving, recente ontwikkelingen, etc. In de tweede paragraaf worden de visie en de beleidskeuzes beschreven. In de derde paragraaf wordt beschreven waar de gemeenten Dongeradeel en Dantumadiel op dit moment staan ten opzichte van de beleidskeuzes. Daaruit volgt automatisch wat er in de komende jaren moet gebeuren. Deze 5

7 maatregelen worden beschreven in de vierde paragraaf. Hoofdstuk 7 gaat in op het beheer en onderhoud van het rioolstelsel en bijbehorende voorzieningen. Ook databeheer komt in dit hoofdstuk uitgebreid aan bod. Dantumadiel. Het plan heeft een geldigheidsduur van vier jaar: 2014 tot en met Dit vgrp is afgestemd met de provincie Fryslân en het Wetterskip Fryslân, en zal na vaststelling door de gemeenteraden aan deze beide organisaties worden toegezonden. In hoofdstuk 8 wordt ingegaan op diverse aspecten van de organisatie van het rioolbeheer: de personele bezetting, de samenwerking tussen de gemeenten Dongeradeel en Dantumadiel, de Benchmark Riolering, het Waterloket en de communicatie met burgers over riool en water. Hoofdstuk 9 bevat de financiële verantwoording en de berekening van de hoogte van de rioolheffing voor de komende planperiode. 1.4 Status/kader Het vgrp is een strategisch plan waarin het beleid voor afval-, grond- en hemelwater is beschreven. Daarnaast geeft het vgrp inzicht in wat de gemeenten in de komende planperiode gaan doen en welke financiële middelen hiervoor nodig zijn. Dit vgrp wordt formeel vastgesteld door de gemeenteraden van Dongeradeel en 6

8 7

9 Bij de aanleg van riolering moet rekening gehouden worden met andere gebruikers van de ondergrond. Bron: gemeente Dongeradeel.

10 2 Terugblik In dit hoofdstuk wordt teruggekeken op de vorige GRP s van de gemeenten Dongeradeel en Dantumadiel. De beide GRP s worden in afzonderlijke paragrafen besproken. Iedere evaluatie is opgebouwd aan de hand van de in het betreffende GRP benoemde doelen, aangevuld met de financiën en de uitkomsten van de benchmark riolering. 2.1 GRP Dongeradeel Het vorige GRP van Dongeradeel had oorspronkelijk een looptijd van 2008 tot en met In 2012 is besloten de looptijd met een jaar te verlengen om een gezamenlijk vgrp met de gemeente Dantumadiel mogelijk te maken. Ook de vertraging bij de uitvoering van rioolvervanging in de wijk Fonteinslanden speelde hierbij een rol. Realisatie doelstellingen en speerpunten Het GRP Dongeradeel had zes doelen: Inzameling van het binnen het gemeentelijke gebied geproduceerde afvalwater. Inzameling van hemelwater. Transport van het ingezamelde water naar een geschikt afleveringspunt. Het voorkomen van ongewenste emissies naar oppervlaktewater, bodem en grondwater. Het voorkomen van overlast voor de omgeving. Doelmatig beheer en een goed gebruik van de riolering. Naast deze zes doelen waren ook vier speerpunten geformuleerd: Zo veel mogelijk hemelwater van schoon oppervlak moet rechtstreeks naar het oppervlaktewater worden afgevoerd. Het doelmatig reduceren van de vuilemissie via overstorten om de waterkwaliteit verder te verbeteren. Het doelmatig beheren van de rioleringsobjecten in de gemeente. Het tijdig inspelen op toekomstige ontwikkelingen om knelpunten in de riolering en rioleringszorg te voorkomen. Inzameling van het binnen het gemeentelijke gebied geproduceerde afvalwater De gemeente Dongeradeel hanteert de smalle zorgplicht. Percelen waar afvalwater vrijkomt worden in beginsel aangesloten op de riolering, tenzij de aansluitkosten een bepaalde grens overschrijden. In dat geval wordt ontheffing van de gemeentelijke zorgplicht aangevraagd. In 2008 waren 792 panden in de gemeente Dongeradeel nog niet aangesloten op de riolering. In 2012 heeft de provincie Fryslân ontheffing van de zorgplicht verleend voor 766 percelen. De overige percelen zijn in de periode aangesloten op de riolering. Inzameling van hemelwater Eén van de speerpunten van het GRP was om zo veel mogelijk hemelwater van schoon oppervlak rechtstreeks af te voeren naar het oppervlaktewater. Om dit te realiseren is in de afgelopen jaren veel verhard oppervlak afgekoppeld van het gemengde rioolstelsel, onder andere basisschool De Regenboog, Zuiderbolwerk, Fonteinslanden, Jantjeszeepolder, Hanspoort, Camphuysenstraat, Eelaan, Westerissestraat, Kweekschoolstraat, De Dam, Birdaarderstraatweg (Woudhorne) en Zeedijk (Paesens-Moddergat). In totaal is in de planperiode circa 9,15 ha verhard oppervlak afgekoppeld van het vuilwaterriool. 9

11 Volgens de planning zou ook de riolering in de wijk Fonteinlanden vervangen worden in combinatie met afkoppeling van hemelwater. Deze werkzaamheden zijn echter enkele jaren vertraagd, omdat dit gecombineerd zou worden met de herstructureringsplannen van Thus Wonen. Door de vertraging van deze herstructureringsplannen zijn ook de rioolwerkzaamheden opgeschoven. In 2013 is een start gemaakt met deze werkzaamheden. In 2013 is een grond- en hemelwaterverordening vastgesteld. Daarmee kan desgewenst aan burgers en bedrijven de verplichting opgelegd worden om grond- en hemelwater en afvalwater gescheiden aan te bieden. Transport van het ingezamelde water naar een geschikt afleverpunt De afvoercapaciteit van de riolering is in het algemeen voldoende om het aangeboden regenwater en afvalwater af te voeren. In de basisrioleringsplannen (BRP s) is aangegeven waar theoretisch water op straat voorkomt bij bui 8. In de praktijk wordt minder water op straat ervaren dan volgens de theoretische berekeningen het geval zou zijn. Een knelpunt op het gebied van hemelwater is de wijk Hoedemakerspolder. Sinds 1998 zijn hier veel maatregelen getroffen om wateroverlast tegen te gaan. In deze planperiode is laagwatervijver uitgebaggerd en is het rioolstelsel van de Woudhorne afgekoppeld waardoor dit water geen belasting meer vormt voor het stelsel van de Hoedemakerspolder. In 2013 heeft de gemeenteraad bovendien een krediet beschikbaar gesteld voor vergroting van de laagwatervijver. De uitvoering daarvan zal plaats vinden in de komende planperiode, in combinatie met de bouw van een nieuw gemaal met een grotere capaciteit door het waterschap. Het voorkomen van ongewenste emissies naar oppervlaktewater, bodem en grondwater Eén van de speerpunten voor deze planperiode was het doelmatig reduceren van overstorten om de waterkwaliteit te verbeteren. In de afgelopen periode is één riooloverstort (Jantje Zeepolder) verplaatst naar een geschiktere locatie. Door afkoppelen van verhard oppervlak (in totaal 9,15 ha in deze planperiode) wordt het rioolstelsel minder belast door hemelwater, en zullen overstorten dus minder vaak in werking treden. Alle bergbezinkbassins zijn voorzien van een telemetriesysteem. Hiermee kan het aantal overstortingen geregistreerd worden. Ook worden bij bergbezinkbassins storingen aan pompen gesignaleerd, waardoor snel ingegrepen kan worden en onnodige overstortingen voorkomen kunnen worden. Er is gekozen voor een hoog ambitieniveau ten aanzien van de Kaderrichtlijn Water (KRW), maar bij het opstellen van het GRP was nog niet volledig duidelijk welke maatregelen voort zouden vloeien uit de KRW. Inmiddels is gebleken dat de KRW-taak van gemeenten met name neerkomt op het afkoppelen van hemelwater om de vuiluitworp vanuit riooloverstorten te verminderen. Zoals in de voorgaande alinea is aangegeven zijn hiervoor in de afgelopen planperiode diverse maatregelen getroffen. Deze maatregelen zijn in veel gevallen echter niet specifiek als KRW-maatregel benoemd of vanuit de KRW-middelen gefinancierd. Naar schatting gaat het in de afgelopen planperiode om een bedrag van circa voor KRW-gerelateerde maatregelen. Alle riolen worden regelmatig geïnspecteerd en daarbij gecontroleerd op onder andere waterdichtheid. In de afgelopen periode hebben zich geen situaties voorgedaan waarbij rioolwater in de bodem gelekt is. 10

12 Het voorkomen van overlast voor de omgeving Lekkages en calamiteiten worden voorkomen door regelmatig visuele camera-inspecties uit te voeren. In de afgelopen periode heeft dit eenmaal geleid tot ingrijpen in een situatie waar de toestand van het riool onverwacht slecht bleek te zijn. Dit betrof de toevoerleiding naar het rioolgemaal Eelaan in Dokkum. Door dit gemaal te vervangen door een nieuw gemaal aan de Stationsweg kon het slechte stuk riool buiten bedrijf gesteld worden. Er komen weinig storingen voor bij pompen en gemalen. Door het telemetriesysteem worden storingen snel gesignaleerd en opgelost, waardoor eventuele overlast beperkt blijft. Problemen met stankoverlast doen zich nauwelijks voor. Door goede ontluchting (gaten in alle putdeksels) is de kans op stankoverlast minimaal. In de afgelopen periode heeft zich één situatie voorgedaan waarbij sprake was van stankoverlast. Dit betrof de ontvangstput van een persleiding aan de Bantswei in Anjum. Dit knelpunt is opgelost door het plaatsen van een nieuwe ontvangstput met geurfilter. Nieuwe gemalen worden voorbereid voor geurfilters, zodat in geval van eventuele stankoverlast eenvoudig geurfilters geplaatst kunnen worden. Tot nu toe is het nog nergens nodig gebleken om geurfilters te plaatsen. Bij uitvoering van rioleringswerkzaamheden wordt de overlast voor de omgeving zo veel mogelijk beperkt door een goede planning en afstemming met andere werkzaamheden, en door goede communicatie met omwonenden en bedrijven. In sommige situaties kan relining een alternatief zijn voor vervanging van riolering. Bij relining is de overlast voor de omgeving aanzienlijk minder en kortdurender, omdat de bestrating dan niet opengebroken hoeft te worden. Of gekozen wordt voor relining is afhankelijk van diverse factoren; beperking van de overlast voor de omgeving is één van de factoren die in deze afweging meegenomen wordt. In de afgelopen periode is onder andere relining toegepast bij de Stationsweg in Dokkum. Doelmatig beheer en een goed gebruik van de riolering Er is veel efficiencyvoordeel te behalen door het rioleringsbeheer goed af te stemmen met andere maatregelen in de openbare ruimte, met name wegbeheer. De rioleringsplanning en de wegbeheerplanning worden jaarlijks op elkaar afgestemd. Dit kan leiden tot aanpassingen in de planningen, om werkzaamheden te kunnen combineren. Voorbeelden van gecombineerde projecten in de afgelopen jaren zijn onder andere de Westerissestraat in Dokkum, de Oostersingel in Dokkum, de Birdaarderstraatweg in Woudhorne, het bedrijventerrein Grandyk in Holwerd, de Zeedijk in Moddergat en de Camphuysenstraat in Dokkum. De onderhoudstoestand van het rioolstelsel wordt bepaald door middel van camerainspecties. Sinds de verbeterde opslagmogelijkheden voor de gegevens van de camerainspecties (2007) is ongeveer de helft van het rioolstelsel in beeld gebracht, waarbij begonnen is met de oudste riolen. Inmiddels zijn nagenoeg alle riolen van 1964 en ouder geïnspecteerd. In deze planperiode is in totaal 59 km riolering geïnspecteerd. In 2010 en 2012 zijn basisrioleringsplannen opgesteld voor Dokkum (2010) en voor de overige kernen (2012). De gemeente Dongeradeel heeft daarmee een goed en actueel inzicht in het functioneren van het rioolstelsel. De uit deze basisrioleringsplannen voortgekomen knelpunten zijn opgenomen in dit vgrp. Er zijn binnen de gemeente Dongeradeel weinig klachten over de riolering. Meldingen 11

13 hebben meestal betrekking op verstopte straatkolken en huisaansluitingen of verzakkingen rond straatkolken. Sinds de invoering van telemetrie op gemalen komen meldingen over pompstoringen nauwelijks meer voor. Storingen worden nu snel gesignaleerd, en zijn vaak al verholpen voordat de burger de storing heeft bemerkt. Klachten en meldingen worden snel afgehandeld, in de meeste gevallen binnen één dag. Er is nog geen waterloket ingericht. Hiermee is gewacht op de uitkomsten van de FBWK-werkgroep waterloket. Dit rapport is medio 2013 opgeleverd. De aanbevelingen van deze werkgroep zullen betrokken worden bij het inrichten van een waterloket in de komende planperiode. Extra inspanningen Naast de in het GRP genoemde maatregelen zijn in de afgelopen periode ook extra maatregelen uitgevoerd. OAS-studie zuivering Dokkum Er wordt een OAS (Optimalisatie Afvalwatersysteem Studie) uitgevoerd voor de zuivering in Dokkum. Dit betreft een gezamenlijke studie van het Wetterskip Fryslân en de gemeenten Dongeradeel en Kollumerland. Invoering WION Voor de invoering van de Wet Informatieuitwisseling Ondergrondse Nettten (WION) zijn alle hoogtes van het rioolstelsel opnieuw ingemeten en bijgewerkt in het beheersysteem. IT-riool Zeedijk bij Paesens/Moddergat De Zeedijk bij Paesens/Moddergat was een afvoerknelpunt. Om dit knelpunt op te lossen zijn in 2013 maatregelen getroffen die niet in het GRP waren opgenomen. Het rioolsysteem is zodanig aangepast dat hemelen grondwater niet meer op het riool loost. Er is een IT-riool aangelegd die het schone water rechtstreeks afvoert naar de polder. Stedelijke wateropgave en afkoppelen In overleg met het Wetterskip Fryslân zijn de meeste knelpunten vanuit de Stedelijke Wateropgave opgelost. Daarnaast zijn diverse scholen en overheidsgebouwen afgekoppeld van de riolering. Optimalisatie Er is een start gemaakt met het optimaliseren van de persleidingen aan de zuidzijde van Dokkum. Hierbij wordt ook gebruik gemaakt van real time control, waarbij gemalen elkaar kunnen beïnvloeden om optimaal gebruik te kunnen maken van de berging in het rioolsysteem. Financieel Het rioolrecht is in 2009 omgezet naar een rioolheffing. Dit was noodzakelijk in verband met de invoering van de Wet gemeentelijke watertaken. Met de nieuwe (verbrede) rioolheffing kunnen ook maatregelen met betrekking tot grond- en hemelwater gefinancierd worden, wat met het oude rioolrecht niet mogelijk was. De wet biedt de mogelijkheid om te kiezen voor één heffing of twee heffingen (één voor afvalwater en één voor grond- en hemelwater). De gemeente Dongeradeel heeft gekozen voor één heffing, omdat inzameling en transport van afvalwater, hemelwater en grondwater overwegend via een gemengd stelsel plaatsvond. Jaar Tarief Index % stijging ,40 100,0 0,0% ,48 107,0 7,0% ,60 113,3 4,3% ,76 119,1 7,0% ,64 127,4 6,5% ,64 127,4 0,0% In de bovenstaande tabel is het verloop van de rioolheffing In de periode weergegeven. In de grafiek is het werkelijke verloop van de rioolheffing (rode lijn) vergeleken met de in het GRP

14 geplande rioolheffing (blauwe lijn) weergegeven. Uit de bovenstaande grafiek blijkt dat het werkelijke rioolrecht in de afgelopen jaren lager was dan vooraf begroot. Door de vertraging in de uitvoering van de rioleringswerkzaamheden in de wijk Fonteinslanden en door de beperking van KRW-maatregelen zijn de beschikbare financiële middelen niet volledig benut. Dit heeft geleid tot onderuitputting en lagere kapitaallasten dan in het GRP was voorzien. Om deze reden kon, op basis van het principe van kostendekkendheid, de rioolheffing in 2013 op het niveau van 2012 worden gehouden. Benchmark Riolering 2010 De Benchmark Rioleringszorg is een landelijke prestatievergelijking waarmee gemeenten inzicht geven en krijgen in de prestaties van hun rioleringsbeheer. Deze benchmark wordt eenmaal per twee à drie jaar uitgevoerd door Stichting Rioned. Uit de benchmark 2010 blijkt dat het technisch functioneren van het rioolstelsel van Dongeradeel goed is. Het aantal gemaalstoringen, verstoppingen en reparaties ligt ruim onder het landelijke gemiddelde. Dongeradeel heeft in de afgelopen jaren relatief weinig riolering vervangen of gerenoveerd. De gemiddelde jaarlijkse investeringen liggen daardoor voor de afgelopen periode ruim onder het landelijke gemiddelde. De verwachting is dat de jaarlijkse kosten in de komende jaren aanzienlijk zullen stijgen vanwege noodzakelijke rioolvervangingen, maar dat de kosten nog steeds onder het landelijke gemiddelde zullen blijven. De rioolheffing ligt in Dongeradeel op hetzelfde niveau als andere gemeenten van vergelijkbare omvang. De rioolheffing voor meerpersoonshuishoudens ligt onder het landelijke niveau. Conclusies Het rioolstelsel van Dongeradeel is goed op orde. De gemiddelde kwaliteit van het stelsel is goed. Er komen relatief weinig gemaalstoringen, verstoppingen en reparaties voor. De milieubelasting van het rioolstelsel is in de afgelopen planperiode sterk verbeterd door het afkoppelen van hemelwater en het aanleggen van gescheiden rioolstelsels. Hiermee is invulling gegeven aan de KRW-opgave, ook al zijn deze maatregelen niet altijd specifiek als KRW-maatregel benoemd. In de afgelopen periode is minder riool vervangen dan gepland in het GRP. Dit is met name veroorzaakt door externe omstandigheden, zoals de uitgestelde herstructurering van de wijk Fonteinslanden. Ook door te weinig personele capaciteit is er sprake geweest van minder of vertraagde uitvoering van werken. Voor de financiën betekent dit dat de middelen in de voorziening riolering niet volgens planning zijn benut en dat de kapitaallasten lager zijn dan verwacht. In de komende periode moet een inhaalslag gemaakt worden ten aanzien van Fonteinslanden. 13

15 2.2 vgrp Dantumadiel In dit hoofdstuk wordt teruggekeken naar het vorige vgrp van de gemeente Dantumadiel. Dit vgrp had een looptijd van 2010 tot en met Door de vaststelling van dit vgrp wordt de looptijd van het voorgaande vgrp met een jaar ingekort. Realisatie doelstellingen en speerpunten Het vgrp Dantumadiel had zes doelen: Zorgen voor inzameling van stedelijk afvalwater. Zorgen voor transport van stedelijk afvalwater. Zorgen voor inzameling van regenwater. Zorgen voor verwerking van ingezameld regenwater. Zorgen dat er beleid vastgesteld wordt op het gebied van de grondwaterzorgplicht. Doelmatig beheer en een goed gebruik van de riolering. Naast deze zes doelen waren ook vijf speerpunten geformuleerd: Wateroverlastsituaties voorkomen en water-op-straat-situaties, die het gevolg zijn van hevige regenval, zoveel mogelijk tegengaan. De vuilemissie via overstorten en regenwateruitlaten zoveel mogelijk verminderen. Het inzicht in het aangesloten verhard oppervlak verbeteren. Het inzicht in de technische staat en het functioneren van de riolering verder verbeteren. Grondwaterproblemen en klachten in kaart brengen en grondwaterbeleid vaststellen, waarbij onderzocht moet worden hoe een waterloket moet worden opgezet. Zorgen voor inzameling van stedelijk afvalwater De gemeente Dantumadiel hanteert de smalle zorgplicht. Dat betekent dat percelen waar afvalwater vrijkomt in beginsel aangesloten worden op de riolering, tenzij de aansluitkosten het normbedrag, zoals provinciaal is vastgesteld, overschrijden. In dat geval wordt ontheffing van de gemeentelijke zorgplicht aangevraagd. In de gemeente Dantumadiel lagen 445 percelen in het buitengebied. Hiervan zijn 185 inmiddels aangesloten op de riolering, en voor 248 percelen is in 2011 ontheffing van de zorgplicht verleend door de provincie Fryslân. De overige percelen zijn vervallen, bijvoorbeeld wegens sloop of samenvoeging. Bij de jachthaven in De Westereen zijn in 2012 twee aansluitingen voor woonboten gerealiseerd. Zorgen voor transport van stedelijk afvalwater De afvoercapaciteit van de riolering is in het algemeen voldoende om het aangeboden regenwater en afvalwater af te voeren. Afvoer van rioolvreemd water naar de RWZI is onwenselijk. Uit onderzoek in 2012 is gebleken dat er in Broeksterwâld relatief veel rioolvreemd water aanwezig is en dat er veel meer verhard oppervlak op de riolering aangesloten is dan verwacht zou kunnen worden op basis van het BRP. Bij de actualisatie van het BRP in 2014 zal daar aandacht aan besteed moeten worden. Ook in Damwâld komt relatief veel rioolvreemd water voor (circa 30%). Mogelijke oorzaken zijn grondwaterinfiltratie en inloop van oppervlaktewater. In de afgelopen periode is het riool in de Badhuiswei in Damwâld vervangen. Het riool in de Haadwei in Damwâld had ook vervangen moeten worden, maar wacht momenteel op realisatie van Kansen in Kernen 14

16 Damwâld. Als de Centrale As is gerealiseerd, zal de verkeersdruk op de Haadwei namelijk aanzienlijk afnemen en zal de overlast van de rioolwerkzaamheden minder zijn. Naast vervanging zijn ook enkele nieuwe riolen aangelegd bij nieuwbouwlocaties: de Hoeksterloane in Damwâld, de nieuwbouw van de scholen Wingerd en Skoar in Damwâld, de uitbreidingslocatie in Rinsumageast en de uitbreiding van het industrieterrein Rozenloane en de woonwijk De Westereen Oast. De overstort op het bedrijventerrein De Swette in Feanwâlden is in de afgelopen periode aangepast. Deze loosde voorheen op een kleine sloot, en nu rechtstreeks op de Swadde. Hierdoor treedt meer verdunning op en zijn de effecten minder. Ook de overstort aan de Hoeksterloane in Damwâld is aangepast om meer berging te creëren en het ontvangende water dus minder te vervuilen. Zorgen voor inzameling van regenwater In de afgelopen planperiode zijn veel projecten uitgevoerd waarbij hemelwater afgekoppeld is van het riool door aanleg van een gescheiden rioolstelsel. In de Hoeksterloane in Damwâld, bij de nieuwbouw van de school Wingerd in Damwâld, bij de uitbreidingslocatie in Rinsumageast en bij de uitbreiding van het industrieterrein Rozenloane en woonwijk De Westereen Oast zijn gescheiden stelsels aangelegd. In het centrumgebied van De Westereen zijn diverse straten afgekoppeld als onderdeel van het Centrumplan De Westereen. Dit is deels een uitwerking van de OAS Damwoude (2005) en deels ter voorkoming van water op straat. Ook in Damwâld (Badhuiswei, J.R. Kloostermastrjitte), Feanwâlden (Talmahuis, Juliusstrjitte, De Bjirken) en Wâlterswâld/Driezum (Foarwei, Ophuystrawei) is hemelwater afgekoppeld van het riool. Naast afkoppelprojecten zijn ook andere hemelwatermaatregelen getroffen. De aanleg van een gescheiden stelsel in de Hoeksterloane in Damwâld is gecombineerd met de aanleg van waterdoorlatende bestrating. Op het bedrijventerrein De Swette in Feanwâlden is een infiltratieriool aangelegd met wadi s. Deze maatregel is een uitwerking van de OAS Damwoude. Om te zorgen dat hemelwater ongehinderd in het (regenwater)riool kan stromen moeten de kolken vrij zijn. Om verstopping te voorkomen worden alle kolken minimaal 1 keer per jaar gezogen. Door straten regelmatig te vegen wordt voorkomen dat kolken verstopt raken door bladeren en ander afval. Zorgen voor verwerking van ingezameld regenwater De afvoercapaciteit van de riolering moet voldoende zijn om ook bij hevige neerslag het afvalwater te kunnen verwerken zonder overlast door water op straat. Het rioolstelsel van Dantumadiel is doorgerekend met bui 8 (wettelijke norm) en bui 10 (extra). Hieruit blijkt dat bui 8 geen noemenswaardige problemen geeft. Bij bui 10 is wel op meerdere plaatsen water op straat te verwachten. In het verleden was er sprake van hemelwateroverlast aan de Patriomoniumwei in Broeksterwâld. Bij hevige regenval stroomde het water hier de woningen in. De persleiding is zodanig aangepast dat het water van het achterliggende gebied niet meer via dezelfde pomp wordt afgevoerd, maar rechtstreeks op de afvoerleiding is aangesloten. Dit knelpunt is daarmee opgelost. Ook in De Westereen zijn maatregelen getroffen. Door deze aanpassingen kan het water nu sneller geloosd worden op de vijver en kan het sneller afgevoerd worden naar het gemaal van het waterschap. 15

17 Zorgen dat er beleid vastgesteld wordt op het gebied van de grondwaterzorgplicht De gemeenten Dongeradeel en Dantumadiel hebben in 2013 gezamenlijk een beleidsnotitie Grond- en hemelwaterbeleid opgesteld. Deze notitie is op 5 maart 2013 vastgesteld door de gemeenteraad van Dantumadiel. Er is nog geen waterloket ingericht. Hiermee is gewacht op de uitkomsten van de FBWK-werkgroep waterloket. Dit rapport is medio 2013 opgeleverd. De aanbevelingen van deze werkgroep zullen betrokken worden bij het inrichten van een waterloket in de komende planperiode. Doelmatig beheer en een goed gebruik van de riolering De riolering wordt regelmatig geïnspecteerd door middel van camera-inspecties. In de afgelopen planperiode is ongeveer 48 kilometer vrijvervalriolering op deze manier geïnspecteerd. Op basis van de uitkomsten van de inspecties zijn in een aantal gevallen reparaties uitgevoerd aan het riool. Ongeveer 20% (22 kilometer) van de vrijvervalriolering ouder dan 20 jaar moet nog geïnspecteerd worden. De gemeente Dantumadiel heeft een goed inzicht in het functioneren van het rioolstelsel. In de afgelopen drie jaar zijn bijna alle basisrioleringsplannen (BRP s) geactualiseerd. Het basisrioleringsplan van Wouterswoude/ Driezum/Broeksterwoude wordt in 2014 geactualiseerd. Bij het opstellen van de basisrioleringsplannen is aandacht besteed aan het beter inschatten vn de hoeveelheid aangesloten verharding. Van uit de basisrioleringsplannen voortgekomen knelpunten zijn als maatregel opgenomen in dit vgrp Met het actualiseren van de basisrioleringsplannen is invulling gegeven aan twee speerpunten: verbeteren van inzicht in de technische staat en het functioneren van het rioolstelsel, en verbeteren van inzicht in het aangesloten verhard oppervlak. Medio 2012 is het klachtenregistratiesysteem SIM in werking getreden en worden klachten geregistreerd. Dit betreft dus ook klachten over riolering, hemelwater en grondwater. In de afgelopen periode zijn enkele maatregelen getroffen naar aanleiding van klachten. Dit betreft het aanpassen van de overstort aan de noordrand van Feanwâlden en van de overstort aan de Hoeksterloane in Damwâld. Extra inspanningen Naast de op de voorgaande pagina s genoemde maatregelen zijn ook maatregelen uitgevoerd die niet in het voorgaande GRP waren opgenomen. Het gaat om maatregelen die bij het opstellen van het GRP nog niet voorzien waren, maar die wel uitgevoerd zijn omdat ze belangrijk waren. Nieuw beheersysteem In 2010 is voor het beheer van de rioleringsgegevens overgestapt van RIOB naar Kikker. Dit levert een besparing op in de beheerkosten. ACHTERGRONDINFORMATIE: DWAAS-HAAS In een DWAAS-HAAS-studie wordt gekeken naar de werkelijke dwa (droog weer afvoer) en het werkelijk aangesloten verhard oppervlak, en worden deze vergeleken met de dwa en het aangesloten verhard oppervlak die als ontwerpparameters zijn gebruikt voor de riolering en rwzi s. Dit wordt gedaan omdat in de praktijk vaak blijkt dat de dwa en het aangesloten verhard oppervlak groter zijn dan de theoretische waarden. Deze afwijkingen hebben verstrekkende gevolgen voor emissies tijdens overstortingen, de behoefte aan berging in oppervlaktewater, het ontwerp en optimalisatie van de riolering en rwzi s, etc. 16

18 DWAAS-HAAS-studie In 2012 is voor de kernen Broeksterwâld, Feanwâlden, Zwagerbosch en De Westereen een DWAAS-HAAS-studie uitgevoerd. De uitkomsten van de DWAAS-HAAS-studie zullen meegenomen worden bij toekomstige basisrioleringsplannen. Ook vormt de DWAAS-HAAS-studie de aanzet tot een op te stellen meetplan. Stedelijke wateropgave Binnen de stedelijke wateropgave wordt inzichtelijk gemaakt waar overlast is of kan ontstaan door toename van regenval. De gemeente Dantumadiel heeft samen met het Wetterskip Fryslân de stedelijke wateropgave ingevuld. Een deel van de maatregelen is uitgevoerd. De resterende maatregelen zijn opgenomen in het voorliggende vgrp. Financieel In 2008 is het rioolrecht omgezet naar een rioolheffing. De nieuwe rioolheffing heeft het karakter van een bestemmingsheffing waarmee kosten kunnen worden verhaald om maatregelen te treffen die de gemeente noodzakelijk acht voor een doelmatig werkende riolering en overige maatregelen ten aanzien van hemelwater en grondwater. Bij de vaststelling van het GRP is besloten om de rioolheffing met maximaal 1% per jaar te laten stijgen. Dit is gedurende de looptijd van het GRP gehandhaafd, behalve in Door deze beperkte stijging van de rioolheffing is de reserve riolering gedaald. Jaar Tarief Index % stijging ,95 100,0 1,0% ,70 101,0 1,0% ,75 103,9 2,8% ,57 104,9 1,0% In de onderstaande grafiek is het geplande (blauwe lijn) en het werkelijke verloop (rode lijn) van de rioolheffing weergegeven. Benchmark Riolering 2008 en 2010 De gemeente Dantumadiel heeft in 2008 en 2010 meegedaan aan de Benchmark Rioleringszorg. In 2010 heeft Dantumadiel geen gegevens kunnen aanleveren over het technisch functioneren van het rioolstelsel. Daarom zijn deels gegevens uit 2008 gebruikt, en worden de resultaten van de beide benchmarks in deze evaluatie besproken. Uit de benchmark 2008 kwam naar voren dat de gemeente Dantumadiel minder dan gemiddeld scoort op onder andere het gebied van inzicht, functioneren en databasebeheer. In de afgelopen jaren is het inzicht in het functioneren van de riolering sterk verbeterd door de actualisatie van basisrioleringsplannen en het uitvoeren van rioolinspecties. Het gegevensbeheer is verbeterd door de actualiteit van de data te verbeteren. De score op onder andere de aandachtsgebieden milieu-inspanning (de gemeente voldoet aan de basisinspanning) en planrealisatie (de geplande projecten en onderzoeken zijn grotendeels uitgevoerd) was in 2008 beter dan gemiddeld. Uit de benchmark 2010 blijkt dat de geplande investeringen voor de jaren voor Dantumadiel ver onder het landelijk gemiddelde en onder het niveau van andere gemeenten van vergelijkbare omvang liggen. Voor de komende planperiode ( ) is wel een aantal grote vervangingsinvesteringen gepland. 17

19 De rioolheffing ligt in Dantumadiel op hetzelfde niveau als andere gemeenten van vergelijkbare omvang. De rioolheffing voor meerpersoonshuishoudens ligt onder het landelijk niveau en onder het niveau van een vergelijkbare gemeente. De beheerkosten (2009) liggen voor Dantumadiel hoger dan die van een vergelijkbare gemeente en hoger dan het landelijk gemiddelde. De totale jaarlijkse kosten van de riolering liggen echter onder het landelijk niveau en onder het niveau van een vergelijkbare gemeente. Conclusies Het rioolstelsel van Dantumadiel is goed op orde. Door het actualiseren van de basisrioleringsplannen en het uivoeren van rioolinspecties is het inzicht in de kwaliteit van het rioolstelsel goed. Door de aanleg van gescheiden stelsels en het afkoppelen van verhard oppervlak is de milieubelasting van het rioolstelsel in de afgelopen planperiode sterk verbeterd. Conform planning is de rioolheffing jaarlijks met maximaal 1% per jaar verhoogd (behouden inflatiecorrectie). Hierdoor is de reserve riolering gedaald. 18

20 19

21 Oud, gemetseld stadsriool. Bron: gemeente Dantumadiel.

22 3 DOELEN EN SPEERPUNTEN 3.1 Doelen Met de in dit vgrp geformuleerde beleid en beheermaatregelen streven wij een aantal doelen na. Voor de planperiode zijn dit de volgende zeven doelen: 1. Doelmatige inzameling van stedelijk afvalwater. 2. Doelmatige inzameling van (overtollig) hemelwater. 3. Doelmatige inzameling van (overtollig) grondwater. 4. Doelmatig transport van het ingezamelde afvalwater naar een geschikt lozingspunt. 5. Voorkomen van overlast voor milieu en leefomgeving. 6. Efficiënt rioleringsbeheer. 7. Communicatie. De bovengenoemde doelen worden uitgewerkt in concrete functionele eisen met bijbehorende maatstaven en meetmethoden. Deze staan in bijlage Speerpunten Accenten binnen het rioolbeheer verschuiven voortdurend. In het afgelopen decennium lag de nadruk sterk op de milieuaspecten, zoals riooloverstorten, aansluiten van ongerioleerde percelen in het buitengebied en de Kaderrichtlijn Water (KRW). Nu de rioolstelsels in milieutechnisch opzicht sterk verbeterd zijn, vindt er opnieuw een accentverschuiving plaats. Mede als gevolg van bezuinigingen komt de nadruk steeds meer te liggen op besparingen en samenwerking in de waterketen. Ook communicatie met burgers krijgt een steeds belangrijkere plek. Achtereenvolgende rioleringsplannen kunnen daardoor verschillende accenten hebben. Voor de periode hebben wij de volgende drie speerpunten gekozen voor het rioleringsbeleid: Voortzetten en uitbreiden van de intergemeentelijke samenwerking tussen de gemeenten Dongeradeel en Dantumadiel en met de gemeenten Ferwerderadiel en Kollumerland. Verder ontwikkelen van monitoring van het rioolstelsel. Verbeteren van communicatie met burgers met als doel de betrokkenheid van burgers bij de riolering te vergroten. 21

23 Aanleg van een gescheiden rioolstelsel. Bron: gemeente Dongeradeel.

24 4 Stedelijk afvalwater In dit hoofdstuk wordt ingegaan op inzameling en transport van stedelijk afvalwater. In paragraaf 4.1 worden algemene aspecten zoals zorgplicht, relevante weten regelgeving en recente ontwikkelingen kort besproken. In paragraaf 4.2 worden de visie en de beleidskeuzes van de gemeenten Dongeradeel en Dantumadiel ten aanzien van stedelijk afvalwater beschreven. In paragraaf 4.3 wordt beschreven waar de gemeenten Dongeradeel en Dantumadiel op dit moment staan ten opzichte van de beleidskeuzes. Daaruit volgt automatisch wat er in de komende jaren moet gebeuren. Deze maatregelen worden beschreven in paragraaf 4.4 en samengevat in de maatregelentabellen. 4.1 Inleiding Zorgplicht stedelijk afvalwater Gemeenten hebben een zorgplicht voor inzameling en transport van stedelijk afvalwater. Zij moeten in beginsel iedereen binnen het grondgebied een voorziening voor afvalwater aanbieden. Er geldt echter een uitzondering voor percelen in het buitengebied waar de kosten voor aanleg van riolering niet opwegen tegen het te behalen milieurendement. Gemeenten zijn ten aanzien van deze percelen vrij om te kiezen tussen een brede en een smalle zorgplicht. De brede zorgplicht houdt in dat gemeenten een IBA (individuele behandelingsinstallatie van afvalwater) als verlenging van het rioolstelsel zien en deze plaatsen en beheren. Gemeenten die kiezen voor een smalle zorgplicht kunnen ontheffing van de zorgplicht krijgen voor de percelen in het buitengebied waar de kosten voor aanleg van riolering niet opwegen tegen het te behalen milieurendement. De verantwoordelijkheid voor het hebben van een zuiveringsvoorziening bijvoorbeeld een IBA gaat dan over op de eigenaar van het perceel. Fries Bestuursakkoord Waterketen (FBWK) De kosten in de rioleringszorg stijgen. In 2007 is door het toenmalige ministerie van VROM, de VNG, de UvW, het IPO en de VeWin een Bestuursakkoord Waterketen (BWK) opgesteld. Doel van dit BWK is het terugdringen van de stijging van de kosten in de waterketen. Als vervolg daarop is in 2010 door alle Friese waterketenpartijen (de toen nog 31 gemeenten, het Wetterskip Fryslân, Vitens en de provincie) het Fries Bestuursakkoord Waterketen (FBWK) ondertekend. Het FBWK wil de efficiencywinst in de waterketen bereiken via drie pijlers: Doelmatiger, Duurzamer en een Betrokken burger. Ambities van het FBWK. Bron: rapport Fries Bestuursakkoord Waterketen de burger centraal. In de kern is de doelstelling van het bestuursakkoord: Door grenzeloos samen te werken en door bedrijfsprocessen kritisch te beschouwen en te verbeteren neemt de doelmatigheid in de waterketen toe. Partijen vinden dit nodig omdat de lasten voor burgers en bedrijven zullen stijgen. Het inspelen op klimaatveranderingen, het voldoen aan hogere eisen aan de waterkwaliteit en de vervanging van riolen vragen om nieuwe investeringen. Partijen willen de daardoor optredende lastenstijging zo veel 23

25 mogelijk beperken. De extra inspanningen worden zichtbaar voor burgers en bedrijven door transparant te zijn in kosten en prestaties.. Vanuit het FBWK wordt een toolbox ontwikkeld die gemeenten kan ondersteunen bij het maken van keuzes om de besparingen te kunnen halen. Deze toolbox richt zich ook op de genoemde vier peilers. Doelmatigheidswinst in de waterketen In 2010 bleek uit onderzoek van de rijksoverheid dat een doelmatigheidswinst van 12,5% gerealiseerd zou kunnen worden in de waterketen, wat neerkomt op 450 miljoen per jaar. In 2011 hebben de VNG en andere partijen een Bestuursakkoord Water (BAW) ondertekend, waarin deze doelmatigheidswinst van 450 miljoen is opgenomen. kostenbesparing en samenwerking. Regio s die achterblijven zullen bezocht worden (visitatie). Blijft de voortgang onvoldoende, dan kan interbestuurlijk toezicht door de provincie worden ingesteld ( ). Het doel van de doelmatigheidsverbetering is niet om de waterketen goedkoper te maken, maar om de lastenstijging voor burgers te beperken. Dat betekent dat gerealiseerde besparingen niet ten gunste komen van de gemeentebegroting, maar moeten resulteren in minder sterk stijgende rioolrechten en waterschapslasten. Fries Feiten Onderzoek (FFO) Om het besparingspotentieel voor Fryslân in beeld te brengen is in 2012 een Fries Feiten Onderzoek (FFO) uitgevoerd. De landelijke bezuinigingsdoelstelling zou omgerekend naar inwoneraantal voor Fryslân neerkomen op een bezuinigingsdoelstelling van 18 miljoen per jaar. Uit het FFO kwam echter naar voren dat een besparing van maximaal 12,1 miljoen in 2020 haalbaar werd geacht., dus substantieel lager dan de landelijke bezuinigingsdoelstelling. Dit komt doordat binnen Fryslân al erg efficiënt en doelmatig wordt gewerkt. De mogelijkheden om nog verder te besparen door efficiencyverbetering zijn daardoor beperkt. In feite heeft Fryslân al een deel van de doelmatigheidswinst gerealiseerd. Het landelijke feitenonderzoek werd bovendien op voorhand al als erg ambitieus beschouwd ten aanzien van de te bereiken besparingen. Een groot deel van het Friese besparingspotentieel zou gerealiseerd moeten worden door de Friese gemeenten: 7,8 miljoen per jaar. Een groot deel hiervan, namelijk 4,9 miljoen per jaar, zou gerealiseerd moeten worden door normverlaging (lees: verlenging Deze bezuinigingsopgave is niet vrijblijvend! De rijksoverheid werkt aan wetgeving waarmee men bij niet-realiseren van de bezuinigingsdoelstelling financiële boetes kan opleggen via het Gemeentefonds. Dit is uitgewerkt in een interventieladder. De interventieladder bestaat uit een schriftelijke inventarisatie in 2013 over de voortgang van de verschillende regio s met betrekking tot Besparing in 2020 Waarvan Waarvan Waarvan gemeenten Vitens Wetterskip Lagere normen 5,5 4,9 0,1 0,5 Afstemming van plannen 0,8 0,5 0,1 0,2 Opschaling 2,8 2,1-0,7 Innovatieve slibverwerking 2, ,0 Overig 1,0 0,3 0,4 0,3 Totaal 12,1 7,8 0,6 3,7 24 Tabel: Fries besparingspotentieel binnen de waterketen in 2020 x 1 mln

26 van de technische levensduur en accepteren van meer overlastsituaties). Door schaalvergroting en samenwerking zou 2,1 miljoen per jaar bespaard moeten worden. Indirecte lozingen Indirecte afvalwaterlozingen zijn lozingen op de riolering. In het verleden werden de indirecte lozingen gereguleerd via de Wet verontreiniging oppervlaktewateren (Wvo). In 2010 is de Wvo via de Wet milieubeheer (Wm) opgegaan in de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (WABO). De WABO is in 2010 in werking getreden. Het bevoegd gezag ten aanzien van indirecte afvalwaterlozingen is hiermee van het waterschap overgegaan naar de gemeenten. De indirecte lozingen zijn nu onderdeel van integrale algemene regels of van omgevingsvergunningen. Het waterschap heeft adviesrecht bij de vergunningverlening. Overstorten Overstorten waren voorheen vergunningplichtig op grond van de Wet verontreiniging oppervlaktewateren (Wvo). De Wvo-vergunning is echter komen te vervallen. Overstorten vallen nu onder het Besluit lozen buiten inrichtingen (Bbi). Deze wetgeving is in 2011 in werking getreden. Het effect van overstorten op het watermilieu moet inzichtelijk gemaakt worden. Door overstorten op te nemen in het GRP wordt dit geborgd. 4.2 Visie en ambitie Besparingspotentieel Uit het Fries Feiten Onderzoek is naar voren gekomen dat binnen Fryslân een besparing 12,1 miljoen per jaar in 2020 te realiseren is. Daarbij is geen onderverdeling gemaakt naar afzonderlijke gemeenten, maar wanneer deze minder meer -kosten op basis van inwoneraantal vertaald zouden worden dan kan wel een inschatting gegeven worden van de bezuinigingsopgave voor de gemeenten Dantumadiel en Dongeradeel. De gemeente Dantumadiel zou dan in minder uit moet geven aan de rioleringszorg (ten opzichte van 2010) en de gemeente Dongeradeel minder. BELEIDSKEUZE De gemeenten Dongeradeel en Dantumadiel zoeken binnen de planperiode van dit GRP besparingen door middel van: 1. samenwerking in de regio; 2. samenwerking waar mogelijk met Wetterskip Fryslân; 3. heroverweging van investeringen die gepleegd moeten worden; 4. combineren van onderhoudswerkzaamheden en vervanging van riolering met andere werkzaamheden in de openbare ruimte; 5. tegen het licht houden van de gehanteerde financieringsmethoden, zodanig dat de maatschappelijke kosten zo laag mogelijk uitvallen. Ad. 1 en 2: samenwerking in de (afval)waterketen Samenwerking in de waterketen kan winst opleveren, zowel ten aanzien van de doelmatigheid als ten aanzien van de dienstverlening. Het gaat hierbij om uitvoerende taken van de riolering en afvalwaterzuivering en zaken als planvorming, ontwerp, uitvoering van nieuwbouw, renovatie en vervanging, kennisdelen en gezamenlijk inkopen. De samenwerking in de waterketen wordt gezocht met de gemeenten in Noordoost Fryslân (Dantumadiel, Dongeradeel, Kollumerland c.a. en Ferwerderadiel DDFK). Hiermee willen de gemeenten zorgen dat de organisaties minder kwetsbaar worden, de kwaliteit van dienstverlening wordt vergroot en uiteindelijk ook kosten worden bespaard. 25

27 Naast de samenwerking met andere gemeenten wordt ook samenwerking gezocht met Wetterskip Fryslân. De inzameling van afvalwater is een taak van gemeenten, transport, zuivering en oppervlaktewaterbeheer zijn taken van het waterschap. Die taken hebben veel met elkaar te maken en moeten op elkaar worden afgestemd zodat het totale systeem (de afvalwaterketen) optimaal wordt benut. Integrale beheerplannen en advisering ten aanzien van nieuwe ontwikkelingen leiden tot doelmatig en duurzaam rioolbeheer. BELEIDSKEUZE De gemeenten Dantumadiel en Dongeradeel zoeken samenwerking met de Noordoost-gemeenten Kollumerland c.a. en Ferwerderadiel (samen de DDFK gemeenten). Op projectbasis kan de samenwerking worden aangevuld met de gemeenten Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel. Daarnaast wordt samenwerking gezocht met Wetterskip Fryslân. Ad. 3: heroverweging investeringen Om de benodigde besparingen te behalen worden investeringen kritisch bekeken. Iedere investering wordt beoordeeld op noodzaak. Ook de kosten worden tegen het licht gehouden. Ad. 4: combineren onderhoudswerkzaamheden en vervanging met andere werkzaamheden In de gemeenten Dongeradeel en Dantumadiel ligt voor een groot bedrag aan rioolvoorzieningen in de grond. Door het beheer van riolering af te stemmen op het beheer van de openbare ruimte (wegen, groen, kunstwerken, herstructureringen etc.) proberen we efficiencywinst te halen en op deze manier de kosten voor de burger zo laag mogelijk te houden. Ad. 5: financieringsmethoden tegen het licht houden De gemeenten Dongeradeel en Dantumadiel gaan de gehanteerde financieringsmethoden tegen het licht houden, zodanig dat de maatschappelijke kosten zo laag mogelijk uitvallen. Hierbij wordt rekening gehouden met de voorschriften vanuit het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV). De verschillende financieringsmethoden worden uitgewerkt in hoofdstuk 9. Innovatie Innovatie in de waterketen is een belangrijk onderwerp. Binnen het FBWK is een werkgroep ingesteld die de beschikbare innovaties op een rij gaat zetten. De uitkomsten van deze werkgroep worden afgewacht waarna een gezamenlijke keuze wordt gemaakt welke projecten zinvol en haalbaar zijn. BELEIDSKEUZE Op basis van de uitkomsten van de werkgroep innovatie zal bepaald worden welke innovaties binnen de DDFK-gemeenten ingezet gaan worden. Overstorten In het verleden zijn diverse maatregelen getroffen om het effect van overstorten op het milieu te verminderen. Er wordt samengewerkt met het Wetterskip Fryslân om het effect van de riolering op het milieu te beperken. BELEIDSKEUZE We werken samen met het Wetterskip Fryslân om het effect van overstorten op het milieu te beperken. Levensduur van de riolering Vervanging van riolering gebeurt niet op basis van de theoretische levensduur, maar op basis van de werkelijke onderhoudstoestand. Om de onderhoudstoestand te kunnen bepalen in het noodzakelijk om regelmatig inspecties 26